Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 47, 24 November 1866 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

Mele no Ie su (Singing for Jesus.)

SUNDAY SCHOOLTEACHER.

1 Mele no Iesu, e mele mau nona,
Malama ia ia maanei a ma o,
Ku a hoolike me ko ia la ano,
Hoonaauao i ka poe naaupo,
Hoohuli mai i ka poe hele hewa,
Hoomaha hoi i ka poe kanikau,
Hanai maikai i ka poe ane make,
Hana no Iesu, a hoomaikai pu,
A hoomaikai pu.

2 Mele no Iesu, a pule mau nona,
No kona Aupuni i oni paa ae;
Holo no au ma na eheu aloha,
I waena o kanaka me kamalii,
Hoohelelei i na pua memele,
Ma na kauhale, na ala, na pa;
Imi i home e hookipaia,
Na ilihune, na moeala,
Na moeala.

3 Mele no Ie su, a paio mau nona,
Koa ikaika, a hoouka mau,
Hooauhee aku i pau i ka holo
O na puali kue o ke ao;
Moku na kaula e paa ai na pio,
Wahi na ki o na halepaahao,
Kii i na pio e kai ae iwaho,
Hai i ka Iubile i oli lakou,
i oli lakou.

4 Mele no Ie su, o kuu nei Hoola,
Nou mai kuu pono, kuu pomaikai nei;
Kau kuu aloha maluna no ou la,
Oe kuu kahu me kuu alakai;
A pau kuu ola a ae i Ioredane,
Nau kuu uhane e kai i ke ao,
A hui pu me na anela nani,
A haleluia, a hoomaikai mau,
A hoomaikai mau.
HAWAII.

HE MAU MAKE I ALOHAIA. — Mawaena o na make i kela pule aku nei, ua hiki ia makou ke hoomanao ae i ka make ana o kekahi mau kanaka i ike ia a i maa hoi i ka launa ana me makou ma na hana pono. O Iosua Kawainui, ua make ia ma Honolulu nei i ka hora 8 1/2 o ke kakaihaka Poaono Novemaba 17. O kona mai i make ai o keia wahi mai no e ulupa nei. O Hana, Maui Hikina kona one hanau. Ma ka makahiki 1853, haalele loa aku oia i kona aina hanau, a holo mai la i keia aina o Oahu nei, a noho ma Kamoiliili. Ilaila ia i noho iho nei a kokoke 13 makahiki oia hoi 1866, kii ia mai la kekahi o kana keiki muli a lawe ia aku la e ka Mea Mana Loa. Aohe i liuliu iho kii ia mai no kona wahine ponoi a lawe ia aku la. Ma ia hope iho ua noho ia me ke aloha no keia mau mea i hala e aku la, a ma ka la i hai ia ae la maluna, haalele mai la ia i na keiki ekolu e noho makua ole ma keia ao, a hele aku la ma ia huakai hele loa a luli ole mai, aka he hope loaa no nae i ka uhai ia. Ke lana nei ka manao o na mea a pau i ike i kona ano, ua hiki aku la oia kahi i hoomakaukau ia no ka poe pono. Aia me ka poe i hoonele ia i ka makua ole ko makou aloha pau mako. "E uwe me ka poe e uwe ana."

He olelo pane aku ia J.M. B.

