Ka Nupepa Kuokoa, Volume VI, Number 15, 13 April 1867 — Ka Nupepa Kuokoa. NO KA WI. [ARTICLE]
Ka Nupepa Kuokoa.
NO KA WI.
E x.\ hoa Al6lia :—Mamuli o ka oklo i < hooholoia m* ka haiawai o h ja 12 o Maraki, no ke i»uWa ana, a ooouoo i na kunu i j \vi ai k* J»pana o l/ahnina, a ma ia halawai, } ua ko!«o ia ;nm? ao i mea haioMo no keia !a. noloih. un hooili ia rnai keia hana maluna iho o'u. a an k®ia hana i hoohanohnnn mai ia'a i kēia h. Ua lana ko?i innnno (ne ka olioli pti, n hnikr? aku i k o kabi ?i>uu kumu i wi ai ka ! apana o Lihaioa nc-i, mnhope iho o kuu hai j ana'ku i J»a nianao o ke kotnite i koho pu ia'i ! mi ua h'-i]airai ana la, oia hoi ka'u e hoike ; pu nku nei. Ua ike pinepine ia keia mea j he wi. mai ka hoomaka ana o keja honua a : hiki i keia !a. t r a ike la ma ka fiaibala ka ! wi a ine kā pilikia o ko Aigupika poe, i na ' (unkahiki ehiku. i ka ua o l\imo l,e alii a o lo»epn hoi ke kauwa n k« Akua, ka mea i nana i hoike maopopo i keia \vi. A {K»la rio i ka \va o Klia ke krj]j, un nui ka wi o ka ; nina ia inauawa, no ka ua ole i na makahiki ; ekolu me na ina(*ama e ono, nolaila, ua hele j wale iaknu e m»i j ua iau uiu o kela ano ■ keia nno» a kupa lakou ia mau mea i loko O; ua ipuhno, a olelo lakou, he mea make ka i | loko o ka ipuhno ! A peiu no ka neenee ana | wai o kn \vi i keia apnna o Laiiaina. A ke lolie niai nei kakou, a ke iUe nei hoi rna na ' nupepa i k.l wi ana o Melanpana keia apuna o keia mau Mokupuni. A ikaika ioa no hoi ; ka wi ann o kekahi mau Aupunio Europa, j Asii, Aferika, Amorika Hema, Amerika' Akau. a nia kekaiu mau Mokupuni o na j Aina Moanw, a hiki ioa mai i Hawaii nei. j " Ka manao o ke kon>itu no kekahi mau ; kumu i wi ai kaappna o Lahauie." | 1. O ka nt>i o na hale wlli ko ina Hawaii I nei, oia he 33, aole o lakou mahiai, aka, kuai iakou i ka at o na aina kalo. Hono* kohnu, Hniawa, Wnipio, <!cc.— 2. Ma Lahaina, nui na ioi a me na kuia! uaia i piiia i ka ai inainua, a i keia wa, iiio i | ke kanu ko. j 3. Nui lea wai i loaa i kn poe mahiai ma») mua, a i keia wa ua liio loa ka wai i ke ko; j a he nui ka hooikaika ana a na haole kahi, poe i ka inahi kalo, uala, maia, ipu $cc.— | 4. O ke kiekie loa o ke kumukuai o ke ! ko, kapa ai na kanaka i ka īnahi kalo, uaia,i ipu, iie pnho, a makemake nui i ke dala f ) aole he nui o ka oi, oia ka hewa. j 5. He 250 kanaka hana i na wili ko ma Lahaina, iknika loa ma keia rnau hana, aole ; nae he mnhiai, n nn pili kein olelo i na aina ; kanu ko o Hawaii nei a pau ; me ka luhi, a ine ka inea pu. ; (i, He i)ui ka pne opiopio ma Hawnii nei i I noiio palaualelo, n waiho i ka mnhiai na na eleinakuio palupalu. j 7. Ma Hiiwnii a me Mani nei, nui na ka» naka iknika, iilo i na hnna e, ohi pulu, pepeiao, ia mea'ku ia mea'ku, loaa ke dala, nole nne ai. 8. Ua nui ka poe ai i ka ai i keia \va, e like me ka \vu o Knmehameiia 111 ; aka, ua akaka ua emi ka pne nana e innhi i ua ai la. U. Aole no ke Akua keia nele, aoie no ka i ua oie—aka, no ka noonoo ole o ke kanaka. Manao ko Lahaina i ke pni ma ka pakuai, aole nae noonoo, iie nui na aina ipahiko, a ia lakou na paiai. 