Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 47, 24 Nowemapa 1866 — Page 2

ʻaoʻao PDF (1.54 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

aku la na manao lohi wale o ke keiki, a hahai aku la au ia ia i ka'u mea i hana kahiko ai, a me ka pa pinepineia o ka'u mau hoa i kahakaha ai e kona mau lima.
                A hala ae la ka hora, loheia aku la ke komo mua ana ae o ka poe hele pule, o ko'u wa no ia i haalele koke iho ai i ko'u hoa'loha, no ka mea, ua hiki io mai la ka wa a'u e kapa aku ai ia ia la pela, me ka lima luuluu wale i hapai ae ai au i ka'u hana ma ka upamakani Ogana. A i ua la nei no hoi, aole kela i noho hou ma kona wahi mau, mahope o ka poe himeni.
                He mau pule mahope mai, ua mareia laua la. He, mare hanohano maoli no. He kumu hookani pila mai Teroi mai ka mea nana i hookani ka Ogana, a aneane iho la wau e nawaliwali no kona leo nui. I ka hemo ana aku o ka wahine mare iwaho o ka halepule, haawi ae la kela i hookahi nanaina ma keku ono o ka Ogana, a manao iho la wau no'u ia.
                He mau pepa liilii maemae a me ka meaono kai waihoia ma ko makou hale, i kekahi la mai, i kekahi la mai haiia mai la, na "Mr. Robert A. Burns" ia, a he mea iho la ia no'u e aneane ai e kupilikii imua o na maka o'u mau pokii ia manawa. Penei ka heluhelu ana o ka o ka pepa hihi.

M r. & Mrs. JACOB JABBS
SARAH P. HAUGHTON.

                A me ia pu no hoi he wahi puolo uuku, he hainaka silika keokeo ko loko. Ma kekahi kihi o ka hainaka, ua ulana ia he pua rose nui ulaula, a ma ke kano iho na hua R.A.B.
                Ike iho la no wau i na lima nana ia mau mea i hana mikioi. A ike iho la no hoi au i ka mea nana e malama ka hainaka mawaena o kona waihona pumehana a ke aloha i noho ai o keia ao pau wale. G. WILLIE.

Makena ua haawina!

                I ka paipai aku e haawi, e haawi, hoole kanaka, kamalii, aohe o lakou waiwai e haawi ai, ua ilihune! Alia oukou e hoole mai, aole o oukou waiwai. Ina e hoolohe oukou i ka'u wehewehe ana, e ike ana, a e kahaha ana i ka nui loa o na waiwai kupono ke haawi. He waihona waiwai ko kela ko keia, ko ke keiki, ko ka makua, ko ka elemakule, luahine, kolopupu, palalauhala, ko ka makapo, ka ilihune, ka moeala, ko ka palupalu, ko ka mai. Aole mea i koe i ka waihona waiwai ole. Iloko o keia waihona waiwai, nui na keena liilii, he dala maoli paha ma kekahi keena; he mau holoholona, he lio, he bipi, he hipa, he kao, he puaa, he moa, he koloa, ma kekahi keena; he aina, he hua, he kalo, he uala, he alani, maia, ko, niu, ma kekahi keena; he laau lapaau, he kiaha ki, kiaha waihuihui, he lole aahu, he lole wahi, he aila ninini, he palapala, he buke, he baibala, he himeni, he nupepa, ma kekahi keena; o ke kino me kona mau lala, ka lima, ka wawae, ka maka, ka pepeiao, ka waha me ko lakou mau oihana, ma kekahi keena; a o ka uhane me kona mau oihana, ka hoolohe, ka mahuna, ke aloha, ka pule ka noonoo, ka mihi, ka haahaa, ke akahai, ka manaoio, ka hauoli, ma kekahi keena; weliweli ua mau keena nei a me na waiwai maloko!
                A ua akaka na haawina, na waiwai, a pehea ka haawi ana, ka haawi aku, ka haawi mai?
                Nui wale na wahi e haawi aku ai, a e haawi mai ai. Aole pono ia'u ke hai aku a pau loa.
                E nana e ka poe pilikia, ka poo ilihune, ka poe naaupo, ka poe ike ole i ka ke Akua olelo, ka poe auwana wale. E haawi i kou waiwai ia lakou, ke dala paha, na holoholona paha, na hua, ke kalo, ka uala, ka lole, ke kiha wai huihui, i ke aloha, i ka pule, i ka paipai, i ka hoohuli, i ka hooluolu, i ka palapala, i ka baibala, i ka himeni, i ke kino me kona ikaika, i ka uhane me kana mau oihana.
                E hoomanao i ka la Sabati, i ka Luakini, i ke Kula Sabati, ke dala Baibala, ka pule Mahina Hou, i na halawai haipule a pau. E haawi i ke kino me kona mau lala, a me ka uhane me kana mau oihana i keia mau mea. Mai ana i ke kino, i ka pepeiao, i ka waha, i ka himeni, i ka pule, i ke aloha, i ke kokua, i ka paipai, ma ia mau halawai a me na kula. Mai haawi i kou kua i kou hiamoe, i kou palaka, i kou aloha ole, i ka luakini a me na halawai. Nani ka aua i ka waiwai i lako ai kakou. E makau i ka hoopai ana no keia aua. Ke aua nei oe e ke keiki i kou hoolohe i ka makua, a me kou naau i ke Akua.
                Ke aua nei oe e ke kanaka i kou mihi, i kou aloha, i kou manaoio, i kou pule i kou hauoli i ke Akua. Ke aua nei oe i kou mau mea e komo ai oe i ka lani. L. L.
                NA POHAKU MILE. — Ma ke kipa ana mai o kekahi makamaka o makou mai Waialua mai, ua hai mai oia, ua kukulu pono loa ia na pohaku hoailona mile mai Honolulu aku nei a Waialua. Ma kana olelo mai, he pohaku loloa a poepoe no kekahi ua pena ia nae i ke pena eleele a mahope iho kau iho ka huahelu o na mile ma ke pena keokeo.

