Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 34, 25 August 1866 — Page 2
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Ahahui Ekale sia o Kauai.
Halawai iho la keia Ahahui ma ka Halepule o Lihue, ma ka la 8 o Augate nei. He halawai hapa makahiki keia, a elua la i halawai ai.
Eia na inoa o na Lala a me na Elele o na Ekale sia i hele mai.
NA KAHU—Rev. E. Ioane, E. Helekunihi, J. Waiamau, D. Dole, J. W. Smith, a me D. S. Kupahu.
Na Haiolelo. D. Kealahula, a me V. S. Naumu.
Na Elele. Kahananui, no Waioli, Elia Pahuai no Wailua, Elisai no Lihue, Apolo no Koloa, Popolo no Hanapepe, D. Kanakahelela no Waimea, a o Holi no Niihau. O ka huina pau loa he 15.
Kohoia o E. Helekunihi i Lunahoomalu. Lilo ka hapalua mua o ka ho ra i ka haipule ana. Ia Naumu ka Haiao ma ke kauoha o ka aha, aia kona kumumanao ma 2 Timoteo 2: 3.
Heluheluia kekahi palapala no na hoahanau ma Hanapepe, e noi ana i keia aha e hooliloia lakou i ekalesia okoa, a e hoonohoia o Naumu i kahu no lakou.
Ua waihoia keia palapala ma ka lima o kekahi mau komi te na lakou e noonoo a e hoike mai imua o ka aha.
Heluheluia na palapala hoike o na Kahu Ekale sia, e hoike mai ana i ke ano o na kihapai iloko o na mahina eono i kaahope ae nei.
Heluhelu mai na Lala i na kumumanao i haawi mua ia no lakou, ma ka halawai mamua aku nei.
D. DOLE—Ka la hope ua kokoke mai paha ia, he loihi paha ka wa i koe ?
NAUMU—Ua pono anei i ka Papa Hoonaauao ke kauoha maoli mai, i kumu pule no na kula
KEALAHULA—Owai la ka holoholona i oleloia ma Hoikeana 14: 11 ?
WAIAMAU—Pehea la e pau ai na hoomana kahiko o Hawaii ?
IOANE—No ke ala mua ana.
HELEKUNIHI--Na hewa nui a me na hewa liilii.
KUPAHU—No ka launa ana o na hoahanau haipule, me ka poe i okiia a kaawale no ko lakou hewa.
Laweia mai ka buke ekalesia o Lihue, imua o ka aha e nana ia, e like me na rula. Hoike mai na Komite no ka palapala noi o na hoahanau ma Hanapepe, a kamailio ka aha no ia mea, a hooholo penei:
"Ke hoapono nei ka aha i ka palapala noi o na hoahanau o Hanapepe, e noi ana e lilo lakou i ekalesia okoa, a e hoonohoia o Naumu i kahu no lakou, ua pono no ia i ka manao o ka aha."
Ua hooholoia no hoi kekahi olelo hooholo no ka apana o Wailua, penei. I ka manao o keia aha, he mea pono e hui o Wailua me Lihue ma ka ekalesia hookahi, mai Kipu a hiki aku i Kapaa me Kapahi.
A ke ao aku nei makou i na hoahanau ma ka apana o Wailua, e noonoo ma ia mea e kukakuka me ke kahu, a me na hoahanau o Lihue, a e hooko i keia manao o ka Ahahui.
Ua kohoia o J. W. Smith i komi te e palapala aku i ka Papa Hawaii ; a ma ka inoa o keia aha e noi aku i ua papa ia e hoomau i ko lakou kokua ana ia Naumu, a me Kupahu, ke kahu o ka ekalesia o Niihau.
Hooholoia, e lulu dala na ekalesia i huiia ma keia aha, ma ka Sabati mua o Dekemaba e hiki mai ana, i mea e kokua ai i ka Papa Hawaii, ma na hana kuloko.
E halawai hou ana keia ahahui ma Anehola, ma ka Poakolu elua o Feberuali, A. D. 1867.
Ua maikai ka launa pu ana o na Kahu Ekale sia, a me na Elele ma keia halawai ua maluhia na hana, lokahi ka manao, a me ka manaolana i hoi aku ai makou, kela mea keia mea, i kona kihapai iho. J. W. S.
Ke ano mau no ia o ka hooluana Pope.
E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :—Ma ka ike ana iho ma ke Au Okoa o ka la 23 o Iulai i newa ae nei, ua hu ke aloha a okeoke oke wale me he wai paila la, i ka poe hoole Pope ma I talia, i ka hanaino ia e na lima koko o na Kahuna Pope, ka poe ono i ke koko o ka poe haipule.
