Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 34, 25 August 1866 — Na Palapala. Mai ka malu hekuawa mai. [ARTICLE]

Na Palapala.

Mai ka malu hekuawa mai.

I NA HOA 0 KE "KUOKOA Alohā oukou : —Ekolu iho nei o'u pule ma Maui nei me ka hooili ole aku i kahi palapala no oukou, n ke knli nui nei paha oukou i kn hooko nku n ka oukou kauwa i kana mea i ae ai, oia ka hai nna nku i na mea liihi o keia mau aina hiwahiwa o Maui Komohana a me Maui Hikma. Ina he makemake ko oukou e ike i na pono a pau o Maui. he po* no ke hele Wino mai a noho iho he mau pule mnanei, mawaena o na Wai-eha, a i ole j ia ma na aoao Komohana o Haleaknla, keia ! Hiwnhiwa nui o Hawaii nei, mai Makawao a hiki aku i UiupnUkua. Aole i em\ iho ka nani o Maui o Knma. Ke kahe nei na wai,a We pa nei na makani olu o ke Koolau. Ke waiho nei ka ohu maluna o Halona, a ke kau hnnheo nei ka papale kapu keokeo o HaleakaU. Ka hookolokolo mawakna o Belk uk Pkku O ka mea i wawa nui ia ma Maui nei ilo- ' ko o keia mau pule, oia ka hoopaapaa ana a I me ka hookolokolo ana mawaena o Mika | Bele a me Mika Peki, he mau haole mahi ī ko laua ma Wailuku. Ke i nei keknhi poe, : o ka hookolokoio aoo nui hookahi keia i keI la ae mamua o na h\h\a a pau o na wa i hn- ; )a ma keia p«e aina. Imun o ka Lunakanai wai Kiekie, Hon. E. H. Alena ka hoao ia ; ana o keia hihia ; he umikumamalua !a o ka ' hookolokolo ana ma Wailuku. aole oo hoi i ■ pau, ua hoihoiia ke ko«na o ka hana t Honolulu. O A. F. Judd (AUpaki) a me ka Aeko na loio nu ka aoao o Be)e; a o kahi loio a»i*ku o Honolulu, me Pawela no Wai« ! luku, a me J. W. H. Kauwahi, a me J, H. i Napeln na loio ma ka aoao o Peki. Nana •ku oe i ka hana a na loio, hihi aku hihi mai na olelo «u» poe imi Kanawai nei. Hc-