Mele Lahui Hawaii.
(THE HAWAIIAN NATIONAL ANTHEM.)
1

Ka Makua Mana Loa,
Maliu mai ia makou,
E haliu aku nei.
Me ka naau haahaa;
E mau ka maluhia,
O nei Pae Aina.
Mai Hawaii a Niihau,
Malalo o kou malu;
Cho.—E mau ka Ea o ka Aina,
Ma kou pono mau,
A ma kou mana nui,
E ola, e ola ka Moi.

2

E ka Haku malama mai,
I ko makou nei Moi,
E mau kona noho ana.
Maluna o ka Noho Alii;
Haawi mai i ke aloha,
Maloko o kona naau;
A ma kou ahonui,
E ola, e ola ka Moi,
Cho.— E mau ka Ea o ka Aina &c.

3

Malalo o kou aloha nui,
Na 'Lii o ke Aupuni,
Me na Makaainana,
Ka lehulehu no a pau;
Kiai mai ia lakou,
Me ke aloha, ahonui;
E ola no makou,
I kou mana mau.
Cho.— E mau ka Ea o ka Aina -&c

 

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, NOVEMABA 24, 1866.
No keia Mai Ahalau,

                Ua minamina makou i ka ike ana aku i ka make nui o na kanaka Hawaii i keia mai ahulau eulapa nei. Aole makou i manao he wahi mai pa make keia ke malama pono ia ke ola kino. O na kanaka Hawaii, he poe malama pono ole no i ka noho ana maemae, he nui wale o lakou e waiho hemahema ana a kapulu hoi i ko lakou mau hale a wahi moe hoi. Aole pela ka noho ana o ka poe naauao, he malama a hoomaemae mau lakou i ko lakou mau hale, i makaala ka nana ana a me ka noho ana, a ina e hiki mai ka mai, alaila, aole e ike ia aku na mea e hoopailua ai. A eia malalo nei na kumu a makou i manao ai, he kupono ke malama pono ia, no keia mai.
                1. Na laau hoonaha. — Ina e hiki mua mai ka mai i ke kino, o ka mea mua a ke kanaka e hanaai o ka hoonaha koke. O na laau e kii ai e kuni, o ka paakai, ka huaale, aila, a me ka lupepa.
                2. Ka hookahe hou. — I ka wa e hiki mai ai ka li a me ke anu, e paila koke i ka wai wela a e kupono ana no hoi ka wela i ka haha iho a na lima, alaila, ninini aku iloko o ke kapu, a hoo iho i na wawae o ka mea mai. O kekahi mea no hoi e hana ai, o ka ninini i ka wai wela i loko o na omole, a hoopili mai ma na wawae, a ina ma ka opu kekahi, pono no. E hoouhi mau i ke kihei mai pale ae ia mea, a hoowaiho wale.
                3. No ka o a me ka umii. — Ina he o paha, a umii paha, e pono e hoopili i ka makeke ma kahi e eha ana. E hapalapala i ka makeke me ka wai maluna o kekahi wahi apana lole a hoopili mai ma kahi e hu-i ana, alaila kaei mai me ka malo ma kahi i hoopili ia a puni ke kino. E waiho no i ka makeke pela a ike ia ka nokonoko i ke kino, i ole ia e waiho liuliu iki iho a i ka wa e ike ana oe he pono ke wehe, alaila akaa ae.
                4. No Ae kumu.— Ina he kunu ko ka mea mai, e kii koke i ka laau kunu a kauka Jayne, a e inu mau i kela hora keia hora hookahi puna-ki, me ua laau la. A o kekahi mea kupono no hoi e hana ai, o ka hui i ka aila hoonaha me ka malakeke maoli a like a like, alaila ninini iho iloko o ke puna ki, a inu mau aku i hookahi puna i kela hora keia hora a hiki i ka wa e maha ae ai.
