Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 17, 27 April 1867 — Page 2

Page PDF (1.82 MB)

This text was transcribed by:  John Clark
This work is dedicated to:  Lane Ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

English Column

 

The Secret Government

in Rome

 

From the @

 

            During the month of December, Rome was successively inundated with three publications circulated by that mysterious agency, which no one can describe, but every one encounters. Of these, one is an avowed official act, bearing the name of the National Committee, while of the other, one has indeed been suspected to proceed from a source foreign in some sense to this body. Take these, however, together, and we believe we shall have a pretty accurate summary of the more or less converging streams of feeling that permeate the Liberal party in Rome at this most critical moment. The recognized document is an address to the Romans, signed by the Committee and date the 14 th of December, in which, while congratulating the population and Italy on the final emancipation, the clandestine government urges the people not to give way to impatience, but to await in trust the hour where it will be called to realize the fulfillment of its long pent-up aspirations. Tehre is nothing very remarkable beyond its general tone of moderation in this appeal, which, indeed, recalls to mind the colourless language so often apparent in the address of our parliamentary candidates in their anxiety to avoid giving offence.

            Great is the contrast with the other document, which, though professing to be but the individual address of a Friar Giusto to the Romans, has been indorsed by the Committee, with an appended recommendation of its tenor. This latter is an address couched in language so magnificent in colouring, so forcible in expressions, and embodying ideas so subtle, that it must perplex the hard British mind to believe it a broad sheet destined for popular effect. We have here the grand utterance of one who declares himself an Italian in fibre, and a man of the altar by conviction, and who, inwardly persuaded that the two are perfectly compatable, speaks to his countrymen with the eloquence of an apostle, and the peculiar accent of a mind saturated with the blended intellectual fluid of a Dante and a St. Thomas Aquinas. But who, then, is this Friar Giusto? That is a question which we cannot answer; all we feel sure of is that he is a man of a burning eloquence, and that the whole cast of his writings is stamped with the mark of a genuine ecclesiastical origin. After carefully perusing the compositions bearing his name, it is impossible to consider them counterfeit productions. They are pervaded with those touches which are beyond imitation and fabrication. It is now rather more than a year since this mysterious monk’s voice was first heard in Rome. Then a pamphlet of a few sheets issued from the National Press, at the head of which it was stated that the writer was “a member of the high clergy residing in Rome.” This was also an address to the Romans on the part reserved to them in the ultimate working-out that great revolution which was to prove the “synthesis between religion and nationality.”

            There is, however, a certain lay element in Rome which cannot be supposed will be content with such general and rather abstract views at this moment, an element more disposed to look about for concrete measures and active operations, than subtle speculations. This element, however conservative in other sympathies, would yet concur at first with the party of action in so far that it would be indisposed to remain perfectly quiet, but rather seek to extort from the Government some positive concessions. This view has been propounded in a pamphlet entitled, The Senate of Rome and the Pope, distributed clandestinely to a large extent in Rome. Upon the title-page stand, “In AEdibus Maximis Romae,” but we believe this superscription to be as counterfeit as the signature at the end-“Stefano Porcari.” The pamphlet was printed out of Rome, and without the connivance of the Roman Committee. The intention of the brochure is to draw attention to the historical antecedents of the municipality identified with the Capitol, and to engage the Romans to revive it in its ancient prerogatives, as an instrument towards bridging over the gulf between the state of things that exists and that state of things which Italian Unitarians look to. So far there is nothing to object to this publication. But at the end it contains a direct invitation to the Romans to proceed to the Capitol the days after the last French soldier has left, and there, in the face of Europe, reconstitute of their own authority the old historical commune which so often had waged war on, defied, and driven away Popes. Now, in this propostion there lies most undoubtedly, however overlaid with historical precedents, a direct revolutionary suggested, the execution whereof would almost unavoidedly precipitate a clash. In spite therefore of the many excellent points in this pamphlet, we believe that the Roman Committee declined to authorize its diffusion, on the ground that its concluding recommendations constituted an objectionable appeal. Nevertheless, the pamphlet was diffused all over Rome by some clandestine machinery, which on this occasion worked with as much rapidity and effectiveness as the one ordinarily set in motion by the recognized Committee, a circumstance which gives much to think of. If what we have been told is true, then it is impossible to doubt that a second secret organization exists in Rome outside the acknowledged Committee, which represents the more advanced and impatient section, and which, to judge from this specimen, might at a given moment be in a position to attempt a coup de main on its own impulse. At all events, we think ourselves not mistaken where we affirm that the distribution of this pamphlet was the work of hands not acting for the Committee, which was averse to its publication, so that here there would be something that might at a late moment lead to a practical disruption of the Liberal party in Rome into tow organized sections, working on different plans, and towards different ends.

            These three publications may, therefore, be taken to represent very adequately the elements at this moment pervading Rome, and certain to have to be taken into account in any calculations of what is going to happen there.

