Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 35, 1 Kepakemapa 1866 — Ka Mai Kuni. [ARTICLE]

Ka Mai Kuni.

E ka Ni'pkpa Klokoa, kf. " Kil,oha.NA POOKELA O K K AVPVKI HAWAII " Aloha oe : Ua lana mai ko'u innnao e imi aku ia kukou e ka lahui Ilauau nei ; i kekalii mau mea a r iī i ike ai ma Ilonolulu nei i keia ninu la, no kekahi mau niea e pili nna i kela mau hua, e ka» hoohie mai ana maluna o ko kakou kukuiu manao ana. O ke anoo ke!a mau luia e kau ae la mulunn, ua nkaka (>:»hu ia kaknu ke ano oia inau hua ; <>»h hoi kekahi nno 1 i/ ■ mai i ioohia mai maiuna o ka hihuikannka holo-nkoa ; a ke haha mai nei īa iloko 0 na puuwni, a tne na akemuhia, a me na io f a ine na a~a o kela mea keia mea 1 kopaia he kanaku, n me kona Kaili aku hoi i kekahi poe me kona lima ineit<v mene ole: a haule kekahi poe i ka make a me ka elia, mni na pua uiakali» l*»a a Kiki ina pua i ka wekin. Nolaila, i kk nana'ku, me he mea ua l»ke loa keia mai, e like ti)e na waiieie nni, kahi a inakau ole i huki ia'i a hnule i ka make, pela hoi keia o.ai e hnki man nei ī na ku«Hika t ka liia. ; I ka nann'ku i keia mau ke hahana mai nei ka make, me he la he kakaikai» paha na ia a*u i ike ole ai, e iawe mau in nai pahu. a me ni niakena en-wblo ana nia na palena o. ke kuianakauiiaie nei. a peia no paha «;a na Mokupuni a pau o kakou. O ke kumu paha o ka pii ana mai o ke*ra mai i o kakoo nei, ao-

!e iie uni t-u wale rn:u. nka. i; -. he me i la na knkou i;o i sim;o trai ia;i e h»iokamnnina pu nie kakou. A. no leko mai p ha o k< ia u nt n me ke koko t: o. a me k i pono ole o nr\ mea *\ kakou o h'w.komo ilio ai i ko kakou k;no, n>»i • i' i. un h» ul in'ui.i kt l.t mnu H'hm n p.-u i kahi hookahi, n. npuupuu ke koko ma knu wahi. a ui h« opuka in n ni ka moi Pake i keknhi manaua, a «» ka wt'a a n e ke ctnu i kekalii mannun, mm h»ko mai o lai!a, hoopuka ia mai ka hna, n o ke i.ku nt> kn ; n»>htila, un >an'n U'ai ko'u mnnao e pnij>ai aku la kakon, ka poe i kt»e nole i haule i kn iim t o Pini ke-aiii-knnnnn, nnnn e kapnpa heie nei n puni keia l.ihuikanaka, nole koe. otai |»;t---ha, ua iima iki in kakou k.i malauialamn uuku, e like me ko ka mahina. i liiki pon<» ai ia kakou ke hoomaknuknu no nn la i koe r oia nei. A penei pall \ k.ikou e hoomaknuknu ni, i ole e loohia i kein knmneu o ka }><>. 1. O ko kakou hoonwemae inau ana i ko kaki.u mau hale iho. Un nui m» ko kakou hemniiema i ka nna ia kakou iho. n ka hapa uui paha ia ; a j enei kn hemahein?:. O ka waiho mai n«> o kahi uan ke-poi, n me kn ipukai, a me ka iiue-wai ma kalii e kokoke r.ua i kahi e moe ni ; n me ke kn{)uwahi hoi, n me kn wi-iu-ahi paka, a me ke ahi no ke ho-a ia, n me na mea no i koe n he nui uale. 1 ka hoomao}>opo ann i kein mau mea u l'au. ui ku lon no i kn pi'lnpela, n nie kn hooj)nilua nmoli, a me ke ino o ke ea maloko ; n n«»ia iuo u ko €a n me nn mea a j nu, un looīiia kekaiii jioe makun, n me nn k«;iki j»u i kn mni, a me kn nawnliwnli n me kn mnke. 2. () ka hoomeemae ele ia o ke kino. I kekahi mannwa, iie mau no kn molown a me kn i»ot»j)oinn