Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 30, 27 July 1867 — He moolelo no P. M. Nakaipuni w. i make a hoomaewaewa ia o Lanai. [ARTICLE]

He moolelo no P. M. Nakaipuni w. i make a hoomaewaewa ia o Lanai.

£ ka Nl'pepa Kuokoa e ; Aloha oe :— K wehewehe iki aku ivau i ka moolelo o kefa wahiue, ke o!uo1u oe. Ua hauau oia m;i ka moku o Lnnai. Mui kona hanau ana a hiki i ka la i loaa 'ku ai ua make ia he 41 makahiki. (Ja huoiuau no konu noho ana ma keia Aliupuaa o ka moku a pau pono kona mau [a. 0 na inakua a ine na lehulehu, ua naue ae ma kauwahi o Lanai, ua pau i ka make ka nui. Ua nui ke alohaia a rne : ke kanikau ana o na l»?huiehu o kona aina nanau ; no ka niinamina i kona make ike ole ia, he helehelena maikai no kona ; be ki-' no puipui a ikaika ma ka hana a ine ka lu-1 welawe ana. He wahine akamai i ka lawa- 1 ia, ua luhi kona mnkuakan? a me kana kane i kc kaha a nje ke kapi ana i kana ia, mai ka hapa o ka la a hiki i ka hapalua o ka po, nolaila, hoohiki kuua makuakane, aole e hele pu ma kana huakai lawaia. He wahine ihu oo i ka luu i ka upena waha nui, a me na upena e ae no. He wahine ikaika i ka hoe wan, oia wale no ke holo ma kona waa i ka pua malolo. He wahine hoonuu i ka ia hou, e pau no ia ia ka uhu i hooknhi ni ana, pela no kenku okoa, pau okoa kauna 0 ka maloio, me ka ai paa oia e hoonuu ai a piha pono ka opn, nolaila knpa hou ia 'ku ka inoa o l'ele. He wahine lokomaikai oia he i ike i na mokamaka ; hookipa i na lehulehu. Penei ka .imi hala ana. Ua ikela ke kino o Kn mea make; e ka poe nnna i hoauau mahope o ka loaa ana, aole he puka o ka poee'i hou in i kd pahi. Ua wehe ia e la* kou ka lole n pau." O ua kane pu la no kuhi ia wa, a i ka nuio ana o ke kino make ma ka lepo, o ka olelo koke ae la noia o ua kane nei, e hoopii ana oia no Malumalu. Penei kona olelo. 14 E hoopii ana wau no ĪMalumalu no ka inea, ua ike no wau ua hou ia ka poee o kuu wuhine i ka pnhi." Akahi no a luhe na lehulehu i keia puka, e nune ana no nne no ka haohaō i ka inake hikiwawe. Hoopii ua l:ane nei i ka Lunakanawai, kii aku oia'i ka makai Nui. Ehiku la o ka mea make inalalo o ka lepo, huki iu ae la i iuna, a v aiho i ke akea. 1 ka nana ana o ka makai Nui a me na jure, ua puka io no e like me ka iulu olelo. 1 ka hookolokolo «iki; uu hoole -ka poe hoike. Nui , ka haaluiu o ua kane nei. Elua ana noi ana 1 ka Aha e haawi nu«i i wai nona e inu ai, ua heie a puni kona kino i ka hou. Akahi no ka haalulu ana o ka mea hewa ole i keia a ka makai Nui. " Ua ike anei oe i ka male nna o ko wahiue ? ' o ka'hoole aku la no ia me ka haalulu. Aole paha i haalu!u o Kaina i ka nioau a ka Lunakanawai kiekie ioa ia ia. " Auhea o Abela kou kaikaina r Ua hoole mai oia ine ka ikaika o ka oleio anf, mahope iho o kona hoka ana. He wahine jnalama holohojona oia, o ka Hipa a me ke Kao knne e makaaia'i,o kona laal£fcitf He wahine riiaa i ka noho (uehainohn i Aa la, » ipe lounpe ana i ka po no ka haulele mau o kona hoa pupuu o ke anu ia ia, oia kahi kumu o kona makau ole i kī noho mehameha ana, no ka mea, ua konohiki iua ka la, i ka moku kahi aoao, i Kaunoiu kahi aoao, pela tn> i hapaiua ia'i ka la a me ka po, a i ka po nae a ao ae loaa ' 'ku ai ua liiake, t: a!ai!a ki laua kahi i moe I ai, w»bi a u*v kaoo n?i, a hele ma ka ha!e o ka hoa manuahi a hete pu i ka mahiai, raa ka waena mahiai no a laua a loaa wale aku ia Minomino. Hai akn la o Minomino ua make o Pele. f mai la ua kane nei, ua aha ? ōa mak?. Ka iho ia ua kane nei. '• Ka * He make hoi kau e oieio mai nei j he ahi hoi keia e a nei, aok {uha i naake?" ti<6 ka mea, e ka*mi na kane nei i ke ahi peU mat ka. lohe. I mana paha ia i ka mai e aho ana, ua make kahiko kela, ua ooiea/ 1 Aole no ka h? wahi ,nea a kaumaha iho no k& lohe aua |a hoi ua make." Noiaiia ua