                E KA LUNA HOOPONOPONO O KE KUOKOA; ALOHA OE: — E oluolu oe e ae mai ia'u e pane ae i ka mea nona kela inoa maluna, i hoike ia ma ka Helu 28 o Ke AU Okoa, o ka la 29 o Oct. i hala iho nei.
                O na olelo pule o J.M.B. nona iho, a no ka aoao hoomana kahi ana e ku la — malalo iho o na olelo "Pane ia M.K." Aole o'u manao ua ku i ka oiaio a me ka pololei ia mau olelo pale, no ka mea, ua okoa no olelo pale, a ua okoa hoi na kumu hoohalahala a keia aoao i waiho aku ai imua ona, ma ka Helu 41 o ke Kuokoa, o ka la 13 o Oct. Ina aohe hiki ia ia ko hoopololei i kana mau olelo pale e like me na kumu hoohalahala — He hoike no ia o kona lalau a me kona hoowahawaha i na rula o nei mea he paio a me ka hoopaapaa ana.
                Ke olelo mai nei kela — "He ekolu hoi Ekalesia e ku nei imua o ka Haku. O ka ekalesia Lanakila, o ka ekalesia eha, a me ka ekalesia kaua — ma ka ekalesia kaua ka ia e ku nei e kaua iwaena o na enemi o keia ao, a me na mea mana, a me na hoohihia a Satana."
                Aole a'u olelo ia ia no ka ekalesia, aka, i mea na ka lehulehu e ike mai ai i ka lalau a me ka huhewa o nei kanaka e ao nei, me ka ike ole i ke kahua kahi o ka ekalesia oiaio i hookumu ia ai; a nolaila, ke olelo nei kela, "Ekolu Ekalesia e ku nei imua o ka Haku."
                He oiaio anei ea! Ekolu Ekalesia e ku nei imua o ka Haku? He mea hou no keia. Ina pela, ekolu ekalesia, alaila, ekolu no hoi poo ea! Mahea o ka Palapala Hemolele i oleloia'i e na kaula a me na luna-olelo keia mau ekalesia ekolu? Kai noa no ka hookahi o ka ekalesia a ka Baibala e ao mai nei — Oia hoi ka ekalesia Kristiano; a nolaila o Paulo i olelo ai: "A ua hoolilo iho la oia i na mea a pau malalo iho o kona mau wawae, ua hoonoho hoi ia ia i poo maluna o na mea a pau no ka ekalesia. No ka mea, o ke kane ke poo o ka wahine, elike me Kristo ke poo o ka ekalesia." Epeso 1:22; 5:23. Ua akaka iho la maanei — Hookahi no ekalesia, hookahi manaoio, hookahi bapetizo, hookahi hoi poo oia o Kristo. A ua lalau loa o J.M. B. no ka ike ole i ka Palapala Hemolele. Aloha ino!
                O ke kumu kanalua a me ke kahaha nui o ko'u naau, o ka lilo ana o ka barena a me ka waina i kino a i koko maoli no ka Haku ma ka ahaaina ma ka manao o ke Katolika Roma. Ke pane mai nei nae o J.M.B.— Ua maopopo ka ke Akua olelo i kakau ia ma Mat. 24: 35. E lilo ana ka lani a me ka honua, aka, aole e lilo ana ka'u olelo." Nolaila, o ka mea a ke Akua i olelo ai, "O ko'u kino keia"— ua mau no ia a hiki i ka hopena o keia ao. O ka mea hoi i kauoha ia, "E hana oukou i keia me ka hoomanao mai ia'u." Heaha la ke kohu like o keia olelo pale i ke kumu hoohalahala?
                Ina e nana pono kakou i ke ano o kela olelo a ka Haku; "O ko'u kino keia i wawahi ia no oukou." E ike auanei kakou, he okoa ka mea e olelo ana oia ka Haku, he okoa hoi ka mea i olelo ia oia ka "berena." Nolaila, o ka berena ka ka Haku i olelo aku ai i kana poe haumana; "O ko'u kino keia i wawahiia na oukou." Aole hoi o ka io a me ke kino o ka mea nana ka olelo — nolaila au i ninau ai, Pehea la i ulu ai iloko o ke Katolika, he kino a he koko maoli no ka Haku kela berena i wawahiia e kona lima iho?