pinepine nnn o keknhi j»»e, nole hoomnemne in lakou iho; un nui no nn knnaka i pna mpu i kn hnnn, mai kn 11 n ja>. aoie une i mnknaln mau kalii, ua lioloi wnle no ma nn mnkn n me nn wnwne, koe no ke kino ; me kn oleh» iho, he nnunnu ! nolailn, nole i holoi ia. n hana mau pela. Oin keknhi nien e ino ni ke kiuo ; n peln no lioi nn keiki, nolo hoou\:o tnne j)ouo ia, i keln In i k< in la. un h<;f»j>oina j)i.iepine in, a noia inea, ua |»aa kn h j»o i kn ili. a oin kekniii kumu j»ij)ili mni t) kein mai « loohia i kn j»iiikia. Km ho:, t> k«» kakou ui nui nun a maona h»a, <»ia Kokahi men e j)ono ole ai ko knkou kiuo, iio ka mea, i na e ai n maona i<»a, aiaiia. ua ano e lon nn io hooponopono i kn ai. n noia men, un hokuku mni ka oj»u. n n.nlohi mni, a uiuhope, h»an mai no kekahi nno mai nahu, a he mea j>ono ole no ia. Kia lioi kekalii ; o kn ai nui i nn mra nno pnl.ihe. oia kekahi men e pono oie ni. Kia hoi knhi, o kn noho mnu i kn wni n loihi, oin kekahi mea e jui mni ni kein mni. no ka men. i kn wa e hui ni kn io me ke ahu, a mahoj>e h«na i ka uela, oin kn mea e pono o!o ai ke koko n me nn io, n me ua nu n a j>nu e pih nnn i ke kiuo, nohūla mni ka men n*u i olelo ae nei ia kakou nja ke poo o keia kukulu manno n.ia, no kn j»ukn nnn u.ai o kn mni j»ake, n me na ano mni Imkumnkuma i kuhih'-wa in'i he mai pnke ; akn, no kem mnu ano waie no ka pilikia nui o keknhi }xm\ a mohiwa ka lima, luki ole ke ho«ij>oh»lti, nolaiia, ua mnnao au he :nau kumu paha in na kakoti e nnrn ni. Kin hoi; o ka inu ana i ka rama a ona loa. Oia kekahi alakai e hiki ni kei-i inea ino. no ka mea. ina e inu a ona h>n, a peīa mau la e hnnn'i, alailn, ua haalele pinepine r»ia i ke ano knnnka, a haule i ke ano o na holoht»|i»na. a moe ma ke alanui. a !otfa i ke a»u piha, a i ole. i ke ra o ka honun i lifee ole nie ke ta o ke kino o ke knnnka ; alaila, e ulu mai nokeia popilikia mnluna ona. Eia hoi, o ka huki mau ia n kooa mnu io a me kona mnu aa r a nie' kona kino ho!(K)koa a pau e ke"ra wai. a, ano e knna mau he?thc!ena, a he mea noia e hnule koke ai iloko o keia pilikin a pau. Eia ka mea i koe; o ka malama ana. Oh ka mea nui, »>ia paha ka mea e hiki ia kakou ke mnkanla. no ka mr.i, inn aole knkou v mali'na. alaih, he mta ole paha kel'kakou ola ana ma ke ao nei. no ka mea, ua hke ko kakou o/ti e like nie

ka SJ!C . i w •!»> n. <i n\u r.o. aK.«. « iw»ro pviha ktkou e niin iki » k»'ii 1 !i! » n? Ii»»i h<*xk- !<H ;i;n , jro , r m:l j ii k - k »hj tj)H i!> ko p.'i i i (> k«" * u !i: if v\ a. n n;c U a.-io r t!. a . Ksa ka'u hoc;kaka »»»ua ; (113 v yr;a k«k» l| t k« f»t H.. l H 1 ii'il. lilai.i. I, r u ! ;l k.lk' 11 1 mau .*miSu kuponn mnlunn iho < itn. \ 010 :u e komo hou mni ia nm. e hk<> me kt <.». K hnaahu » uaiii !.i!o 11 ,\ kona ktn»\ a e anhu iii» a a h »ia i.f ui.iu u e i«ko <I»%' kn ,;nat'?nae pono ; nojt» m> tmt e h»wtpulu 1 kahi hapa om K»!p i ka w.ii. » kn wn p«ha e t»mu»i ni. a i o!«\ i- hoomn ni p.-»f 1 1 keknlii u?ca. Ir,a 0 j u!u, ,< w« ht> n<> i .l k;ip!. a c fi'».iu(,u imu ii.ei t k..ja hou, .1 pi la nt> 0 ii:n;u iiinu s\i. Kt\ hmi; e hoaaliu iho u»a!uu:i 1 knpi mehann. ma lie knpa mao!