0 keia iho ia Ka kumu o ka wi ana o ka npnua o Lahaina, wahi a ke komile. ( Rev. D. Baklwin f Komile, 2 M. Ihihi, ( S. W. Naiiiili. No ka waiho pu i:i ana mai o ka hoike a ke komite me kau haiolelo no fia kumu o keia wi ana, a'u i hoike ae ia mniuna, noiaiia, aole paha e hiki ia'u ke hoonahili a hooloieie i keia haioleio ana, no ka meō, ua j akuka ae ia no kekahi mau kumu nui, aka, ma ko'u noonoo ana iioi, lie pono no hoi au e hoike aku, o like me ka mea hiki iii'u.— Noiailn, ke waiho nei nu he ninau i mua o knkou i keia 1«. 11 Heaha*ta na kuinu i \vi ai ka apana o Lahaina ? " iMamuii o ko'u noonoo loih» ann', me ke aknheie loa i ka haina kupono no keia ninau, e ekemu aku ana no au ano v mc ka hikiwawe loa. 1. O ka hik» nui loa ana mai o na \viti ko ina Hawaii nei. 2. O ka Ulo loao na kanaka i ka mahi ko.; 3. O ka inakeiuake uui o kauaka i ke ilala loaa kako mai. 4. O ka noonoo ole inaoli no o kanaka i ke nno o ka noho ana. E lawe mua mai kakou i ke kumu inua o ka wi ana o keia apana o Lahaina nei 1. 44 O ka hiki nui ana mai o na wili ko ma Hawau nei." Penei paha e akaka'i: ma ka Mokupuni o Maui nei, aole i nui na wili ko mamua aia mn Haiku, Makawao, Ul\ipalakua, waie no na wiliko, aole i ike ia ka wi o keia apami ia mau la, oia elima maknluki mamua, no ka mea, na na waieha e hnrtai i ka poe paahana oia mau wili aole i lawe ia ka ai o ko Kahukuiou, Honokohau, Ukumehame, Olowaiu e hanai i ko laila poe* aka, o ka ai nae o keia mau aina, e lawe pinepine ia aiwi i Hilo a me Kona inaluna o Kilanen. A i ke ku ana iho nei o na wili ko ma Lahaina nei, a m« na waieha, u'a pau pu nku nei ka ai o keia mau aina au i helu ae nei maluna, i ka malama p«i i na paahana a pau o keia mau wili, a noliiila mai ka hoomaka anao; na pai ai o iiilii loa a hiki i 7 pauoa a ka 10 no ka ekolu hapawalu, a ha like me ka puhene pua-ii o Molokai, nolaila, aole o kana mai o ka hahana o ka wi ma keia kulana* kauhale, o ke pai ekoluhapawalu o keia wa. ua iike la mo ekolu pai ke hui ia no ka hapaha mamua. Eia hoi kekahi, inamua aku nei, aole au i ike iki i ka ai o Waipio, Hawaii e luwe la
I ? j r -«a» ana e hanai i ko Lsha<n3. aka. i keia , | wa, ke h<x>p ha piaepine ta mai r,ei ka op;i o i kekahi moku kuna o Haīzica kov.\ inoa, e ! ko Waīpio poe, a hwe nni i Lai»aim, no ka ihipaluao ke pai a: hookah:—A i keia wa. iaole he lawe hou o Kuauea i r.a poi u Oio-. waiu. Uanokohau, K-ihakuloa. ( ua akaka iea kcja t o ka wi o keia apana no : j «a nu; o na mahi wUīko. 2. O ka liio loa o na kanaka i ka mahi \ ko.'' He mea akakaiea keia nta ki nana j iho, no ka mea, i ka hiki io ana mai o k?ia j mea he wiii ko ma Lahaina n?i. ea ) ioa no kan.tka ma keia mea he mihī ko.; | Nohii*», haaleie kekahi p»e i ke kanu nna i [ |na Kuieana aina i ke kalo. uafa. maia, uhi j ; &c.