Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 38, 22 September 1866 — Ka Nupepa Kuokoa. Wa-ha Ra-ma o-e. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Wa-ha Ra-ma o-e.

A ina [>f*!a 10 r.\i, hului no ka ia 'la ikf?. k'i lno a kn iwi i o-<> h, nuiio ana i ko i aia pakeko. Kia k;i h<«i kekahi; ua uinau na Lunamilyiatn?iti« r> ke kau Aliaolelo iho nei, no ka haawuia tl »la no ko ka Moi \Val>ine h< le i Burilania, na ke Aupuni anei ? Aole rta'f m-iopopo ia ninau a lakou la ina Poo Aupuni ilok<? kn o ua A'nolelo la.

Kia no nae pnlia ke ano ; aia no paha in i ii» Poo Aupuni ma ka Aha Kuhina, xi ina'e hoi iloko o ka Aha Kukamahi, nlaila, e ike auanei ka Ahaolelo* Ina hoi p».-l;i. alaiia, pehea hoi auanei e maopopo oi i ka poe nona ia kuleana, ke ike oia i k.ilii i lilm ai ? Aoie nnei i lioaiiewaia ke Kuhina Waiwai o kela kau ' Ahaoleio no k<' poho o na d ila, aole nae i hoakakaia k.ilu i lil'i m ? No kona hemahema inaoli iio ia, aka, nia ka aeHike no paha keia, ii<»l»j uo nae i maopopo. A mannei nne kakou o noonoo oe, me he hiohiuun an.) kauoia'e ke Poo Oiiiana o ke Aupuni mn nn lima o ua Kuhina la, e h"onohoia niaialo o kn mana Kkalesia Uoina, a me kekahi ano e ae. A nolaila, ua haohao nui kekahi poe n me ko Amerika ma keia l(aona, a me kokekauwalii e a<\ no ke nno e o kela knu aku la, oini e ola ana ua Kuhina nei; ome he mea la e kauo ia nna ke Aupuni ma ke ano o kii mana Kkale>ia Ileneh VIII. A no ia lui a, ua iniihila lua ka manao o kn poe uiahiko Amenka e noho aua mn ia hnna no ko lakou poho, no ka mea, peln ka hawanawana, no ka manno ana pnha o ua Kuhina ia ke poo kiekie ma keia Aupuui, n me iie mea la meia ka ula kani li.ii mo ko\» mau pep'.Mno, Oke ano o i.i mea. o kn noho o ku Aupuni malalo o I)inliiiiia, aka, he mea haohao wale nae ; penei paha : Ua ikea no ka hana n kekahi I.una Heritania mamua ma keia nno, n peln hoi palia keknhi poe o ia ano e kokua nin i na iako kaua ma ka auao Hi'inn, oiai e knua kuloko ana ko Aupuni Ami'hku Iluipuia. A nnenno no hoi pela k'i hikilele o na Kamkela elua, no ke Aupuni o Beritania n me Farani, no kn lilo kn o Hawan nei ia Amerika. Ma ka makahiki 1853 paha ia. Pela knkou e ike ui. Ame he la, me ia no hoi kn linua a ke Kanikeia Furani ma ka makalnk; IHol, a pela nku ma ka makahiki ISI i>; ame lie ia no hoi, pela ma ka malama o Ffberiinri t o ka makaliiki 1843. A me he la no hoi pela ka P, B. ma ka lIK īl.ahiki ISI2.

