Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 42, 19 ʻOkakopa 1867 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1.72 MB)

KE KUOKOA, HONOLULU, OKATOBA 19, 1867.

            Ma ka po o ka la 26 o Sepatemaba, loohia ke kiapa Kometa i ke olai iaia ma ka moana mai Kapalakiko mai, e hoi mai ana i Honolulu nei. Puiwa ke Kapena a me ka poe o luna o ka moku.

          KAHI PEKE NAIPUALEHU.—Ua hoi mai nei o Naipualehu me ka haole nana ia i lawe hele aku nei i ka la Sabati iho nei, mai Pelekane mai. Mee hoi kau i ka hele ana aku nei la hoi i ka aina e, a e loaa la hoi kahi kapuai kiekie hou ae, aole oia mau no, konekonea no nae kahi kino o kahi kanaka, a walawala no hoi kona mau kapuai ke keehi mai. E welo ana ke kaula wati, a e hooleilei ana kona kookoo i ko makou launa ana, a ua hele no a ano keonimana loa. Haule loa iho la hoi ko kakou keonimana kaulana o ka Nekina o Hika. Eia no ua wahi peke nei ke naue hele nei ma na alanui, a he aloha mai i ka poe aloha aku. Wahi a kana mau mapuna olelo, ua malama maikai ia no oia e ka mea nana i lawe aku nei me ka oluolu.

Maui.

            KULA HAOLE MA LAHAINA.—Ua lohe mai makou, ua lulu dala na hoahanau o ka malu ulu o Lele i puu dala e kokua ai i ka lakou kumu kula haole kanaka oia o J. M. Poli. Ke hoouna nei no na makua i ka lakou mau keiki me ka uku pu no, a ua uku kauleleia kela puu dala no ka eleu o ka lakou kumu. I nui ke aho e na pokii, a imua ke alo e uhai ai i ka naauao.

          HOOPAAPAA MA LAHAINA.—Ua lono mai makou mai kekahi mau keonimana mai o Lahaina, he hoopaapaa ka kekahi poe malaila no ka auhau ana i ka haneri dala waiwai a lewa i oi ae mamua o ka haneri. Ke olelo nei kekahi poe kuhihewa, ina e oi aku mamua o ka haneri dala ka waiwai o kekahi kanaka, e auhauia i 3 hapaha keneta o ke dala hookahi e like me ke kanawai ma ka mea oi wale no, aohe maluna o ka haneri dala pu. He kuhihewa maoli ka poe e manao ana pela, aole e auhauia ka haneri, a o ke keu wale no ke auhauia. Ina paha elua au haneri dala e ka mea hoopaapaa, a auhauia hookahi haneri dala, pehea, aole e auhauia kekahi haneri dala au? He wahi okoa no anei ko ia haneri dala au e waiho ai, a he wahi okoa ko kau mau dala i auhau ia e waiho ai? O ko makou manao maoli, e auhauia no kela haneri dala me ka oi pu e like me ka 3 hapa haneri o ke dala hookahi, a me he mea la no o ko ka hapa nui manao no ia a pau, aole e like me ko Lahaina poe hoakamai e imi olelo ai.

Kauai.

            WAAPA HULI MA KA MOANA.—I ka la 8 o Okatopa, hoi mai kekahi waapa mai Kauai mai, a hapalua o ka Moana o Kauai a me Niihau, oia hoi ka Moana o Kaulakahi. Oiai ke kapena e nanea ana i ka hoohee ana i ka waapa i ka ale; a i ke kolu o ka ale o ka hee ana, e poi mai ana kekahi ale ma ka aoao, o ka huli aku la no ia, au ana ka poe a pau iloko o ka opu o ka Moana. A loihi loa ka hoolana ana, lana ae la. Aole nae kekahi o lakou i pilikia, a o ko lakou mau wahi pono kino, ua loaa mai no kekahi, a ua lilo aku kekahi. Eia na mea i lilo aku, hookahi kuka, hookahi Aiana, $7.50 a me kekahi mau mea liilii e ae. Eia ka inoa o ka poe a pau maluna, Aukele k. Maalea k. Paikapu k. Kooku k. Nuuhiwa k. Oia iho la ka nui o ka poe a pau maluna, na lakou i auau ke kai o Kaulakahi.
H. W. K. KALAUOKEALOHA.
Kaluahonu, Niihau, Okatopa 11, 1867.

NA MEA PILI AUPUNI.

            Ma ka waiwai o Wailua k. o Honolulu, i make. Poalima Okato ba 25—hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, e hoolohe no Ka Mea Hanohano Robata G. Davis, i ke noi a Nauka, no ka hooponopono i kona moowaiwai ma ka waiwai o ka mea i make.
          Ma ka waiwai o F. P. Manini o Honolulu, Oahu i make. Poakahi, Okatoba 28— hora 10 kakahiaka, ma Honolulu Oahu, e hoolohe no Ka Mea Hanohano Robata G. Davis i ke noi a Kalai w., no ka hookohu ana ia ia i Lunahooponopono waiwai no ka mea i make, a no ka hookohu ana i mea nana e malama ke keiki a ka mea i make.
          Ma ka waiwai o Kahula w. o Waialua, Oahu i make aku nei. Poalima Novema ba 1—hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, e hoolohe no Ka Mea Hanohano Robata G. Davis, i ke noi a Kaluli, no hookohu iaia i Lunahooponopono waiwai no ka mea i make.
          Ma ka waiwai o Iosua Kamahine k. no Waikiki Oahu, i make. Poalua Ocato ba 29 —hora 10 kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, e hoolohe no Ka Mea Hanohano E. H. Allen, i ke noi a A. Kaaua w. no ka hookohu iaia i lunahooponopono waiwai no ka mea i make.