—a pauleie ioa ka nianao ma keia ha-| ; na, me ka manao e ola nna ka poioli ma ia | |m?n. E;a hoi, no keia hana he mahi ko, j j ua iilo uui k i wai o na kahawai, a be nui [ j na Kuleana aina kalo i maioo, a īilo i mea | |oie. — I ka makahiki i pau, a rre keia maka-j , hiki e naue nei, he nui Un hoopaapaa o nn | 'knnaka nie na haole;ona kan.tkn rne na ka-1 ! ! naka, o na wahine me nakane, ona keiki! i' ine na keiki. no keia mea he wai, o ke ku« | • mu o keia hoopaapaa.no ka piu loa o ka |wai i ke ko, a neie na aina mahi kaio. Eia j hoi, no keia iilo o na kanaka i ka mahi ko. i ua hana ino loa ia kekahi ai kupono e pale |ai i kekahi manawa wi o keia aina, oia hoi | ka uiu. O keia ai, he ai i aloha nui ta e ko ( Lahaina nei keiki, kau ae na maka iluna o ; ka ulu, a nana akft e paia mai ana ke au, a ; iielelei mai ana, aiaila, i iho ko Lahaina kej iki, e ola auanei, no ka mea, ke hoi mai nei I kiaioie, aka i keia mea he nuhi ko.ua nui | m ulu i oki wale ia, a hooliio ia i wnhie no | na wili ko, e aho no la hoi ia, hala kekahi !la makaponiuniu. 1 kuu mnnao, o keia oki ; ana i ka ulu a o ka wa kahiko, ina paha ua | pau i ke kipaku ia i ka aina e, e like me Ka- [ ululanu i kipaku ia 'i i Lanai, no ke oki ana i ua ulu nei. A oia ka mea i oleloia e ka poe haku meie, penei. " Halau Lnhaina mnlale nialu i ka ulu, ♦ Malu inai ka pea lau loha a ka makaei, I I neo punohu maaio ke aka i kai, 1 1 ke kai waiho iua a ka lai o Lele, ■ I unuhi a oki me he wan kialoa la, : Ka oiii a ka pua i ka maiie." I 3. " 0 ka makemakeona kunaka i ke eiaj ia loaa koke.mni " He oiaio keia, no ka ! mea, i ka iohe ana o kanaka ua inakaukau i i ka wili ko ma Lahaina nei, he nui ka poe i j ! hele mai me ka mnnao e kon.o ī ka hana, j | mai Alolokai mai, Lanai, a nie na kuaaina mai no iioi, me ka manao nui e loaa koke ; mai ke dala, no ka mea, e hookaa ia nna ke ! dala i kela pule keia pule, a pela e uku mau ' ia'i a pau ka uleu mahiua. A pi;la paha i hana mau ia 'i ma na w«hi wili ko a pau o Hawaii nei—Eia lioi kekahi mea e akaka'i,! ;) kekahi manawa ina aole e hele mai kekahi ! I oia poe i kahi o ka Luna nona ka Wili ko, 1 a nele ka wili i ke kanaka ole, alaiin, hoolima- ! lima keia Luna i poe nana e imi i kanaka, ( ainila, hele keia poe Luna e kepi kanaka, ; me na olelo maalea, me ka ninau aku i ke ikannka. " Aole nae paha ou makemake e , komo i ka hana ?" i'ehea ka uku ? ma ka ! mahina paha '{ ma ka pule paha ? wahi a ke Ikanaka. la manawa la, pane aku la ka LuInn.maka mahina no hoi ka uku, he umi dnla, ke iwakalua nae dala ohi niua. la wa, pihoihoi no ke kanaka, me ka olioii pu o ka ! naau i ka loaa kolee o ke dala, a o k;i liio no ; ia ma keia hana no keia daia hikiwawp. ' Eia hoi kekahi, ua hiki pinepine mai na ; manao i ini i waena o ke kane n me ka wa- * : hine, no kekahi men maikai paha iloko o na ;lu\lekuai, lole pahoehoe paha, iole Siiika ; pnha, noiio- lio paha &c.