                Ke i mai nei hoi kela, "Ua hana ka ekalesia Katolika e like me ka mea i kauoha ia." Eia hou ua ninau. Nawai la i kauoha, he kino a he koko maoli no ka Haku ka berena a me ka waina, i ka wa i malamaia'i ka Ahaaina a ka Haku? Aka, aole paha e hiki ia oe ke pane pololei mai i keia ninau, no ka mea, ua like kou ano a me kou ao ana me ke kanaka i lolelua kona naau, he lauwili oia i kona mau aoao a pau.
                Nolaila, aole oe i kukulu i kau oihana maluna o ke kahua a na luna-olelo a me na kaula; aole hoi i kia paa ia maluna o ka pohaku kihi a ka poe kapili hale i haalele ai; aka, ke kukulu nei oe i kau oihana me ke ao aku i kanaka, he kino a he koko maoli no ka Haku ka berena a me ka waina ma ka Ahaaina, e like me kekahi olelo hooholo i hooholoia ma ka Ahaololo nui ma Tereneta, A.D. 1546. Penei ua olelo hooholo la.
                Hooholoia. "Ma ka Ahaaina a ka Haku, pau ka pule ana a ke kahuna, lilo ka berena a me ka waina i kino a i koko maoli no ka Haku. O ka mea hoole mai i keia, e hoomainoino ia oia."
                Aia la! Na ka Haku anei keia olelo hooholo i kauoha i na luna-olelo a me na kaula, "pau ka pule ana a ke Kahuna ma ka ahaaina a ka Haku, lilo ae la ka berena a me ka waina i kino a i koko maoli no ka Haku, o ka mea hoole i keia, e hoomainoinoia oia" — Aole keia he kauoha na ka Haku i kana poe haumana, aka, o ke kauoha keia a na "Kadinale 6, me na Bihopa nui he 32, me na Bihopa maoli 228, a me na Kahunapule he lehulehu loa, ma ka Ahaolelo ma Tereneta i ka A.D. 1546. A na ia Ahaolelo i ao mai ia oe. ''Pau ka pule ana a ke Kahuna ma ka Ahaaina a ka Haku, lilo ae ia ka berena a me ka waina i kino a i koko maoli no ka Haku, o ka mea e hoole i keia, e hoomainoino ia oia." Lalau no hoi ka aama pii i ka pali!
                Ua pau loa ae la ko'u kanalua, ua maopopo ia'u, ke kukulu nei oe i ka pono o kau oihana hoomana maluna o ke kahua o ke akamai a me ka maalea o kanaka wale no, aole hoi maluna o ke kahua a na lunaolelo a me na kaula. O Iesu Kristo iho no ka pohaku kumu no ke kihi. Nolaila, i mea e kohu like ai me ka'u olelo mua ia oe ma ka Helu 41 o ke Kuokoa. — O ka berena a me ka waina, he hoailona ia no ke kino a me ke koko o ka Haku, no ka mea, ua okoa ka mea i oleloia he berena a he waina, ua okoa no hoi ke kino o ka mea nana ka olelo, oia ka Haku.
                Aka hoi, i ka wa o ka Haku a me kana poe haumana i malama'i i ka Ahaaina Moliaola—He olelo hoohalike ka ka Haku i olelo ai i kana poe haumana, no ka like o ka berena a me ka waina me ke kino a me ke koko o ka mea nana ia olelo. Pela kakou e hoomaopopo ai ma na olelo ano like penei:—"Owau no ka berena i iho mai mai ka lani mai." Ioane 6: 51. He berena io no anei keia? Kai noa ua hoohalike o Iesu ia ia iho me ka berena, he mea ai ia e kanaka—pela hoi i olelo ia—he maka ko ke Akua, he lima kakauha, he wawae, he pepeiao — He maka io no anei ko ke Akua, he lima, he wawae, a he pepeiao? Kai noa ua hoike mai ke Akua ia ia iho ma keia ninau pili i ke ano o ke kanaka, i hiki ai i ke kanaka ke haliu a hoomaopopo lea, he ano like kona me ke ano o ka mea nana i hana ia ia, no ka mea, "I iho la hoi ke Akua, e hana kakou i ke kanaka e ku ia kakou, ma ka like ana me kakou iho." Kinohi 1:26.