                5. O ka hoomalu ana — O ka mea nui i ke kanaka e noonoo ai iaia iho, o ka hoomalu i kona kino iho, mai hele wale i ka makani, a mai moe maluna o ka mauu no ka wela, a mai hookananeo i ka hele ma ka puka aniani e moe ai ke poo i ka makani. O kekahi kanaka naauao o kakou, a ua ike ia hoi he akamai, oia o Kauka Poka, iaia e hana ana ma kekahi keena a nui loa kona wela, puka aku la oia mawaho, a pa ikaika mai la ka makani a komo aku ke anu ma kona nui kino, loaa koke iho la ia i ka mai, a make loa iho la ia mahope o kekahi mau la pokole o ke kaa ana. Pela no, ina e malama ole ia na mea a makou e huai aku nei i mua o ka lahui Hawaii, alaila, aohe lua e ae nana e ale nei ia kakou, o ka hookuli maoli a papani i na pepeiao, a huli ma kahi e. E ko makou poe heluhelu mai hookuli i kaualo a ko oukou makamaka aloha makaamana a alii hoi.
                MOKUPUNI O ULUKOU. — Ma ke ku ana mai nei o ke kuna Sanatiako, mai Ulukou mai, ua hai'a mai makou e ke kapena he 39 kanaka malaila; a elua kanaka, i hoihoi'a mai, no ke omaimai, o ka mai o kahi, aia ma ka ai, a o ka mai o kekahi aia ma ka wawae. Eia kahi, o ka malamamoku o ua wahi moku nei haule iloko o ke kai, a ua eha oia, i ka pa mua ana i kahi mea, mamua o ka haule ana.

Hoapili Kaauwai a me kana wahine.

                Ua paiia a ua hoolaha ia ma kekahi nupepa o kakou nei, ua hiki ae o Hoapili Kaauwai a me kana wahine ma Nu Kilani. Ua halawai iho nei makou me J. Sinclair, ka Haku o ka mokupuni o Niihau, ka mea i hoi mai nei mai Kikane mai, a ua ninaninau aku makou ia ia no na mea i lohe mua ia iho nei e kakou e pili ana no Hoopili ma.
                Ua hai mai oia, aole hoi e like me ka kahi waha kani e palolo mai nei. Ma Kikane oia kahi i noho ai, loaa aku ia ia he nupepa mai ke kulanakauhale nui aku o Nu Kilani, (Au ckland). O ka inoa o ia nupepa, o ke Keo Hema. I kona nana ana maloko o ia nupepa, ua ike iho oia, ua ku aku o Hoapili a me kana wahine ma Nu Kilani, a aia malaila kahi i makaikai ai i ko laila mau pa, a e hoohalikelike ana i ka maikai o ko laila noho ana me ko Hawaii nei. Aohe i akaka ko laua wahi i holo mai ai, aka, me he mea la no paha mai Europa mai.
                Ua ninau makou mamua iho nei, Aia la mahea o Hoapili ma? Eha ae nei pule i hala, aohe nae he mea nana i hai mai, nolaila, e pono ia makou ke hai aku i na mea i lohe a, a penei no ia: O ko makou lohe mua, ua kau hou ka mai pupule ona ma Europa, a no ia ano pupule, ua hana paha i kekahi mau mea i ku ole i ka makemake o ka noho ana o ka poe maikai Eia ka ninau; Ina ua pupule io ia, pehea, he mea pono anei ke haalele wale i ka pupule nui ka aina malihini makamaka ole? Ka i no o ka malama iho a hoihoi pono mai i ka io ponoi o Hawaii, i Hawaii nei. Aole ka auanei, haalele wale ia aku la no a hele puana ae la a kipa i kahi i manao ole ia.
                O ko makou lohe alua, penei no ia: Ua palapala mai oia i kekahi makamaka ponoi ona i Hawaii nei, e hai ana, "ua hoopilikiaia oia a me kana wahine." A no ia kumu, ua kaawale aku laua mai ka Huakai Alii aku, a hele kokoolua wale aku la no ma ke ala ike ole ia.
                Ina he oiaio keia lohe, he hana kupono anei ia ia Hapakini ke keiki kupa no ua aina la? Heaha la kona mea i malama ole aku ai i keia mau keiki a Hawaii?
                Ma kekahi nupepa o Enelani, ua ike iho makou, ua hooliloia o W. Hoapili Kaauwai i lala no kekahi Ahahui Misionari Enelani. Ke ninau nei makou, O ka hana kupono iho la anei ia a kela Ahahui i keia lala ona, o ka hookuu mai e hoi auwana wale keia lala i kona one hanau? Oia nae paha, he huakai hele makaikai no la hoi?