Aole no nae kakou e haohao ae ia hana a lakou, no ka mea, he hana mau no ia na lakou mai kinohi mai a hiki i keia manawa ; lehulehu na tausani haipule i paila ia iloko o na ipuhao, a i koaia ia hoi maluna o na hao wela, a pela wale aku, aole hiki ke helu ae i ka nui o ka poe i puhi ahi ia e lakou. Na ke Akua no e hoike mai i ka la mahope.
E ka Luna Hooponopono, eia kahi ninau. Ina no Kristo ka Ekale sia Roma, he kokua pepehi kanaka anei o Kristo? Ka! Ikea mai la ka laau ma kona hua. O ka hua pokeokeo mau no nae ia o ua hoomana la, he nemonemo o waho ke nana aku, he mea pahu maloko me he topito la.
Eia hou keia wahi ninau i ka Luna Hooponopono. Ua ikea mai anei keia hua o ua laau nei i Hawaii nei ?
Ina he mea pono keia i ka Luna Hooponopono, alaila, e olu hoi oe, e pane mai i keia mau wahi ninau, aole aae me ka manao e hoino wale ia lakou, aka, me ke kamailio no ma na mea oiaio a me na mea i maopopo lea ia kakou. Aloha auanei. E. K.
Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, AUGATE 25, 1866.
No na Ekale sia Hawaii.
Ke pai nei makou i keia Le bedoma i ka Papa Helu o na Ekalesia Hawaii no ka makahiki 1866. He nui na mea hoala manao iloko o keia Papa Helu ; he mau mea hookaumaha kekahi, a he mau mea hoolana manao kekahi.
Ua akaka lea, he mau hemahema nui iloko o keia Papa Helu. A eia ke kumu o keia mau hemahema ; o ka hoopololei ole ona o kela Kahu Ekaleia keia Kahu Ekalesia i ka Papa Hoike Helu o kona Ekalesia ponoi. O ke kuhihewa ke kumu nui o keia ; aole i maopopo pono na Kahu a pau i ke ano hohonu o keia mea he Papa Hoike Helu. He hana nui keia ; a ke paipai nei makou i na Kahu a pau e noonoo nui i keia mea, i pololei loa ka kakou mau Papa Helu o ka 1867. He mea pono i na Ahahui Mokupuni e kuka no keia mea, a e nana i na hoike pakahi o na Ekalesia, a e hoopololei i na Hoike mamua o ka lawe loa ana mai, a hoolaha ma ka Ahahui o ka Pae aina holookoa, a ma na nupepa a kakou.
Ke hoapono nei makou i ka hana i hanaia iho nei ma kekahi mau Ahahui Mokupuni, oia hoi, ka nana pinepine ana o ka Ahahui i na Buke Ekalesia, me ka hooponopono ana. A, o ka nana ana i na Hoike Helu makahiki, kekahi mea e pono loa ai ka kakou hana.
Ina e nana kakou i ka Hoike no Waimanalo a hoohui i na mea i komo ma ka hoike manaoio (20,) me na mea i komo ma ka palapala hookuu (1,) aole i like ka huina me ka mea i oleloia no ka hui pau o na mea i komo, oia hoi he 73. Pela hoi, ina e nana kakou ma ka hoike no Kohala Hema ; ma ke kolamu mua, he 363 ; aole nae oia ka huina o ke kolamu elua a me ekolu. Nana hou ma ka Hoike no Kohala Komohana, aole hookahi i hoikeia ma ke kolamu elua no ka huina pau o na mea i komo ma ka hoike manaoio ; aka, ma ke kolamu eha, ua komo ka i keia makahiki ma ka hoike manaoio he 35.
Eia kekahi mea e akaka ai ka pololei a me ka pololei ole o ka Papa Helu. Ina e hoohuiia (1) ka huina pau o na mea i hookuu ia (2) me ka huina pau o na make, (3) we na hihia e noho ana mawaho, oia hoi ka poe i kapa ia (4,) a me ka huina pau o na hoahanau e noho hihia ole nei, e iike ana ko lakou nai me ka huina pau ma ke kolamu mua o ka Papa Helu no na mea i hookomoia mai ka hookumu ana o ka Ekalasia. Auhea oukou e na Kahu Ekalesia i akamai i na mea helu ; e nana oukou i keia mau hoike a oukou, a e ike auanei oukou i na hemahema nui. A, o ke kamailio pu ana, a me ka noonoo nui ana, ka mea e pau ai keia.
EIA KEKAHI, NO KA NUI O NA HOAHANAU.