          MAU WAAPA PEPA.—Ua hana iho kekahi mea kapili waapa o Teroi, he waapa pepa, he kanakolu kapuai ka loihi, a o kona koikoi, he kanaha wale no paona, a he oi loa aku hoi kona maikai mamua o ka waapa laau, he lahilahi a mama hoi. O ka mea i palahe ole ai ka pepa i ka wai, ua hamo ia ka pepa i ka aila a me kekahi mau mea hoohui e ae e oolea ai. Aole no ka i kana mai ke oolea, nahaha liilii na puleho ke hookuiia me ka waapa. O keia ano waapa, aole nakakaka a nohaha hoi; aka, ina paha e puka ana i kekahi mea oloi, aole no e nui hou aku, e like me ka noha ana o ka waapa laau, ke hookui ikaika ia me kekahi mea oolea. A o ka mea hilu loa na i keia waapa, he emi loa no na lilo mamua o ko ka waapa laau.

NA MEA HOU O KE ALO ALII.

            KE ALII KA MOI.—I ka Poalima aku nei i hala, ua hoi mai ka Moi mai kana hooluolu aku nei ma na pali hauliuli o Koolau. Ua ukaliia ka Moi e ka huakai lio loihi mai Koolau mai a komo iloko o kona Hale Alii.
          I ka auina la Poakolu iho nei, ua holo aku ka Moi maluna o ka manuwa Farani mamuli o ke kona ana mai a ke Kapena. Ua ki ia na pu aloha no ka Moi e like me ka mea mau, a ua kuku na kanaka ma na i-a o na moku elua.
          I ka po Poakolu iho nei, ua kau aka la ia maluna o kona kuna Kamaile, a ua hoi aku i Molokai i kona home hou o keia mau la. Ua maikai mau ke ola o ke Alii.
          KA MAKUA ALII.—Ke hauoli loa nei makou i ka hai aku imua o ka lehulehu, ua palekana ka Makua Alii, ua ola loa. Pela no kakou a pau e hauoli like ai no ka hooloihi hou ia ana mai nei o ko kakou Makua Alii.
          HE MAIKAI KE OLA o na Moiwahine kanemake a me ke Keiki W. C. Lunalilo.
          NA PUA ALII oia mau no o ka maikai o ko lakou mau ola kino.

Hunahuna Huikau.

