Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 34, 25 ʻAukake 1866 — Ka Nupepa Kuokoa. Wa-ha Ra-ma o-e. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

Wa-ha Ra-ma o-e.

A oiai e honma'i ana ko kakou nei nu pfp« ke Kuokon. a me ka oluolu o ka Luna Ho >f)onopoQo r»o kela a me keia mau kaina mo»ile!'» no knkou, a l.e enea waiwai a waiuai ole paha, a no ka mea, ua nui mai na lioa kaua paio palapala no ua maii hoomnua uei, i oia wale no ia e ku mai la mu na moulelt> a kela a ine keia ae o ia ano hookalii no, a e kue ae ana i ka aoao mua e nolio nei, a e hapai mai aua i ka pouo hilulnlu loa, oia ka ka lioomana Peieula. 3. i\ r (ila ia na wehewehe ana inamua ae nei, i mea e maopopo io ai e like me ka ia ia ka hala ole o ua aoao la, no ka mea, tia iken'e no hoi ma ka nupepa Pakipika kor»a hoole ana, i ka i ana, Aole ioa i hnawna mai ka oihana kuliuna i ka aoao rnua nana ka lioouaauao ana. A no ia mea, aole u » Hihopa ia i makemake e hui pu mai ma ka halawai a wai o kela a me keia ekn!esia o ka aoao mua. A oia iho la no iioi j>aha,'aia no iaia ia wahi. a pela e ikea'i ka haina ku like, me ka ia la paha, aka nae, e iuii kakou i ka iike io ana ma Mareko 38, 30, 40, 41 ; peia e maof»opo ai ia kakou he mau lioike oiaio keia a eko u no ua Kaimiola nei, 0 ka Isaia aku la, a o ka lluiueana mai hoi, a me ka ia nei ae la hoi. Noi ana ia Kaimiola, E pono oe e nana iki mai i ka hala ole o ua liihopa nei au. 4. Ma ka la 2 o lanuari, o ka A. I). 1803 mai, peia ka haumaua no ka lioopaapaa o ka Moi me ke kalui o lakou, uo ka mea, ua hoopuka ne ka ua kahu la no ke kupono ole a me ka ole loa o ka ua Ilihopa la kau ana i koua mau iima ma ko na Moi mnu poo, no ka mea, ua hala na wa kupono e haua'e pela i ka Moi. A he me knpanaha ko ka Moi ku|oti nna iho ma na knpuwai o ua Hihopa la, a he lohe wale uae hoi, ua haua no ka hoi me nei la kekahi aiii ma na aina Pope, nana i pua ke kaula waha o ka lio 0 ua eepa la, wahi a ke kahu o ua Moi aloha la, a ua mahalo !<>a makou i ka ke kahu mau haina, i na nae ua oiaio. f>. Ma luue mai, oia makahiki no, ua lioopaaf»aa Imu no kn laua. no ka makemake o ka Mot e lilo ua l]ihopa nei Lkahuna no Kawaiahao, a ia laua ka e kukakuka maikai ana i ka noao oiaio, n uo ka mea, ua paa ka manao o ka Moi o ka aoao Hiiiupa ka aoao oiaio, a i ae ka hoi ke knhu, A»le pela ka'u ia oe, o ka aoao nana oe i nlakai oe i ka nanuao, oia ka oiaio. A i mni ka kn Moi, O keia aoao ka oiaio. Eia ka hoi ka keknhi, Ina o ka oiaio na i kon manao, a o kn oiaio hoi nei i ko'u, a anhea la ka mea oiaio o la- | ua i kou mnnao? I mai la kn ka Moi, Auhea hoi ? A i aku ka hoi kekahi, E 1 imi uiau oe ma ka Baibala, a malaila oe | e ike ai i ka oiaio maoli, Aoiie no o'u ! manao nui i keia aoao, nolaila, aole au e j koi aku i kela a me keia mea e hele mai I ma keia noao, nka. no ka manno nui o ka i Moiwahine, malaila wale aku no au, wai ' hi ka a ka Moi. E ao o like auanei me Akaba ke alii o ka Iseniela, na ka wahine kona opea ana» wahi a kekahi o laua. j I ka wn'nne ka o ka hoomaka nna o ' ka laua kaniailio ana, ua hoopuka aku 1 kekahi o laua i ka makemake o Mr. Rev. ! Gorwin, Rev. Damon» no ka halawai a wai, ua hoole loa luai ua Bihopa nei ia | mea. Aka, kupanaha maoli iu mau kanaka, ua lohe no nae au e like me ia, wnhi ka a ka Moi. 6. Ma ka malaina o lulai, ua haohno mou ka Moiwahine i ka noho loa o ka j Moi Kane ma ka hale o ua Bthopa la, | umi ka hora S a ka hora 9 o kakahiuka, j iioi wa ko laua hale» pela i na po e luana I mau ai pel* me na kiah», a no ia mea, ua ' haalele na Moi i ko laua hale, a me he mahuka la ka a noho ma ka hale o Ka« maikui, mamua o na la hope o ia malama i ahaaina hauoli ai ma Kawa o ia muknhiki, A mailaila mai ka hookaokoa ana o ka Moi iaia iho mai ona'e la, a oiai wia e mahi ai ana ma ko Uua hale liopluolu ma Nuuanu. A i ka wa e hiki aku ai oia