                Nolaila, o ka'u e hana nei a e ao nei i kanaka, he hoailona ka berena a me ka waina no ke kino a me ke koko o ka Haku ma ka Ahaaina — He like ia me ka ka Baibala e ao mai nei: "A ua kukulu ia hoi maluna o ke kahua a na luna-olelo a me na kaula, o Iesu Kristo iho no ka pohaku kumu o ke kihi." Epeso 2:20. Onipaa, kupaa, nauweuwe ole, he hana i hookumu ia maluna iho o ka oiaio; a ke ku nei ka oiaio e hoike ano ia ia iho imua o ka malamalama, e like me ka La e kau ana i ke awakea loa. Aole hoi e hiki i ka wahahee a me ka alapahi ke hele ae imua o ka malamalama, o ike ia auanei kana hana ana, e like me oe e ke Katolika lalau.
                Ke i hou mai nei kela, — O ko'u hoole ana, ua like no ka ia me ka poe i oleloia ma Ioane 5: 52, 60. Ina he makemake ia e kakau ia kona inoa a me na inoa o kona mau hoa ma ka papa helu o ia poe, aia no ia ia. Ina o ka uku iho la ia a me ke pani-hakahaka ana i manao ai i mea e na ai ka inaina a me ka huhu iloko o kona naau no kona hoa paio, me ia wale aku no ia — Aole ia he mea no'u e luuluu ai, a e kaumaha ai ka naau i nei mea he hilahila, i ka hoakaka ana i ka oiaio, i mea na ka lehulehu e nana mai ai, no ka mea, "E hoomanawanui hoi oe, me he koa maikai la no Iesu Kristo," wahi a Paulo ia Timoteo kana keiki iloko o ka manaoio, nolaila, ke ku nei au ma ka inoa o ka oiaio loa a paio aku ia oe, me ka olelo aku, "Aohe ou wahi kuleana iki o keia mau mea, no ka mea aole i pono kou manao a me kau hana e hana nei imua i ke alo o ke Akua." Oiai "ua ike au aia no oe iloko o ke au awaawa a me ka mea paa o ka hewa."
                A no keia kuhihewa nui ou e J.M.B. i ko hai ana i ka manao o kela Ahaolelo ma Tereneta, i ka olelo ana, "Pau ka pule a ke kahuna, lilo ae la ka berena a me ka waina i kino a i koko maoli no ka Haku, o ka mea hoole mai i keia, e hoomainoino ia oia." A ina paha oe e hoole ana i ka manao o ua Ahaolelo la, alaila, o kou hoomainoino koke ia mai no ia, no ka mea, he aoao ua maa i ka puni koko, nolaila, e aho no ka hoomau ana ma ke ao ana'ku i au mau haumana — o ka berena a me ka waina, he kino a he koko maoli no Iesu.
                Loaa ka hana e auamo hele ai ma ke alanui i ka la Hele-Malihini, i kela a me keia makahiki. Kohu like me ka hana ana o ke akua makahiki o Kamehameha I., a me na kupuna pegana o keia lahui i ka wa kahiko—i ka wa e kapuo mai ai na kahu akua i ka wa e hele ana ma ke alanui — moe iho la na kanaka ilalo me ka pilihua a me ku maka'u, a hala ae la ke akua mamua me na leo e kahea ana, "Kapuo e moe! Kapuo e moe!!— Moe iho la no na kanaka, a i ka hala ana, ala ae la na kanaka, no ka mea, ua hala aku la ka mea a lakou i kapa hewa ai he akua. A pela iho la ka hana a na kupuna pegana i ka wa kahiko, i ka wa pokeo wale. Aloha ino lakou! Aole anei ua hoopau ia keia mau hana ano pegana a pau? I ka hiki ana mai o ka olelo a ke Akua i Hawaii nei, ua hoohioloia na kapu, na lele a me na hana lapuwale a pau, no ka mea, he oiaio,
"Na Iesu i hoopau,
Koonei mau kii laau,
Pau pu na kapu o lakou," & co.
M.K.