            I kekahi manawa laweia ae la imua o ka Aha Hoomalu o Inidianapoli kekahi mau kanaka kahiko he kane, a he wahine, i hiki aku ka huina o ko laua mau makahiki i ke kanahiku a keu. O ko laua hihia i laweia ae ai, he hoeha i kekahi. I ko laua hiki ana aku ma ke alanui pii, aohe mea o laua i hiki ke pii aku ke ole e kokua ia mai.
          Ua hooholoia kekahi kanawai ma Kanada e kauoha ana i na puka o na hale oihana a pau e weheia mawaho.
          O ka nui o na kanaka o I talia ke aupuni Pope he 23,000,000, he 17,000,000 kanaka o loko o keia poe, aohe ike i ka heluhelu.
          Ua paa hou ka hale Ho tele nui o Kapalakiko i pau ai i ke ahi i ka malama o Aperila, a ua wehe hou ia ae ua Hotele la ma ka la mua iho nei o Sepatemaba. O keia ke Comopolitana Hotele.
          Ua kapaia ka inoa o kekahi keiki ma Mon togomere i Vireginia o "Aneru Iakesona Gorodona Kimo Bukanana Hoala i ka Hae Ki-hoi-ka-pu."
          Ua lono maopopoia mai, ua haawi ae ka Peresidena Ioanesona i ka Oihana Kuhina Kaua ia Gen Makelelana, ua hoole ia mai e Makelelana. A ke manao nei na hoaaloha ona, e ae ana paha ia ke noi ia aku i Peresi dena no Amerika Huipuia.
          Ua hoole ia ke kuai ana o Ame rika Huipuia i ka Mokupuni o Sana Toma, St. Thomas aole i maopopo ke kumu i hooleia ai.
          Ua nonoi aku o Adimarala Tegetofa, i ka Keena Kaua o Mekiko, e haawi ia mai ke kino o Makimiliana, aole i ae mai o Huare. Ua noi aku no hoi o Tegetofa e like me ke kauoha a na pili-koko o Makimiliana, a mamuli hoi o ke ano makamaka nei. Eia ka Huare, aole oia e haawi ana i ke kino make o Makimiliana, aia a loaa aku he mau palapala pili aupuni mai kona mau hoahanau aku, alaila hoounaia i Auseturia.
          Ua hoopuka ae o Garibaladi he mau olelo kalakalai nana, e i ana, ua hiki mai ka manawa e hookahuliia ai keia Alii hookaumaha wale, oia ka Pope o Roma, a e lilo ke kulanakauhale o Roma no Italia.
          Ua hai mai ka Nupepa Liba te o Parisa ua ae aku ke Suletana o Tureke e hoolako i mau koa no Enelani ma Alabia, e kue ia Abesinia.
          Ua lono wale ia ma Mikorolefo, e hooano e ana kekahi mau kanaka i ko laua ano a like me he wahine la, alaila hele e pepehi i ka Emepe ra o Rusia. Ua uumi wale ia iho no nae keia lono.
          E holo ana ke Kaikuahine Alii o ka hooilina Moi o Perusia i Enelani ma na la hope ae nei o Oka toba.
          Ke haohao nui nei na poe o Denemaka no ka holo pono ole o ke Kuikahi me Perusia no ka hoihoi hou ia o Sekelawiga ia lakou.
          Ke hoolakolako nui ia nei na wahi a pau e kipa aku ai ke Keiki Alii Alapaki (Alfre d) o Beritania ma kana huakai kaahele, a ua oleloia e hiki loa ana oia i Tahiti mamua ae o kona hoi hou ana i kona Home Enelani. Maalahi wale hoi kona kipa ana mai ma ko kakou nei mau kapakai. Heaha-ka-la-ka ia.
          O Vi toa Emanuela hoi, papa ikaika loa ae la ia, aole loa e hoomakaukau kekahi mea, a mau mea paha o Italia e kokua ma ka hookahuli ana i ke aupuni o ka Pope he Karaima ia e kue ana i na Kanawai o Italia.
          Oiai na makai e lawe ana ia Feniana Kelly, (kekahi luna o na Kipi o Irelani,) mai ka halepaahao, a i kahi i manaoia malaila e lawe loa ia aku ai i Dubelina, halawai mai la me lakou ka puulu kanaka hoohaunaele, a o ka hoomaka iho la no ia o ka hakaka inoino ana mawaena o lakou. Lanakila mai la ka poe kanaka maluna o na makai, a pakele hoi ka paahao. He nui ka poe i eha, a hookahi makai i make loa.
          Ua hiki aku ke aumoku manuwa Ame rika malaila. Ua haawi ae na Moi o Denemaka a me Helene i ahaaina ma ka Hale Alii o ka Moi o Denemaka, no ka hookipa oluolu ana aku ia Adimarala Faraguta, a me kona poe alii manuwa. O na Moi no a i elua kai haiolelo mai imua o Faraguta ma. Ua launa aloha loa mai hoi na mea a pau i hiki ae malaila i na poe Amerika.
          Ke hoouna nei ke aupuni o Pe rusia i na mea kaua i Dupela a me Sonederebuga, i makaukau mua ai ia mau wahi no ka wa e kaua ia mai ai. O keia hana a Perusia, he mea no ia e hoikeike mai ana aohe ona manao haawi ia mau wahi ia Denemaka.
          Ua lono ia mai Bome be mai ua haalele iho ka mokuahi mua ia Inia a e holo ana i Abusinia e imi ai i wahi kapono no na aumoku manuwa Belekane e ku ai. He umi hoi mau mokuahi manuwa i haalele iho ia Enelani a e holo ana i Inia, a mai laila aku i Abusinia. E holo ana lakou ilaila e kaua ai i ko Abusinia no ka hoopaahao ana o ka Emepera olaila i ke Kanikela a me kekahi mau poe e ae o Belekane.
          Ua kahea ae ka Pope i Halawai Nui o ka aoao Katolika Roma. Ilaila e hui ai na Aki bihopa, na Bihopa, na Kadinale, a me na Kahuna e ae o na ekalesia o na wahi a pau o ka honua nei. Ua kapa ae hoi ua Makua Hemolele la i ka inoa o keia halawai. "Ka Ahaolelo o na Kadinale," ilaila e hooponopono e ia ai mamua na mea e pili ana i ka halawai o ka Aha kuka o lakou.
          NO LA DANA.—Ke olelo ia mai nei, ke naele hou aku la ke kulanakauhale o Ladana i ka nui loa. E pii mau ana i kela la keia la. E oi ana ka nui o kahi hou mamua o 122 mile kuea, a i ka makahiki i hala iho nei, he 3,037,991 ka nui o na kanaka. Aia iwaenakonu ke kulanakaahale kahiko o Ladana. Ma ka po, he 100,000 ka nui o na kanaka e moe ana iloko o laila; a mai keia wahi aku hoi a hiki i na palena, me he la he 15 mile ka loa o ka hapalua ana waena, a o ka nui o na mile kuea ma ka ili o Ladana holookoa, he 687; a o ka nui o na kanaka e noho nei, he 3,521,267.
          Mamua ae o ko Sule tana haalele ana ia Enelani, ua makana ia mai la oia i kekahi Baibala nani ma ka olelo Tureke no, a ua makemake nui oia i ua buke nei, a o ka Moi no hoi kekahi o Aigupita, aole nae i paa kana buke, aia a paa, alaila, hoouna ia i Aigupita. Malia paha he hoohalike keia no ko laua makana ana mai i ka Moi Wahine Vitoria a me ke Alii o Wale, he mau buke o ke korana a lakou.
          Ua hoaoia ke ki puka ana i ka pu 15 iniha a Rodemana i kekahi papa hao 8 iniha o ka manoanoa, a ua puka pu, ua olelo ia e hiki wale no ke hoopoho aku i kekahi o na moku hao o Beritania e lana nei ma ka moana, oiai he 70 i-a ka mamao me ua pu Ro demana nei.
          O Makua Seki ke kilo hoku kaulana o Roma, aia oia i Parisa. He nui kona manawa i hele pinepine ai ma ka Hale Hoikeike Nui o Parisa e nana i kekahi wa ti kupanaha. Oia hoi, he hiki i ka uwati ke kakau iho maluna o kekahi pepa loihi i hoopa'i' kekahi poo iloko o ka owili poepoe, ina hora o ka la, a he hiki no hoi ke kakau i kahi a kahi makani e pa mai ana, ka nui a me ka manawa e haule ai ka ua, ke kiekie o ka Barometa a me ke ano puanuanu o ke ea. Eono ka nui o na penikala o ua wati kupanaha nei, nana e kakau me ka pololei loa o na manawa o kela mea keia mea.

Ka Hale Alii Bukinihama.