Hoike!! Ahaaina!!

                E hoike ana na Kula Sa bati o Makawao, Huelo a me Keokea, ma ka halepule ma Makawao, i ka Poakahi, la 18 o Dekemaba.
                Eia kekahi; ma ia la no e hoike ana, a e kuaiia ana kekahi mau mea nani i hanaia e na lima melemele o na kaikamahine o ke Kulanui o Makawao.

Ahaaina! !

                Ia la no e makaukau ia ana ka ahaaina ukemu. He ai maoli kekahi, a he ai haole kekahi. E hele nui mai.

NU HOU KULOKO.

                Ke hoomau nei no kahi enekini kekake a Nemonemo i kana hana o ka huki ukana ma ka aoao o ke kalepa Hawaii Iolani.

                Ua minamina makou i ke komo ole ana o ka moolelo o Kamehameha i keia pule, no ka mai ana o S.M. Kamakau o ka mea nana e kakau. E komo ana nae i keia pule ae.
                HOKUAO HOU.—Ua lono mai makou o ka nui o na tona o ka Hokuao Hou i kapiliia mai nei ma Bosetona, he elua haneri. O kona kii, ua like loa no me kahi Hokuao mua.
                HOOKOHU HOKU AO, A ME NA BUKE MOOLELO ONA.— Ua hiki mai nei i a makou nei, he mau palapala hookohu Hoku Ao hou, ma ka olelo haole he 1,000 ka nui; a o ka nui o na buke moolelo ona, a me kona mokupuni o Maikonesia he 350, mai Amerika mai.
                MAKE.—Ma ke ahiahi o ka Poalua i hala ae nei, ka make loa ana o ka wahine a Mr. Hoa nona ka hale kuai ma Haliimaile e ku nei i keia wa. I ka honi 4 paha, hoi e hiamoe, ua wahine nei, oia hiamoe a hiki loa i ka molehulehu ana, kii aku ke kane e hoala, ua make loa ka wahine. Aloha ino.
                KA MEA KIEKIE M. KEKUANAOA.—He omaimai iho nei ko ka Mea Kiekie i keia mau la i hala aku nei, a ua oluolu makou i i ka hai aku, ua maha ae kona mai. O ko makou ake nui no ia o ka mau mai o na makua alii me kakou, oiai hoi, ua lawa ae la hoi keia kau mai i ka haalele ana mai la o kekahi makua alii.
                Ua lohe mai makou o ka hapalua o na kanaka o ka apana o Waianae, ke waiho a mai nei. Pehea aku la hoi na wahi e aku.
                Ma ka Poakolu iho nei makou i ike ai i ke ku ana mai o kekahi moku ipu haole, a ua lawe koke ia ae na ipu e kuai ia aku ai. Kupono no nae i ke kikina moku.
                I keia Poakahi iho nei makou i ike ai i ka puka ana mai o kahi nupepa puka la. Aohe pela mamua, mai ka Poalua no ia a ka Poaono. I keia hoi mai ka Poakahi a ka Poaono. E mau loa aku ana paha kela.
                UKANA O MOIWAHINE. — I keia ku ana mai nei o ka moku kuna Moiwahine, mai Kauai mai, he 65 pahu bipi, 4 pahu aila bipi, 5 bipi, 2 lio 8 paila wahie, 40 pai ai, 11 ohua o luna.
                Ua lohe wale mai nei makou mai kekahi haole Pukiki mai, ua make o Kealakai, ka wahine mare a Rev. A. Kaukau o Nuuhiwa. Aohe no he palapala i hiki mai e maopopo loa ai.
                Aohe i lohe ia mai nei ka loaa ana o kela ipuhao nui i nalowale ai mawaho aku o Heeia. Ua hele loa no paha i ka moana, ua poho paha iloko o ke kai. O ka nui paha o na dala i lilo no ia ipuhao ua oi ae mamua o ke tausani. Ma ka olelo a ka haole nana i hana aohe e poho iloko o ke kai, oiai ua hana ia a paa.
                LA HOOMAIKAI I KE AKUA.— Ua hooholo ka Peresidena o Amerika Huipuia e hoolilo ia ka Poaha hope o Novemaba i la e hoomaikai ai i ke Akua no kona lokomaikai. A e malamaia ana e na haole ma ke kakahiaka o ka la i haiia maluna, ma ka hora 11 ma Kaukeano, ia Rev. S.C. Demona ka haiolelo.