 

NU HOU KUWAHO

 

Aole no I ku mai kekahi moku lawe @ iloko o keia hebedoma: ke ohi nei nae makou i kekahi mau mea ano makemake main a nupepa a Kaleponia a waiho imua o ka poe heluhelu.

Ua oleloia manua iho nei. he omaimai ka Emepera Napoliona, a he maopopo ole ka hoolihiina ana o kona ola. I keia Manawa nae ua oluolu loa, a ua maikai ke ola, a ke ike pinepine ia nei ma ke akea me ka Emepera Wahine.

O Kalota no hoi ka wahine a Makemiliana, ka mea I hoi iho nei ma Europa me kea no pupule, ua ola loa ia e noho nei.

He nui ka pilikia no ka hapa o na mea ai, ma na wahi he nui wale o ka honua nei i keia wa. Ma na wahi o Enelani i lilo i ka hana lole a me ka hana i na mea hao, he nui ka haunaele o na kanaka e noi ana i ai na lakou. Ua kukuluia ma na kulanakauhale i mau Komite imi ai. Ke noiia nei ma na nupepa e kukulu i Komite nui no Enelani holookoa. Pela no ma Farani, he nele ai ole no ko laila; a ma Italia, he auwana wale kanaka ma ka nahele, i na mea ulu wale i ai no lakou, e like me ke ki e eliia nei e kakou. Nolaila hoi, ua pii loa ke kumukuai o ka huita i keia wa. Ke hoomanao nei kakou ia Inia, kahi i make ai i ka wi kokoke paha 2,000,000 kanaka iloko o ka makahiki i hala iho nei: [Kea o nei keia mau mea ia kakou- MAI WAALELE I KA MAHIAI I KA AINA.]

Ua make mai nei ka hope loa o na koa i komo ai iloko o ke kaua i kuokoa ai o Amerika Huipuia. O Samuela Daunina (Downing) kona inoa, he 106 kona mau makahiki. He kanaka ikaika loa ia i ka hana, eia no iloko o keia mau makahiki kona oki ana i na laau nui me ke koi. Ua 83 na makahiki i hala mai ka pau ana o kela kaua ana i lawelawe pu ai i kona wa opiopio.

 

Ka Hale Ahaolelo ma Wasinetona.

            Ua lilo kekahi kolamu okoa me na hua makalii, iloko o ka nupepa Times, i ka hai ana i kea no o keia hale i oi ae o kona nani mamua o na hale a pau i oi ae o kona nani mamua o na hale a pau i kukuluia ma Amerika. Eia kekahi mau hunahuna mai loko mai o ua moolele nei.

            Ua kukuluia keia hale maluna o kekahi ahua e nana pono ana i ka muliwai Potomaka. He 30 eka aina kaawale ka e pili ana i ua hale nei, a ua kanuia keia kahua nui i na laau maikai a malumalu he nui wale. He mapala keokeo ka pohaku i hanaia ai ka hale, a he nani loa kona ku ana mai iwaena o na lau uliuli o ua ululaau nei. He 745 kapuai ka loa o ua hale nei, a ua maheleia i ekolu mau mahele nui. Mawaena ka hale poepoe; he keena poepoe nui malalo, he 96 kapuai ke ana waena o keia keena, a ua hoonaniia kon mau aoao a puni i na kii nui i penaia ma ka lole, a o na ipuka, ua hoonaniia i na kii mapala; maluna o keia keena, he pii loa iluna ka uhi (roof) o ka hale, ma ke ano poepoe nui ka pii ana, a loaa ke kiekie he 396 kapuai i ua dome nei. Ua aneane like keia me ka dome o ka luakini kaulana o Sana Petero ma Roma. (O ka dome, he inoa ia o ka hale poepoe o luna). He hao i hooheeheeia ka mea i kapiliia ai keia dome, a aia no maloko ke alapii e pii ai a luna ka poe e makemake ana e makaikai i ke kulanakauhale. O loko hoi o keia dome, ua hoonaniia i na kii pena. He $30,000 ka lilo o ke Aupuni i kekahi o ua mau kii nei.

            O ka puka nui e komo ai i keia hapa mawaena, he puka keleawe- he 20,000 paona ke kaumaha o ua puka la, he kii wale no ua mau papa la, e hoikeike ana i ka moolelo o Kolumebusa, ka mea nana i imi mua a loaa o Amerika.

 

Na hapa o ka Hale i lilo i ka Ahaolelo.