Ka Aila Honua. (Hoopouli noonoo.)

Oia ka inoa i kapaia aku ai ke Ki Inu ma Anahola a me Moloaa, i keia mau la i kaa hope ae nei, ua nui wale na imu ki i ho-a ia ma ia mau wahi, a, ua ike pu ia aku la ka mumulu ana ae o na kanaka ma kela awawa poopoo o Moloaa, e hi-hihina lua ana io ia nei. Ua manuanua wale na kanaka i luana ae ia hana naaupo, hakaka aku a hakaka mai.
A na ia wai hoopouli noonoo i kaili aku i kona ano kanaka, o ka hoao ae la no ia e hooholo i ka moku — E holo nae paha i na ua puhi ke oka o Mere moku o Honolulu.
No ka laki paha o ko laua moku i keia Kikina, ua kipakuia ke Kapena me ka malamamoku. Na Kekahi Ohua. E.H.

Na mea hou o Kohala Akau.

                E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:— Iloko o keia mau la e haalele mai nei i kona mau kukuna malamalama, i alai ia mai e na he-kuawao o ua aina nei a ka makani i noho ai a aloha, na ke aloha i kono hiki ka makemake.
                Ina la i haalele mai nei i kona mau heluna, ua kupa ohaoha na mea a ka maka i ike ai i waena o na Iwa, a me na hapauea o keia aina haaheo i ka lai a ka manu. Ma ka la 26 Oct. nei; ua kukulu ae na wahine he ahaaina hoolilo hale ma Halawa. Penei kekahi mau mea i hana ia e lakou: ua kuai lakou he 11 Bipi, 28 Puaa, a me na mea e a e he nui i kupono na ka ahaaina; aka nae, he manao lana ko lakou e kuhi ana e noho liuliu iho ana o Kauka Kulika ma Kohala nei; i na la ua lilo nana e hoolilo keia Halepule o ka Haku.
                Ma ka auina la oua ia la, ua akoakoa mai na mea a pau, na kane, na wahine, a me na keiki, na malihini kekahi i hui pu me lakou. Na Rev. E. Bond. i hoolilo keia hale no ke Akua, a pau kana haiolelo ana, kokua mai o Makole, i ka nana aku no hoi ia ia, hiolo na wainaoa a ke Kehau ma ka olelo a ke Akua.

NA KAHIKO O LAKOU.

                Ua kukuni paa ia na wai hooluu o na ano a pau i luna o lakou i ua la la, he mau hupa wale no ko na wahine, mai ka poe ono a hiki i na mea i kau ka hulu hapauea, nana aku nae hoi i ua poe hapauea nei; ala na hulu a-i a ka makemake.
                Ka hiki ana o ke Kahukula Nui i Kohala nei.
                Ekolu la i hoike ia ai na kula ma Kohala nei; ma ka la 27 halawai na Kumu me ke Kahukula Nui. Ua maikai na mea a makou i lohe ai; mai ia ia mai, pela ka olelo a kekahi mau Kumu.
                He kula Kumukula o E. Bond ke Kumu. Ua kukulu ia keia kula ma ka la 2 o Nov. nei. he 15 haumana ka nui o keia kula, ma ka Luakini ma Iole e kula mau ia ai.

NA MEA I HOOHOLO IA.

                1 E hoomaka ia ke kula ana i ka hora 9, e pau ana i ka hora 12.
                2 E hea ia ka inoa o kela haumana keia haumana ma ka hoomaka ana o ke kula.
                3 E kula paa ia keia kula ma Kaluakini.
                4 Aole e ae ia kekahi o na haumana e haiolelo waha wale no; ke ole e kakau ia kona manao ma ka pepa, a pela aku.

NO KA MAHI KO O KOHALA.

Ke aneane nei e pau ka pua ana o ka uahi o ka wili-ko i keia mau la, no ka pau o ke ko o-o iloko o keia makahiki. Eha wahi mahi-ko o Kohala nei, hookahi kanaka maoli o Kealoha ka inoa, i ka M.H. 1865 kuai ia kana ko 11. Eka, (800,00 dala.) I keia makahiki e Tautani ana paha kana loaa a oi ae. J.W. Wight kokoke e paa kana wili-ko iloko o keia mau la.

KE WI NEI KA AINA.

Iloko o keia mau la ua pii mai ke kumukuai o ka ai, a pela ka i-a, a me na mea a pau o Kohala nei.

NO KA MAKANI.

Ke kuehu mai nei na keiki ona aina nei; i ke kokoke ae paha iloko o na malama ino o Kaelo. Pau me ke aloha.
S.K. MAKALII.
N. Kohala, Nov. 6, 1866.

No ka Ekale sia o Niihau.