nit!ai!a, a»»he maken ikeo k.i Moi e ike iaia, o ka Moiw;»hine wale no ka ike mai iaia a hiki'i kona wa e iioi mai ai i koni wahi. Pela nn kona nele ana ika ike imka i ko ka Moi kino ma ka po o ka la 2$ o Novemaba mai, a e hele ho*a ana ma ka lanai o Ihikapukalani Hale, a o ke Kiaaina o Kauai kona hoa kamaiiīo, oiai e piha ana ka rumi luana o ia haie ia po. e punana ana lakou mamua o ka hele ana'e mnloko o ka Hale Aiii, e like me ke ano mau o ia la. a o ka Moiwahine ke poo o ia po nui, a no ka mea, ua kau nui ae la ka mni ikaika i ka Moi, O ka hoomuka ana mai ia o kana waiho mni i kana ukana makamae, o ka ike aloha i k;i lehu'ehu o kona |>oe makamaka aloha, na poo aupuni ona a pau, a me na poo aupuni o na aina e, a me ka poe i akoakoa u\ai o ke Kuona Alii ia po, pela ka lohe nui ia mau ia.

7. O ke kumu o ka mai nna, o ka inu mau i ka rama, i na ka e loaa inia he mau wana, 5 alelo no ka wana hookahi, pe!a no na kiaha pakahi no keia u me keia alelo wana i ai ia mnhope o kela a ine keia kiahu rama ana e inu ai, a peia'ku. A i na paha pela io ka hana a ua Bihopa la, alaila, e mahalo io ae no kakou i ka L Kaimiola mau weheweke anu no ka hala ole, a oia wale aku a oia wale aku, a nui wale aku ka me o ka mnikai wahi hoi aua. S. O ke kamaiho hoino oie ma na aina e, a ua Hihopa la, oiai aku nei oia malaila, eia no kaua olelo i hai aku ai malaila, 0 na olelo ao a paipai a kela a me keia kahu ekalesia o ka aoao hoomana ana no na ino a ine na kolohe a me na hewa kuloko, o ka waiho mawaho i ka mea i kue i na kauoha a ka Haku no ka hoahanau i maiiu ole mai i ka ka eka!esia ao aua ; a e hoihoi mai i ka mea niihi, a pela wale aku no keia a me keia mau mea ino a haumia, aka, lilo aku nae ia ia la ka hopu mua i kahi waiwai o ku lepa. I ka pakela a ka mahaoi ole ka hoi wahi a L Kaimiola. 9. O ka mahalo nui o ko Amerika Huipuia, a me ka Peresidena, a o Mr. Sewnrd, a o na kokua ana ka me ia, oia ku mea e maopopo loa ni he hoomuua oiaio loa ka ua Uihopa la. A wahi inaoli ae uo aI. Kaimiola. E pono e liooiaio ae p;iha kakou i ka ia la, i na ua mahalo io kahi poe Amerika, a o ka makua paha ia, a o ka Percsidena, o ke keiki paiia 1 i, a Seward ka uhaue hemolele paha ia, Kupono io no ka hoi. 10. O ka ae pono ana mai o ka Moi o Beritania Nui, a o ke kuka pu ana ka 0 na Bihopa o laila i ka A. D. 1661, ma ka palnpala a ke Kuhma o ko na aina e mai anei aku, niu ke kauolia a ka Moi ia wa. A pela ka i hootina ia mai nei. A keia mau mea a I. Kaimiola e hai laula uei, o ka mea no paha ia o ka ka Moi kauoha, aohe aku, aohe aku palia ? A ma ka iohe waie nae, ua kuka mua ka Moi ka n»e ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao, ua hoouna ua Papa Hoonaauao la he palapala ia Rev. Ehka (he mea oia i kamaama maanei mamua i ka wa ka o Kamehameha 11., a o kona kahua hale ka ma ka huina alunui alii mauka me alanui Puowaina kona inau hale i noho ai;) aua loaa iaia ua pnlapalu la, a ua hiki mai no ka hoi kana palapala, ua make e ua Peresidena nei o ka Papa Hoonaauao. Penei ka ke ano oia paiapala, u Aloha oe, ua loaa mai kau palapaia, e hai mai ana i ka niakemake o ka Moi .i kakunapule Enelani no kona ohana iho. Ake hai aku nei au ia oe, ekolu ; ano hoomana maanei, o ko kakou aoao i 1, o ka aoao ekaiesia kiekie e hui mai i ana me kakou A o ka aoao o ia ano e pili pu ana me ka ekalesia Roma 3. Auhea la ka ke aiii aoao makemake ? " A i na paha ua oiaio ia mau paU}>ala, a m> ia mea, me he la ua kuka pu la ma ia hope mai, a noiaih», ua hele kino pu i aku kekaiii mai keia wahi aku i o lakou : la, a no ia mea, ua komo mai keia apua | pale leo aka Haku lesu, i mea hookue'e \ ai a haakei, o piikoi launa o!e maoli no 1 ho«, a hoopoino i ka Moi a me kana kei- • ki. Ano ka mea, Mai h<v»hiki waiia- [ hee oe i ka ino» «» lehova o kou Akua, 1 no ka mea, aole loa e hoapono o lehova '• i ka mea hookiekie wahahee i kona inoa," -> i t -. .•'... - ■■ ;'■