hoopuni ia mai na aiohi o ka mokupuni hoto okoa. ma kona «rahi \ noho Vopa*i; - no keia poieo ī loohia i ka noho mehameha ; ana a ke 1raaroāba a nie ku !uaSua. A rne ka hoopīi imi ba!a ana a ke kaoe, oa hoomlewnewa ia kooa kino. ! ka noonoo maopope ioa ana o kekahi o keia poe jore. " O ke kumu o kona haalulu ans a me ka lauwili o kani olelo, nana no i pepehi, a me kela puka ma ka poee, ua hou ; raalu oia 1 ka po mahope o ka !a i make ai. | i mea e poinoai kona enemi a»a i hoopii ai."" Pela io no poha, no ka mea. he paina maa laaa me ka wahine i kah? manaw?» ma kn hafe o Makahi. (Ja ptke!e mahanehane ka wahiae i k& hou aoa i ka oohao. oo ka ika» ika ioa a me ke akaioai o Aiaakaena i ke kaīii ana i ka oo. Nui no ka haunaele nna malaila ia wa. A oa iohe ia kana olelo, ao« !e ona maoao i kona ola ke make ka ia vrahine> be oteio mao la nana, o ke kumu no o. keia hakaka ana. O ka wahioe maoa»bi n»; ua keoa o ia no ka inama ia'ku o kana mea, aioha. 0 ke kumu uo hoi ia i hoi loa ai o<; ka makuahine o ka wahine manuahi i Oahu, j no ka makau i ka paio pinepioe, so aku i ke! kaikamahine a aohe lohe mai. a i ka Jobe; aoa mai nei ua make o P. Al. N. ua hoi n.ai nei, eia ke noho pu nei me ka oluoiu. Me oukou a pau e na boa paahana o ka j Nupepa ke aioha, e hoomau oukou ma ka ; mea kupono i ke Ahonui. W. K. Lo: omakca.

Pl'AKOLlKO. MaNUA, KaHEHL'.NA, ) Ialai 30, 1567. \

I NA HOOKELE 0 KE KUOKOA KE ALOHA. I ko'u ike ana he wahi leta mai Knliponia ma o Mose Nahom mai, i kau ia i ka la 20 o Mei, 1S67. I ko'u ike ana aia no ke ola nei kekahi pua alii o Hawaii nei ina Kaliponia t nolaila, hu mai la ko'u aloha nona, a a hoomanao ae la no hoi au ia Hoapili ma i ka moopuna a laua. Ua hanai punahele loa o Hoapili-wahiue ia laua elua, me ka Moi Ahi e noho nei i ke Aupuni. lna no hoi e hele o Hoapili-wahine i ka halawai haipule ma kela a me keia pea o Lahaiua roaLuna o ke kaa, tna ke kua kahi moopuna a ma ke rIq kekahi, a ina hoi ma ke kua knhi inoopuna a ma ke alo hoi kahi. Ua iike a liUe laua ma ka hanai ana a na kupuna o laua. aka, no ka make ana o na kupun.ii a me Kuini Liliha kona makuahine, ka inea nana i haawi na Hoapili-kane e hanai. Aloha no hoi na Kamalei Alii—O Kapueoahoanoano Kalani ka inoa—Aole no he pua alii, he alii maoli no no ka aina, no ka mea, he mau kupuna i noho Moi wale no kona, a Kalanihelemaiiluna, oia o Ehuiki, a ua ku aku la paha ia ohana ia ia. Ina paha o kona noho ana i kahi e a o Kamehameha 1., ina paha ua kii ia na'pua alii a pau e hoakoakoa mai. Ua nui no na haole hanohano a wniwai i hiki mai i na hi o Kamehameho, flka, aole nae oia i hoomue aku i kana poe kaikamahine in lakou, aka, ua hoouioe aku no oia ia lakou i kekuhi alii pupuka ilihune, no ka mea, o kona makeinake no ka loaa o ke keiki alii, aole ka waiwai. E Mose Nahora ina, e Kapuaa ina, e hoomanao iho-oukou ia Kapaihi a Hilina, no kona malama ana ia Lonoikamakahiki. A penei no kana : 44 O i hele rnai ka wa kini, A hune, a inehameha knnaka ole, A hele koolua i ka nahele, I ka laau koa kumu ole o Kiihikikolo, lii-hi-hiīi aku i ka malo palai pau, la loaa ke kapa aahu o kaua, O he—le—a— 0 hele a ai i ka pua pala a ka hala, Hala īa la pololi o kaua Ilaila e ke ho—a—e— Ka ua ka-e-e-e ua mnkani, ! Ka ua hookinakina n nui, A inu a kau i malie ia wa ; lnu aku i ka awa o Koukou, 1 ka awa )au h\nalo, Anla awa ona o Mamalahoa, He hoa—e— He hoa uu no ka hau nnu, A he hoa ou no ka ua iki— !a." E nana i ka hopena maikai i loaa ,ia ia ; pela no hoi o Lanahuiinihaku ma ia Kakuiewa, a me Lama ia Kawelomahamahaia, a ine Koleioku ia Umi, a me Kukahaoaili ia Kalapanakuioioinoa, a peia wale aku. He mea loaa ke keiki i ka imi nku, he mea loaa wale no hoi ka haku paakai, aka, aohe e loaa ka Haku Aiii i ka iini aku; wahi ki na kupunā. S. M. Kamakau.