Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 35, 1 Kepakemapa 1866 — Ka Nupepa Kuokoa. Wa-ha Ra-me o-e. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Wa-ha Ra-me o-e.

Nu N.\ Kl LA Al l'l'Nl. E oliiolu inai no o ke Kuokoa in'n, e li!»(i ine na kai) i »j;iLi'?: i i kaua rso (ia nnnu hoomana, a nui na mea i kuliikuhiia ina ka B iih.jla, a e iiot>moc li.i ae ko kaua kHmailio nr<i ia mea a moliope. alaila, hn|>aī hoii. A e kam.'iilio uui hoi kaua no na kula Aupuni e liku me ka kaua hoon?nka ana e kumailio ma koiu mea ma na haina Impe o l;a nupepa mn kn la 4 ae ne» e pili ana i keta. A ua oieio knua malaiin inn ka inoa o J. Knimiola. A mo he la ia olelo ana, aole i ku i ka oiaio kana mau hnina, aka, he ano apuhi \va!e no kann, me kona ike maoli iho no ua kauia i kn ole, n he oh; no ka inni na ku n na k(tlo(t, vvnhi a kela eu. A o na kula Aupuni a ua Kaiiniola nei e i nei ua maikai ae, aole like me keJa uiiiu kau i lial'i wulii ana. A no ia meo, e imi hou ne kaua ma keia ano. no kn men, ua imi ne nei knua no ka maikni io o P. o P. wahi hr»i n i aln. n ua nknka he '•Wa-lin ra-mn," puu mai kn hewa iwaho a ku ana ke ko-a, a u;i hiki ae paha ka lielu im i ka 16. Aole no nae i pnu. A elua nae hoi inea i loaa ia kuua ma ia imi ana. O kts ano inaikai o P. o P. ka mua. A o ka hui niin » un mau hoomana kue nei i ka hoomana M. P. kn lua, ma ka oihnna hoonaauao. E waiho kaua i keia, a e knmailio ae no na kula. Mn ke Kanawai Kula o ka A. D. 1661. A i ka nann'ku un mnikni maoli ia Knnawai. Eia nae ka hemahema, o ka hana nua n ke Kahukula Nui. A no ka mea hoi. nlun makahiki o kona makaikai ana i na kula, u iloko o keia mau manawa makaikiii ana nua, aole i hoio maikai na kulu, u ua nui ka hemaiiema u me k;i liuuwnwa ma keia a me keia npana kula o keln a me keia mokupuni. O ke kauo nnn'e i na hnumnnn o ka aoao H. P. e hui pu ma ka pule ia Maria laiia o S. P. ka mua. O kn hoopnu wale nna i kekahi kumu n maa kumu nuo maikni o ka aoao 11. P. ma na kumu kupono ole o ku ; huop3u ana ka luu. 3 O ka hoomoeia o keknhi mnu kula. 4 O ka auwaua o na keiki mn kekahi mnu npana aohe nne he no in. 5 O ka lawe i na hnle kula i kukulu huiin e kn noao 11. P. me ke Aupuni. 6 O ku hookauwale ana i kula okou ko nn kaikamahiue, n pelu hoi i na keiki kane. Aka, ua hannin keia Kanawai e liko pnha me kn hookaawnle ana o ka Pope aole e mafe i ka wahine, n o ka malnma kanwale i na kuikamnhine ma na keena, me ka ike ole ia nku e na mnkn a e ku lehulehu, n na ua Pope Nui nei wale no e kiai, e hnlo, e hnlnlo a kiei nku, a e kupaia lakou na Virginu Ilemolele, no ka mea, ua hemolele a noho hemolele hoi ka Bihopu Roma, a oia wale no hoi ka mea hooponopono ia poe, a ina hoi e haumia. nlaila, kipakuia mailailu'e, ai ole ia, he aha ? e la. E waiho ne nae ia haawina hoohaiike. I ko'u mnnao nne e hai aku ia oe, aole 0 ia ka mea e mulu ai, aia o ka hookapu 1 ke kuu wale o na makua i na keiki e hele wale aku i o a i o, n i mea e mua ai ka auwaoa aun niai ka wa iki mni. A o ka nunu pu una o na keikikane me na kaikamahine me ka uhi ole ia o na ili, a o kn huipu me na keiki ano auwana. A nolaila, un oi ae ka pono o ka hoomalu ana me uei nmmun o ka hookaawale kula aoa, no ka mea, he niea ano ole ia i ka mau o ka auau pu ana. A o ke kumu o iuk- auau pu ana, o ka maa o na keiki i kn hele wale me ka ae ole a me ka ike ole o na makua, a no ka miluuiihi ole no hoi kekahi o na inakua, a me ka hooponopono ole a hoomalu ole a hoauau ole ma kahi mehameha i na keiki, a e nfti mau i ko lakou mau ili i naaahu kupono. a e ao aku i na kunawai pono o ka olelo ana a me ka hana ana a me ka noho ana ma ke ano akahai, a me ka noho uiulie a mo ka hoolohe. A pela no i ka na kuiiiu aoaoa. Ina tole e ao ae ke Kahukwla Nui i ua makua iio keia mau niea, a j>ela hoi i na.kumu, a i na keiki i>aha Ikm, heaha ku 'waiwai o ia hookaawale ana : A heaha