aka pae, ua kah i »: ! >i kn Moi i.o ka | b?(iso o ke keiki a !:iki :r»ai ua Hiho; a nei, ea mai in- o i-a »»pe kana e ike. a nia ka aoao ni'-.a no n e i,\ i p'.ia'i i ka wai maemae mnniua o kona m»ke am. aloha waie it n.ct, e i:ke »o iiie ka p:.a ani o koni makiiakane ia nita, ai. hi wale laua. 11. O ka muke a: a o ka M u ma ka ia hope o ua mti t ra la. aoie malai'a ua Bihf»pa la ka. me ia ka nana ia ana. ke Kuhina o ko na aiuu e ka i pule ma ka buke pule o m aor.o. Ai na paha inla io, a no ae la hoi kona ike ole a:ia ma ia wa piiiki.i *: No ka laau a IYW io!io!ani, *• O Hoole'ielēi'.ekii." li<> ka mea. o kana hana hoi s; t i iu-le mai ai *»e oihana kahuna no ka Oh«T a M«>i. Ak a. no ka lohe ole paha, n,a ka loiie \\a!c auanei ka pom» e kauk« r ii ai. fna ka ike ae no paha kahi i ka nawaliwali maoli. Maiama paha uu ike no i ka launa o!e ae ia ia oke Aiii. Pela i > paha, iika nae hoi, he rnn;i;i nui hoi l*on:i ;nu ka la »*"' o N"ovemab.\. A. 1). I?(r2. Ae hoi, |-eia hoi ka naini iiui o ia maii la, he mea ku-

panaha io no ia iiana ana, kau ana na iima ma ko ia 11 poo. O kahi niea kupanaha no hoi ke A'ii, ku!oti waie aku ka ma na kapuwai o u.i Uihopa la e kukuli ana, aiia iu iioi, peiu ku olehua. a me he Akua l.i ka hoi ia kanaka ok<»a mai 'una a lalo. Aka, i iiuui e ko io ai ka Panlo mau hainu, ,k Me he Akua ia iitiko o ka luakini e hoiku ai:a la ia iho he Akua." 12. O kahi m« a knpanah i no ka hoi o ke kaena okoa ae, i ka maikai o ke kino make o ka Moi, me he mea ola okoa la me ka hanohauo ano Ahhikaua, me koua kahiko kaua a pau ka nme irai me he ano kanaka ola la ka maikai. Ama