                KA MOKUAHI COLO RADO.—O keia mokuahi i hai ia ae la mamua, he moku holo mau ia mawaena o Kapalakiko a me Panama, i keia manawa mai nei ua hoopauia kona holo ana ma ia lama. E hoolilo ia ana oia i mokuahi e holo ai mawaena o Kapalakiko, Hawaii a me Kina. I ka malama ae nei o Ianuari e hiki mai ana, a e lilo loa i moku holoholo mau mawaena o keia mau awa i hai ia.
                NA POE PUHI OHE.—I ka po Poakolu iho nei i ka nanea paha i ka nana i ka pa konane a ka mahina, ua lele mai ka poe puhi o ka Vanabila mauka nei, a ua hookani ae i ka lakou mau mele i ao ai a makaukau. Ua puka pu ae no hoi ka poe puhi ohe o uka nei a ua hele huakai ae ma na alanui me ka lakou mau mea kani.
                EIA NO UA LIMALIMA.—Ua hai mai o Jonathan Moeikeanu kupakako o Moiwahine, i ka aihueia ana o na hoe o ka waapa o lakou i ka holo nui ana a pae ma Waianae, Oahu, a hele nui i kauhale e imi ai ai na lakou, i ka hoi nui ana mai, ua lilo na hoe, i ka alo ana mao a mao, ike lakou i kekahi kanaka e auamo ana i na hoe, a kaili mai la i na hoe. Hilahila ole no hoi ka limalima ana iho i na hoe.
                HE ELEMAKULE PALUPALU.—Ma ka Poalua i hala ae nei ua hai'a makou, e J.W. Kaiole, i ke kipakuia ana o kekahi elemakule palupalu loa, e kana keiki, Kapuahi, a eia oia ma ka hale e, e noho nei i keia wa. Ka mea aloha o ka makua i ke kipakuia. Nolaila ia oukou e ka poe mea makua, mai hoohalike me keia keiki kipaku i kona makua, a e ole ka hai kaikamahine oia hoi o Kapela, nana i kaa maluna o ke kaa huilabaro a hiki i kahi e noho ai.
                UA UKU IA MAI E AMERIKA. — Ua lono wale mai makou ma ka hiki ana mai o ka eke leta hou mai nei, ua loaa mai ia D. Fosetera ma o Honolulu nei, he leta e hai mai ana, ua uku ae ke Aupuni o Amerika Hui i na agena o lakou nei ma Bosetona. O ka nui o na dala i uku ia aku he $5,200. O ke kumu o ka uku ia ana mai nei, o ka hoouna ana o D. Poka ma i ko lakou moku e kii i na luina o ka moku i puhi ia ai e ka moku powa Sanadoa i ke ahi ma Kanikani, Maikonisia.
                Ua hai mai o Alekanekelo makua, ia makou i ka hookahunaia ana o P.W. Kaawa ma Kaupo i ka la 15 o Novemaba nei, a o Daniela Puhi hoi i ka la 16 ae. O Alekanekelo a me H. Manase wale no na kumu makua a ana i hookahuna i na mea i haiia ae la maluna, a o kekahi mau kumu iho i oleloia ai e hele e hookahuna, aole i hiki aku. O Kauka Kulika kekahi mea i manaoia e hele, no keia mai hou ka mea i hiki ole ai, a o S. Kamakahiki hoi kekahi, i Hawaii no oia kahi i noho ai no ka moku ole aole hiki ke hoi mai.
                KA MAI MA LAHAINA. — Nui ka mai ma Lahaina nei i keia mau la. Kakaikahi na mea koe i ka mai ole. Ina paha o keia mai, a he mai pa make, ina paha ua pau i ka ilio. Aka, ua malama loa kekahi poe ia lakou iho i ko lakou wa i loohia ai i ka mai, a ua pau i ke ola ka nui o lakou. Ua lapaau no kekahi poe ia lakou iho me na laau o Hawaii nei, oia hoi ka pilikai, a ua pau i ka naha, a pau i ke ola. Ua kii kekahi poe i ka laau ma kahi o Rev. D. Balauwina, me kahi uku oluolu loa, oia hoi he hapawalu wale no, loaa mai na wahi pepa laau; a i ka inu ana, luai, a naha no hoi malalo, a o ka oluolu mai la no ia. LAHAINA.