            Aia ma na welau elua, i kapaia he eheu (wings) o ua hale nei, na keena o na Hale Elua o ka Ahaolelo. O ke keena o ka Hale o Lalo (House of Representatives.) he 139 kapuai ka loa, a he 93 kapuai ka laula, a he 37 ke kiekie. Ua hoonoho poai ia na papa kakau o na Lala o keia Hale. Aole mea komo ma ka papa hele malalo, o na Lala o ke Hale wale no, a me na mea lawelawe, elua nae mea kakau no ka nupepa i komo malaila. Ma ka papa nae maluna (galleries), ua hiki i na mea makaikai he noho, ua komo paha na kanaka he 1500 i ka wa hookahi. He okoa kahi e noho ai ka nui o ka poe kakau nupepa main a hapa a pau o ka aina, a me kahi e noho ai na Elele o na Aina e, a me kahi e noho ai ka poe i hele mai me na wahine.

            O ka malamalama o keia keena, mai luna mai, aole puka aniani ma na aoao, a pela no hoi i ka po, aohe kuku i ikeia, aia no maluna na kukui, a ua pea i ke aniani nui, o ka malamalama wale no ka i iho mai, a maopopo like na wahi a pau o ka hale. Ua pena kii ia keia mau aniani nui o luna, a ua maikai loa ka malamalama ke iho mai.

 

Ke Keena Keneke.

            Ma kekahi eheu hoi o ka hale ke keena o ka Hale o Luna, oia hoi ke Keneke. He 113 kapuai ka loa o keia keena, he 80 kapuai ka laula, a o kona ana, ua like no me ke keena o ka Hale o Lalo. Hookahi tausani okoa wale no ka nui o ka poe makaikai i hiki ke komo i kona mau galeri (papa hele o luna).

 

Na Keena a ae.

            Oia no ke keena waiho buke o ka Ahaolelo, he keena hao keia i ole e pau i kea hi. He wahi maikai keia no ka poe makemake i ka heluhelu buke.

            O ke Keena o ka Aha Hookolokolo Kiekie, oia kekahi, o ke Keena Keneke keia mamua, aia mawaena o Keena Keneke Hou a me ke Keena Poepoe.

            O ke Keena o ka Hale o Lalo, i kapaia pela mamua, he keena waiho kii i keia Manawa; he nui na kii mapala malaila i kalai ia e ka poe akamai ma ia hana. He nui loan a Keena Komite; ke Keena o ka Peresidena ke hele mai kela mai kona Hale Keokeo mai; o ke keena mapala, he keena hookipa keia no na Lala o ke Keneke; a he mau keena auau kekahi, a pela’ku a pela’ku.

 

Ka Luna Hooponopono. L. H. Kulika.

Na Hope Luna Hooponopono. J. Kua, J. Kawainui.

Poe Haku Manao No Ke Kuokoa.

C. J. Laiana. (Lyons)

S.M. Kamakau

Rev. M. Kuaea.

Rev. C. B. Anelu. (Andrews.)

G.W. Kanuha. (Oniula.)

D. Malo. (Lokoino.)

Rev. L. Laiana (Lyons)

 

Ka Nupepa Kuokoa.

Honolulu, Aperila 27, 1867.

 

Na Ale no ke Kuokoa a me ka Papa Hawaii.

 

            I ko makou mau Luna Lawe Kuokoa o keia makahiki e hele nei, ke pau nei ka eha malama o ka hapalua mua o ka makahiki, a ke kokoke loa aku nei e pau ka hapalua, nolaila ke paipai nei makou ia oukou no ke ola o ko kakou nei nupepa.

            Ua lohe no oukou i ko makou manao, ke haawi wale nei makou i kou makou luhi no ka pomaikai o ka lehulehu holookoa o keia lahui, aka i mea e ka-mau ai ke ola ana o ka nupepa, nolaila e hooikaikanui oukou e hooili mai i na dala i loaa, mamua ae o ka pau ana o ka malama o Mei, i hiki ai ia makou ke hooponopono i ko makou mau helu, a i hookania aku ai hoi na uku no ke pai ana a me na lilo e ae.

            A no ko makou manao e hiki mai ana ka wa e halawai hui nui ai na Kahu ekalesia a pau a me na elele o Hawaii nei a puni iloko ae nei o Iune, nolaila, makemake makou e pau e na hana mamua ae o ia wa, i hiki ai ia makou ke hoolilo i ka wa no ia mea. Nolaila, ke kauoha ikaika nei makou, mai kakali oukou a hala ka wa i haiia maluna.

            O na Luna i loaa na dala, aka he hopohopo nae ke hooili mai ma ka eke leta, a ma kekahi mea e ae paha, e imi aku ia i kekahi haole i ike nuiia he hoopono, ma ka apana kahi a ka Luna e noho ana, a nana e palapala mai i ka bila kikoo i kekahi o na hui kalepa o Honolulu nei, a malaila makou e kikoo aku ai, a loaa mai ked ala.

            Ua mahalo makou i ke pii nui ana o ko kakou Kuokoa no ko oukou hooikaika nui ana, aka ke kakalinei nae makou o ka hiki mai o na dala. Ma na apana kahi a oukou i noho luna ai, ua pii nui ae na nupepa a i ka heluna i ike oleia iloko o ko makou mau makahiki i hookelemua iho nei mamua. Eia nae ka ninau, pehea auanei e mau ai kona pai nui ia ana i kela a me keia pule, ke ole oukou e hooikaika mai i ka ohi ana a me ka hookaa ana mai?

