Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 19, 11 May 1867 — Page 3
| This text was transcribed by: | Rosemary |
| This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ke Kuakoa, Honolulu, Mei 11, 1867
HE MAU MEA UA @AE- Ua pae ae mai la@haina he hoeuli me ka hope moku.
@
NO MOLOKAI- Ma ka la 2 iho nei o Mei, ua malama ia he la ahaaina no na Kula Sabati o Molokai. O keia hana, he mea no @ hoohauoli ai na kamalii.
NA KULA SABATI O LAHAINA- Ua hai ia @ makou ka lohe e malama ia ana he @aina no na kula Sabati o Lahaina ma @a ia i o Iune e hiki mai ana. Kahaha makou no ke kokoke i ka wa halawai o ka Ahahui Euanelio ma Honolulu.
UA @ KA MOKU BRUCE- Ma kekahi la o @ mau pule aku nei. Ua ili a noho kahi @ Bruce ma Kipahulu, Maui. O @ i manao ai e lawe mai i Honolulu @ o he pai ai, o ka ili e no ka ia. Auwe ka piliki e!
Hawaii
Ka MAHIAI @ALAWA@IKI- Ke ohi nei o ka @ i ka uala a laua o Kaimana, aia ma@ o Kaohu ua nei ka ha uala a laula la, i @ ana ka eke a na keiki mahiai ualaka@ o @ o Ahuau.
NO KE @LOPAPA- Ke hana nei o Kaimana @ oihana olopapa me na kanaka paahana malaio on a me ka manao ole i ka nui o na @ ana kai la manao in a ka nui o ka papa, a malaila e hui ai ko iala poho a pau loa.
NO KE KUHINA O KO NA AINA E- Ua po@oa@a mai makou e kahi makamaka o makou ma Waimea, eia ka ke Kuhina o ko na Aina e @. @e Varignie me kana wahine ma kahi o Paka ma Manaaiole Waimea Hawaii,. Kahi i nane ai i ka olu o ka ua kipuupuu o Waimea.
NA LUAKINI- Ekolu no Luakini o Hamakua Hikina nei, he mau Luakini laau wale no, me ua paoa maikai, a e hoomaemae hou ia ana o Ka@emela a me Mauna Hoano, a he keiki hou wale @a e Hokuao aohe hana hou @, ua uleu kela, oia iho la no na wahi mea iki o Kauiakua Hiki@a.
J.S. Wahineole.
Mamenie, Hanakua, H, Aper. 29, 1867.
HE LULU DALA MA WAIPIO- ua lili dala iho nei na keiki o ka wailele o Kulawe, no ka hoomaemae hou ana i ka Luakiki o Kailua, Kona Akau, Hawaii he @6S.621/2. A no ia G. W. palipo na ino a ua poe la.
G.W.D. halemanu
Waipio, Apelila 30, 1867.
KA AHA@UI MANAO LIKE- Aia malalo o keia inoa ke kaha nei keia lala, o ka mahiai ka kekahi mau lala kane, o ka humu kapa apana ka kekahi mau lala wahine, o ke kike kukui ka kekahi may lala wahine, a pela aku e lawe hilii ia ai na hana malalo o keia inoa.
NO KE AWA O KOHOLALELE- ke hoomaka nei ka eli ia ana o ka pali mamuli o hooponopono ana a J. Willison a me B. Maey a me akahi kanaka hana, o ka mea hilu loa @, i hookahi wale no ka kanaka hana e pau ai keika hana nui. No ka meam ua hookoawale ka Ahaolelo i umikumamalua haneri dala no ua awa nei, eia ka hoi ka keia mau haole he hoaihinihi ka hana ana.
NA DALA I MANAWALEA IA- Ua hele kaapani aku o Rev. G. D. Pilipo o Kailua, Kona, Hawaii mai kona wahi aku a hiki loa aku ma Hilp, lona mai na dala i manawalea ia mai ia ia e na haole he $140.00 hui hoi me ka ua kana Hawaii $200.00 a oi i mea kokua no ke kapili hou ana i ko lakou luakini ma Kailua; ua pau ia wahi, a eia oia ma Kohala i kei wa kahi i makaikai ai i ka pe naau akea ma na ha@a manawalea. Ua aneane $500.00 kona loaa ma Hawaii.
NO KA W2@ O HANAKUA HIKINA NEI- he wiho i loko o keia mau malama, aole nae pili kia loa, ua pilikia ka poe, hana ole, o ka poe hana mamuli o ka mahiai nole lakou pololi. Pii ke kumu kuai o ka ai, ua pii loa ke kuai ia ana o ka ai i keia manawa, o ka lalaui ai i ka manawa mamua, mai ke kanalima a ke kanawalu kalo no ke dala hookai, i keia manawa, mai ka umi a ka iwakalua no ke dala hookai, o ka holoai i ka manawa mamua, he imakaluakumamalima a hiki ike kanakolu paona no ka hapaha, a i keika manawa, he awalu paona ahiki i ka umikumamalua no ka hapaha, waiwai ka poe mahiai, polohuku lakou la, nele ka poe hana ole.