                NO PUNAHOU. — Ma ka Poaono i hala ae nei ua holo aku na haumana o Punahou iluna o ka Manuwa Vanabila, e makaikai ai oiai ae mea hou keia ma Hawaii nei.
                KIA HOOMANAO. — Ua hiki mai nei he pohaku kia hoomanao no Mi. Paraunu, (Miss. Brown) kumu ulana lole, i make ai i i ka pau ana i ke ahi ma Nuuanu, i keia mau mahina i hala aku nei mamua.
                KE HAALELE MAI NEI.—I ka pau ana no o ka aila o kekahi mau moku okohola i ke kiola i uka nei a maluna o kekahi mau moku, o ke kepa iho la no ia i poe luina a o ka hoopuka koke aku la no ia. Ke puka nei i kela la keia la na okohola mai ke awa aku. Ina pela e puka liilii ai aole e emo a olohelohe hou iho o Honolulu nei. anoai mai no na wahi kuna a me na wahi moku lawe leta.
                HE AHAAINA NO KA LEHULEHU.—Mawaena o ka hora 4 a me ka napoo ana o ka la, o ka Poakolu iho nei, ua hoahu ia maluna o na papaaina, ma ka pa o Kauka Ruka na mea ai o kela ano keia ano a ka Moi wahine Kaleleonalani. O ke kumu nui o keia Ahaaina, he ahaaina no kona hoi ola ana mai i kona one hanau nei. He mau la mamua ae, ua hoolaha ae ia ma ke akea e kono ana i ka lehulehu e koino mai ma kana ahaaina i hoomakaukau ai. Malaila na lii moku o ka Vanabila Kahi i luana pu ai ina na aoao o na papakaukau.
                NO KE KULA KAHUNAPULE MA WAILUKU. —Ua hoomaha iho nei ke kula Kahuna a W.P. Alekanedero; ma ka la 12 o Nov. l866, a ua hele aku nei o W.P. Alekanedero; i Kaupo a hiki loa aku i Hana a me Koolau, no kekahi hana i haawiia mai ia ia a me kona mau hoa komite; oia hoi, ka poni ana ia Mr. Kaawa, i Kahunapule no ka Ekalesia o Kaupo, a me Daniela. Puhi, Kahunapule no Kipahulu. A ua hele pu aku nei no me na haumana oia kula i ke kaapuni; a makaikai hoi ia mau wahi o ka mokupuni o Kama. Aia wale lakou ke laweia la e na ahu o na lio. No ka mea, o ka hope paha keia o ka ike ana ina mokupuni o Hawaii nei, alaila, au aku i na kailoa o na aina Pegana. Pela ka lohe wale mai.
L.P. HAIMANA.
Wailuku Nov. 15, 1866.
                KUHIHEWA.— I kahi la o ka pule i hala ae nei, ua hele aku kekahi kanaka ma ka hale leta i pooleta, a ua haawi'a mai no he mau pooleta ekolu ma ka manao ana, aka, i ka hoi ana o ua kanaka nei a kahi ana i manao ai e kapili i ke pooleta maluna o kana leta, i wehe ae ka hana, aole he kii, oia keokeo pu wale la no, alaila, i iho la ua kanaka nei, "E, he pooleta hou hoi keia aohe kii oluna iho," aka hoi, no ke kanalua no o ua kanaka nei, kona hele mai la no ia, a ninau ana i kekahi o makou, penei: "He pooleta no anei keia?'' I nana aku ka hana, he lihilihi o ke pooleta, alaila, hooleia aku, aole na he pooleta, o ka hele hou no ia o ua kanaka nei, i ka hale leta, loaa mai ana he pooleta maoli, alaila "olelo iho la ua kanaka la, aia ka hoi ke pooleta la, he kii, i ka mea mua keia, oia keokkeo pu wale iho la no."