I ka makahiki 1864, he 16,263
" " " 1865, " 17,521
" " " 1866, " 18,825
EIA KE KUPANAHA.
O na make no 1864,he 695
" " " " 1865, " 710
" " " " 1866, " 727
2,133
A O NA MEA I KOMO MA KA HOIKE MANAOIO.
No ka M. H. 1864, he 156
" " 1865, " 347
" " 1866, " 583
1,086
He tausani a keu ka oi o na make iloko o keia mau makahiki ekolu mamua o na mea i komo ; aka, ke pii mau nei ka nui o na hoahanau e noho hihia ole nei; a i keia manawa he 18,825. Pehea keia ?
Ina e nana kakou ma ke kolamu 16, no ka nui o na mea i ma reia ; e ike ana kakou, ma Hilo he 46, ma Kawaiahao, he 89, ma Kailua he 62. He oiaio anei ka oi ana o na mare ma Kailua mamua o Hilo, a me na wahi e ae a pau loa o Hawaii nei, koe wale no o Kawaiahao? Malia paha ua helu pakahiia na kane a me na wahine a pau i mareia ma Kailua me ka maopopo ole, o ke kane a me ka wahine i mareia, hookahi no laua, ma ka helu ana o na mare.
Aia ma ke kolamu hope loa, no na dala kokua i ke Aupuni o ke Akua, e ike ai kakou i kekahi mau mea e lana ai ko kakou mau manao.
O Hilo ke pookela ma ka nui o ka puu dala, he $4,221.75 ! Mahalo ia no o Hilo. Aka, he Ekalesia nui loa kela. He 3,619 mau hoahanau, a oia kekahi kumu i nui loa ai na dala o ia Kihapai. Eia ka pono ; e puunaue i ka nui o na
KA PAPA HELU O NA EKALE SIA HAWAII NO 1866.
Na Kihapai. Huina pau o na mea i komo. Komo ma ka hoike manaoio. Komo ma ka palapala hookuu. Komo ma ka hoohiki i keia makahiki. Komo ma ka palapala i keia makahiki. Huina pau i hookuuia. Hookuuia i keia makahiki. Huina pau o na make. Make i keia makahiki. Kapaeia i keia makahiki. Hoihoiia mai i keia makahiki. Na hihia e noho ana mawaho. Na hoahanau e noho ana mawaho. Na hoahanau e noho hihia ole nei. Na keiki a pau i bapetisois. Na keiki i bapetisoia i keia makahiki. Ka poe i mareia. Kala kokua i ke Aupuni o ke Akua.
HAWAII.
Hilo me Puna, Coana 12350 11602 658 53 1 1322 30 7061 170 15 20 320 3619 4399 53 46 $4221.75
Hakalau, Pohano 404 10 394 5 .. .... .. 47 17 2 10 69 3355 5 3 593.62 1/2
Hamakua Hikina, (Kamehameha.) 519 30 489 26 1 6 6 24 14 9 11 73 416 4 3 6 293.87 1/2
Hamakua Waena, (Kaaekuahiwi.) 367 22 345 6 11 2 2 32 17 2 14 34 299 4 1 7 221.92
Hamakua Komohana, Kukahekahe 506 29 477 15 1 4 4 47 20 8 5 56 399 14 4 4 299.37 1/2
Kohala Akau, Hona 3166 2307 859 11 16 829 49 1166 27 14 15 .. 675 1367 5 17 868.97
Kohala Komohana, Lulilau 151 .... 151 35 4 .... 3 .... 3 7 6 7 189 7 7 4 3888.32 1/2
Kohala Hema, Pali 363 32 31 32 1 7 .. 25 15 23 .. 23 307 12 4 13 264.73
Waimea, Laiana 7974 7290 684 4 10 3201 10 3850 15 21 10 781 142 1764 1 14 120.58
Kekaha, Kaonohimaka 276 24 ... 27 .. .... .. 4 6 6 4 .. 276 11 11 .. 552.50
Kailua, Pilipo 428 34 ... 25 .. 9 3 9 4 2 ... .. 428 15 10 62 1161.75
Helani, Kupakee 345 .... ... 5 4 .... 3 .... 2 1 6 .. 345 .... 4 4 2030.57
Kealakeakua, Parisa 3936 3545 356 25 14 1165 17 1021 48 24 35 .. 758 1754 26 15 1509.73
Napalilua, Papaula 433 13 420 13 1 3 3 46 13 1 1 8 425 14 4 5 300.18
Waiohinu, Pogue 1401 .... 102 4 .. 275 .. 587 16 .. 13 .. 348 .... .. 6 488.86
Kapalioka, Kauhane 241 5 236 4 .. .... .. 5 4 .. 5 16 230 4 .. 8 173.00
MAUI.