NO KA POI-KALO- ua like ke kuai ana o ka poi-kalo maanei, me ke kuai ana ma Honolulu a me Lahaina,, ka hoowaliia a loko o ka umeke kupono i ka hapaba, a he wahi bakeke hoi keia. Akahi no au a ike i keia hana ma keia wahi, ke nui loa mai nei hoi na hale manuauwa; nana iho no koi i kai ai o ka umeke e kuai aku ai i ka hapaha manaiki-kunono; heaha la ia, he pokeokeo paha ne ka mea paahana. "Ahu kupanaha ka la i Mana." Me he mea la nae, in a joi ke ohana nui ka poe o ka hale, nole no lakou e lawa no ka ai hookahi ana. Hookahi no ka hao ae, aohe nao ai i ka papaa, "hoe hoi ka inuwai maloo ka lau lanu."
NA MEA AI O KA AINA MAUNA- o ke ko ka mei ai nui ma keia wahi, a ua nui hoi na pa i kanuia i keia mea ai, a he mea no hoi ia e hooluolu ai i ke kino ke hiki mai ka la makaponiuniu o ua aina anu huihui nei, no ka mea hoi, ua loaa mai ka ai o keia wahi mai kahi loihi mai; he mau la no elua a ekolu paka e ai ai, a o ka pau ae la no ia; a ekolu paha e ai ai , ao ka pau ae la no ia; a o keia ko wale no ka mea e pohala iki ai na maka. Ma kekauwahi o ua aina nei, ua kii ia@ku ka ai kupa o ua aina ua apuupuu nei, oia hoi ke ma'u, i mea e oluolu ai ka hale o ke kino, inu aku ka wai, ma-u aku ka puu i ka wai a ka naulu." ke hoomanao ae la au i kekahi wahi mamalu olelo penei: "He olu auanei na ke aha? He ola paha na ka hua makani.
Ka HOIKE ANA O A. Frenaneer- Ua ku mai o Kilauea ma Kawaihea, Aper. 15 ma ia moku mai ke kahukuia Ni. Ma ka poalima, la 19, ua hoike ia na kula elima, ua hoike ia o hoi na hula elua i koe o ka Apana o Kohala Hema nei, maloko o ka luakini o I@eia. Ua mahalo no makou i ke Kahukula Nui no kona oluolu, a he may olelo ao hoi kana i na haumana a me na makua, e liko no me kana mau oleloao mua iloko o kela kau i hala aku nei. E Ma ka poakahi ae ua hele aku kela i Kohala Akau, no ka luna hoine an i na kula o ia Apana.
NO IMIOLA- Ke hoomaemae hou ia nei ko makou luakini i keia wa me na pena ano maikai, i pena ia ma na paia, ma na noho, ma ka papahele a me waho pu no hoi o ka hale. O ke kahunapule no ka mea nana e hoomaemae nei. Eueu no hoi keia wahi Kahunapule palupale. Nui ko makou aloha no ka makou kumu.
IMIOLA.
KAUAI
Halekuai- Ua wehe ino nei ka poe hui o Nawiliwili nei i ko lakou halekuai, i ka hale kuai iho nei o ka mea hanohana P. Kanoa, a i keia manawa ua lilo i ka poe Hui e Nawiliwili nei, ke kuai nei ka lole a me kekahi mea e ae. H.W. KAUALELEHUA
MEI 4, 1867
AUWAI NA LIHUE- O ka auwai o Geo, Wa@op e hana nei, he auwai maikai ia i hana ia e ka noonoo a me ke akamai o ke keiki haole aneane paha e hele mai ana ka wai i kekula pa@oa o Lihue. O ka loa o keia auwai i ana ia ai 9 mile ka loa, o ke poo wai no ia ma Kamooloa, Kauai.
HALE PULE HOU- Ma ka la Sabati, la 14 o Aperila i hala ae nei, ua hoolaaia ka Luakini hou o Kainiha, Kauai. He wahi hale kua no ia, a ua uhiia i ka laulaha. Eia nae ke ekemu nei kekahi poe e hooikaika auanei e uhiia ua wahi hale nei i ke pili laau a e komo ka papa hele. Aia no paha i ka manao.
Ua piha pono ka hale ma ia la, a ua hoike o E. Ioane i kuhi olelo pili no ia akoakoa ana, i hookumuia ma ka Halelu XC11:13. "o ka poe i kanu ia ma ka hale o Iehova, e ulu no lakou ma na kahu o ko kakou Akua" A ma ke ahiahi ua kukuluia ka Ahaaina a ka Haku ma ua Luakini hou la. He wahi lulu dala no na hemahema ikou o ka hale, a he $11.75 i hoike ia mai.
NO HANALEI- Maloko o ka @ebedoma e pau ana ma ka la 4 o mei e pau ai ka wili ana o ke ko ma ka wili o Princeville, oia ka wili ko o ka aina o Mr. Wyllie iho nei.
Aole i loaa ka nui o ke ko i manao ai, a o ka Mu kekahi, ehiku haneri tona wale no paha i keia kikina.