keia e noonoo ;ie kakou, ina uu oiaio ia kaena <na, aiaila, e poi.o palia e manao wale ae kakt»u penei. mo ia ka paha ke ano ona manaoio i ka H iku ma kana aoao hoomana, aole paha. pela ka ! he kaena okoa hoi. Aka. •' O ke kino uhane ole ua make no ia, v p* la ka Pauh», pehi ko kakou, o ka ia i.t nae na okoa. ae, ua okoa ma kona manao i ahona'i oia in.i ka oielo, a ii» nae ma kona naau ke kaumaha nui. l.'a oiaio paha ia, u no ka uiea, ua loiie waie au, ua ih ae ka ke kaumaha niii mahiua o ke Kuhina o ko na aina e i ka la i make ai ka M«u. aohe ka he haaiulu a koe aku o koua kino okoa mai hiu i a iaio me ka piiioiiioi o ka oieio, no ka lolie »>!e o na'Lii. Aia ia e heluhelu ana i ka buke puie me ia haalulu no ka paa ana ka. A iieaha ke ano o ia haalulu ona ?

A malama paha <» ka wa iho la no ia i loaa mai ai i;i i i ka mauaoeehia malunu ona. Inn !;c ni inao e«'iiia k<»na. aiiil.i. e hiki paha ke manao wa!e i.i, ua iianii i kekahi mea pono ole e kue ai i ka pono Kristian<>. Pe!<i io paha, he kanaka |>aio ! la hoi i ku aoao honmana nun. oiai e ola ana o Limaikaika, a i ka wa no hoi e ola ana o Uikeke. he maikai wr.le no ka- ! na mau o!e!o. Aia nae iioi a inli lau.ii i i ka laua ? l,t huakai. o ke ka ok«vt ae la i no iu a hoopuka mai am i na Ima olelo awahia i ka aoao una i hoomaikai ai h" ino, a he pono <»le. a o ka lauiuhu ne !a no ia, i kipi ua aoao p«»no o!e i kt In wt, ua ino nae i keia wn, oni ua lial i kelu : mau kanaka. \ peia i alak;.iia'i e hoo- ! wahawaha poino h>a i nn'hi ka aouo a ko • iakou ma«i kupunu i paulele ai. Aka, o ke kipi nae oia noao i oleloia, ua hiki paha ke manao walei i'e, aka, o ke kipi o ia poe okoa a pau. ua hewa iu n»> ka naau hewn ja ano, aka nae hoi, he mea mau no ka hoino ia o keīa aoao, mai ka «a nknhi mai ia [esu ko kakou Haku mai ; no ka mea. oia no ka maka mua o ka make o keia aoao, alaihi. hoomaka alua ia »n Setepano, a pela mai ke kikiholo ana o ka make maluna o na lunaolelo a me na haipule, a hiki mai no ! i keia wa. Aka. ma keia pae aina n.'.e, ua maluhia na haipuh?. aole pepehi wale iā, no ka mea, ua hookii a maikai na'lii i na malihini *?iua i pae mua mai. koe n?e o Lono i kona hapai ana ma ke nno kai ua, aka, o ka poe nae mamua aku «»na a ; mahope mai. a i ka pne una mai o na u.i- -* sionari ntm a keia wa, aole i ike ia ua ? • . . I hana ino i.i kekahi o ia poe, a o ka ho'mo

ui hki ka olel > an*t r.«> i <knu. )ir 1 ni ui rnj ia, amo ko Sak«»i f.>v>pnn n u.a ka li:i?r»\ ana rmka no. A itc }"'0 luaka'ua*' n'n no. a nnh » n»i nuhl<» t» na'lii i k:i **•» kannwai »»!c. oi .i ua paa ma ko !ak« u naau na knnawai a me na kauoha ht :n"it io mni ke Ak»m ka Makua. a tnc l» su ka Uhme Ht(no!ele fiu. A no'.ail.i. iua kakou e hool.ultko me kekuhi inau uono o ae, ao!e no e like. Aka. okam ao Knelam li!iifru tna ka Haihalu, noU- I.ikni t kue i keia a >ao. no ka mea. tia l»>k:ihi kt» lakou munuo o le?u ko lakon poo, n oin p"e kai ike piuepineia ma nri Kaoua. nolie a I ikon kii ni ika lapun. Peln no h«»i o Hawnii nei, ao!u; mui kii akua i kt»v. na pau. Aia kn hoi u pot na kti akuu o keia pae ;iiiīa. liwe hou m.ii no r.a inau kii. A nawai ole 110 hoi ke kipakui» o Kiiaiiumanu o ia aoao nkua oh . u.'nme ulo no iioi. a he oie loa no. (Aole i /mm.)