Mii keia umu mea la, ke i nku nei nu, mon-mou o ua uuiu Aupuui uei ekolu, n;i kuulalmo e txtn nei ke Aupuni Hawali. A«>U? nne e liiki ui'u ke olelo ne, no un iniiii Anpuni nei ekolu inni in mnu hnnn, aKa hoi. n:i kn p«»e no e noho kahun liili' nn:i ma Hnwnii nei ma ke nno puni kiekie, unU; jmlin i.i, n inii ke nno imi wniwni |Kihn, Aolo ih> nae iko in mau niea, no kn men, un ne nku n ne mai ua mau anao luinn kuiknlii nei eluli. Kamoilio iki nntt me kuhi Amerika mahiko. Ma kn mnknhiki i knn nku h\ i » k;*i\oii, h;»l iwni nlohn nu me in, n f»nu kn mnkaikni nna a me nn ninaninnu onn. a oi »i e lunna iKi nnn, hai umi nna oia i 'iona nno kunnlun, 110 ke polio pahn o kann hnnn, no ke nuo e o im Luna Aun<> kn men, aole peln kn wn mninon. Mai mnkau oukou no ia innnno wale, «> poho ananei ke waiho walo oukou i ka oukou mau hana maikai. A pela. n penei hoi kn'u inia, e like no me m i hnim mnluna ne nei no k» ne like, a o lakou no kn hapanui no na knnaka paaliuna. a me ka h«»\>uiaka ana o ke kalepa ana uia keiu pae ninn, n nin o oūkou la kn pomaikai ana o keia lahui. A pela ia i ha»lele iimi ai i kona mnnao. . Kia hoi, ke uonoi nei nu, e hooponopono maikai ka Pap:\ Iloonaauao i kona oihana, a mai hahni oe ma o a mn o, aolo hoi mamuli o na kii pena laau, a pelu wale nku, i mea e kiola n kapae loa ia ka pono B uUila, ka l'unnelio mnikai umi na kula Aupuui a pualu palia, a kula ohana hoi. Ano ka inea. he mau kumu elua ma ko'u mnnao, ina nae ua kulike ia mau mea i ka manao o kti lahui,a oia hoi keia, O ka hoo(mu ana o keia lahui i nn kii akua n me ka hoomana ana ma ia maU mea nhane ole. K |H>no e mnlamn nui i ka Jkibala, a e ao pu i i ia innu mea i na wn kuln i nn minuie kupouo, uiaih), im oihana ike. A pel ina kula Sabati, malaila ke ao nui anu o ka l)jiUila, o ka lun ia.

A no ka maopopo o keia mau niea elua. no'aiia, o ka hoomanaka ana o rta knnafca T he mea ia e paakiki ai ka noau o ua la, a o na kanaka paha, a o ka lahui okoa paha, e like b ene ka P. K. Kumuao mau liainu oia aito. Aka, he inea paakiki oiaio no ia, no ka maof»o f»lc maloko o ko ke kanaka iunaikehala wale no. Ano ia mea, aoie ia he kumu nui na knkou e manao ui e kapae loa ika Baib ila. Oi i mao ole ke ano o ka nuho una o keia iahui mainua, a o ke kaua ka mea Aole anei pela na aina malnlo o ka ekaleaia Ilooia ? Aole no hoi anei pela na kaua kuloko ma Amerika ? So k.i mea, ua haiia mai ko lakou nolio ana ina ka muliwai o Mikikipi ma Misouri, lie nui na Pope malaila kahi i liooluana'e ai, iie mau makahiki mamua o ke kaua nna mai la, a ua pio ua mau wahi ia, no ka mea. aohe he Akua me lakou. No ke alia la ? No ka men, aole no me lakoii oia. Aole nnei pela ke kaua mawnena o Kekuokalani a me ke Aupuni i ka wa o Kamehnmeha II ? Pela 110, rto ka mea, aole ke Akua me lakou. A rne ia no ke kaua powa ma Wnimea a me Wahiawa, ika makahiki 1824. Aole anei pela ka nene kaua i ka manawa laivohala,J ina aole e hooko ia kana kauoha, oia hoi ka makahiki 18.'39, 1843, a me ka 1849 ?