—eia nae nohe \va- j i hi e hiki wawe ai o ka lona, o kn hele koke ! no ia e noi i daia i ka Luna Nui o ka wili | ko, a komo i ka hnna, a ua kapa iho kakou j jia lakou, he Kumnkahiki—o ke kumu iho j 1 la no ia, o ka makemake i ke dala lo;a leoke | mai, a i ka loaa ana mai o ke dala, i hea ka j \ u\ e loaa 'i. No ka makemnke i keia iiola| ! loaa koke mai, haalelo wale ia na kuleana ! kalo, aina kula mahi uala, a hoolimalima ' paha i ka aina me na haole,—lloko aku nei ®o ka M. H. 1566,,ua hoolimalima aku keka- ; hi o na ona o kahi wili ko o Lahaina nei, j no na makahiki he iwakalua, no ka makemnke i ke dala loaa koke mai me ka luh» ole. ' 4. ,k 0 ka noonoo oie maoli no o kanaka ii ke ano o ka noho ana." He mea maopo'po no keia, no ka inea, ua hiwa kupono no jhoi kahi paiekolu hapawnlu i kekahi wa, no ke kane a me ka tvahine, a iawa ole no lioi t i kekahi inanawa, aka, no ka noonooole maoli io no hoi keknhi. Penei paha e akaka'i, ' i ka wa i mahuahua ai ka ai a ine kn ia, alaila, ua hoomaunauna ia no, no ka men, ; ike iho la in ua nui ka ai, o ke ai pinepine jiho la ia, ekolu paha ai ana o ke ao, elua | paha o ka po, a i kekahi manawaoiaku maj mua o keia mau aina, aole hoi he malama ' pono i na rula kupono o ka ai ana, e like | me na haole, a ina e nana aku kakou ina ! haole, aole i loaa iki i keia ano, no ke aha, !no ka noonoo kupono i na rula o ka ai ana. | Eia hoi kekahi, o ko kakou manao waie no i ka ai i ka poi, aole e hiki ke noonoo ka manao, a hoolilo ma kekahi ai ano e ae, e iike me ka palaoa, raiki, papapa, pia, ia mea aku ia mea aku e like uie na haole. Ma Lanai au i ka la 21 o Feberuari o keia ma« kahiki, mamua iho oia mau la, aole o kanamai 0 ka wi oia mokupuni. no Ra inea, he tnau la ua ia, a no ia ino i loohia mai, aole e hiki 1 na waapa ke holo mai i pai i Lahaina nei, nolaila, hoao lakou me ka hooikaika e ai ina hua pi, ki. raiki,a i ka hoaoana, ua halu kekahi mau la oia wi me ka pololi, a owau pu kahi i komo iloko oia mau lapoioli, a ua noho wale hookahi la a me ka hapa o ka la, a ua ka wai o ko ki a me ka pi i hoopnu i ka
; c«n U. lna pau.\ kakou e meo, rnc kā s i i rr»3U 3i •? . ;kc na hsc-.c. ina no h ho: sole c pihkia k?.koa j k.i wi. £ nsni sky j ko k.ikou J; k.i''" muk? :im • ho'o sku rs? t n-i Aupnni nui o Euro{xi. A::i-:r:k4 aoi? he pv?i kina ai. hh e nni ? k«> U« iia mia kubr3WauhaJb Aii*. i hoepiha ia ī ka nani, a rne ka hanohano ; 3si. o k.i here- . nn paa. poUoa. n nie :-i: mea *ku ii mea 'ku, | 05a l.ana mau mea i ai no h mia li ?.na i j noho aku ai. ka mea lioi ?iona ke; i nv.»u ; wahi lalani raele malaio nei.