            Maikuhi oukou e he hana iki keia e luhiia nei, aole, he hana luhi o ke poo a me ka lolo i ka noonoo ana, a he hana aikena hoi i ka hele io a ianei e huli ai i na mea hou. Ua hoemi loa ia no hoi ka uku nupepa he hookah dala no ka hapa makahiki, a he elua dala no ka makahiki holookoa. A ke ninau nei makou, heaha la ka mea i loaa ole ai o ia wahi dala uuku i ka mea heluhelu i hiki ai ke hookaaia ka uku nupepa?

            Ke hookomo pu nei makou iloko o keia kamailio ana, i olelo paipai i na Kahu ekalesia a me ka poe a pau I kauoha mai i na buke o ka Papa Hawaii, a ua haawi ia aku na buke ma kea no hoaiee, e wikiwiki lakou e hookaa mai i ko lakou mau aie mamua ae o ka la 31 o Mei e hiki mai ana, I hiki ai ke hookomoia iloko ae nei o Iune. No ka mea, e hoike ana ke kakauolelo o ka Papa Hawaii, iloko o kana Papa Hoike i ka nui o na buke a kela a me keia Kahu ekalesia i lawe ai, a e hoike ana no hoi i ka nui o na dala i loaa mai, mai kela a mai keia kihapai mai o na kahu no ka hookaa ana mai i na buke o ka Papa Hawaii. Maloko o ia Papa Hoike e ikeia ai ka nui o na buke i hoounaia aku, a ma ia no hoi e ikeia ai ka nui o ka poe a@e, mai kela makahiki mai i hala a hiki i keia makahiki. Ke poloai e nei makou i keia i lono oukou.

            Nolaila mai kakali oukou a holo pu mai, alaila lawe pu mai. Ua oi loa aku ka pono o ka hoouna e ana mai mamua o ke kali ana a holo mai, alaila hookaa. Ina e kali a hala ka la 31 o Mei, aole no e komo ana i loko o ka Papa Hoike no keia makahiki, aka e kaa loa aku ana a hala loa i ka halawai o ka makahiki 1868.

            Nolaila, mai kanalua, kuihe, no keia mau olelo, e hooikaika nui ka pono a e hookaa koke mai o kaa loa aku auanei a hiki i muliwaa, alaila hoikeia ka nui o na buke i laweia a me ka nui o ked ala i loaa mai, mai kela a mai keia apana mai o Hawaii nei.

 

No ka Ahahui Laaulapaau.

 

            Ua loaa hou mai nei ia makou he moolelo loihi no ka Ahahui Lapaau I kukulu ia ma Wailuku, he 15 mau aoao. Ua like ia me na koloma eha paha, a keu. No ka loihi loa aole e hiki ia makou e hoopuka. E like no me kela moolelo mua a makou i hoolaha ai, pela keia. O kekahi mau mea, ua ku no i ka mahalo, a no kekahi he kanalua ko makou, a no kekahi ua kue loa ko makou manao ana.

            Aole makou e hoino ana i kekahi kanaka a i kekahi Ahahui paha, e noonoo pololei ana, a e hana oiaio ana, no ke ola o ka Lahui Hawaii. Aka, e like me kela olelo kahiko, ma ka hua e ikeia ai ka oiaio a me ka oiaio ole. Aole ma ke kamailio wale ana e ola ai keia lahui, aka ma ka hana ana, me ka hooko ana i na kanawai no ka hoomalu ana a no ka malama ana i na kino.

            Aole e ola ana keia lahui i na kanaka inu rama, a i ko’ohe ia lakou iho a ia hai. Aole e pau ana ke emi ana o ka lahui Hawaii ma ka hehi ana i na kanawai o ka aina a me ke Akua hoi, e pili ana i ka mare. Aole ulu hou ana kanaka @ ulaula ma keia pae aina. Ina i mahuahua mai ka inu ana i ka awa a me ka opiuma. Aole e ola ka lahui ma ka loio wale ana. me ka malama ole ana i na loina a pau o ka noho pono ana.

            Nolaila, he hoohuoi ko makou no ka hapa nui o na lala o ka Ahahui Laaulapaau. Aole na inoa o ka poe Hawaii i kaulana no ka malama pono o Wailuku a o keia Pae Aina. i komo iloko o keia Ahahui. No ke aha ka mea i komo ai lakou?

            Eia hoi kekahi lono i hiki hope mai nei ia makou no ua Ahahui la. Nonoi mua aku lakou i na dala elima i kela kahuna Hawaii i keia kahuna Hawaii ma ia apana, a loaa mai ua mau dala la, alaila haawi aku lakou i ka palapala hookohu kahuna; a pau ia, olelo aku la ua poe la, e holo i Honolulu e hookohu mai ai ke Kauka Kuhina Kalaiaina.