Honuaula, Manaae 368 368 ... 16 .. 14 1 74 11 3 4 24 253 105 8 15 113.50
Kaupo, (Kaawa,) .... .... ... .. .. .... 6 .... 6 .. 1 ... 143 .... 6 .. 159.00
Hana, (Puhi) 1379 .... 30 .. 2 32 2 491 15 15 6 19 864 81 6 .. .........
Keanae, Kumakahiki 294 255 39 12 .. 2 2 61 21 4 6 20 294 22 4 9 241.00
Wailuku, Alekanedero 1724 1003 121 .. 6 864 1 389 23 6 1 86 356 1164 3 21 980.00
Kaanapali, Moku 908 866 42 14 .. 172 1 287 10 .. .. .. 327 640 4 .. 143.00
Lahainaluna, Bihopa .... .... ... .. .. .... .. .... .. .. .. .. .... .... .. .. .........
Lahainalalo, Balauina 2119 1586 533 15 9 439 72 977 39 13 5 33 666 1710 7 20 680.50
MOLOKAI.
Halawa, Nueku 412 412 ... 36 8 10 4 20 8 12 9 11 401 40 24 6 710.22
Kaluaaha, Pulepe 2137 2055 82 13 .. 92 19 562 10 12 4 .. 347 .... 6 6 657.66
LANAI, Pali 150 77 73 16 4 1 1 3 3 2 .. 3 144 50 5 2 155.00
OAHU.
Kawaiahao, H. H. Pareka 6486 4468 ... 45 61 ..... 16 1951 49 22 19 .. 2415 993 45 89 3404.13
Kaumakapili, Kamika 2808 1702 1117 21 19 541 10 1663 33 4 10 .. 990 884 30 11 1357.46
Ewa, Bikanele .... .... ... 2 .. .... 8 .... 9 11 18 .. 356 ..... 8 9 303.50
Waianae, Kaoliko 582 .... ... 2 2 .... .. .... 8 2 3 15 92 56 2 5 645.00
Waialua, Kuaea 1312 1073 239 3 1 371 1 382 1 9 4 .. 303 742 13 14 561.30
Hauula, (Kekoa) 819 705 19 .. .. 23 1 318 4 1 2 .. 180 185 2 .. 75.50
Waikane, Poli 102 10 108 6 6 1 1 1 1 .. 14 14 101 7 7 .. 115.00
Kaneohe, H. W. Pareka 850 836 114 9 8 21 1 338 12 5 3 .. 156 333 4 23 468.81
Waimanalo, Waiwaiole 73 20 1 20 1 1 1 3 3 4 3 4 66 5 5 2 176.50
Wailupe, --------- 153 9 145 9 2 .... .. 8 8 2 2 19 153 3 3 .. 19.50
KAUAI.
Waioli, Ioane 1004 809 195 14 4 .... 16 10 1 .. 217 299 7 6 277.72
Anahola, Helekunihi 202 18 184 14 5 3 2 ..... 9 3 .. 14 195 7 4 17 173.00
Lihue, Waiamau 201 10 1 .. .. .... .. 13 2 .. .. 24 175 5 .. 1 85.31
Koloa, Kamika 796 474 322 11 3 319 213 413 23 12 .. 36 276 403 3 .. 240.62 1/2
Waimea, Kamika .... .... .. 15 2 .... .. 2 2 4 10 .. 149 .... .. .. 49.25
NIIHAU, (Kupaku,) ..... .... ... .. .. ..... .. .... .. ... ... ... ... 15 .... ... .. ..........
57,738 42,482 8,567 583 208 9729 497 21880 727 291 250 1,719 18,825 17,005 344 470 $25,250.30
dala me ka nui o na hoahanau o ka Ekalesia, a ma ia e ike ai i ka nui o na dala i haawiia e kela hoahanau keia hoahanau. A i ka hana ana pela, e loaa ana ia kakou kekahi mau Ekalesia uuku i oi ae ka ikaika mamua o na Ekalesia nui.
Aia o Kawaiahao ; he 2,415 mau hoahanau, a he $3,404.13 ke kokua ana, ua aneane like ia me $1.40 no ka hoahanau hookahi. Aia hoi o Waimanalo ; he 66 wale no mau hoahanau o ia Ekalesia, he $176.50 na dala kokua i ke Aupuni o ke Akua i keia makahiki i hala, ua kokoke aku ia i ka ekolu dala no ka hoahanau hookahi. Ikaika no ! Aia hoi o Waianae, he 92 mau hoahanau, a he $645.00 ke kokua. E nana hoi ia Helani, o Kona, Hawaii ; he 345 mau Lala o ia Ekalesia, a he $2,030.57 na dala i hoike ia! Mahalo ia no hoi o Halawa o Molokai.