>. a 1 o| t% f iC K.i { ,a | a |,, , h>:ia la k:tk«Mi. e uhi inm i in ilun i «» >:» t inai na wnu;u> a hiki 1 ke pn<», ko hiki, a ui;> a»'!o 0 h' k 1 1 ke po<», a!.u!n f e ];«iokau iho uiu k:i j>ii!rnii <» ke p»»o, »»i;i p.Hi.i ka auwiK'. a e h"opi'a !« a mnlnih 1 ka wa e hiki o!o ana. I ka wa e 1111 i aua ka ut;!a uia ko p" n , a!tiiu, 1» l.ana im- kiA inaluma Imi. i\ p< tu 1 e h.in.n. K ho«c uia-u i ka nvc!u l«»!e maikai ( ka wai, a e kuu pono ih«> maluiia «> ka lae i!oko o kekahi mau miuut»* pnha, a hooma-u nkii 110. a pela mau n«» e hau i'i a Inkt i ka wa e pau ai ia «c!;i, a«»!c 110 Ihm malaila wale. e hooma-u ln>i keknai uia na puii* ma, a uianamana iuna a lnki aku i kn peahi lima, e hnn i mau aon 0 hke m» ku liana ma ke poo. p( !a nn li<>t mn na !ima, *Vi me<i ai. K huaui i na mea pumc!»ana, oia hoi k.i wai ki i hu» pu m idq ka waiu, u i olu, ltc pia |mlia, « me koku* hi muu mea e ae uo hoi ; 11 ponei i* haun ni. E hanv\i man i ka inai i kela f»ora \ keia h«>ra i ka poi i hoowaliia a hehee kupono i ka haawi aku i ka mai t a mu ke kai o ka bipi hou, nole i nuko i ka paakai, ua kapa ta oia, ("he ki hipi) a me ke ki. a me ka lamia i puleliu ia, »• ai ana i 2, a ;J. a <1, a o paha puua il«»k«» o ka wa naWaliwali, e like mo ka hiki pono ; a i ka aina-kak ihiaka, e hui pu ni;,i i walu hua-mou j ho-o ia i ka v\ai \\c!h iloko o kekalii mau minule paha, a«-le e uiou loa, he auo mo-a 0 hene»-, o»a kt - kalii mea e haawi pu to 1 m« a e In.oikaikn ai. Kia hni, ma he INvh, kupono i kekahi laau i k.-if»iiia he tcaina, alaila, e kuai ia iiipo, a loaa, u v h iuwi pu i kt la hora i k« ia hom ; n ppnri « f»ana'i. K 1.0-«» mnloko «> kekahi kiaha i ka waina, a h tpalua |Kiha <» iu kiuha, ohula, u hui pu iho me kn waiu a piha kela knha. n 1 ole ia, i uai, a « haiwi aku i elua puon i kelu hora keia h<>ra e like nie ka huwi ana o na mea e ae. a e haawi mni» une kei i w iina mamua o na u»ra e ne, a pel* e hanu'i me ke uk.vhcle I<m. Kia hoi ; e hoauau iiiun ia ia me ka wai pumehana i ki la la keia la, ina he ano iiawal(»\a!i loa ; me ka welu no e kawele maloo 01 inia, a li.ki i kona \va e ikaika iki ae m, 1 l»lo ni kela hoauau mau ana i m« a e hoomao mae pouo ni iaia, 0 hooikaika ae hoi i kona inau io, a me kr kiuo, a oin kekihi mea nana e huki nni laia rrai krla popihkia i loaa iaia. K mal ima loa no 1 ka iioauau ana ; a peuei u haua'i. K hoauau hapa n» 1 ke kmo o ka m ii, ma he mai hiki o!c ke a-la mni ; nlaila, inn o ke hl«» mua, e hana n<> me ka uin )x>uo ana 1 konn knj»a. n hala keia aoao, nlmki, *» hana no e hke peh: u.a kela uoao, a i ka pau ana o ka nuau ann, e iiookouio hc»u 1 lole hou i holoi ia a n;aen»ae ; «*ra h«u, e inalama loa i kona uluna, mni hof>pulu i kekahi tu>pa i ka wai. a * n« e pulu, e wehe ae m» ia inen. n e ho-o hoo i p*le hou : a i na no hoi i>e kawele, a !<>!e e ae palw, e pale iiio malnln pono o ke poo, i ole ai e pulu ka uluna, a peia nn h«»i ka hanai ana, e pale no malalo o ka auwae, i ole ai e (Kiu/uaele hoi ia wuhi, <4 hlo ia i meo e maemae pnno ni. A0 kn ōi ana. Ua hoonoa ia ka io 1 hooiuoa in, auie o na mea i h;!M»n>tko la me kn a me na «j mwka, akn, o na mea ano hou, oia na mea kupono. e like me ka io bipi: e hiki no ke pulehu ia a mo-a, a e haawi aku na ka mai, i»<i he uni nawaliwaH, ata»la, e haowi »ko ia ia kela io, a i k<>ua ai ana, aole e pono t moai i ka k>, uo ka mea, aole i 00-lea 114