            Ina he oiaio keia, alaia o ka imi waiwai iho la no ia, me ke kokua ponoole ana i ka lapaau naaupo a hewa hoi; a ua kappa hewa ia keia Ahahui he Ahahui Laaulapaau. Ke manao nei paha lakou, o ka mea keia e ulu hou ai keia lahui a mahuahua loa. Aka he kumu keia e poholo aku ai o keia lahui ilalo i o Auwehehika la; -onioni ae ana, aohe e hiki!

 

No na Halawai o Iune.

 

            No ke kokoke mai o ka Manawa e halawai ai ka Ahahua Euanelio o ko Hawaii Pae Aina ma Honolulu, nolaila, ke kauoha ku io ia ‘ku nein a kahunapule a pau oia aoao, e liuliu iho, a e hoomakaukau hoi no ka hele mai i ua halawai makahiki la o kakou.

            Eia ka inakaukau no oukou e pono ai,

1.   E hoopiha pono i ko oukou mau Papa Hele me ka hakahaka ole.

2.   E hoomakaukau hoi i na hoike kihapai, mai waiho a ma Honolulu nei e hoomakaukau ai.

3.   E ohi pau mai i na koena dala o ka Nupepa Kuokoa, a me ko ke Alaula, a me ko na buke no hoi a oukou i kauoha mai ai, mai hookoe aku i kekahi, e mikiala mai me ka eleu nui.

4.   E koho i mau Elele no na Kula Sabati a oukou, i hookah no ke Kula Sabati hookah, me na buke hoike hoi o ua mau Kula Sabati la i hoopiha pono ia.

5.   E hiki mua mai hoi mamua o ka Manawa e hoomaka’i, aohe maikai ke hiki hope mai, he hoailona no ia no ka polehe ke kai.

 

Nolaila, e ala mai e ko Hawaii, e hume i ka puakai a ku kaliki, au mai i Honolulu nei, ina mai Alenuihaha la he kai loa; pela hoi ko Niihau a me ko Kauai; e uleu mai, ina mai la he makani ma ka umauma; pela hoi ko Maui, Lanai, Molokai; e puahi mai no; oloolo kau no, nou no ke kiko eleele.

Eia hoi, ma keia halawai ae e hiki mai ana, ua huipu no ka halawai ae e hiki mai ana, ua huipu no ka halawai makahiki o ka Aha Hui Euanelio, me ka halawai o ka Aha Hui Kula Sabati.

He okoa no nae ua elele no ia mau Aha Hui. O ka Aha Hui o na Kula Sabati, oia na kahu ekalesia i hookumu i mau Kula Sabati, a me na elele i kohoia, no kela a me kia Kula Sabati.

O ka Aha Hui Euanelio hoi o ka Pae Aina, oia na kahunapule, a me na elele i kohoia e na Aha Hui mokupuni. Nolaila, e hoomaopopo mai oukou i keia, he okoa na elele no na Kula Sabati, he okoa hoi na elele no ka Aha Hui Euanelio.

 

NU HOU KULOKO.

 

Oahu.

 

            Pehea no auanei e ulu ai ka lahui Hawaii la? I ka ahaaina ma Leleo i ka Poaono aku nei i hala, he inu rama ka hana a na wahine. I ka hoi ana mai o kekahi poe, lilo lua i ka muku, a hoi ae i ka lala.

 

KUDALA LAKO HALE. –Ma ka Poaha iho nei, ua kuai ia e E. P. Adamu na loko hale o Kale Olelo e ma kona hale noho ma Alanui Alakea. He nui na mea maikai hoolako hale a ka maka e h@alaai ai ma ia kudala.

 

NO KE KUNA EMELINE. –Ua lohe mai makou mai kekahi makamaka mai makou o Kau, he umi na la o ko keia moku o ka holo ana mai, mai Kau mai. O ke kumu o ka lohi o ka pohu no, pohu io aku la ke anahulu la i ka moana.

 

HALE KAUKA HOU. –Ua wehe ae nei o Kauka (Dr. G. P. Judd) i hale oihana kauka nona, ma kona Hale Kauka mua no a na kanaka i ike ai mamua, oia hoi ma na kihi o Alanui Kalepa a me Papu.

 

HE AHI NUI MALALO O PUOWAINA.-I ke kakahiaka Poakahi iho nei, i ka wa a na eheu o ka pouli i uhi mai ai, ua ike ia aku he ahi nui e a mai ana ma na wahi puu liilii malalo mai o Puowaina ma ke komohana o ka puu. Eia ka he olioli no na haole Geremania o kakou nei.