He nui na Ekale sia i ku i ka mahalo ia. E nana iho oukou e na makamaka o ke Kuokoa, a e hoolana i ko oukou mau manao ma ka ike ana i ke ala ana mai o na Ekalesia o Hawaii ma ka haawi ana.
KA HUINA PAU O NA DALA.
No ka M. H. 1863, he $17,891 00
" " " " 1864, " 14,427 00
" " " " 1865, " 16,775 00
" " " " 1866, " 25,250 00
O ka haawi ana o ka dala, aole oia wale no ka hoike no ke ola pono ana o ka Ekalesia, aka, oia no kekahi o na hoike no ke ola ana. A ke hoomaikai aku nei makou i ke Akua no keia hua maikai i hoohua ia i keia makahiki e na Ekalesia. O ka launa ole mai o ka Uhane Hemolele me kakou, oia no ko kakou nele nui.
Palapala hookohu ona moku "Hokuao Hou."
Ua paiia iho nei e ka Papa Hawaii a nui na Palapala Hookohu ona moku no ka Hokuao Hou, a e hoouna ia ana i na Kahu Ekale sia Euanelio a pau ma Hawaii nei, a ke makemake nei makou e kuhikuhi aku i na Kahu i ke kakau ana i na wahi i koe aohe i hoopiha ia me na huaolelo a me na huahelu, a penei no ia:
E kakau ia ma ke kihi hema maluna, ma kahi hoi e kau ana ka hoailona dala o ua palapala hookohu ona nei, ka nui o na hapawalu a ke keiki e haawi mai ai, e like me keia, ina he hapawalu ka keiki e haawi mai ai, alaila e kau, $0.12 1/2 ka huahelu. Ina hoi he hapaiia ka keiki e haawi mai ai, alaila e kau ia he $0.25, a ina he hapalua e kau ia he $0.50 a pela aku a hiki i ka nui loa ana.
Ma ke kihi akau maluna mahope iho o kahi a ka huaolelo mahele e kau ana, e kakauia ma ka huahelu maoli ka nui o na mahele a ka mea e haawi mai ana penei: ina he hapawalu kai haawiia mai, e kau i 1, a ina he hapaiia, e kau i 2, a ina he hapalua, e kau i 4 a pela aku a hiki i ka nui loa.
Ma ke kii hoi o ka moku malalo iho mamua ae o kahi e olelo ana, Ua haawi mai o, e kau ia ka inoa ponoi o ka mea nana ke dala i haawi mai ai. I hooko-mo ia'i ka inoa o ua mea nei maloko o ka buke inoa o na ona moku a pau i haawi manawalea mai i ke dala i kuleana ai lakou iloko o na Hokuao Hou nei.
Malalo pono iho o keia, mawaena o he a me hapawalu, e kakau huaolelo ia ma ia wahi ka nui o na hapawalu i haawiia mai e like penei: ina he hapawalu ka mea i haawiia mai, e kau i hookahi, a ina he hapaha, e kau elua, a ina he hapalua e kau i eha a pela aku a hiki i ka nui loa ana o ka mea e haawi ia mai ana.
Aole makou e koi aku ana i na kanaka makua e kokua mai, aka ina no nae ua komohia ia lakou e ke aloha e makemake ana no e kokua mai, aole no i papa ia. O na keiki Hawaii ka makou e paipai nei, oiai, he mau kamalii no ka poe nana i hookupu i ke dala no ke kuai ana i keia Hokuao Hou.
No ko makou ike he hana oi loa keia o ka maikai a na keiki Hawaii a pau e apo like ai, nolaila, ke koi nei makou i ko lakou ahonui a me ko lakou lokomaikai, e kokua manawalea mai i keia hana e hapai ia nei. Aole no makou e hoopoina ana i ka pomaikai lua ole o na keiki Amerika i ka hoiliili ana i ka lakou mau wahi keneta, peni, kime a dala hoii dala e kuai ai no kela moku mua a kakou i ike iho nei me ko kakou mau maka. A pehea na keiki Hawaii, e hookuu wale aku no anei me ka nana maka aku i ka lakou hana maikai ? Aole anei e uiui ae ka manao, a nana'ku i na aina moku liilii a ko kakou mau io ponoi e noho mai la i Fatuhiva, a me Maikonisia. Auhea ka moku e hiki ai ke hoohikiwawe i ka ahai ana i ka lono ia lakou, ina e hoopi iho kakou ? Aole anei o ko kakou lohe ana i ka hua maikai i kanuia malaila, ko kakou kumu e hoolana ae ai i ko kakou manao e na kamalii a me ka poe makemake mai ?