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE:—
No kela mau hua e kau ae la ma ke poo o keia kukulu manao ana, oia hoi, "No ka Ekalesia o Niihau." He wahi ekalesia uuku keia, akahi no oia a hookaawale ia mai, ma ka la 15 o Iulai 1866. Ua hooko ia mai ka hookaawale ana.

KA NUI O NA HOAHANAU O KEIA EKALA SIA.

Mai ka hoomaka ana o keia wahi Ekale sia a hiki i keia manawa, ua aneane iwakalua mau hoahanau, aka nae, o ke kumu o ka uuku o na hoahanau o keia wahi Ekalesia, oia no ke ano mokuahana Ekalesia ma Waimea, Kauai, no ke kahu Ekalesia mua, oia hoi o G.B. Rowela i wawa ia iho nei, a ma ia ano ke kumu o ka uuku ana.

NO NA HANA A KA EKALE SIA.

He nui no na hana pono a keia wahi Ekalesia e hana nei i keia manawa. A penei ke ano o na hana: Ma ka la Poakolu, he halawai hui o na kane a me na wahine ma Lonopapa, ma ke kula ana me ke Kaha ma ka Haawina Baibaala; a ma ke ahiahi Poaha, he halawai a na wahine me Mrs. Mary P. Kupahu ma Lonopapa, ma ka haipule a me ka hahai ano o ke poolelo a ke Kahunapule o ke ahiahi Sabati. A ma ka la Sabati; he Kula Sabati ka mea mua, o na haumana kula a me na kanaka makua, ma kekahi buke i kapaia he "Ui," a me kekahi mau ninau e ae ma ka Baibala.

NO KE KULA SABATI.

Ma ka la 22 o Iulai, oia hoi ka la Sabati, ua hoomaka hoo ko makou kala Sabati o keia makahiki, a ua akoakoa lehulehu mai na haumana kula a me na makua pu mai no. O ka nui o na haumana kula hele mau i ke Kula Sabati, mai ka umi a hiki i ka iwakalua kumamahiku; aka nae, e pii ae ana i ke kahi La Sabati, a emi iho ana i kekahi La Sabati. A o ka nui o na kanaka makua, mawaena o ka umi a me ka umikumamalima. A o ka huina ma ke Kula Sabati, he kanaha a emi mai i kekahi manawa.

NO NA KOKUA NA KE AUPUNI O KE AKUA.

Elua o makou kokua ana i keia mau malama i hala iho nei. Ma ka la 30 o Sepa temaba i hala aku nei. ua haawi manawalea makou no ko na aina pegana, he $7 87 1/2, a i ka la 4 iho nei o Nov. nei. ua haawi manawalea hou no makou no na aina pegana, he $3.12 1/2. A ma keia mea, ke olioli nei ka mahiai i ka hua o ka laau i hoohua ia mai, no ka mea, akahi no a ike ia aku ka hookanaka makua ana ae o keia wahi Ekalesia keiki. Ua oki au maanei. Me ke aloha no i ka Lunahooponopono.
D.S K. KAELELE.

"Mele kahiko."

Hiki kau e lia ka malama,
Hiki Makalii Kaelo ka hoku,
O Nana ia —
Hiki pewa moku i ke kai,
Akaaka lea ka lema 'ka manu,
He Iwa kilou moku Kalani,
He Kaupu lele moku ke'lii,
He moku ke ku nei la ilaila,
E lele mai ana me he manu la,
O Keolewa na he aina,
Hookaa lia i Mulihope.
Walohia i ke kua o kona moku,
Ua lilo i ke au kanai,
Ua lilo ka kona lehua ia Kalani,
Ke i ae nei e kii e ai olua,
I ka anae au o ka wai makua,
I Haena — a — la —
Ka oopu maka poko o Hanakupiai,
I Kalalau i Kalalau la,
Ka lalau aku ka lalau mai,
Kauwalo puu makani o Aahoaka,
O ua wahine Koolau la, e kiai wai i,
Malamalama iki i ka luna o Aahoaka,
I ke poo Waialeale, ua hoohaha malie Puna,
Ke ku nei ka ipo wahine — e,
Aloha wale ka maka o ke hoa,
E lawea nei e ka makani,
Haalele ino ke Koolau,
Aloha wale ka maka o ke hoa,
A oi pau ka hie aloha — a.