                KA MANUWA AMERIKA VANABILA.— Ua haalele mai i na kaiaulu o Hawaii nei ka Manuwa Vanabila i ka Poaha iho nei ka moku nana i hoihoi hoohanohano loa mai nei i ko kakou Moi wahine Emalani ka wahine nana i au aku nei na ale hanupanupa o ka Pakipika a me na ale huli lua o ka Akelanita. Iaia i ku iho nei ma ko kakou nei awa, aohe puuwai Hawaii aloha alii i nele i ke aloha aku i na kanaka o luna o ka moku. Ma ko lakou wahi i hele aku ai, ua hookui wale ia no lakou e na huaolelo a ke aloha. Ua haawi ia he mau ahaaina nui ma na wahi o ko kakou nei poe hanohano no ka hanohano o ka Adimarala a me kona mau alii moku. A o ka panina loa o na ahaaina, o ka ahaaina a ka Moi wahine i haawi iho nei no ka lehulehu holookoa mai na haole a na kanaka ma ka auina ia Poakolu iho nei. Nolaila ia oe e Vanabila e haalele iho ai i na kapakahakai o Hawaii nei mai hoopoina i i kou mau hoalauna Hawaii a me kau ukana nui i hoihoi mai nei.
                PAKE INU OPIUMA A MAI MAKE.—Ua nui iho nei o Akao Pake i ka opiuma. Me ka manao e hoopau ae i kona ola, ma ke kakahiaka o ka Poakahi la 8 o Novemaba nei, ua manao wale ia no ka hookolokolo ia ana iho nei o ua Akao nei no ke kuai Opiuma, a ka pule i hala ae nei, uku iho nei $100 kala, ua minamina paha i ke dala, pela wale ka manao ia, o keia pake ua noho no ma Honolulu, he pake kumeka kamaa. A oia o kana hana e noho nei, kahi i noho ai keia ake ma Honolulu, aia ma ke alanui Nuunu, mauka iho o Kolopo makai iho o ka ale lole bipi o ke pukiki o uka o Puunui, 'a uole no hoi kuhihewa o ka Pake Sinikini, ao ahiu o Kina. I ka loaa ana aku o ua kahi pake nei i ke kakahiaka Poakahi, ua make, ua maloeloe, a mamuli o ke akamai o ke kauka, i ike hou ai i ka la, i na ua au ka uu ana i na kuaina humu kamaa, oe ka ikaika nae ka hana ana, kohu hakaka, loaa hoi ka ike mai.
O. S. KANOHA, opio.
Hale Rose, Wailuku, Maui, Novemaba 9.
                HE WAHI HALE KUAI HOU. - Ma ke kakahiaka Poakolu iho nei makou i ike ai e hoonoho ia ana ka lole maloko o ka hale e ku nei ma ke kihi akau o na huina o Alanui Papu a me Kalepa.
                MAHINA KONANE - O ka po Poalua iho nei ka oi o na po mahina o keia pule. Ua ike lea ia na aouli lani, a ua moakaka maoli i ka ike aku a na maka.
                HALE KUKUI HOU MA LAHAINA - Ma ka waha olelo haole o ke Aupuni i puka ae ai ka Poaono iho nei, ua ike iho makou ua kukulu hou ia maia kaona he hale kuikui hou e hoomalamalama ai i ke awa o Lahaina ma Maui.
                EIWA MAKE MA KA PA kanu kupapau o Kawaiahao i kanu ia ma ka la Sabati iho nei, a elua hoi mau haole i kanu ia ma ka pa kanu kupapau o Maemae. Ke make nui nei na kanaka a ke palemo iki mai nei na haole. I na me keia e palemo pinepine aku ai na kanaka alaila o ke aha aku koe?
                KOHU HOLOHOLONA. - I ka po Poaono kela pule i hala aku nei, ua ike iho makou i kekahi kanaka no Kekaha, Oahu, ua ona loa i ka rama e eku ana iloko o ka opala ma Ewa iho o ka pa hou o Krome, (Jerome) me Manamana.
                AILA NIU. - Maluna mai o ke kunu Neki Mela i kela Poakahi aku nei mamua, ua law ia mai he umi tausani paona aila niu, mai Niihau mai. Ua hoouna ia keia aila ia Maealena ma Alanui Nuuanu; ka mea i loaa ka mekini no ia hana. Ua hoouna koke ia aku ka aila i Kapalakiko.