/»'>» i hikt ai i na keikiknne me p.a kaikamah»ne rnn ke kti!a hui hi'i eni ena : A no ko mea, ua hanaia ia mea nani i men e hiki pono ai na hann hoolen n hoo- « aiu ma kahi mau mea. a i ole ia. he mau mea paha e h<iohauo!i ai. A | ela no na }>ann 'iwwini ana i ke Akua ma kona hale a ma na v\ahi e ae nu a ke kanaka a o nu kaimka paha e manao ana e hana [>eia. A u ka• hana ana pela, mō he mea nui loa ia la i ka makemake o nn haipuie e hke la hor me David<« ke alii o k;i Iseraeiu e hun ana iinun o ka pahu berita o leh' va. o oi ii e lawe f;e nna ke alii ia mea mai ka hale ae o Obededorna no G 'ta. 2 S.imuela 6 : 14; 2: 2. a pela aku. Aka, he mea mau no nae ia ialiui ka hookaawale ;uia i kaiii ohana, ka oihana kaiiuna, a peia no ka poe mele imua o ko nnama, a peia no ka mau ana o ia hanu iiiaiiwii. A no ia mea, he pouo ke huiia na ieo wahine elua a mena leo kane eluu, a e moheleia i na apnna hke «1. rtia na leo l>oi o kela n me keia e iiani ai o ke mele ann. A o iii hana nna a na haipule in. ua oi ne ia mea mamua o ke d:i!a i kuu manao, a pelioa hoi kou e ke hoa ? K i mai ana uae palia oe nn keia ninau, Ile oi;iio n >, e hele pu ana ia hana maikai ma ke Aupuni Luni o ka nma Mana Loa. liwaiho ae kaua i nei mnu haina, e huli ae a e kukn pnha i ke arK»oke kauo nim h ke Kahukula Nui i na haumnna o ka noao Hoole Pope, inn paha he oiaio ia. Keninau neiauiaoe, No ka hemahema nnei o ka hana ann a keia aoao ja hann ana pela ? Aoie pal»a pela, aku, ma ke ano hili no a kaena no hoi oia ka hooniann io mai n lesu Kristo mai. He oiaio ,paha in, he uno )Uo io no pela, a no ka mea, he liauwawa no ia hoi inn ka A. D. 1860, » ka make nna o kn Peresidena o ka Pnj)a Hoonaauao ia wn, no ka hana ino ka ona ia aoao, me ka hoopii ole no nrie imna o ia wailiona hana aupuni,aka, un iioopii no pnha ko iiauwawa la hoi. A o ke kaena, ua oiaio no hoi i ka ike aku, e ake nna no e Inaiama ia kn lakou mnu pule a me ka lakou hoomana e ka lahui holo okoa. A e nke ann ka pahn ia aoao e liio mni Hawaii a Kauni i Inlmi hoomana maialo o ka B. R. ea ? Pela no'i kn nana nku i na haie pule o lakou, a me na oihann, a me nn oleio ke kalakaiaea. A mnlia pnha o ke auo mnu no ia o ka B. R. nono. 1 kn nnna nnn ma kn Baibaln, he niaio.no ia nno, nole nne na ke Akua mai. A e pouo paha knua e nana ae i ike i ka ole io ma Kanawaiiua 13:9—18; 12: 13—17; 17: 18—22. A owai keia knuia e ku mni aua wahi a Muse e olelo la ? Ma keia manao, o ka moa i knpaia o ka nuimo o Davida, wahi a ka poe nonoi ia in, no ka mea, no ka hannunn mai o kn luda oia, e like me ka losepa wnuann no kana innu keiki rnimua ae o kona make ana.. A pela ko'u manao ana, pau ne ia ia. E nana hou aku kaua no ka hoopau ana * na kumu ao. Ma ka haiolelo a Kaimiola ma ka malama o Apenla a o Mei mai paiin, he mau hana lealea ana ka ma ka wa kula. Malama no paha ua hoolahaia no kana no ka ike ole. Peia paha, aka nne, aia ma ka npana o Puna, mokuaina holo okoa o Hawaii o Keawe. mai kela pen a keia pea o ia Apann, aohe kula ia mni ka malama