He mea nuhou i loaa malaila, oia ka holopapa e hooholo ai ke ko iulu maluna ae o Kikiula. Ua hooholona ma ka pali o Kuakea, he 300 haneri paha kapuai, a iwaena o ka hale puhiki a lele ae la kokoke i ka holopapa nana i lawe i ke ko i kahi wili.
He holopapa okoa no ka wahie. Ke ua liilii nei a ke lana ka manao o ka poe mahiai, e lilo ana paha keia makalii aku, he makalii ua. Oia ka mea e pono ai ka ulu ana o ke ko.
NA MEA PILI AUPUNI.
Ma ka waiwai o Hananui k. POakolu, mei 22- hora 9 kakahiaka ma ka hale hookolokolo ma waipio, Hamakua, Hawaii, e hoolohe no ka Hon. D. K. Naiapaakai, i ke noi a Kaolelo w. no ka hooponopono ana i ka waiwai o ka mea i make aku.
Ma ka waiwai o Kahulilau k. Poakolu, Mei 22- ma ka hale hookolokolo ma Waipio, Hamakua, Hawaii, e hoolohe no ka Hon. D. K. Naiapaakai, i ke noi a G. W. D. Halemanu e hoolohe i kana palapala hoike waiwai o ka mea i make.
Ma ka waiwai o Kanakaokanehoa k. POakolu, Mei 22- ma ka hale hookolokolo ma Waipio, Hamakua, Hawaii, e hoolohe no ka hon. D. K. Naiapaakai, i ke noi a G. W. D. halemanu e hoolohe i kana palapala hoike waiwai o ka mea i hele aku.
Ma ka waiwai o Ikoa k. Poakolu, Mei 22- ma ka hale hookolokolo ma Waipio, Hamakua, Hawaii, e hoolohe no ka Hon. D. K. Naiapaakai i ke noi a G. W. D. Halemanu e hoolohe i kana papa hoike waiwai o ka mea i make.
Ma ka waiwai o Kawaikini k. Poakolu, Mei 22- Ma ka Hale hookolokolo ma Waipio, Hamakua, Hawaii, e hoolohe no ka Hon. D. K. Naiapaakai i ke noi a G. W. D. Halemanu e hoolohe i kana papa hoike waiwai o ka me i hala.
Ma ka waiwai o Niuolono w. Poakolu, Mei 22- ma ka Hale hookolokolo ma Waipio, Hamakua, Hawaii, e hoolohe no ka Hon. D. K. Naiapaakai i ke noi a Lilikalani k. @ e hoolohe i kana papa hoike waiwai o ka mea i make.
Ma ka waiwai o Naai w. Poaono, Mei 18- hora 10 kakahiaka ma ka hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka Hon. E. H. Alena, i ke noi a Kamalie a me kahapo e hooponopono i ka laua moo waiwai o ka mea i make.
Ma ka waiwai o Kamakalawelawe k. poalima, Mei 17 hora 10 kakahiaka ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka Hon. R. G. Davis i ke noi a palaile w. e hooponopono i kana moo waiwai o ka waiwai o ka mea i make.
Ma ka waiwai o Keawe k. Poaono, Mei 18- hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka Hon. R. G. Davis i ke noi a palaile w. e hooponopono i kana moo waiwai o ka waiwai o ka mea i make.
Ma ka waiwai o keawe k. Poaono, Mei 18- Hora 10 kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka Hon. E. H. Alena i ke noi a Keohokui e hooponopono i kana moo waiwai o ka mea i make.
Ma ka waiwai o Pilali k. Poaono, Mei 18- hora 10 kakahiaka ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, Oahu, e hoolohe no ka hon. E. H. Alena i ke noi a Kauluhua w. e hooponopono i kana moo waiwai o ka mea i make aku.
NA MEA HOU O KE ALO ALII.
KA MOI- Ua hauoli mau makou e hai aku imua o ka lehulehu, i ka oia mau o ka oluolu o ke ola o ko kakou Moi A@lani.
KA MOIWAHINE KALELEONALANI. Ua holo aku oia maluna o Kilauea i ka poakahi iho nei i Lahaina me ka oluolu maikai o kona ola. A ua lohe no hoi makou, i na e oia mau ka oluolu o kona kino a hiki i Lahaina, alaila. pii oia e nana i ka hoike o Lahainaluna.
KA MOIWAHINE KAPAKUH@, eia no oia ke noho nei ma kona home me ke ola oluolu maikai o ke kino.
KA MAKUA L@ KA MEA KIEKIE M. Ke kuanaoa, nohea no kona ola kino e noho nei ma kona home.
KA MEA KIEKIE W. C. Lunalino, oluolu maikai no kona ola kino e noho nei ma Pohukaina.
COL. D. KALA@AUA. UUa maimai iki oia i kahi la i newa ae nei, a ua mohala hou ae no na lau o ka oluolu maluna ona.