            Ua hoike mai kekahi mea kakau manao o ka nupepa Ionala (Journal) o Bosetona i kana mea i ike ai no ka Hale Alii Bukinihama; a penei kona hoakaka ana:
          O kahi akea nui e komo aku ana i ke Keena mabela nui o ka Hale Alii, kahi i olelo ia, o kekahi ia o na rumi oi loa iloko o Europa. He hookahi haneri kapuai kona loa, ka laula a me ke kiekie, ma ke ano ratio like, a o ka pale luna iho o luna, o kekahi no ia o na nani lua ole i lohi wale ia a maikai. Hookahi no hoi moena e uhi ana i ka rumi holookoa. Ua hoopipili ia ke gula, ke silika ulaula, ka vereweka a me ka pohaku mabela ma kela wahi keia wahi. Ua ike ia na huihui gula oeoe no na ihoiho kukui ma kela wahi keia wahi, na aniani nunui hoi a a me na mea nani makamae.
          E hamama ana hoi mai keia keena aku, he alanui pii akea, e komo aku ai i ke keena Ahaolelo o ke Aupuni, i luluu hoi i na kino kii i kalaiia a me na kii pena hoi.
          Ma kela kala o ke Keena nui, e huli pono mai ana i kahi o ke alanui pii, aia malaila ka Rumi Hulahula (Ball-Room) nui. Ma kekahi kala hoi o ua rumi nei, he aniani kilohi hoolookoa wale no mai luna a hala ilalo, a ua pau loa i ka ike ia maloko o laila ka poe e pii ana a e iho ana ma ke alanui pii. Ua huiia ke gula a me ka ulaula ma na mea hoonani a pau. Makena ua kii pohaku o luna o na alanui pii, o loko hoi o na keena a me na puka oremolu (ormolu), he 300 guinea ke kumukuai o kela puka hookahi.
            He okoa no kahi e komo ai o na Elele o na Aupuni, aohe nae he nui o na mea hookinohinohi malaila, he wahi haahaa iho ia a me ka loihi, ua uhiia nae i ka moena lole ulaula o na ano i ike mua ia; a he mau noho loloa hoi ma na aoao, i uhiia me ka ili hooluu ulaula, oia wa iho olohelohe wale iho la no nae aohe mau hilinai; a ma kekahi wahi keena uuku e loaa ai ia lakou kahi e hookipa ia aku ai iloko o na keena hanohano nui.
          Ua kahiko ia ke "Keena 1840," me na kii o na alii hanohano i hiki aku ilaila iloko o ia makahiki, a me na kii o ko ka Moi Wahine poniia ana. Ka Emepera hoi o Rusia, a me Leopolo ka Moi o Belegiuma, a me ka Hoike Nui ma Parisa, a me na kii pena e ae hoi he nui wale.
          Ua kaulana ke "Keena 1853," no ka nui o na mea kinohinohi iloko o laila e luhe ai ka manao, na ihoiho hoonani o na kukui, na ipu nani kamahao, a me na mea hoonani mai loko mai o na Hale Alii o Farani, i lawe ia aku ilaila me ke kumukuai ole i ka wa o ke kaua huliamahi ana o Farani, a me na ipu Vase (Vases) Sereviana hoi.
          Aia iloko o laila e ku hookahi ana ke kiaha nani a ka Emepe ra Napoliona, i makana aku ai i ka Moi Wahine o Beritania Nui, a Emeperese hoi o Inia, i kiaha hoomanao no na Hoikeike Makahiki o ka 1851 a me ka 1855. Aia no maluna o ua kiaha nei na hiohiona kaulana o na aupuni a pau o ka honua nei.
          He aneane ekolu hane ri tausani dala ke kumukuai i na mea hoonani a pau o loko o keia wahi.
          Ua hoonaniia na noho i ke gula a me ka ulaula, a o na paia hoi i na kii ku o na'lii, a o na mea moena halii hoi i ka ulaula hoohiehie, a o na wahi pipio a pau me na vele veka poniponi.
          Aole no hoi i kana mai ka nani o ke "Keena 1855." Maloko o laila ke kii o Ka Mea Ihi Kapa Ka Moi Wahine Vitoria a me kana kane ke Alii Consorta; ka Vitoa Emanuela; ka Emepera o Rusia; Napoliona a me Eugenie; ka haawi ana aku o ka Moi Wahine ia Napoliona i ka Papa Hanohano o ke Gata; (Garter) na hookahakaha ana a na'lii maloko o ke Kamape o Mara a me Hide Paka a me Alederasota.
          O ka rumi i kapaia "Ka Libare Pio," (Library of Bow) he keena hilu keia o ka nani, kahi keia e kahiko ai i ka lole no ka wa e ike ai me na Moi a me na poe Kiekie o na Aupuni e. A hemo mai keia keena aku, aia he keena hookipa no na poe malihini hanohano o na Aupuni e. Maloko hoi o keia mau keena kahi i waiho ai na pahu kaulana o ka Paviliona, i hoouhiia i ke gula, i mea e hoike mai ana i ko Geoki IV hoomaunauna wale i ka waiwai, a mai lilo ka lahuikanaka i ka ilihune.
          Maanei iho ke "Keena Omaomao." O na mea hoonani a pau o keia rumi, he omaomao wale no, i kikohu pu ia hoi me ke gula. Ua hoopiliia na silika omaomao i kikikoia me ke gula ma na paia o keia rumi, oia iho la ka pepa hale o o ia rumi. A o luna iho o ua rumi la, aole paha kekahi oia ano e like ai me ia iloko o Alabiona holookoa. Maloko o keia rumi e ike ia ai na mea nani o ka wa kahiko a me na ipu kumukuai nui. He mau wahi ipu liilii elua kai hoikeike ia mai ia'u; aole hoi e hiki ia'u ke koho iho i ke kumukuai o ia mau wahi mea liilii, he hapalua dala maoli, aka, he £3,000 paona, (oia hoi he $15,000.)
          O ka rumi i kapaia "Bo Saluna," ( Bow Saloon.) E huli aku ana ke alo o keia rumi i ka mala pua a ke alii; he ano poepoe dome keia rumi, a he ulaula no hoi na mea kahiko hale o loko. Maloko o keia rumi, e waiho ana ke pakaukau nani a ka Emepera o Kina i manawalea mai ai, i hoohalike ia ke ano ili me ko ka pohaku Kameo (Cameo). O ke pakaukau keia i hookahaha ia ai na manao o ka poe hana akamai o Europa.