Ke kau nei no nae maluna o makou ka hoomanao ana no ko na keiki Hawaii kokua nui ana i kela Hokuao mua, aka ke ake nui nei nae ko makou manao e oi ae ana ka nui o na keiki makemake i keia mamua o ka moku i hoolilo ia aku nei ma ke kudala.
Aole no makou e koi aku ana i ka poe pi, hoopalaleha, hookuekue maka nui, hoopukapuka olelo hooakamai, opu aloha ole, poe helu i kahi mea iki, ke haawi mai, poe olelo he puni dala na Misionari a me ka poe kuihe mai ana, aka o ka poe aloha, opu aloha, ea-ea mai i ka malihini, poe hookipa oluolu, poe helu ole a me ka poe e minamina ole ana i ka lakou mau wahi hapawalu ke haawi mai, oia wale no ka makou poe e koi aku nei.
Aole no na Misiona ri keia dala e hookupu ia nei, aka, no ka pomaikai o ka poe nana e lawelawe ka moku, a na lakou e hookele pono aku a hiki ma ka kakou wahi e kuhikuhi ai, i hiki ai ia kakou ke hoike aku i ke aloha o na makamaka
me ka hoohikiwawe ana i ka ke Akua olelo, a me na hana pono a pau ma ia mau pae moku e noho mai la ma
ke kae o ka pouli o ka make mau.E na keiki o Hawaii a Keawe, e ala like mai a e hookupu nui iho i na hua a ke aloha no ko kakou Hoku ao Hou. E na keiki hoi o Maui a Kama, mai hookaulua i ka haawi mai i ka oukou mau wahi hapawalu, hapaha hapalua a pela aku. E Molokai nui hoi a Hina, e wehe ae i ka hipuu o kau eke, a e hoohiolo iho no ke ola o ko kakou moku hou. E na keiki hoi Oahu a Kakuihewa, e hookulukulu iho i ka oukou mau makana makamae no ko kakou Hokuao Hou, o eo auanei kakou ia Hilo. E na keiki hoi o Kaui a Manokalanipo, mai kakali oe, no ka mea eia mai malaila ka ihu e kau aku ai, a e ao o loaa aku oe e noho hemahema ana.
I ko kakou hoopau ana i ko kakou kamailio ana, e nana mua aku kakou ma Mareko, mokuna 3 paku 9, a penei no ia : Kauoha mai la ia i kana poe haumana, i wahi moku iki nona, a mai no a lalama ae kahi waha me ka olelo ae he hoopoho dala! No ka mea o ka mea haawi nui e hoiliili nui no ia.
Leo Kahea i na Lala o ka Ahahui Kaahumanu.
Ke hai ia aku nei na Lala a pau, a me na Komi te a pau o ka Ahahui Kaahumanu e hele mai e halawai pu me ka Puuku o ka Ahahui ma ka luakini o Kawaiahao, ma ka hora 9 o ke kakahiaka, o ka la 1 o Sepatemaba, oia ka Poaono ; a o ka mea a mau mea paha e hiki ole mai ana i ua halawai la, alaila e hai e mai mamua o ka manawa i na Komite o ko lakou mau Apana iho.
Ma ke Kauoha a ka PUUKU.
Honolulu, Augate 20, 1866.
Olelo Kahea.
I na Lala a me na hoa o ka Aha Hui Euanelio o Hawaii Komohana.
Aloha oukou :—E like me ka hoopanee ana a ka Aha Hui Euanelio o Hawaii Komohana, ma ko lakou halawai ma Kohala, ma ka malama o Sepatemaba, M. H. 1865, A e kukulu hou ia ma Kealakekua, Kona Hema, Hawaii, ma ka malama o Sepatema ba 13, 1866, hora 10 o ke kakahiaka.
Ke kahea ia aku nei na lala a me na hoa i koho pono ia, e akoakoa mai ma kahi, a ma ka manawa i hoike ia maluna.
A ke hoike pu aku nei no hoi na kamaaina o na Kona nei i ko lakou noho makaukau e hookipa aku i na malihini, a na ke Komi te no e hooponopono, a hoonoho aku ma ko lakou mau wahi i hookaawale ia. Ina ma ka waa mai na malihini, e halawai ke Komite me lakou ma kahi o S. W. Papaula ; a ina hoi mauka mai, e halawai no ma Kepulu, ma ka hale a ka Lunakanawai Apana o Kona Hema. Oia ke kahea ana a me ka hoakaka ana, o i mai auanei na hoa aole i kahea ia aku. Me ke aloha.