Lilia K. Dominis a me kona kaikaina alii Likelike na Kamalei, ke luhe mau nei no na liko o ka oluolu maluna o ko laua mau kino mai ko laua holo ana i Lahaina a hiki i ko laua hiki hou ana ma Honolulu nei i kela POaono aku nei. Oluolu no hoi ko laua mama aliii Keohokalole.
Nuhea maikai no ke kino o ke Aliiwahine Kiaaina o Hawaii me ka*a alii-kane a me kalahoolewa ka laua lei.
HUNAHUNA HUIKAU.
KE ALIII O NU KILANI--Ua hiki mai nei ka lohe, ua make ke alii o Nu kilani, oia hoi o Wm. Thompson Maori, ke alii i kue ai ia Hoapili Kaauwai ma, a makou i hoolaha aku ai mamua.
HANALE BALUINA MA OREGONA- Ua hai mai o Hanale Balunia o Lahain, i kona hiki ana aku nei ma ke kaona o Oregona (Oregon City) ua ike oia ehiku kanaka Hawaii Malaila, o kekahi o lakou, ua noho malaila i na makahiki he iwakalua, a ua mare i ka wahine ilikini, a hanau mai he mau keiki. I kona hooponopono ana i kona ohana me ke akamai no, ua hoohana pu oia i kana mau keiki ma kela hana keia hana ana e hana ai. Ma keia hana ana, ua loaa mai ke kuonoono o ka noho ana, nolaila, ke mahalo nei makou ia Hawaii. O kekahi kanaka Hawaii, o Freaide (Friday) kona inoa, ua kauoha mai oia i Nupepa Kuokoa nana ia makou, e hooili mau aku.
KA IPU-HAO O KAALAEA.-- Ua hiki mai ka lono ma Honolulu nei, ua ike ia ka piuhao o Kaalaea i Nalowale ai e kekahi moku makena no hoi ua au hele ana, mai i no hoi kau la a pae i ka aina.
KE KII O KA HOKUAO HOU.--Ua loaa mai i makou ke kii o ka moku Hokuao hou maluna mai o ka moku i ku mai ai i ka poalua i hala e nei. I ko makou ike iho, ua hele wale a mikilina ke pai ia ana mai ka papa pohaku ae, e like me ka Papa a Nukama ma mea pai (lithogrophic printing.)
KA KALEPONA--Ua loaa mai ia makou he leta mai ia Daniela Mason mai o Heneley, Siskiyou Co. Kaleponia, e hai mai ana i ka pilikia o ko lakou wahi i ka uuku o ka wai, pono ole kai eli gula ana i ka nui ole o ka wai e hookahe ai maluna o na wahi e eli ia ai ke gula, pau aku hou ka lepo, koe iho ka pahoehoe, a waiho wale ae ke gula.
HE PU OLE.--Ke kukulu ia la e ka Ahanui Mokuahi lawe leta o ka Pakipika, he pu ole nui ma kahi e kokoke ana i kahi e hookomo aku ai i ke awa o Kapalakiko; i mea e kokua nui ai ke awa. A ua manao ia he hiki ke lohe ia ke kani i na mile he 15 mai kula aku. O ka mea nana e hookani, he enegini (caloric engine.)
O ka haone nana i imi mua i ka ipuhao kaa mahu i ka makahiki 1821, aia no oia ke ola nei ma Ladana, oia hoi o Wiliama Hanare Iakobo (W. H, James) ua hele a ilihune loa, a o ka nui o koma mau makahiki he 77.
Ua hoouna ia he 75 poe kaikamahine ui o na hale hoopololei o Toulana, ma Farani, i Kainana (Cayene) i mau wahine na ka poe i ahewa ia e ke kanawai.
NU HOU MISIONARI
KAUA MA FIJI.-- I ko makou nana ana i na nupepa i loaa mai nei ia makou, ua ike iho makou i ke kaua ana o na kauhale o Fiji i ao ia ka Baibala me na kauhale e noho pouli ana, a ma ia kaua ana, ua hee ka poe naaupo, a lanakila hoi ka poe i ao ia e na Misionari. Enelani. Ua hoonoho liilii ia kela pio keia pio iwaena o na poe i naauao, i mea e puni loa ai ka aina i ka naauao.
NO KA TAHITI.--Ua ike iho makou maloko o kekahi mau nupepa, i ka makemake ole o ka poe tahiti i na kahuna Pope, no ia mea, ua nou aku lakou i Farani, i mau kumu Farani Euanelio na lakou.
NO TUREKE.--Aia ma Tureke mamua loa aku nei, he poe Aremania malaila.Aole o lakou hoouna in a kaikamahine a lakou i na kula, mamuli o ko lakou hoohalike maaupo ana me na bipi waiu, a o ka noho wale no i ka hale ka pono e like la me na bipi waiu noho i ka pa e hanai ai i na keiki i ka waiu. Auwe ka naaupo nui e! Aka, i keia wa, ua pau ia hana, a ke hoounia nei na kaikamahine i ke kula, mamuli o ka hooikaika ana o na Misionari Amerika, e like no hoi me ka hana ana i a Hawaii nei.
Poha ka lae o kekahi kaaka Hawaii nou ia e ka haiole i ka pohaku i nehinei.