          O ka "Rumi Noho Alii," ka rumi nui o ka Hale Alii, a ma kekahi aoao ke keena kuka. Ma ke alo iho o ka Noho Alii, he noho i uhiia i ke gula a me ka ulaula, oia kahi e noho ai ka Moi Wahine. Ma ke alo iho he pakaukau laau-rose (rose-wood). A o ko na Kuhina wahi e noho ai, malalo iki iho ia, he mau noho i uhiia i ka ili ulaula, aole nae he mau hilinai. He palalaha ka Noho Alii, i hookui pu ia e na anuunuu, i uhiia me ka moena ulaula. O ka Noho Alii, ua hana niniole ia ma ke ano gotika (gothic) a hoolala ia hoi na kaekae i ke gula, me ke Kalaunu o ke Aupuni maluna iho. He Kanope vereveta ulaula ka Noho Alii, i hanaia me na mukae gula kuuwelu. He Kalaunu nui hoi ke kau ana maluna iho o kekahi pulu ulaula iwaena konu o ka piko o ke Kanope.
            O ka moena, he 50 makahiki kona kahiko, oia mau no nae ka nani. He moena Akiminita ua moena la, aole hoi he moena o ia ano i hana ia i keia manawa. Ua kinohinohi ke keena holookoa a pau i ke gula, i hana ia me ke akamai o ka mea hooheehee gula, a me ka ulaula e welu ana, i pena ia ma ka like ana me ko Italia ano. Maloko pu no hoi o ia rumi kahi i kau ai ka wati kaulana a Geoki IV., he 1,000 guinea ke kumukuai o ua wati la.
          O na noho maloko o keia rumi, ua hana ia no ia no na hoa he kanaha wale no. Elua no keena no na hana pili aupuni, na wahi hoi e ahaolelo ai, e kupono ana kekahi i kekahi. I na manawa mamua, maanei e noho ai ka Moi Wahine, iluna o ka Noho Alii, a hoolohe malie aku i ka olelo a na Elele, a pela no hoi i ka wa e piha ia mai ai ka Hale Alii e na poe Haku, na alii a me na poe hanohano o ke kulana kiekie. I keia manawa, ke waiho mehameha nei ua keena la, a he mau hora helu wale no paha ko ka Moi Wahine i hele iho nei iloko o ka makahiki i hala.
          He nui a nani hoi ke galere i hoomalamalamaia mai ka piko mai o ke dome. Maanei i ike ia ai ke akamai o ka poe hana noeau, a me na hana kaulana a na kumu akamai. E ike ia no ka inoa o kela mea akamai keia mea akamai i ke pena kii, maluna o kana kii i pena ai.
          O ke "Keena Olenalena," oia ke keena i hoonaniia me na wai hooluu lenalena wale no, na kahiko hoonani a pau, he lenalena wale no, i kikohu ia a awilipuia hoi me ke gula. No na makahiki he kanalima i hala aku nei, aole he lima nana i pena hou aku, aka, o ia mau no nae ka nani a hiki i keia manawa, a me he mea la o ka pau ana ae no ia o ka hana ana a na poe nana i hoonionio kona mau paia.
          E pili pu ana me keia keena ka " Rumi Uliuli," nona na mea hoonani hale a me na kuuwelu mahalo nui ia. Ua mahalo nui ia keia rumi no na lalani i pena ia, ma ka like ana me ka alabasata, a he mea pahaohaoia ia e na poe hana akamai. Maloko o keia rumi e ike ia ai na pohaku nani mai ka Hale Alii Sumera mai o Pekina a me na mea i lawe pio ia mai mai ke kaua mai; na pakaukau nani hoi i haawi wale ia mai e ka Pope o Roma, he eiwa ka nui o na kii pena i kikohu ia i ke gula, aniani a me na pohaku makamae e ae iluna o ua mau pakaukau nei, oia hoi ka halepule St Petero, ka Foruma (Forum), na kii kaao kahiko o Roma a me kekahi mau mea e ae.
            O ke keena aina o na alii kekahi keena nani, aole i kana mai ka hulali o ia keena. He iwakalua kumamawalu ka nui o na noho e ku ana a puni ke pakaukau. E huli aku ana ke alo o na puka makani o ua rumi nei i kahi kapu, a i kahi hoi i kapaia ko ka Moi Wahine wahi hoonana. Ua kahikoia ka rumi i na kii pena, i na aniani kilohi, a me na puka lole ulaula.
            I ka'u manao, o ka rumi hulahula ka rumi oi aku o ka nani i hana ia, a o ka oi hookahi no paha ia iloko o ke Aupuni holookoa o Beritania.
          Ma ke alanui pii nui e pii aku ai a komo, a maluna pono iho ke Co ridoa (Corridor) e ponaha iho ana. Maloko o keia Coridoa, e ku mai ana ke kii o ka Moi Wahine a me ka Haku Alii Consorta, i kalaiia e Gibisona. Ua kukuluia keia keena e ke Alii, nolaila, he rumi Alii io no keia. He wahi ko ka Moi Wahine e komo aku aku ai i ka rumi hulahula mawaena aku o ka papahola, ma kahi hoi e waiho ana na noho i hana ia no ka Ohana Moi. He oka wale no ka papahele, a o ke keena holookoa a pau, ua piha wale no "i na mea nani o Piiholo."
          Ma kekahi kala okoa a pau, he o gana nui ko laila mea i piha ai, a ma kekahi kala hoi ke Kanope. E momoe ae ana na noho a puni ka rumi, ua hoouhi wale ia no lakou a pau me na ili ulaula. Elima haneri ka nui o na kanaka e piha ai ua mau noho la, a he elua tausani hoi e pau iloko. Aole kekahi mea e komo iloko o ua rumi la, ke ole e loaa mai kona balota mai ka Moi Wahine mai; a o ka poe i loaa mai na balota, o lakou ka poe i kauoha ia mai e hele aku imua ona.
          Maanei e haawiia ai ua Himeni hoolealea a me na hana lealea e ae i ka wa i makemake ai ka Moi Wahine e hoolohe, a e ike hoi ia mau mea.
          O ka Rumi Hulahula, ka Rumi Ahaaina Nui, a na ke dome nui i hoomalamalama iho ia loko. Ma keia keena no hoi e ikeia ai na pa gula mai ka manawa mai o Kaisara a hiki ia Vitoria, a me na mapuna gula e hookilihuna mai ana i na ehu waiala rose, malua o na poe a pau i hookipa ia aku maloko o ia rumi, a me na kukui Aladina hoi i ike nui ole ia.