J. W. KUPAKEE. Kepulu, Aug. 15, 1866.
KA IMU A KEALOHA.— Ma keia la Sabati aku, oia hoi ka la apopo, e hookupu dala ana ka Ekalesia o Kawaiahao, no ke kokua ana i ka Halepule o Kaumakapili, oiai i kela mau pule aku nei i hala, ua wehe ae ia ekalesia i na pili kahiko o ko lakou luakini, a ua hoomanawanui lakou i ka hookupu ana i dala kuai pili. Nolaila, me ka opu kekeue ole, a hoopupuku ole iho na maka, e pono no e haawi manawalea aku i mea e nani ai ko Iehova luakini. Aohe no i koi ia aku ka poe pi a nonohua paha e haawi mai, aka, na kona lunaikehala no e hookolokolo nona iho. Aohe hoi ka haawi i wahi hapawalu, a puka mai mawaho nei, a hoopuka ae hoi i ka huaolelo akena, e i ana, "ua haawi nui au no ka luakini o Kaumakapili." Ke i mai nei hoi ka Palapala Hemolele, "Mai hoike i ka lima hema, i ka mea a kou lima akau i hana ai." Nolaila, e pono e hoomanao i keia mau wahi hua mele :"A he imu hawai ole keia, O ko imu a ke Aloha."
Paho o Akina Pake.
E KA NUPEPA E; ALOHA OE :—O ke kia pohaku o ka uapo o Wailuku, Hilo, Hawaii, i kukulu ia maluna o Kalepeamoa, ua hao aku ka wai-kahe, aohe opala koe, o kona kiekie he 30 kapuai, a ua lilo i mea ole.
Maanei kakou e ike ai i ke poho, ua hai pono mai o Leinahaka ia'u he $4,000, i lilo a keu ma keia hana, i ka hana mua ana ma ka pali he $1,700., hui ia he $5,700., oia ka nui o ke poho o ke aupuni i ka noonoo hawawa ana o na Kuhina a me ka lakou mau luna i hoonoho ai.
Maanei iho kakou e nana ae ai i ke akamai lua ole o Ka Moi e noho nei. Iaia e noho Kuhina Kalaiaina ana, nana no i kukulu i keia uapo a makou e hoolai nei, eia no ia ke paa nei, o na dala i lilo i keia uapo he $4,000., eono ae nei makahiki o ka paa ana, o keia uapo, oia hoi ka uapo kaulahao.
Eia ka ninau, he pono a nei i ke aupuni e hoomaka hou i ka uapo ma Kalepeamoa ? Eia ka haina, aole pono, poho o Akina Pake.
Eia ka lua o ka ninau, he pono anei ke hana hou ia ka uapo ma kahi o ka uapo e e paa nei, haina ae. He mau wahi mea hou ia o kuaaina. Me ka mahalo. L. W. KAAINOA. Puueo, Hilo, Aug. 12, 1866.
HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.
Holo ka hana i ka Ala bani, ku no i ke kakahiaka o ka Poaono i nane ae nei, a holo koke no i ke ahiahi.
HOIKE KULA.—E hoike nui ana ke Kulahanai Kaikamahine o Makawao i ka la 31 o keia malama ma ka Luakini ma Makawao, Maui Hikina. Ke kono nui ia aku nei na makamaka o ke Kula, e hele mai a e nana i na hana o ia la.
Eia ma ke kulanakauhale nei o Honolulu ekolu mau hale ao hula kanaka. Hookahi ma Kaakopua, a elua hoi ma Kepohoni. Ke lana nei ko makou manao, e pau ana no ia hana lapuwale hope ole.
Maluna mai o ka mokuahi Kilauea i ka la Sabati aku nei, ua ike iho makou, o ke Kuhina Kalaiaina kekahi, o Kanale, Ione, Walker, Widemann a me ka nui no o ka poe i holo aku nei.
UA HOLO AKU NEI.— Ma ka holo ana aku nei o ke Kilauea i ke ahiahi Poakahi iho nei, ua kau pu aku o Henele M. Wini maluna ona. I holo aku nei oia i Maui e hooluolu ai a e makaikai ai paha i na aina uliuli o ka mokupuni o Kamalalawalu.
He hele hou ke koele mai nei ma ka luakini Pope o Honolulu nei. I keia mau la aku nei ke kauia ana iluna o kahi o ka hele mua. Ua hana hou ia ae nae i winiwini hou no ua hale pule la, aka, aole no nae e loaa aku o Kaukeano.