MAU MEA I IKE IA NO HONOLULU.
"Ke ua iho nei, pulu @ au @."
Ua pualewa mai no na a@, a e iho kokohi mai ana ka haule ana a na paka ua i ka la@i, i ko maua wa i hele hou aku ai e imi i na mea hou o ko kakou Kaona Alii nei. A ia maua nae e nane ana i ke au a na wawae pa ana kahea a Okamu (he wahi haole pupule) mahope, "Halloa Boys!" wahi ana; a alawa ae la maua, e paa mai ana kela i ke kalina hoi o kuahiwi, me ka hua pu no o ka hoi. Hookahi no nae hua, a o ke kaa, he 20 paha ka puai ka loihi. "Kupanaha maoli no keia uala hihi, aole no oukou i ike mmua i ke ia mea;" pela mai la kela ia maua. "Ua loaa keia uala hihi ia ʻ u ma uka o kalihi; nui loa keia mea e ulu la malaila; pono oukou ke kii nui i keia mau uala ulu wale, no ka mea, pii loa ke kumukuai o ka poi i keia manawa. E iawe hele ana au e hoikeike i keia mea i na haole- Vine Potatoe! Wine Potatow!!" I ko i ala hala ana aku me ke kahea leo nui ae i kela mau huaolelo, "Uala hihi! Uala hihi!" I mai la hoi o Hanare ia ʻ u, "Ke ano mau no hoi o ka poe kahu pele la he ohi ka waha." I aku la hoi au, "Heaha ke kumu o kou manao ana he kahu pele kela haole?" "Ka ! he loloa hoi ka lauoho;" wahi hou a i ala Olelo aku la au, "Ina e like ana ke ano o na kahu pele me ko i ala ano, in a ua pono loa, no ka mea, he ano pupule maoli ko i ala i kahi manawa, he maikai no nae ka noonoo ana, he ikaika oia i ka imi ana i ka mea e loaa ai kona ola, he makaala, he molowa ole, hoihoi, hio, eleu no hoi, a he naauao no na huaolelo ke pane mai; aole e like me ko kakou poe kahu pele, he poe kino ao-kanaka maoli no lakou, hoohepahepa nae, e hookokukoku ai me he poe haku akua la, e hooleoiki mai ai, ma ke hoonohonoho okoa iho no me ke kohu ole."
Mahope iho o ko Okamu hala ana kau, huli ae la maua e hele hou aku ma ko maua alanui, a no ka haule lokuloku ana iho hoi o na paka ua, nolaila, pipika ae la maua ma kapa alanui, a komo ae la iloko o ka halekuai e ku ana ma ke kihi ma kai o ka huina Alanui Alii a me Nuuanu. Ma keia huina kahi e luana mau ai ka poe maauauwa poi, me ka lakou mau punia poi. Aole nae maua e olelo ana, he umeke poi ka lakou, i puniu poi ka pono loa, no ka mea, me he puniu la no na umeke poi o keia manawa, no na umeke poi hapaha o kela wa aku nei ke hoohalikelike aku, Aia malaila kahi i akoakoa ai a lehulehu wale, a ke mau elemakule no kekahi a me kekahi poe wahine, e olioli ana i kekahi mau mele hooipoipo, a e kaao ana hoi kekahi poe i na kaao o Kulepe ma, a me Hiiakaikapoliopele ; a mahope iho, hehe iho la na aka, a uwauwa ae la. Aia ma ua no e ku ana pela, maalo ae la kekahi wahine, ua hele a pulu peno i ka ua, a peno pu no hoi i na "kiaha wai a ka naulu;" a o ka lole, me he mea la no o kona puka ana mai no ia mai loko mai o Mahiki, ka hele a pii ka hea i na kumu pepeiao; a mahope ae hoi kekahi poe maluna o na lio aohe noho, he kaulawaha wale no ; a i ka nana aku, ua kohu like pu no me na ilikini ahiu o Amerika. A ia manawa koke no, maalo hou ae la na kamalii liilii, ua hele a ulupe i ka ua; a mahope iho o lakou, he kaoo o na miula ai e hoi ana i Koolau, e kani ana kaea a kekahi mau kanaka iluna o na lio, ua aue iho mai o Halaki iluna o lakou ka hele a "Hai e na pua,"
"O!" wahi a Hanere, "no hea mai nei ko lakou la mea inu i loaa ai? He keu no ka makau ole !" Aka, aole au i ekemu aku, no ka mea, aole io no au i ike i ko lakou wahi i inu ai. Huli ae la maua e nana i ke ano o kakoul a eia ka maua olelo, "Ke hookiekie okoa nei no kakou ia kakou iho imua o na malihini, aole i pau ko kakou noho hupo ana." A ia oukou hoi e na makua, e hookuu wale nei i ka oukou mau kamalii e pulu i ka ua; e malama oukou, mai hoomau i ke kapa pulu wai maluna o na ili, o komo ke anu iloko o ke kino, a lilo i kumu no ka mai wela. E haawi i kapa pumehana no lakou i loko o na manawa huihui o ke ea, aole hoi e hookuu wale ia lakou e hele wale iloko o ka ua, me ka wehe ole ae i na kapa pulu wai o lakou. A ia oe hoi e ka elemakule Hawaii, o ka elemakule hea la ia ua lena na niho, noonoo iho no hoi, he hana kupono ole keia na ʻ u o ke olioli i ke alanui, me ka puulu lehulehu e noho palaualelo wale aku ana no.