HANAU.

            O ct. 5, ma Puiwa Honolulu, hanau o Namakaaloha w. Kamanele k. he mau mahoe, na Beniamina me Mahoe.
            Oct. 14, ma Kaumakapili hanau o Kealalaina w, na Paulo me Kalawela.
          O ct. 15, ma Kapauhi, hanau o S. Major (Mekia) na Miss. K. Manoa.

MAKE.

            Sepatemaba 21, ma Pukalani, Waimea, H. make o Doreda Kailimahuna, he mai loihi kona, a he kaikamahine hoi i aloha nui ia.
          Sepatemaba 2, ma Luluku make o Kaaiai-opio.
          Sepatemaba 7, ma Moelana, make o Keone k.

OLELO KAHEA!

KE KAHEA LEO NUI AKU NEI A U IA oukou e na keiki puukani o Honolulu, a me na kaikamahine maka palupalu o kela wahi keia wahi, e hele mai oukou i kuu ahaaina ma MANOA nei, ke hiki aku i ka la 26 o keia mahina, me ka uku hapaha, hapalua a dala, oia na papaaina ekolu i hoomakaukauia, me ka lako i na mea ai o kela ano keia ano, a no ka hoi ana, e hoi no kela mea keia mea e like me kana haawi ana, ina he hapaha, a pela aku a hiki i ke dala. Oia la i lohe oukou. Ua pau me ke aloha. KAILIULAULA. Manoa, Oct. 17, 1867. 306-1t*

OLELO HOOLAHA.

O KA MEA NONA KA INOA MALALO nei, ke papa loa aku nei au i ka poe mea Halekuai a poe waiwai e ae paha, mai hooaie mai oukou i kuu wahine mare ia PONO w, no ka mea, ua haalele mai oia ia'u a me ko maua wahi moe, a ua hele aku mamuli o kona makemake, a no ia hele ana, ua hopu ia oia a hookolokolo ia, a ahewaia no kona hewa moekolehe, imua o H. J. Wana Esq. A o ka poe a pau e hoaie mai ana iaia ma keia hope aku, maluna o lakou ko lakou poho, aole loa au e hookaa ana ia mau aie. HALE (W. H. STEPHENSON.) Hanalei, Kauai, Oct. 15, 1867. 307-4t

OLELO HOOLAHA.

EIA I KA PA AUPUNI O PAUOA NEI, Apana o Honolulu, na Lio helehewa i lawe ia mai, elua Lio e kuai kudala ia ana i ka Poakolu, la 23 o Okatoba nei, hora 12 o ke awakea.—Lio kane keokeo kukaenalo kuapuka hao ano e akau, KM hema.—Lio wahine ulaula wiwi ekolu hao ano e ma ka uha hema.—Lio kane ulaula kuapuka, elua hao ano e HKH akau, E ke ano e hema.—Lio kane keokeo kuapuka, ekolu hao ano e ma ka akau—Lio kane puakea wiwi hao ano e—Lio kane eleele wiwi mau hao ano e akau A la hema—Lio kane ulaula hao V I V akau—Lio wahine ulaula aole hao. Lio kane hulupala hao BPM ano e akau—Lio wahine puakea, hao ZA akau, V efa a o e hema—Hoki wahine puakea, hao A akau, kapalaheka hema. P. KAAIAHUA, Luna Pa Aupuni. Pauoa, Oct. 16, 1867. 307-1t*

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA KANAKA A pau loa, ke hoolaha aku nei au i ka'u wahine mare oia oi o KAULA. Ua haalele mai kela ia'u a me ko maua wahi moe, a me ko maua aina hanau. Akahi ae nei makahiki, aole au i ike i kona wahi i noho ai. Nolaila ke kauoha aku nei au ma ka hoolaha ana, ke ike iho, e hoi koke mai e noho pu e like me ke kanawai mau o ka aina. Ina aole e hoi koke mai, e hoopii no au iaia i keia Aha Jure e hiki mai ana. Owau no o KALILI. Huelo, Oct. 13, 1867. 307-3t

HE KANAKA MAHUKA!