i<» niina r iti mea a huo}|(){«> n*a na wahi a p«u, aka, <> ka inta nka w»i waie im» o ka io bipi i <inu »«. n pmi ka h§ī, a o ke nkn i nau ai, « honlei .iku no a ina he io i-a maoli i kupnno i kt mn<icn»akeia, alail», mai hoof uint < k«rla mau tnca i hoaknka ia malun», i/o ua rnea e pili nrm i oa mea ai ; a ino kn wair>a. Kip. hoi ; oka a!am nie in ifni aunaka, nole pono e hanwiia i ka wa nnwniiwali loh, aka, i ka wa i ano nmhaU ikt nn ai, a or»o ra mau rren, a , * e hanwi ai. E hnnwi ijo alani, l»fM>kanwalc i kn wahi lahiiahi lon '• (m!i ana mo kn io o ka alani ; a i kau hii.iwi an;i, o haawi aku iaia me kn nnu ' n ({«mi i k;\ wai, n koe inai no ke o/ra, nole fwHio e rnoni ia mea iloko; a ptla no ; hoi k* io ipu aimHka, nole pono e haawi i.i krla men, i na ua nui hm k« ono o ka ; m.n iu (nea, alaiia, e haawi nku kakou i hnokahi pahn inilia kn loa a me ka lauin. , ;i nole no hoi e moniia kona io, e hke me ' kn linnn ann iko kn alarii. O na io a pnu i knpi ia i k i p'iakai, inoi hanwi i ka wii nawnhwali oia mai, aka. eia fiße r ina ; ho inau mea ai i hoomoa ia, a e pono no e hnokomoia i wohi pnakai kupono noia nieii, i lilo ni i men e mikomiko pono ni fnn kn ai ana a ka mai, ke pono ia i kona minao, n pela no e piknle mnu ni a hiki i ' konn wn e mohnln ne ni ; Kia hoi. ina e ouo kn mai i kn wni; mai liaawi nku ia ; inea uim, aka, inn ua nui loa konn koi > nnn. .il.nln. v. hunwi inin i 3 punn )»il»a i : k:i whi, nole nne e hnnwi n nui lon o | ni.'iki*. Mni paupnuaho kakou no ka loi- ; hi o ka waiho nna o ka mai, a mnnao ne ! knkou o ka uwe mni, a me kn hoohone- ; hone mni in knkou, a pur>i hei nku kakou , i ko lukou hoonlohaloha mai.a Imnwi nui nku knkou i k.i wai, na knkou no i hoo- ■ kuu nku inin. Ona Inau e lapnau ni, e j kiinku i na Knukn i kn Inau hoonaha, n ; i nle in, i kn lanu o ka ]>iva, n me kn lunu j hooikaika kino. Inu e lonn mni in innu, j ahnhi, e hunn e like me ka ke Knukn i j knuohn inni ni ia oe, aole ka hnopoiua, j nkn, ine ko knkou hooikaika nui n pau j in pilikin ; Ikawa e uhao ia nnn ia mnu ! Innu, n inn e nnhn, he inen maikai noia, j nkn, ea! inni hoopoina iku hahnno ana | me ka wai pumehana i ke)a In keia ia, a i me kn houunu ann. Kin hoi, iun e nui loa mni kn wnlnau nun, nole nae he lona 0 kn hiamne ninikai ann, nlaila, e kii nku 1 lanu hoohimnoe i na Kauka, a e loaa ! no ini.i ka oluolu mn kn moe ann, n he ' niC'i nui ku liniiano nna i ka wu nnwnliwali i kela la kein la a hiki i ku wn e ma- | ha'i. Knn mnknmnkn a pau, mni lioo- : poinn i kein nlelo pnipai ia knkou ; o po- . pilikia auanei. Khalohā. Honolulu, lulni 30, 186(5.