A o "Iu hoi ka oi" e ka wahine Hawaii, e malama makamae ole nei i hou inoa iho, e holo olohelohe ana maluna o na lio, a e hoohilala ana imua o ke akuea. I aha ai no la hoi ka hana ana pela ? A hana iho anei oe pela ahu ae ka n@? Ia oe no paha ia i kau nuku mai.
O ke Ki la hoioe o ia ka oi!
O., A me U.
(Aohe no i p@.)
AHAAINA KULA SABATI O KALUAAHA.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:- No ka lana ana mai o ka manao hauoli a me ka mahalo e hai aku ma ke akea, i ike mai ai na kini makamaka o kaua e noho ana mai Hawaii o Keawe, a kauai o mano, oiai hoi e noho ana kakou malalo iho o ka malu o ke kanawai o ko kakou Moi aloha, Lota, kamehameha V. Ua hoomaka ka ahaain kula Sabati o Kaluaaka, Mokupuni o Molokai, i ka la 25 o Aperila, oia ka poaha. Ua halawai ma ka luakini ma Kaluaaha, hora eiwa paha ia a oe ae. Pule mai o Levi a me A. O. Porebe, a pau ia, he mau himena kula Sabati, Kula ai o ka la ; pau ia, himeni Haku na na haumana kula Sabati o Kawela ; ma ia hope iho no, himeni hou na haumana; pau ia, hoonoheia na luna kiai eha me na paa have ewalu, kai ka huakai- ka mua me ka @, na kane opiopio aku, na wahine opio aku, na kamalii kane liilii aku, a me na kamalii wahine liilii aku, na kanaka makua, na wahine makua, na haumana o Kawela ka hope loa. Ua mahalo ioa au no na mea i hoolako@ e na kamaaina no ia la, no na malihini hele mai; ewalu pahu poi, ewalu puaa: ua ai na malihini a koe ka ai. Ua hoomaka loa ka ua ma ia la. Ka huina o na haumana kula Sabati, elua haneri kanahiku a oi aku, mai homomuni a kamalo, ma ka hoi ana mai o ka huakai a komo i ka luakini. Ma ia hope iho, ku mai o Levu S. Kueku a hai mai he mahalo loa i na hana mai ia la. Ua ai na haumana a pau i ka ai a ka haole ; o na malihini hoi, he ai kanaka ka lakou. Pule hou o levi a me A. O. Porebe, a hookuuia ka hana ma ia la.
Me ka mahalo. Na ʻ u, na
SIMONA PAALUHI
Kamalo, Molokai, Aperila 26, 1867.
KA HOOHALIKE ANA ME IESU.
BUE AKAHI.
HE MAU OLELOAO NO KA NOHO HEMOLELE ANA.
MOKNA 14.
No ka n@ ana no na @ a me na @.
Aole he pono kakou e lohe ai, aole hoi e h@nai i na manao paipai o kela uhane keia uhanel aka e noonoo a e nana pono i na mea a pau me ke ahonui a me ka hoomanao i ke Akua; no ka mea ua nui loa ka nawaliwali o kanaka, a he oi aku ko kakou makaukau e lohe i ka olelo ino no ko kakou mau hoalauna mamua o ka maikai, a e hooholo i na olelo ino mamua o na olelo maikai. Aole nae i hikiwawe ke kanaka hemolele i ka manaoio i na olelo no hai; no ka mea ua maopopo ia ia ke ano inaina o kanaka kekahi i kekahi, ko lakou ano maa i ka hewa, a i ka hoopunipuni no hoi. He mea e maopopo ai ko kakou manao maoli, ke hopuhopualulu ole kakou ma ka kakou mau hana, a paakiki ole ma ko kakou mano ana; a he mea naauao hoi ke hilinai ole kakou me ka hopuhopualulu ma na mea a kakou e lohe ai, aole hoi e olelo koke aku ia hai na mea a kakou i lohe ai a manao ai. Ina he kanalua a pilikia i kou noonoo ana, he pono ia oe ke kuka pu me kekahi kanaka noonoo a haipule ; a e hahai i ke ao ana o ka mea i oi aku kona pono i kau, aole hoi e hele mamuli o kona manao paakiki.
O ka noho hemolele ana he mea ia e naauao ai ke kanaka mamuli o ko ke akua naauao, a e hoomahuahua ae hoi i kona makaukau. E like me ka mahuahua o kona akahai, a me kona hoohaahaa ana ia ia iho imua o ke akua, pela e mahuahua ai ke ano naauao o kona mau hana, a mahuahua hoi kona mana e hoomalu pono ia ia iho.