— •• Mjlkh k.t \\aki;a he mr.s ke nani, Ka hemoie'e ou uka me ke on jona. ! La he'e waiea nuiupe i ka >«?hua makanoe. La ike maki iho nei i ka nini o A?po. E )i ana kn 10 i ke anu o Ha :uuiki. I ka liana heenoleie a Kukal.ika^nanu.' 4 | Ei.t hoi kekn!si, ua hiki pinepine ?r-ai ka I" lono io kakou nei. no ki wi o ka Apana o i Kona Hawn'i. A he mea oiaio keia, ke huli kal>ou a noonoo ? ka lakou hma ani i ka ai o ko lakou aim. Penei ka hana an.a a keinaka o*a wuhi, mahiai ni inkou i ki j uala a loaa na mala nui. w hiki in »i i ka wa | e o-o ai ka uaia, alaiia, hooiilo lakou i kei'i | uala i mea awnawa, aiaila, he ai wale no j ka hana a hiki 1 ka tna?iawa e pu ai, a i ka I hoomnku ana e mahi hou, ua h-'la ka wa | pono, nolaila, ua hiki inai no ka wi. Ua | akaka no ke kumu o keia \vi ana, o ka noo- | noo ole enaoli no, a hooiilo i mea hoomau- < I nauna wale, aka, o keia oielo maluna, ua ■ | pii. i ka poe i hana maoli ia mea. j Aka, ke-noho mai nei paha kekahi poe o : oukou me kr. i iho iloko o kona naau, nole 1 he mau wili-ko ma Lnnai, a me Molokai. a | me Honoiulu. eia ua hiki mai ka wi ma ia | mau wahi. Ke p:me aku nei au inahiha, | me ka hai aku i ke kumu o ka wi o Lanai. | Eia no ia, o ko Linai poe, ua kau mai ke j ola o ka noho ana i Lahaina nei, nolaila, i | na e wi o Lahaina, o ka wi pu no ia me La- | nai. () Molokai hoi, ua ano like klkahi | hana a Ixo Molokai poe, me ko Kona HaI waii, ma ka hooliio ana 1 ka uala i mea [ awaawa, a o ka hope oia hana, o ka hoo* j maunauna aku ī na hoa e kupono ana ma ! ia hana hookahi, pilikia ma nu aina inahi kalo ole o Molokai. O ko Honolulu 'uoi, he mea maopopo keia, no ka mea, e like me ka j nui o ke kuhinakauhale, pela no auanei ka | nui o na kanaka, o ka nui o na kunaka, oia | ke kumu o ka wi, no ka mea, he hapa loa j naaina nana e mnlama ana ia kulanakauI hale, o Manoa, Waikiki, Palolo, Kalihi, Kapalama, nolaila, ua ikaika ke kumukuai o ka ai. ua ike pono loa au. oiaio, ma Honolulu, elima dala o Le kihene pai hookahi, a ewalu kokahi, a i keia mau la aku nei o ko M. H. 1S6() & 1567, ua pii ao ke pola poi hapaha, he hapalua, ua akaka no, o ka nui 0 na kanaka nana e ai, a he hapa ka poe j nana e muhi.—Nolaila, ua maopopo ae la na kumu o ka wi ana o Lahaina nei, a peia no hoi paha na apana e ae o keia mau mokupuni o Hawaii nei ; a o ka mea i koe, o na kumu e pau ai keia wi ann. j " Pehea la e pau ai keia wi? ,r 1. E hoopiha pono i na Kuleana Aina. 1 na mea ai o kela ano keia ano. 2. E mahi nui ma ka ai i inaa ia kakou. 3. E malama pono i na rula o ka ai ana. 4. E hooikaika i na hana e pono ai ke kino. E hoomaka kakou e nooneo ma ka manao mua. 1. E hoopiha pono i na Kuleana Aina i na mea ai o kela ano keia ano." 1 kuu wa 9 makahiki mai ka hanau nna > mai, oia paha ka makahiki IS4G ; aole paha au e poina ana n me oukou a pau, i ke ano, a me ka noho ana o Lahaina ia manawa.a ma ko'u hoomanao ana ae, aole he kulanaj kauhale o Lahaina, he mahinaai no ka I Mokopuni o Mam. No ka mea, ma knhi o' | ka hale e ku ana, e ulu ana na pue uala, na | kalo, na maia, na pu ko, na uhi, na pu, & C. ' \a keia mau mea i hoopale ee i ka wi o ka | aina ia wa. A ina e like hou ana o Lahaina I me ia wa a'u i hai ae la inaluna. alaila, o