KA "MELE HILO."—Ua ku mai nei keia kuna ma Honolulu nei i ke awakea o ka Poakolu iho nei. Ua manao ia keia kuna ua nalowale, no ka mea, he mau la loihi loa kona o ka holo ana aku nei, a akahi no a hoohiki kana huakai hele loihi.
PAKELE MAI PEPE.—Ma ka Poalua i hala iho nei, ua kauo ae kekahi poe kanaka i kekahi ipuhao mai mai ka hale hana hao mai, a hiki ma ke alu ma ke kihi o Alanui Nuuanu, a me ke Alanui Moiwahine, anuu ke kaa, o ke kaia ae no ia o kahi mau mea e paa ana i ka laau mamua a palaha ana ilalo, o ka laau iho maluna. I moe ino ko ka po, ina ua palupalu.
HE KUNA HOU "HOKU AKAU."—Ma kekahi la o kela pule aku nei, ua kudala ia kekahi kuna nona kela inoa i haiia maluna, a ua lilo ia Walker, Allen &co., no na dala he elua tausani ewalu haneri ($2,800). O keia wahi kuna, he kupono no no ka kakou nei mau kai, eia nae, aohe i kapili keleawe ia o lilo ae, e paa ana nae naha, oiai ua lilo ae la hoi i kekahi mau keiki lalawai o ko kakou nei Kaona Alii.
HE HOOPAAPAA ANA.—I kela Poaono aku nei, ua hai mai o Samuela Anaru ia makou, no kona hoopaapaa ana me kekahi kanaka ma uka o Kawananakoa, Nuuanu no ka wai. E na makamaka, ina ua ae like oukou i kekahi mea me kekahi no kahi wa, a ike oe ua loaa ka pomaikai nui i kekahi iloko o ka wa i ae like ia, alaila, mai keakea wale aku e like me keia kanaka i olelo ia ae la maluna, no ka mea, he mea ino loa ia.
KALI OLE IHO NO HOI KA AUAU A PAU KANAKA Ma ka Poaha i holo ai o Kilauea i Hilo, ua ike iho makou i kekahi poe kamalii e auau ana i ka wa a ke anaina kanaka e ku makaikai ana i ka holo o ka mokuahi, aole wahi mea a hilahila iki. E kaliia no hoi a pau kanaka i ka hoi, alaila auau, ina ua nani, aole nae i hanaia pela, nolaila aole pono o ia hana ana.
HE MAKE KUPANAHA.—Ua palapala mai o S. W. Samuela Kukapo o Kona Hema, Hawaii, e hai mai ana ia makou, i ka loaa ana o kekahi kanaka ma ia wahi ua make, eia nae ka mea kupanaha, aole i ike ia ke kumu o ka make ana. Ua loaa aku ua kanaka la i kekahi poe e mumulu ia ana e ka naonao, aka, ua uhi ia no nae kona kino i ka huluhulu. Ua maopopo anei he make pepehi ia kona e kekahi mea ? Auhea la ko laila jure koronorio, e hele e huli pono i ke ano o ka make ana o kela kanaka.
KE KUNA ODDFELLOW.—O keia wahi kuna i holoholo iho nei mawaena o Honolulu nei, a me na aina lepo manu, i keia mau la, ke ike nei makou, ua holoholo pili aina hou ma na kai Hawaii nei. A eia oia ke palau nei i na ale kupikipikio o Kaieiewaho. He wahi kuna holo no keia i kona wa e holoholo pili aina ana mamua a hiki wale no i ka wa i laweia ae nei no na aina liilii lepo manu, a pehea la i keia wa ? Ke manao nei makou ke mau nei no kona wahi eleu.
KA HOOLEWA IA ANA O KAMAIKUI.—Ma ka ho ra umi me ka hapa o ka Poaono i hala'ku nei, ua hoonohonoho ia ka huakai hoolewa mawaho iho o ka puka pa o ka Halepule Bihopa, ma Alanui Nuuanu. Ua lawe e ia ke kino kupapau maloko o ka Halepule i ka hora 4 o ka wanaao, a i ka wa i hoomakaukau ia ai ka huakai, ua pule ia maloko o ka luakini, a i ka pau ana no, o ke kai aku la no ia o ka huakai, e naue pii ana a hiki ma ka Hale Hooilina Alii ma Maunaala. Ua nui no na'lii i hele ae i ka huakai. I ko makou hoomaopopo loa ana, o ka Moi Kapuaiwa a me kona ukali kekahi, na alii o ka Ahakukamalu, na Kuhina, na Kiaaina, na Komiaina o na Aina e, na Kanikele, na Kahunapule, na kanaka koikoi a me ka lehulehu.