(Aole i pau).
PAI HEWA IA>-Iloko o ka "Olelo hooakaka no ka buke i kapa ia "Ka hoohalike ana me iase," ua pai hewa ia keia mau hua ma ka laina helu eiwi a umi mai lalo mai, ua pai paa kanaka ia" @ pa kanaha ia ka pololei. Eia hoi ma ka lain umikumamalua mai lalo mai o ke kolamu, ua pai ia, "me na maka elua;" me na make eleu ka pololei.
MARE.
KANEKOA-KALILI-Ma Honolulu, Apr. 29, @ kanekoa me @ kalili, no honolulu nei laua.
KALUUMAU-MAKELE- Ma honolulu, Mei 9, @ No holulu nei laua.
APER 26, @ kainaliu, kona A., mareia e Rev. J. D. P@r@, o @ kapahukula me ka@ai.
Mei 28, ma Waimanalo, @eia e Rev. S. Waiwaiole, o Waialeale me kam@ki.
Aper 26, malaila no, mareia e Rev. S. waiwaiole, o na@lua me Mika@, no kailua laua.
Mei 6, ma Kaumakapili, mareia e Rev. @ Kamika, o kai@kiai me k@k@ahu.
Aper 11, ma Niihau, mereia e Rev. D. S. kupaha, o puu@, me paheihei .
Aper 16, ma Niihau, mereia e Rev. D. S. Kupahu, o @ kane, me puuiki w.
Aper 17, ma Niihau, mareia e Rev. D. S. Kupahu, o @ oa@, me k@ w.
MAKE.
Mei 2, ma L@hai a make o tim@.
Mei 5, ma Waimanalo make o K@wai k.
Mei 4, ma ka ualep@ai o ka M@wahine, make o Makue w. o kikihaie, honolulu, he @ l@ mau makahiki.
HE MEA UA NALOWALE!
Ua nalowale he pine Daimana. @ ka m@ e leia @, e h@ m. i ma ka Halekuai Buke o II. M. Wini, a i ole alaila, i ka Halekudala o C. S. Bato, alaila, e uku ia @o oia. (2S4 @) C. S. Bato.
OLELO HOOLAHA.
-------
E ike auanei na mea a pau. Oway o ka mea @ona ka inoa malalo nei. Ka papa aku nei au i kuu mau kai, ia Halekaui a me Kanapuaa, aole e lawa i@ o@ kanaka ma ia mau kai. A ma oukou e makemake e lawaia, @e umi @lala no ka mahina hookahi. He kapu ka waa ke pae ma ka Puuone ma ka lae o Halekahi kahi e kau ai na waa a me na lio. a o ka mea e k@o i keia, e uku oia i $1 (w)
SEPANO KAHOLOKAHIKI
lana noi.
2S4 @
Koholaiki, Halawa, mei 4, 2567
OLELO HOOLAHA.
E ike au a nei oukou e na Kanaka a pau ma ka mokupuni o Hwaii nei, owau o ka mea noca ka inoa malalo nei, ke ka@ha i a ala @ i makou, in a e loaa ia oukou kao lio kane ulaoli a ike i kuniia a keia haole kanaka i hele ai mai kona aku a @ i Hilo, aia mawaena o laila kahi i waiho ai, in a e loaa i kekahi k@ @, e hoihoi mai a loaa wau ma Kainalie, e loaa no ka manaka ia ia e #500. M. LUMAAWE
Kainaliu, kona A. Mei 1, 1867 254-11
OLELO HOOLAHA.
No ka mea, ua hoonoho ia mai ka ka mea nana ka inoa malalo @ i loaa hooponopono @ ka waiwai o @ @punai, o Koloa, Kauai, i make aku nei. N@, ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i pili ma kona waiwai, a aie ia ia, a aieia mai paha, e hooike mai lakou imua ou aloko o keia mau mahina ekolu, mai ka la 1 o Mei a hiki i ka la 1 o Augate 1867. J. W. SMIT11.
Lanahooponopono 254-34
Koloa, Kauai, Mei 1, 1867
OLELO HOOLAHA.
E ike au a nei oukou a pauy e ka pae waiwai, ka poe hoi i loaa nei mea he halekuai, mai hua e oukou i kaa wahine mare ia.
MRS. NAIPUONE.
No ka mea, ua haalele mai oia iae, a na hele aku po mamuli o kona makemake. Ina oukou e hauie iaia, maluna hoi @ ko oukou pono. Aole au e hookaa i kona ale.
PIKAO
245-33
Nawiliwili, Mei 1, 1867
MAKEMAKEIA NA IWI!
E uku no ka mea nona ka inoa a malalo nei $700 no ke @ o na IWI HOLOHOLONA au lawe mai ma ka wapo o II, O @
@-@ KALE OLELOE @
OLELO HOOLAHA !
No ka mea, ua lilo wailauma ke@ mai na @ maopopo waiwa ma @ haalelea, na aina malalo nei.
Kealahewa ma Kohala, @ m. kek@ ma @ a @.