 

NA PAIAI KUAI.-I keia ahiahi Poakolu iho nei makou i ike ai i ke pakaukauia mai o ke pai-ai ma kekahi o na papakaukau kuai i-a o Ulakoheo. O ke kumukuai o ke pai i ka makou hooniole ana kau, he hookahi dala. “He nunui no nae paha ke pai?” “He nunui hoi no hoi, oia no hoi ka mea i lilo ai o kekahi mau pai ia Kauukualii.” “Nohea mai la ia ai?” Ka! Olelo ia ae aua, no Hawaii mai, no Puna ka i Opihikao. “U, nunui io aku la no, piha no hoi ke kowa o ka niho, naue no hoi ke kumu pepeiao.” Heaha la hoi auanei ka hewa o ia? “Auwe! E manao mai ana ka paha oe i ka’u hoomeamea aku he hoomaauea? I oki hoi ha.”

 

PILIKINO. –I keia pule, ua hiki mai ka Hon. S. L. Ausekina o Onomea ma Honolulu nei. I holo mai nei paha ia no ka hana pili no i kana mahiko, aka, aohe i oe ia aku ia wahi.

 

NUPEPA KUOKOA. HELE 3 –Ke makemake nei makou e loaa mai i elua mau Helu 3 o ka Nupepa “Kuokoa” no keia makahiki. O ka mea a mau mea paha e lawe mai ana ma ko makou nei keena. e uku ia no i hapawalu no ka pepa hookahi.

 

MAU MAKA ALOHA. –Ma ka holo ana aku nei o ke Kilauea i ka Poakahi iho nei, na kau pu aku ke Kuhina o ko na aina e a me kana lede a me kana kakauolelo ma kea no ohua. I holo aku nei lakou ma Hawaii e hoonoho iho ai no kekahi mau malama elua, a huli hoi mai i ke kaona nei.

 

MAHIKO O ONOMEA. Ma ka Poaono aku nei i hala, hora 12 awakea, ua kuai kudala ia imua o ka lehulehu ma ka puka o ka hale hookolokolo ma Honolulu nei, kela mahiko maluna. O i noke wale i ke kudala a aohe wahi mea a koho iki ia ae. Hookahi wahi mea nana i koho hoomaauea ae i hookahi dala, a o ka pau no ia o ke koho ia ana. He keu ka hoi ka makemake ole ia oia mahiko. No keaha la hoi?

 

PA HALE MAIKAI MA HONOLULU NEI. –Oka pa hale maikai a me na hale nani o Samuela C. Alani i noho iho nei ma Haliimaile waho, ua kuai kudala ia iho nei i ka Poaono i hala mamuli o ke kauoha a na Lunahooponopono waiwai o ka hui o Walker, Allen & Co., i pahu iho nei a hiki ole ke hookaa. I ke kudala ia ana, ua koho ia ae e J. Henry Thompson Amara, no na dala he elua tausani a me elima haneri.

 

INU KI MA WAIKIKI-WAENA. –Ke lohe mai nei makou, ke ulele nei kekahi poe o Waikiki- waena i ka ho-a imu ki o kuahiwi, ma ka uka iuiu o Palolo. I ka mua ana, hoi mai a kauhale, kui a wali, a hoawaawa, a mai loko mai o laila, ua inu kekahi poe o kela aina, a ua pau nui i ka ona. O ka wi loa ana mai paha ia o kela aina ai nui wale mamua i na kau i hala. Ka i no ike i ka wi, o ka mahiai hoi ka pono, eia ka o ka inu ki e ho-onaona iho ai. Ola wale hoi pela ka noha ana.

 

KA MEA KIEKIE KA MAKUA ALII. –I ka la Sabati aku nei i hala ua kau koe aku ka Makua Alii maluna o kona kaa ma ka uka iuiu o Manoa, a maloko o ka hele o kana kamaalii oia i hiolani iho ai i na wa i hala. kahi a ua makua la i hooluana iho ai i ka po hookahi. I ka Poakahi ae, ua huli hoi mai no i ka home iloko o ke kulanakauhale nei. He hoomakaukau paha, a i ole he hooliuliu i kona mau haia kane a wahine e hana eia la ke aki mai nei ka wi.

 

HOOLEWA KUPAPAU. –O kekahi o na wahine Fatuhiwa i make ai ma kahi o Ka Mea Hanohano Ioane Ii, oia o Kaauoho, a i waiho ia iho nei ma ka hale-lua o Ka Mea Hanohano P. Kanoa maloko o ka ilina o Kawaiahao, ua hoolewa ia iho nei i ka auina la o ka Poano aku nei i hala, mailaila mai a hiki ma Kaumakapili. Mamua o ka lawe ia ana mai, ua hoo hou ia i pahu hou ano maikai. Ua lawe ia aku la ia a kanu pu ia me kana kane i make ai ma Kaumakapili oia o Puukoe, a aia laua a elua ke waiho la na kino lepo ma ka pa halepule o Kaumakapili. Aloha ino na malihini o ka aina e i make ma ka aina malihini o Hawaii nei.