Hoomana i ka la.

                E KE KILOHANA POOKELA O KA LAHUI HAWAII E; ALOHA OE: — E hookomo iho oe i keia mea kahiko, ma kou lumi kaawale, i ike mai ai ka poe hou o ko kakou ili Honua e noho mai nei mai Hawaii a Kauai.
                I ike lakou i ka hoomana naaupo a ka poe kahiko, i ka manawa e hoomakaukau ai ka poe kahiko e holo i ka lawaia, Ina ma ka waa e hoomaka ai ka lawaia he polihilihi mamua, i ke ahiahi kalua ka puaa me ka moa, hoomoe ia po a ao, ai ka Puaa me ka moa, ai ke kane me ka wahine, aole nae e ai ka wahine ke kahe koko, aole e oluolu mai ka aumakua lawaia ke kapulu, aia no a maikai ka ahaaina ana, maliu mai ka aumakua, laka mai i ke kalokalo aku. (o ke kalokalo) he pule namunamu me ka lohe ole ia 'ku.
                Penei ka pule ana, helu aku la i ka inoa o kela ia keia ia.
Na Aumakua mai ka Hikina a ke Komohana,
Ia Kulauka ia Kulakai, ia Kuula ia Aiai, ia Hina,
Puku ia, ia Hina Puku ai, a ai oe, a haawi au,
O Hamakua o ka ulili,
E haka ana i ka Pali,
E puhi ana e ka lawaia,
Make e Kauhu kae ole la i kai,
O ka Puhi niho kalawalawa,
E ui ae i na noho hale,
Kaanae hoolohe kaumuku,
Kaolola iki moe wai,
Kauouoa pili i kahakai,
O ka hee nui o Haaluea,
E noho ana o Kole maka ona i ka lua,
E uholoholo ana me kahi Manini ili kakau,
O ke kahe a ka Hou kahi,
Make o kumu nui i ka lehua,
O ka Awela ili ulaula,
O Kalekale iki aholoa,
Alae au Oio ana,
He uku oe no ka maikai,
O ka Umaumalei ke lii,
O ke Oeoe la i ka moana,
O ke Aku haa lukuluku,
O ka Opelu hoolili,
O ka Malolo lele puukai,
E hooluheluhe ana i kana lele,
O kekee la o Puhikii,
O Aiheihe kekahi,
O ke au nuku oioi,
Keahi maha oo o Kalae la,
Kahi lua hala Paike kua la,
Elieli kapu Elieli noa,
Ia Nanahonua noa.
                Oia ka pule ia a ka poe kahiko, e hoomana ai me ke kuhi hewa, aole i ike o Iehova ka mea nana mai ka ia i waiho mai na ke kanaka ia mea.
S.Z.E. KALAAUKUMUOLE.
Puahoowali, Lahaina, Nov. 6, 1866.

[Aole makou i manao e hoopuka i keia pule i na Aumakua, i mea e ao ai i ko makou poe opiopio mahope o ia hana uko ole a na kupuna o kakou, oiai ua ike kakou a pau i ka noho ana o keia wa, aole i like me ka wa mamua. Ke hoikeike nei makou i keia me ka hookamani ole, i mea e ike pu iho ai kakou a pau i ka lapuwale maoli o na pule a ko kakou mau makua.
LUNA HOOPONOPONO.]

I ka po la Sabati iho nei ko hoi, make iho la ma Apua, Honolulu nei o Pipi. He kahu hanai a malama oia no kekahi mau Kamalei Haku o kakou, a ua ike nui ia, no ka mea he mea noho i kahi o na lii.

LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe,
A DR. JAYNE.

                HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
                O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
                Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
                Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
                Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
                E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

                He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
                Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
                Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
                Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
                A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
                I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
                Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
                Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na

Laau Kunu a Kauka Jayne,

hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua aau. Ua hoola, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU, NAHU, a me ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka

Huaale Ola a Dr. Jayne.

Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

                (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
                O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE,
A Kauka JAYNE,
like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
                Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino ma kana

LAAU HOOMAEMAE KOKO.

214-1y.