!** nt n'-io z irikftu rue nn paio ar.i i ka !oa a i ka Sio!a, i ke krekie a i ka hohonu, hihi )ua a pakaawili do hoi. " Hihi kaunaea. Hibi i Mana," • i nn hana keiki o ke Kanawai. He hthia keia i uiu ae no ka hoopaapaa ana no ka wai ok« kahawai o Ino. Ua hoole o Peki, ao!e kuleana o Be!e iloko o ka wai : no ia men, he minaminn nui ko ka poe mahi ko o na Wai-eha no nei mea he wai. No ka nui 0 na mahi ko, ke hopo nei lakoa o maloo ka aina. He hihta kaulana keia, a e lilo ana paha ka o!e!o hooholo n ka Lunakanawni ma ke??i mea i kumu a!akai no na hihia o la ano ke hooea inai mahope. Na Oahl* ma Mai i. He nut ko o Oahu poe i hoio n.ai i Maui nei i keia kau. Ma keia pu!e aku nei. ua helu au ahe kanakolu a keu. Iwaena o lakou kekahi oko kakoa poe kaulana. oka Hon. Mrs. L. Kamakaeha Dominisa me kana a!ii kane, a me Likelike kai noho iki iho nei ma Lahaina a rna Waikapu, aohe nae i liuliu, he mau la wale no ma Waikapu a hoi ana. I holo akn hoi ka hana e )ke alii, hai ia mai ana e kamaaina ua hoi. Ua holo hou mai nae ke Kiaaina i ka pule i hula ae nei, a e hoi ana paha ma keia moku ahi. Ua halawai iho nei au rne na mea Hanohano E. H. Aiena, a me U. M. Lopiknna, i hele mai laua mamuli o ka hooko ana i ka laua oihana. He nui na makaainana o "Oahu maka ewaewa" e noho makaikai nei ia Maui, a ua hoi aku nei kekahi poe o lakou. Ua mukemake nui ia o Maui e ka poe makaikai no ka maikai ona helehelena oka aina. Ua kela aku no hoi ko Maui nei poe ma ka hookipa maikai ana ina malihini. He nui ka poe hoolana mai e imi nei i ke ola m* ko kakou nei pae aina, aole no hoi i nele o iMaui 1 kona haawina. Ka LA 31. Ua malamaia keia la nui ma kela wahi keia wahi o keia mokupuni; pela ko'u ike. Ma Wailuku he ahaaina nui, a he nui ka hoohololio. Ua hoikeike ae na Ahahui ona Wai-eha ia ,'akou iho ma ia la ma na alanui me na lole o na ano wai hooluu a pau o ke anuenue. Pela ko'u lohe wale mai. Aua lohe wale mai au he mau hana nui kekahi ma Lahaina ma ia la. Mauka nei ma kahi a'u e noho nei, he ahanina nui ma kahi o Hopena no na paahana oko laila mahi ko. Ai ke awakea he halawai hauoli ma ka hale pule. Ilaila au kahi i hele ai e ike a e hoolohe i na hana, a ua noi ia mai ka oukou kauwa e kamailio aku. Aole au i haiolelo, he wahi pana olelo iki nae ka'u ma ia wa. He maikai na hana o ka !a 31 o lulai maanei a'u i ike ai, aohe haunaele nui, aoheinu mea onaa'u i loheai. Wi kaiii mau Aina. Ua wi kekahi mau apana o Maui nei, a ua pilikia maoli kekahi poe ika pololi. Ua pii loa ke kumukuai oka ui. 1 keia ahiahi iho nei, ua halawai au me ka Luna o kekahi mahi ko o Makawao, a ua hai mai oia, aohe i maopopo i keia la kahi e loaa mai ai ka ai no ka la apopo, pela ia la aku ia la aku. Ke olelo nei kekahi poe e kui i ka palaoa i , poi e like me ka hana ana o ka poe Hawaii ma Kaleponi. Ke kii ia nei ka ai eko Makawao me ko Kula poe ma Huelo. A ke kii nei ko Wailuku ika ai i Molokai. E nui aku ana paha ka pilikia no ka ai ma keia hope aku. Ke Kcla Kaikamahine o Makawao.

Elua iho nei mnkahiki o ke no ona o keia Kula ; hc 40 haumana e noho nei, a i ka nana aku, ua holo maikai lakou ma ka ike. Ke ao ia nei na haumana ma na palnpala ma ka olelo Hawaii a me ka 01310 Enelani, a ua maknukau kekahi poe ma ka olelo haole. Ua lawe na kaikamahine ma ka olelo haole i ma oa komakamailio liilii ana a lakou, a 1 ko'u hoolohe ana aku, he haole io no. I oleio Hawaii aku i kekahi, he namu wale mai no ka i ala. Ua ao ia no hoi na haumana ma na mea ; e ae, oia ho» ka malama hale, ka hoomakau» : kau ana i oa mea ai, ka humuhumu, ka ho* : loi, ka aiaua lole, ka himeni n ine ka hookan> piana. Nana aku oe, ulili lua na lima o ' knmaliiwahine maluna 0 ka piana. Ua hooj nanea loa ia au i keknhi wa i ka hoolohe | nna i na leo mele lea a ua poe knikamahine j nei oka aina nei o Hawnii. Ea, eke Kuo- \ koa e, ioa he*kanalua kou i ka pono 0 ke kaiI kamahine Hawaii, e hele mai oe e makaikai : i ke Kulahanai o Makawao i pao kuhihewa. 1 Ua kokua ia iho nei keia kula eke Aupu- | niamo ka Papa Hawaīi, a he mea ia e • holo maikai ai na hana oke Kula. Ua paa ; ibo nei ka hale kula hou, he hak maikai; - he 32 kapuni ka loa. a he 22 ka iaula. Aoie paha mea e hoole ana i ka poooo keia Kula. ; He pomaikai nut ia, aoie no Maui wale no; : nka, no kc Aupuni a me ka bhui holookoa ' keia pono. E hoike aoa ke Kuia iKala 31 ; o keia malama, alaila paha au e bai aku i na mea bou. H. H. P. | Maui Hikinn, Aug. 17, 1866. Pai; Ikb 4Hi. Ua ike iho makou maioko o kahi nupepa haole o kakoo nei, oia hoi ka ■ Uawaiian Gaxe(te, i ka pau ana o ke kulana- | kauhale o Okele (Otterv). ma Enelani i ke ' ahi, he 120 mau hale i pau i ke nhi, a he 1 120 raau ohana c noho ana mc ka hale ole.