 

ILIKINI E HOI ANA I KA HOME. –Ma kekahi moku e holo ana i keia mau la aku i Kapalakiko, e hoi ai o Ioane Makani, he keiki ilikini i hanauia ma Kaleponi, a ua lawe ia mai i Hawaii nei e kekahi haole, a ma Hawaii nei oia I hoonaauao ia ai i na mea naauao o keia ao a me ka noho ana pono no ka hoomakaukau ana no ke komo i ke aupuni uhane. He haumana oia no ke kula kahuna o Wailuku, a ua hookuuia mai oia mailoko mai olaila no kona manao, e hoi aku I kona onehanau e ao aku i kona lahui iho ma na pono no ke ola kino ana a me ke aupuni uhane e hiki mai ana. He ane paha auanei e komo e ka ilikini iloko o ke aupuna o ka lani mamua o ke komo ana o ke kanaka Hawaii i hoonaauao ia iloko o na makahiki he kanaha kumamahiku. Ke lana nei ka manao e holo pono kana hana mawaena o kona lahui ino, a e lawe hikwawe aku ka moku ia ia. E kaapuni ana oia ia Oahu nei mamua o kona hoi ana aku. E kipa mua ana paha ia ma Waikane a malaila ae a Ewa.

 

PAKELE MAI MAKE. _Ma ka la 8 o Aperila nei, ma Kaneohe, Koolau, ua ai o Nakalina a me Upai kana wahine i kekahi oopuhue i loaa ia laua ma kahakai. I ko laua ai pu ana i ka hua a ma ke io, ua poluea laua a ano e loa, aohe i liuliu iho, haule like aku la laua me he mea la ua make. Mai ia la a po a ao ae, loaa aku laua i kekahi poe e waiho kohu a make ana. I ka loaa ana, kii ia kekahi kauka e hooluai, a ua luai nui mai, aka, ua luai liilii no nae laua i kela la a me ka po a laua i moe wale ai me ka ike ole ia. Mai ia Manawa mai a hiki i ka Poaha aku nei o ka pule i hala, akahi no laua a ala mai a hele. Hoe moe wale no ka laua hana iloko o na pule elua a oi ae. O ko laua mea i pilikia ai, no ko laua ai pu ana i ka hua, no ka mea, he mea make ia a kakou i lohe ai, aka, i na nae o ka hua wale ka laua o ka ai ana, i na ua make. Ua pomaikai no noe, ua pakele na ola. O keia mau mea i hoike ia, he mau elemakule laua. Ua lohe mai makou i kekahi mau makahiki i hala, ua ai kekahi mau mea i ka hua o ua ia la ma kela wahi no, a ua make loa laua. Nolaila, e na makamaka mai Hawaii a Kauai, akahi no paha ka hanauna hou a lohe i keia mea make, nolaila mai hoonuu e, o poino auanei.

 

HOEA ELUA HALE INU RAMA. _Ke ike nei makou i ka pua o ka halekuai rama kukaa makai o Halemahoe, a me kahi hale hoohainu rama ma Kapamoo. Ua lono mai makou, ua hole ke Kuhina Kalaiaina i ka haawi ana ia laua i mau palapala ae e kuai, nolaila ka ke paniku ia ana o ua mau hale la. Me he mea io la paha, ua ike io ke Kuhina i ka nei o ka hikaka o na kanaka, nolaila, loaa ole mai ai ka palapala.

 

OHIA AI O UEA. –Ma ke kakahiaka o ka Poaha i hilala iho nei, ua kono ia mai kekahi o ko makou mau hoa e Ka Mea Hanohano Maj. W. L. Moehonua e halo aku maloko o kona pa ma Halaaniani e nana ai i ka mea hou, i ke komo ana aku aia hoi he laau Ohia ai o ke kuahiwi, ua hua a ua pala. O ka mua loa paha keia o na laau ohia i hua makai nei. Mahalo no makou i ka Mekia. i ka malama pono loa ana i na mea ulu ma kona pa.

 

UA PAA PONO LOA. –O kahi o ka Ogana o Kawaiahao a makou i hai aku ai i kela pule iho nei, ua paa pono loa i keia pule. Ua lohe mai makou, e hoi ana ka Papa Himeni malaila e mele mai ai i na himeni o ke Sabati o ka la apopo. Me he mea io la paha e mohala pono mai ana na leo nahenahe o ka Aledo, a e halulu mai hoi ka leo kane, a o ke leo wahine hoi, o kona ana mau o ka waipahe. O ka leo tenora hoi, e huki ana i ke kileo i ka leo winiwini kiekie.