E UKU IA ELIMA DALA I KELA A me keia kanaka e hai mai ana no ka hopu ana ia KAMA, he kanaka maoli. Ua holo malu oia mai ka Mahiko aku o Kualoa, Iulai 3, 1867. O kela KAMA, he 25 makahiki paha, he poupou puipui, a he ano maikai no. SAMUELA G. WAILA (WILDER). Honolulu, Oct. 17, 1867. 307-4t

OLELO HOOLAHA!

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia. O ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei au i ka poe mea waiwai o kela ano keia ano, mai hoaie mai i kuu wahine mare oia o KALULUHI, no ka mea, ua haalele kumu ole mai kela ia'u, a ua hele i kauhale e aea ai, a ua kii aku au e hoi mai me a'u, e like me kana i kau leo mai ai e kii aku, aole nae kela i ae mai. Nolaila, ina e hoaie mai oukou ia ia, a maluna iho no o oukou ko oukou poho, a aole au e hookaa i kona aie. A. S. KEKO. Waipio, Hawaii, Oct. 1, 1867. 306-1t

OLELO HOOLAHA.

O MAUA O NA MEA NONA NA INOA MAUA o na mea nona na inoa malalo nei, ke papa a hookapu loa aku nei maua i ko maua mau Apana Aina i lilo ia maua i ka hoolimalima, no lakou na inoa malalo iho: 1 Hauanau, 2 Kalokaloa, 3 Kuholani, 4 Milialoha no v. K. Kaahumanu; 2 apana aina no M. Kalaikini Kapena; 1 Kealapii, 2 Papohaku e waiho ia ma Waimano, Ewa, aole e hele wale kekahi kanaka, wahine, keiki, haole, pukiki, pake a lawe wale i na mea kanu maluna o keia mau apana aina i hai ia. O ka mea kue, e hoopiiia no imua o ka Lunakanawai Apana. Aole hoi e hele wale na holoholona, bipi, lio, miula, hoki, kekake, hipa, kao, puaa, koloa hanai, moa, pelehu a hoopoino i na mea kanu, o uku i ka Elima Dala ($5.00) no ke poo hookahi. Ke waiho nei maua ia Ahoi pake ko maua hope, nana no e hopu a hooponopono, a haopii ma ke Kanawai o ka aina, a nana no hoi e hooponopono pu me J. P. E. Kahaleaahu no na mea a pau e pili ana i ko maua mau Apana Aina. AKI (Pake), ALAMA (Pake). Waiawa, Ewa, Sept. 20, 1867. 304-4t*

NU HOU HOPE LOA.

            Ua hopuia ka Alihikaua Kaulana Gariboledi e ke aupuni o Italia no kona hoomakaukau e kaua aku ia Roma. Ke hoounaia nei na koa Farani i Roma e kokua i ka Pope. He haunaele ma ka mokuaina o Tenesi, a ua hoouna aku o Gen. Kalani i puali koa e hoomalu i ka maluhia.

HOOLOHE MAI!
KA HALEKUAI O C. F. PULUKA

OIAI KE MAKEMAKE NEI KA mea nona ka inoa malalo nei e haalele iho i na kaiaulu o ke Aupuni Hawaii iloko o ka wa pokole, nolaila, ke hoike aku nei au i na makamaka Hawaii a pau loa. E hooemi ana au i ke kumukuai o na mea kuai o kuu Halekuai, ma Alanui Papu, malalo o ke kumu lilo, e like me na Hale Kudala mai keia la aku. Nolaila, e oluolu oukou e hele mai e nana i kuu waiwai, mamua o kuu naue ana aku. C. F. PULUKA. Honolulu, Mei 23, 1867. 286-3m

MOKU KUAI MAKEPONO KIAKAHI
" FOURTH of JULY"
"HELU AKAHI."

Moku maikai keia. Ua paa o lalo i ke keleawe, a ua makaukau no hoi no ka holo ana, a e kuai aku au me ke kumu kuai makepono—8 Tona, 27 kapuai 6 iniha ka loa; 9 kapuai ka laula; 3 kapuai 7 iniha ka hohonu. Me ka waapa, ka heleuma, ke kaulahao a me na mea a pau loa—E ninau ia T. SPENCER—Hilo—WALKER & ALLEN o Honolulu. 302-1m

MAU LAAU LAPAAU OLA A
UPAMA (UPHAM,)

E OLA KOKE AI O KA MAI HANO A ME ka NAENAE iloko o na minute elima, a e ola loa ai hoi ka mai mahope iho o na hana maikai ana.HE LAAU no hoi no ka hoola ana i na OHUNE a me na PUUPUU o ke kino. HE LAAU MALAKELA, (Marachella) no ka hooulu ana i ka umiumi olohelohe iloko o na pule eono. E kuai ia e C. F. PULUKA, Ma ka Halekuai Honolulu, Alanui Papu. 296-tf

HALE KUAI!

O KA HALEKUAI O KAHI HAOLE Parani ma ke Alanui Maunakea, ma kai iho o Lepekahoe (Liberty Hall), ua lilo iho nei i na mea nona na inoa malalo nei, na mea nona ka Halekuai ma Monikahaae. Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no hoi ke kuai ia aku me ke kumukuai oluolu i na makamaka a pau o kela ano keia ano. GRUNWALD and SCHUTTE. 296-6m

HALE KUAI HOU!