mai o Aperi!a aku nei o keia makahiki a hiki i keia mahina, no ke dala ole kn. A inn pela, oia ae la ke kumu i hoomoe in ai, alaila, e olelo ae no knua, he mea hou kela no nei kau nm keia oihana hoonaauao lahui, i oi ne ka mnikai mamua o na ; o»hana hoouaauao e a pau i ka lahui. Aka, aole paha e hiki ia kaua ke imi aku i ke kumu oia nele ana, no ka mea, aole i hoolahaia ma ka inoa o ke Aupuni. A ma ka auwana wale o na keiki nolie ao ia, a malaila kaua e mnn «e ai» no ka meo, ua oiaio no paha ea. akn, ma ko*u hiki ara uia W'aialua, ma ka la 9 paha o SepL 1865, ua holoholo iho au he niau la malaila, ma Mokuleia, Kamooloa, a ma Waimea, aohe kula, e ku wale ana , no nn Uale kula aohe mea u-aloko. A no keia mau mea. ke hai hou ako n«! ati U ae t na hah ole ka ike a kuu maka, no ka mea, o ke komo ana mai o ktr Koomana B. o P. ma keia kaona, a ..M , • : w . ; .. ... :

han.'i i kana oi'i ini. e i»«Mi;u\va twv iU aua i nn iuna o ke Aupuui o *»•* kuua Moi aloha e ooiio nei tno ka-u, no ka ii.ea. ua iaweia mai oua ae !a kt na ui iu nua ponoi.-a me k«>na uiau kaikaina, a ke n«»> ho nei ia nie ke kaumalia. a ke pakui hou mai nei «».» nn kaumaha ia ia a me kakou. o ka h< oneieia o na kaunka i ka ike a me ka naauao a me ka pouo, ka mea e mabmhiamH ai na kanukn me ka imi ana i mea e iako pmo ai lakou. a e mau ai hoi ka ikaika a im> ka po naikai o ko kaua Moi a me ke Aupuni onu. Aka, ua hai aku nei no uae au ia oe i ke kumu nana keia hana mamuu aku nei, a me ka noonoo maikui ole o na iii u in kau, no ke kawewe maoii no hoi kekaiii o ka i 'ia nho iawuia niai ka h« keo nlio ae. i ka ua niea o ka hoio okeu/ii me ke kahula. A o ka i u'a i-n u.ie iioi e iawaia muu ui. o ke kalekale olelo, i ka mea no o ka ono maoh oia \\ai;i īa. Aka nae, ua haia ku in kau, lie wa hou ki la. a noiaiia. e pono e noonoo l ou kaua i kahi e ikaikn ni. n e nuu ni ke ki»»la koke ae kakou i ka mea hu knlnko n ka I>. o P. E ike no k«>uu muanei. no ka meu, uu i-akuka.lea ue ia me he pn n»ahitia maikai lii nohe knu ao, a e akiwu iki ae pahn kaua a halo ne n ike i nn kula aio uiu, uu lioomaha iho nei. u e kuia lnni nnn pnhn ; ke hala ae keia mahima hoomaho. A ina : ■ pela, e akaka maoh no auanei, e like no ; me ka'u i hai aku nei ia oe niaiuiia'e nei ' penei: "Hulu ole ka ike a kuu maka." i A'uo-hoi, ina aoie pelu. aiaila, o kn iiau- | kae.pia ae ia no. ia ; nin no Imi i ka umle | ka huukai po, nni-.u uku a naku mni. No- ; iuila, owai la auunei ka hon e iike ni '! no ka meu, un ike oe i nn Aupuni uuauao a pau ma Europn, aole no i neie i kn Wanl'waama ia mau hana, nka, he loiie wale mai no nae hoi ko ! u. Eia iioi keknhi; i kn wa o ua kni.nwai hou la la o kn makahiki i huiia maiunn, ua ninau mai keknhi, ' llenhu kon manno iio ke Knnawai Knla o keia makahiki'?" He Knnnwni niaikni, nlaila. helu mni ia hoi keiu i na hoa i hoonoiioia e kn Afia Kuknmaiu, ma ke poo o ka P. 11., o men a o mea a pnu elimn, n mnopopo ae ia nn ; inoa o knhi mau mea. Pnne nku !n nae hoi nu, oia knhi iiewn, aka, inn ua ike ; kakou ua kue mnoii mai lukou i ko knkou hoonaauno nr:n, nl.iiln, na kakou no e hooponopuno ko-knkou mnu kuln nm ke auo kue ole nae i ka pouooke Aupuni, no ka hewn o kn hana u ke poo o ku P. H. I mni In nne kein, ,4 lun peln, uu i pono no." Peia ko'u manuo wuhi u'u ia ! ia ia, aka nae, e nana wnle aku nne hoi knkou inn nei hope. A nolniln, e hai hou ae no pnha au ia oe. ' Hala oh: ka ike n kuu eiaka." (Aole i pau )