A oini «a pna ku ka Mea Maaa manao e hoike ia ia ilio ina kein pae nina i k:i wa o Kamehnineha I. Aua hiki io mai mni no ia, o ua knnahakumamnono ne nei makahiki nie kahou, noluila, ua pnleknna knkou. Ano ia hoi, ua like nnei kakou me ke Aupuni o Tahiii, a Pomnre ma e noho mai la malnlo o ke Aupuni e? A ina kakou e knupaona iho ia knkou me lukou la, hke anei? Aole, no ka mea, ua lawe koke ae knkou i ka ke owau hana o ka iniki, a ku ana ma ke alo o na'lii wnhi a Soloinonn, oin na noao hnnn kuiknhi i hniia innmua iho nei. A na kn aono hoomaua hea o un mnu nono la e kaena uui mai nei. A 110 ku men, "O ke kino uhnne ole, ua make ia, pelu ka men mnnnoio hana ole, ua uinke in."

Uoopaapaa ana. Peln no kakou e nnua una i na kau a kau i hnln, i na no kula ana a kn noao o ka Ek;ilesin lloma, e hoomnkn nnn ina ka mnkahiki 1841, a pnha ; ua luweia kekahi poe makankau o ka aoao mua i mau na ia aono, a ua nui uo ka hoopnapaa ia mau makahiki me na kumu Pope o ia wa a nui wale. Pela no ke kaena nna* A oke aho no nae oia noao, o ka hilinni uui i ke Aupuni Fnrani a me kona mnu Luna oia knu. Aole lon Inkou e mnkemake e komo mai lun ka Lunkiui lioole Pope ka lakoa mau haumaua e lioikeia'i, nolaila, ua hoike nui ia na luila ma na kahua e ae ia wa. Nonoi ana i Kahukula okoa. I kn mnkahiki 1542, ua lohe nui ia ma kn ke Kakikelu Farani o in knu, ka nonoi nui ana 1 ke Aupuni, e hoonoho ia i Kahukula okoa no kn aoao Ekalesia Romn. Aua mauaoiu no ia noi nna, mamuli no ia o ka inakemake o ua i > kuit > sia lu, wahi au, no ka mea, ua ike pinepineia no un Kanikela nei e kuku pu ana me ke Knhuna Pope no keia mea a mea eae pnhn, A mn ka maknhiki 1811 uku ua koi ikaika ae ka ua Kinikela la i ke Kuhukulu <> ia mau la, e waiho i knna hoopilikia o ia mau la, wahi ka una ia ia in, me ka inaopo ole ka hoi ia in la, ua iioopilikia io ia ia aoao. Aka, ma ka l«»he mai, ua hoopii no ka ua Kanikela la i ua Kahukula nei e puu kona noiio Kahukula ana ma ia mea. Aole nae h. i ke Aupuni i hoomaopopo ia mea, no ka inn.opopo ole 110 paiia, aole nae ia hoomaopopo ole ana o ke Aupuni, ua pouo i ko'u mauao o ia kaupaoua ana, oia ka maikai. A ma ka'u loiie mua hoi, ua noi ae ke Kahuna Pope » ua Kahukula la, e haaleie ia i kon« aoao, a e hult ne ma ua .aoiio Ekalesia Roma la. Aia mai kfi hoi ko ia la : m E hoi hou palm wau ika aoao mua a'u i hnalele ai ka pono, a malaiia ae au a loia oe." A nnna aku ka oe i ka akaaka o ua Pope la i ka ia la inai, i ka men io no hoi o kekuhihewa mai i kaia neiai&a.

Lohi maoli ka hoonaauao ana. Ina pnlm o mt maknhiki maluna ae la ka hoomaka io ona o na kula o ua ekalesia In, ehia makahiki mailaila a keia wa ? lle 25 auei ? No ke keakea ia paha e Kaahumanu ma ? Pela io paha, oka nae hoi, ma ka hoike kulu ma lune aku nei la, nunui nn kaikamah'me kula Vim*ine. ua 17 |>aha makahiki. i ka Mokuna 2, a 3 o ka Buke llelunaau ka mea inaopopn ma ka lakou hoike aua. Xo ka mukaala o na makua a o na Luna kuht |viha. A ina pela, oia ae la no. Aole i pau*.