ka | pau no īa o keia wi ana. Ua ike pinepine ! loa au ma na Kihapai mala ai o na haole o kela ano keia ano i hiki mai i Hawaii nei, ua piha pono na kihapai i na hua o kela ano keia ano, a o ka hope kupono oia mea, o ka' hoopau aku i ka wi mai ka nina'ku. Aia ma ka Mokupuni o Lanai, e noho ana keknhi haole me kann m\u keiki ekolu, io'u i hiki ai maiaila, hookipa kela ia'u e moe ma kona hale, mamua ae o ka paina ahiahi, lawe mua : kela in ? u e makaikai i koaa mala mahiai, a i kuu ike ana ma ia mala, e ulu ana ka palaoa, ka uala kahiki, uala maoli, akaakai, &c. A iioko o keia kau wi oia Mokupuni o Lanai, ua !ohe la na leo uwe no kanaka no keia wi puni, aka, o keia haole, aole ona leo uwe no keia wi, no ka mea, ua piha pono kona mau maln ai, a pe]a no na haole a pau, nolaila, he akioma keia, he raea moakaka lea. 2. "E inahi nui ma ka ai i maa ia kakou." Mamua aku o ke ku ana o na wili ko ma Lahnina, nei, ua ike ia aku na kuhawai oKaaula, Kanahn, Kahoma, ua piha pono i ke kalo, a me na mea maliina iho o na kununa, kapiki, maia, ua ike ia na kanaka o Lahaina e mahi nui &na i ke kalo, nolaila, ua maopopo no, ua kaawaie aku ka wi, a o ka; lako o ka aina ka mea akaka. E naoa aku i ke aupuni o Kina, Eha haneri miliona kanaka ma ia Aupunu a ua manao wale ia. oia ka hapukolu o na kanaka o ka Honua, e ola ana lakou no ka raiki, nolaila, ua hooikaika lakou e kanu h mea, no ka mea, ua maa lakou ma la ai. Peia no hoi ko llehini poe, ua oia Inkou no ka uaia kahiki wale.no, eia nae, ua mahiai nui loa, lakou ma ia mea, no ka mea, ua maa iakou ma ia ai. Noiaiia ua kupono i ko Lahaina e hana raau ma ka ai i maa ia lakou, a ina pela ko Hawaii nei a pau, alaila, o ka niea luaopopo e pau ana keiu \vi. A i ka nana
"k: i no m Aur'-:n; Nu; o ki Hor.a\ e nho !:-??. ua oviopo;\> la *?ia ma na har-\ a kanika oh mau Unu: ? hi%; inai i o kakou n>3 " £ n:hiM poeo « n.-i ruh o ka ai ar.a." i ko k.ikou oan-i ana i na Haoi-;. ua Uko-i t ka īMiiiwi o keU b*na kc:a a peh ? ho'o ai ka likou nviu hana a • pi i. A ;i« toi i auhroa ai ukou ika mmaw-i oka ai ana —a un pe-a k«Wou e nn'.'.nu pa ai i ka Kiiin-iwi. ahiu. ua maoptif>o <■.) e pau ai.a kc:.i \vi. Eii hoi kekah'i. ui pmepino p<!tkia ?na keh īahui i rnanrr»vr,. Ina he r:»akua ::ie kana in.i-i kt>fki. a!.i: i. o ka ha:n a kekahi pee m-'.ku ! iiio m k- -.k:, i s:i e hele m keiki. aole e m t:»akoa a ai l'ke. a r-:h no hoi ni ke ; ki. im e he'e na makua i kah? e ao!e no ho: e kaii ana na keiki, a »na e malama pono ia ana ki m<nawa, alaila. e pau ana no ka wi, i nn p.ela kakeu e hana ei. aka, ke i ?n»i nei p.iha oukou. i pono no paha ka nuihma ana ina rul.i i ko kakou iako i na wa!!. iīia aole he mau wati. •' [>ehea la e pono .ii ke malama ina n:i i"! Ke i aku nei aii ia oukou. ma kn nan.t aku, ua lii- i no la kakou ke maiami ma rula me ka wati ole. no ka mea. o ka !a e heie nei he manawa kupmio loa ia. na kakou e n.ina. a iua paha e