                KAUKA G. P. JUDD. - Ma kahi nupepa puka la, ua ike iho makou, ua koho ia aku o G. P. Judd (Kauka) i kahuna lapaau no na mai o loko o ka hale mai Amerika ma Kulaokahua, i pani hakahaka no ke Kauka i haalele mai nei i keia ola ana. Ua lana ko makou manao, e holo pono ana kana hana lapaau, oiai ua maa oia maia oihana no manawa loihi.
                KA HOI ANA MAI O KA ADIMARALA. - Maluna o na ohua o ke kana Kate Lee i hoi mai nei, ua ike iho makou i ka hoi ana mai o ka Adimarala me kona ohana a me ke Generala Makuke. Ua ukali mai ma ia huakai o Kapena Ki a me kana kaikamahine. Ua oluolu loa ka poe maikaikai i na ea lahilahi kokolo mai ana mai Haleakala mai i ko lakou mau la i noho aku nei.
                KA MOKU NUI ISABELA. - He mau malama mamua ae o ke ku ana mai nei o keia Kilina, ua ku mua mai keia moku a ua hoolimalima ia e ka Hui o Kale Rikeiki ma, i moku e lawe ai i ka aila mai anei a Nu Bepeki ma Maketuseka. I ke ku ana mai ao o na moku mua, ua hooili koke ia na aila maluna ona. Eia ka nui o na ukana, 275,697 paona iwi kohola, 15,192 galaniaila kohola pama, 223,020 galani aila kohola. Me he mea la o ka kumukuai, oia mau mea ma Nu Bepeki e oi ana mamua o ka hapa miliona dala.
                UA MAI NEI. - Ua hiki mai nei ka lono ia makou, ua hiki aku ua mai ahulau nei ma ke kaona kuaaina ma Wailuku, a ke waiho ahulau like la na mea a pau e like iho nei me ko kakou mau la i loohia iho nei. Aole nae i lohe ia mai ka nui o na make i kela la keia la. Aka e lohe ana paha kakou ke hoike mai ko kakou mau makamaka kakau nupepa.
                AIHUE MA AINAHOU. - Ma ka po Poakahi o kela pule aku nei i hala, ua komo kolohe ia ka hale Amala o Horper & Crockett ma Ainahou. Ua lawe malu ia aku mai ka pahu hao aku, he haneri dala. Aohe i loaa ka mea nana i aihue, aka ua manao wale ia na ke Paniolo i hala aku la i ke kai. O kalaka aku o loko loa o ka pahu hao ua hai a ua nahaha a ua lawe hou ia iho nei e hana. O ka loaa iho la ka keia a ka aihue o ke kii malu i ka luhi o kekahi poe i kahe ai na ho u.
                PAKE KAAWE MA WAILUKU. - Ma ka Poalua, Novemaba 13, ua pepehi kekahi pake kuke a Ailuene H. Bele. Ua hooia iloko o ke bola ki kekahi mea make i awiliwili pu ia, a ua inu ia, nana no i hana, i mea e haalele ai oia i ka la. I ko Bele lohe ana i ka inu ana o kana kuke i ka mea make, ua hoouna koke ia na mea ike loa i ke kauka e hele mai e hana i loaa hou ai ke ola. Eha wale no hora mahope iho, make loa iho la oia.
                AHAHUI WAHINE. - Ma ka po Poaha o kela pule i hala, ua wehe ae na wahine o Honolulu nei i na puka o ka Hale Pohaku Hou ma na huina o Alanui Nuuanu a me Alii. Ua hoahu ia ma na keena maluna na mea ono o kela ano keia ano i hana mikioi ia e na wahine. O ke kumu o ka hoala ia ana o ia hana ana, i mea e loaa mai ai ke dala e hoonaauao ai i na kula kaikamahine Hawaii ma Honolulu nei. O ka uku o ke komo ana iloko o ua hale la e nana i ka hana ana a na wahine. he dala, a me ka hapalua. I ke komo ana aku i ke keena mea ono i hoomakaukauia, he uku okoa no. Ia po, ua kudala ia na mea ono ma ia po, a ua lono mai makou, ua hiki ka huina o ka loaa ia po i ka ehiku haneri kanalima dala. Oia mau dala a pau ua hoolilo ia no na kula. Iwaena o ka manawa e akoakoa ana, ua punohu ae ka uwahi o ka aila honua i hanini ai.