 

MOKU PAKE. –I ke kakahiaka Poalua aku nei, ua komo mai ma ke awa o Honolulu nei kekahi moku kalepa Pelekane me na pake paahana, he 178 ka nui. O na pake keia i puhi ia ai ka moku e ka makani a loaa ai ua moku la i ka poino, a hookomo ia i Kuama e kapili ai. Ua kii hou ia he moku, a oia keia i lawe mai nei i na pake. O kekahi paha keia o na pake paahana a Kauka Hilibarani a ohi ai ma Kina. No lakou nie ke koele mai i uka nei, puuliuli lua. E hapa iho ana paha na kanaka ponoi nona ka aina, a e oi mai ana lakou la.

 

HE PULE NUI KEIA O NA AHAAINA. –I keia pule makou i ike ai a lohe hoi, o kakahi keia o na pule i hoomakaukau nui ia na papa-aina ono iloko o keia wa. Ma Makaho, ua malama ia he ahaaina no ka la hanau o kekahi keiki opiopio o Iosia Kaaukai. Ma Puunui, Nuuanu, ua malama ia he ahaaina no ka hoomanao ana i kekahi mea i make. Ma Waikiki-kai hoi, malalo o na kumu niu, he ahaaina no ka la hanau o kekahi kama. Nolaila, akolu mau ahaaina o keia pule i ka makou ike ana.

 

NA KUNA ALABANI A ME KALAMA. –Ke ike nei makou i kuna Alabani i ke ku loihi ma ko kakou nei awa o Honolulu. Mamua iho nei, he kuna holoholo pili aina ia no na kai o Hawaii nei, a i keia malama ae nei i hala, akahi no a ike ia aku kona ku loihi ana ma ke awa nei. He ane paha, aohe wahi awa kupuno nona e piha ai i na okana ke holo aku. E hoolilo ia ana paha ia ma kekahi mau kai e aku. Ke kuna Kalama hoi, ua paa pono loa ae nei, a o ka eku koe i na kai o Hawaii nei.

 

KA LOAA O KA PO HIMENI LEALEA MA KAUKEANO. –No ka hikiwawe loa o ka kakou pepa o kela pule aku nei i hala, ua komo ole ka huina loaa o ka po himeni lealea o Kaukeano. I keia pule iho nei, ua lohe mai makou ua hiki aku ka huina o na dala i ke ekolu haneri a me kumalima ($305.) Ua lono mai makou, e haawi hou ana ua papa Himeni la o Kaukeano i Ahahui Mele lealea hou, no ka pomaikai o ka Pila nui o kela halepule no maluna. A o ka wa e hoomaka hou ai o ia himeni, i ka malama paha o Iune e hiki mai ana. Ilaila paha e hui mai kekahi poe o na kuaaina a komo pu e hoolohe i keia mea hoonanea pepeiao a hoohauoli naau ke lohe aku.

 

NA MEA HOU O PUULOA. –E haohao mai paha auanei kekahi poe o kakou i ke kau ia o ia poo no kela wahi kuaaina, ae e hoolono mai; Ma ka Poalua iho nei, ua komo mai ma ko makou nei keena ko makou Luna o ia Apana, a penei kana mau wahi mapuna leo i puka mai: Ma ka la umi o ka malama o Maraki i hala, ua loaa maloko o ka loko o Pakule ma Puuloa, he kawakawa oia hoi ka hoa pili o ke A-ku. O ua loko nei no Aikake hana paakai. Ua kupanaha no ke komo ana o ka ia o ke kai lipolipo i loko o ke kai o ka oopu. He kakaikahi paha ka lohe ana no ke komo ana o ia ano ia, a i ole ia akahi no a lohe ia ke komo ana o ia ia maloko o kuaau.

            I kekehi la ae no mahope iho o ka loaa ana o kela ia, ua lilo aku kekahi waa i ke kai. Penei ke kumu o ka lilo ana, holo mai kekahi kanaka me ka waa mai kela kapa mai a kau ma keia kapa, panee no hoi i ua wahi waa nei a kau i luna o ka puuone, haalele a kipa mai i kauhale e kamailio no ka holoholona paha i nalowale, i hoi aku auanei ka hana ua nalowale ua waa la. Ua kii mai no ke kai a ua hoolana aku ia ia ma ka ilikai. Mai ia la mai a hiki i keia la ua nalowale loa ia me ka huli hoi ole mai e ike i kona wahi e kau ai, a aia paha ia ke laweia la e ka au’ku a me ke au miki.

            Kai no hoi o ka pau kela maluna, aole e poloai hou mai ana no kela, eia hou keia wahi mea hou ma Kaalakai, ke kani mau nei pahu a ke uli mai nein a paipu hula ma ua wahi la maluna, nana aku ina kui o ke elemakulea a me ka luahine i kahi e ke ole a i kahi e na auwae i ka ua mea o ka hooikaika i ka hookina i ka leo. Ua hoi o ka ihu ia, he hewa ka mahi ai ipu ae, a i ole e mahi i wahi mala uala, hala ka la maka poniuniu eia ka o ka hanapuu o na maka ka makemake.