UA WEHE AE NE I NA MEA NONA na inoa malalo nei he HALE KUAI HOU ma Monikahaae, mawaena o ka Hale Kuai Bipi a me ka Hale Kauka o Dr. Kenedy ma ke Alanui Papu. O kekahi o maua, oia hoi o SCHUTTE, ua maa no na kanaka iaia, ma ka Halekuai o Painapa. Eia hoi maloko o keia Hale na ano LOLE he nui wale, e lawa ai ka makemake o na kane a me na wahine, oiai he mau lole kane a he mau lole wahine maloko o keia hale. A e kuai aku ana no maua me na makamaka Hawaii a pau i na mea i makemakeia. GRUNWALD &SCHUTTE. 292-6m

OLELO KAUOHA!

KE KAUOHA AKU NEI AU I NA MEA A pau i aie i kuu kaikaina i make, oia o KAMUELA—a me ka poe no hoi i aie ia'u ponoi. E hookaa koke mai, oiai ua loihi loa ka manawa i hala, a ua pauaho au i ke kakali ana i keia poe.—He mana ko D. KAHANU e ohi i na aie. KIMO PELEKANE. Honolulu, Okatoba 12, 1867. 305-4ts

PUOLO HAULE!

I KA PO O KA POALIMA AKU NEI I HALA, ua haule kekahi puolo mawaena o Alanui Moi, Rikeke, Papu a me Kukui, i wahia ae o waho i ka hainaka keokeo. Aia maloko o ia puolo kekahi palapala i ka mea nona ka inoa malalo nei, a me kekahi mau ukana e iho. O ka mea e loaa ai, a hoihoi mai i ka mea nona ka inoa malalo nei, ma ka Pa Kuai Papa o Lui, ma Alanui Moi, e loaa no ka makana kupono iaia. RABATI LUI (LEWERS). Honolulu, Oct. 2, 1867. 306-2ts

Ua Nee aku i ka Hale Kuai Hou.

O KA HALE KUAI HAPA PERE I IKE mauia a i maa hoi i na kanaka, ma Alanui Maunakea, ua hooneeia aku i ka Hale hou maikai, mauka iho o ka Hale Kuai mua, malaila e loaa ai ka mea nona ka inoa malalo nei me ka makaukau i na wa a pau e kuai aku i ka poe e kipa mai ana, no ke kumukuai i kupono no ia wa. WILLIAM RYAN. Honolulu, Sepat. 6, 1867. 301—3m

OLELO HOOLAHA.

E IKE AUANEI NA MEA A PAU, owau, o L. KAANAANA, ka wahi male a S. B. KAULIA, a no kuu ike ana i kana mau olelo kikoola, kohu ole, ma ke Au Okoa o ka la 3 o keia malama, e olelo ana, aole ka wau e hele e aie imua o ka poe waiwai o kela ano keia ano hele peue. A, ke olelo paa nei au, he hiki no ia'u ke hele e aie a nui a iwakalua tausani dala, a nana no e hookaa mai, aohe i weheia ko maua berita male, ke paa nei no, no ka mea, ua haalele mai oia ia'u a me na keiki a maua, me ka nele i ka ai a me ka ia, me ke kumu ole. L. KAANAANA. Kikihale, Honolulu, Oka. 4, 1867. 305-2t*

Olelo Hoolaha.

O MAUA O NA MEA NONA NA INOA MALALO nei, ke kauoha aku nei maua, o ka poe a pau i aie ia maua o ka Halekuai o maua e ku ana ma Kukaeiki, Waiawa, Ewa, i hookaa ole mai i na manawa loihi i hala ae nei, e hookaa aku i ko oukou mau aie ma ka lima o J. P. E. Kahaleaahu, ma Manana, Ewa, a nana no e haawi i ka bila hookaa ma ko oukou mau lima. Nolaila, ina aole oukou e hookaa koke mai, alaila, e hoopii no maua ma ke Kanawai. AKI (Pake,) ALAMA (Pake). Waiawa, Ewa, Sept 20, 1867. 304-4t*

HALE MU!
HALE KUAI MEA AI!

HE OLUOLU LOA KE KUAI ANA O NA mea ai ma keia hale, i lohe oukou e na makamaka Hawaii a pau! RAIKI no Waimea, Kauai mai, PALAOA maikai loa, KAMANO io ula no Keamolewa mai, BIPI uahi no Kaleponi mai, KOPA keokeo—KOPA ulaula, AILA Honua! AILA Kohola, KOPE—PAAKAI, AI no na lio me na Moa, Na mea ono he nui wale o kela ano keia ano. PIA NO HAWAII MAI, PIA AI— A he nui loa no na mea ai maikai e ae. Nolaila la ea, e na makamaka, e hele mai no me kahi dala, a e ike maka no oukou i keia mau mea i haiia ae la maluna. Me ka mahalo, I. BATALETA. 286-3m

PAPA
PAPA
PAPA
MA KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA

OIA HOI NA UKANA O " JANE FALKINBURG." NA PILI Hale ulaula, NA PAPA Noweke 1 a 1 1/2 iniha, NA KAOLA HALE O KELA ANO KEIA ANO, NA PAPA palahalaha, NA PAPA hele a me na Papa Paina oolea, Paina keokeo a me ke Koa, Na PENA a me ka AILA, Na PEPA Hoonani Hale, AILA Hoomalo a AILA Hoowali, NA KUI a me NA LAKO HALE NO A PAU E PILI ANA i ke kukulu hale o kela a me keia ano, a e kuaiia ana ma ke kumukuai haahaa loa e L. L. HULIPAHU (TORBERT.) Ma ke kihi makai o na huina o Alanui Moiwahine a me Papu. 300-3m