Puuepa ma Kohala, ma@ kekaoonohi nolaila, ke pupu la ku nei ka wa a apau, aole e lele wale mahona oia ma aina A CHISTLATER
@- kohala. @
E HAALELE ANA KA MOKU AHI
"KILAUEA"
Ia Honolulu i kela poakahi keia poakahi.
Ma ka hora 4, ponoi, (a hiki i ka wa e kai hou ia kuai) @\
KONA, HAWAII,
A me na awa ka moku malako iho nei
LAHAINA
KALEPOLEPO
KAWAIHAE
KAILUA
KEALAKEKUA
Ma ka hoi ana mai, e haalele ana ia
KEALAKEKUA & KAHEA, ma ka poakolu
KAWAIHAE ma ka poaha
KALEPOLEPO ma kakahiaka poalima
LAHAINA ma ka po poalima
H. HACKFELD & @
NA #####
HE MOKU MOLO MAU NO KONA
KAU. HAWAII
E holo mauy ana ke kuni
"KONA PACKET,"
Kapena Balaamam, @ a me k@, kona Hawaii @2 @ ka moku a i @ @
a. WILLIAMS
KAUKA LAPAAU
Dr. Kennedy (Kenede) kona inoa.
Aua no kona hale kauka ma @
HALE PAI KII.
O maua o na mea nona na inoa @ nei, ua makaukau @ aka e ke @ makemake @ ma ke @ a @ o na @ ke @ aka @ halepu! kilo @ Kio@ Nolaila, ke mai aku nei maua ia oukou, e nau ma @ ko @ ua hale @ he mau @ Hawaii nei.
PAPAI @2
@
OLELO HOOLAHA.
E mau no ka holo ana o ka moku @hi
"KILAUELA"
i na ana e @ a me Hawaii, a hiki i ka la @. @
@
Honolulu, Aper 27, @ @
LIO NALOWALE!
$500 Makana ke Loaa!
Ua nalo!! ale mai ko ! @ keiki (haole ka hii wa aku, kona @
OLELO HOOLAHA
E ike @nei na kanaka a pau loa ke papa aku @ au ka @ ka @ malalo iho, mai komo hewa kekahi lawaia ma kalii @ nia ka aliu puaa a kuawaiwa, kona Hema, Hawaii. O ka mea kue i keia olelo papa, e uka no ia nole ema mai loiho o ke @ o ka oa e noho ana ma keia ama, ua eia no lua @ ke lawaia e like me @ me ka lakou makemake. J. W. KAMIKA,
279 3m KONOHIKI
HALE PAI KII!
Ala kou hale pai kii ma
MOHIKAHAE,
Mawa @ o ka Halekuai liilii a me ka halekuai mea a@ @2 ma kea @ kuai o na ki@
E hale mai @
HALE KUAI! HALE KUAI!
NO UILAMA!
Makai o ka pa o Kaaione
He Hale keia i piha i na mea he nui wale o kela ano keia ano e pono ai kanaka
E hele mau @ @ WM KYAN
HALE KUAI!
---------
O ka halekuai o kahi haole papani in a ke alanui Maui, akea, ma kai iho o @ (LIberty Hall). ua @ a nei i na mea nana na inoa malalo nei, na @ a @ ka Halekuai ma Moaikahaae. Aia maloko o keia Halekuai na lole o kela ano keia ano o na kane a me na wahine, a he hiki no @ui ke kuai ia aku @2 ke kumukuai oluola i na makamaka a pau o kela ano keia ano.
GRUNWALD and @\
276-11
HALE KUAI HOU !
______
Ua wehe ae nei na mea nona na inoa malalo @ halekuai @ ma Monikakane, @ o ka @ kuai @ a me ka lia le kanaka o ke @ ma ke Alanui papa o ke @ o ma wa, oia hoi o SCHUTTE, ua @ no na kanaka @, ma ka halekuai o Panapa. Eia hoi @ o keia hale na ano lole he nui wale, e lawa ai ka makemake o na @ me na wahine, oiai he mau lele kala a he mau @ a me na wahine, a e kuai aku ana no mana me na makemake Hawaii a paa i na mea i makemake a. @WALD A SCHUTTE
271-@
NA LAAU HALE
-AME-
NA MEA KAPILI HALE !
E loaa no ma ke
KUMUKUAI HAAHAA LOA
Ke kuai me
L. L. HULIPAHU (Torbert,)
Ma ke kihi komohana akau o lanui papu a me aianui Moiwahine.
NA LAAU ULAULA a me na LAAU NOUAIKI,
PAPA I KAIII IA A KAHI OLE IA,
AUKA a me ke KUA o kela ano keia ano,
Papa kepa, na Pine Pa a me na Aaho Loloa,
Pili Hale a me na Aaho Liilii,
Pani Puka, Pukaaniani a me na Olepelepe,
Kui, Ami, a me na Jui Nao
PENA
AILA PENA,
AILA HOOMALOO
BENEZOLE,
Pepa hale o kela ano keia ano ma ke kumu kuai haahaa loa
Na aniani puka o kela ano keia ano ma ke kumukuai makepono loa.