manioana kakou o ka pukn nna o ka la, oīa ka nim kakahiaka. a o ke kupono nna o ka la. o:a ka ;»ma nwakea, a o ka napoo ana 0 ka ia, o:a no hoi ka paina ahiahi, a ua like uo keii manawa me ka wnti ina he hiki ia kakou ke manno pela. E nana aku ina moku e holo nna i ua kai iipolipo uiiuii o ka m<?ana, a hoomaka ■ ka nioku e haalele i ka aiua ana i ku ai, alaila, o ke kapena a me na kela o ka moku, e uuilama ana i ka latitu a me ka lonitu, a me ke panana, a me ka hoaiiona makani, ft ! ii.e ka ohe nanei lu, no ka mea, me keia mau mea e kaawale ai ka pilikia inai ka moku ae. a i ole e malama ia keia mau mea, alaila, I e iii mai ana na poino maluna iho oia moku, aka, no ka malama ana i na ruia o ka hoio moku, ua holo pono no hoi ka holoana. Eia hi»i kekahi mea n kakou e hooinnnao ae ni, ?n \ ko kakou paina ana, ua Imikau na mea eko.'u a ke pa hookahi, a pela no hoi i ka umeke poi, nka, ma ia ai huikau nna, ua wikiwiki kekahi me ka manao e maona e ia, a o ka mea e wikiwiki aim pela, ua lawa pono ia, a o ku poe ai me ke akahele, aoie , like ka lawa pono, nolaila, he pono pahn ia : kakou ke hoomanao ae i na haoie, aia ma ko lakou papnaina, ua hookaawale ia kela . mea keia mea pakahi, me knua pn, pahi, o, n pela nku, aika ai nna, ua lawa like. Ma keia alanui i hahai ni ko Lahaina poe, a me na kula hanai e ae, ua lawa kupono no, no ka mea, ua malama kupouo ia na ruia o ka ai ana. 4. E hooikaika ina haun e pooo ai ke kino." O kekahi poe naauao, ua hooikaika lakou e imi i na Kanawai o ka honua, o Nutona, oia kekahi mea i hooikaika loa ma ia mea,a loaa ke kanawai o na mea haule, a ua pomaikai ke ao nei ia ia, o kein ike i ioaa ia ia, o kona waiwai no ia, a me ka pono oka nohoana. O Feranekelina kekahi 1 hooikaika ma ia mea, a ioaa ia ia nn kanawai o ka uwiia. A pela no o Felavi, Melifi a me Keniia, a me Semeatona ka poe nana i ike mua i ka huli ana i ke pannna, n oia no ke olakai o na moku, a mamuli o ko inkou hooikaika ana, ua loaa no ka pomaikai, a o ka waiwai i loaa mni mailoko mai. 0 keia hana, he mea no ia e hoopau ni i ka pilikia o ka noho ana, nolaila, hooikaika kekahi poe i ka imi nnauuo, a hooikaika kekahi poe i ka law.-ih, a i ka mnhiai, a pela aku. Ua hiki no ia kakou ke ike i ke ano o kn hooikaika ana, no ka mea, o kekahi poe, ua hooikaika aku mnlalo o kekahi poe, a o kekahi ua hooikaika nona iho, a o ka loaa, ua loaa no i kela mea hana keia mea hann ano 1 hana'i malalo iho oka la. oka poe hooi- i kaika ma ka mahiai i ka aina. e inaona ana no ia, wahi a Solomona 2S: 19. '• 0 ka mea mahiai i ka aina, e maona oii ika ai. Oka mea hoopili mea ai mnliope o ka poe lapuwale, e piha oia i ka ilihune. v Noiaila, ua akaka aela na kumu o keia wi ana, a me na kumu e p.iu ai o keia wi, a he nui aku no paha na mea i koe ia'u, a ke nonoi aku nei au ia oukou, i na ua hennhema keia, e kala moi no, a inaanei ke hooki nei au i ko'u haiolelo, me ka mahalo no. D. Kahaulelio.