Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 27, 7 July 1866 — Page 1
KA NUPEPA KUOKOA:
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE V. HELU 27. HONOLULU, IULAI 7, 1866. NA HELU A PAU 240.
"KA NUPEPA KUOKOA,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaono keia Poaono.
$2.00 no na mahina he UMIKUMAMALUA,
$1.00 no na mahina eono.
ME KA HOOKAA MUA MAI.
NA OLELO HOOLAHA—aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU—he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi—penei: he 25 lalani, $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.
NA UKU NO NA OLELO HOOLAHA—ka uku pepa, a me ka uku o ke Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO—aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA—ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, ma ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.
L. H. KULIKA. (Luna Hoopuka.)
KA "NUPEPA KUOKOA."
I s published in Honolulu.
EVERY SATURDAY,
$2.00 per annum, or $1.00 per six
months, in advance.
A DVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice or $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.
KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line.
PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price.
THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A.M. to 4 P.M.
L. H. GULICK.
Publisher.
Volume I, II, and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each. Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $2.00 each.
HE MOKU HOLO MAU
No Lahaina, a me Makena.
O KE KUNA KALEPA PAA maikai,
"Ka te Lee."
O Fountain ke Kapena,
E HOLO MAU LOA ANA A HIKI WA no hoi ma na Awa i olelo ia maluna. No na ukana a me na ohua, e nina i ke Kapena ma ka moku, a i ole ia ia C. BREWER &co. (BURUA MA) 228-tf
No Hilo.
KA MOKU KUNA
"MELE HILO,"
O Pilipo ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KEIA MOKU I KE Awa maluna, no na ukana ame na ohua e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA)
No Hana, Kaupo, a me Maliko,
KA MOKU KUNA
'MANUOKAWAI,'
O Merchant ke Kapena.
E HOLO MAU ANA KELA MOKU I NA Awa i haiia maluna. No na ukana a me na ohua, e ninau ia C. BREWER &co. (BURUA MA)
Olelo Hoolaha
- A KA -
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI
- A -
MOKU MAOLI KULOKO
- O KO -
Hawaii Pae Aina.
KA MOKU KUNA MAIKAI "ONWARD," E holo ana i KOLOA, a me WAIMEA, Kauai, mahope iki iho o kona hoi ana mai KAWAIHAE mai. O KE KUNA MAIKAI Alabani, 161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma k Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama. O KE KUNA KALEPA O Neti Mela E holo mau ana i Lahaina, a me Maalaea. No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia JANION GREEN & CO., A. H. M. K. H. 222-tf
Na Buke i Pai ia e ka Papa Hawaii.
Eia na buke kuai, a me ke kumukuai.
Baibala nui no na Awai o na Halepule, $4 00 "
Ohana, ano nui, me na kii, 2 50
a me na Moohana, 5 00
" Ohana uuku iho, me na Moohana, ili ulaula, 1 00
" Ohana, me na Moohana wale no, 62 ½
" Okoa, 50
Kauoha Kahiko, i paiia i ka M. H. 1838, 25
Kauoha Hou, me ka pepa lahilahi o waho, 12 ½
Kauoha Hou, hapa haole (Haw. Eng.) 25
Haiao, 25
Hele Malihini Ana, 25
Wehewehehala, 26
Lira Hawaii, 25
No ko ke Akua Ano, 25
Lira Kamalii, 25
Kumumua Hou, 12 ½
Moolelo Ekalesia, 50
Hoike Palapala Hemolele, 25
Himeni Hawaii me na Leo Mele, 1834, 25
Ninauhoike, 12 ½
Ui Kamalii no na Kula Sabati 12 ½
Kumu Leomele 12 ½
Eia na buke i haawi walei a.
Haawina Baibala. Ui.
Na Dawida Malo Kumumanao.
Ko Olelo Ao Liilii.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
L. H. Kulika.
Kakauolelo o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o Hawaii.
Ka Nupepa Kuokoa.
Na Hana ma Hale Alii Iolani, no ka
Hoolewa ana o ke Kama Aliiwahine
Victoria K. Kaahumanu. Hora
10, Iune 30, 1866.
KANIKAU.
Ieho va ko'u Kahuhipa,
Aole o'u mea e nele ai,
Nana wau i hoomoe ma na Aina uliuli
Ua alakai ia'u ma kapa wai lana ma lie,
Ua hoola mai oia i ko'u uhane,
Alakai oia ia'u, ma na ala maikai, no kona inoa,
Auwe! ina au e hele ma ke awawa malu o ka make,
Aole au e makau, no ka mea, o oe kekahi me a'u,
O kou mana, a me kou kookoo ko'u mea e malu ai,
Ke hoomakaukau nei oe i papaaina no kou poe enemi,
Ua poni oe i ko'u poo me ka aila, ua piha ko'u ki aha,
Hahai ana ka pomaikai, na la a pau o ko'u ola ana,
Ma ka Hale o ka Haku wau e noho mau loa ai. Amene.
NA PAUKU O KA BAI BALA I HELUHELUIA.
O ke kanaka i hanau ia e ka wahine, he hapa kona mau la, a ua piha i ka popilikia. Puka mai no ia me he pua la, a ua oki ia'ku; a holo aku no ia me he aka la, aole ia e mau. He mauu no na kanaka a pau, ua like hoi kona nani a pau me ka pua o ke kula; mimino ka mauu a mae wale ka pua, ke pa mai ka makani o Iehova maluna ona. I ke kakahiaka kupu mai no ia me he mauu la. Pua mai no ia i ke kakahiaka a mohala iho, a i ke ahiahi ua okiia ilalo a mae wale iho la.
O na kanaka, ua like ko lakou mau la me ka mauu, me ka pua hoi o ke kula, pela no kona pua ana. No ka mea, pa mai la ka makani maluna ona, a ua ole ia. Aole e manao hou mai kona wahi iaia.
I kona make ana, aohe mea kana e lawe pu ai, e like me kona puka ana mai, mai ka opu mai o kona makuahine, pela no ia e hoi hou aku ai me ke kapa ole; aole hiki iaia ke lawe aku ma kona lima i kekahi mea ana i hana'i.
E hoike mai ia'u i ko'u hopena, a me ke ano o ke ana ana o kuu mau la; i ike au i ko'u palupalu ana.
Ua ike no au e hoihoi aku oe ia'u i ka make, a i ka hale e akoakoa ai ka poe a pau e ola ana.
Aole i hookuu ia kekahi mai keia kaua aku. Ua helu ia kona mau la. A ia oe no ka huina o kona mau malama. Ua hoonoho oe i kona mau mokuna, i hiki ole ai iaia ke hele aku. E like me ka maloo ana o na wai mai kahakai aku, a me ka emi ana o ka muliwai, a maloo iho; pela e moe iho ai ke kanaka, aole ku hou ae. Ke hoopahaohao nei oe i kona maka, a hoouna aku iaia.
E kali auanei au i na la a pau o ka'u hana ana, a hiki mai ko'u manawa; alaila e hele aku au i ka aoao o ko ka honua a pau. Ina e hele au ma ke awaawa malu o ka make, aole au e weliweli i ka poino: no ka mea, o oe pu kekahi me a'u; o kou mana, a me kou kookoo, o ko'u mau mea ia e oluolu ai. Ke maule nei ko'u kino a me ko'u naau, aka, o ke Akua ka ikaika o ko'u naau, a me ko'u kuleana a mau loa. No ka mea, ua ike au i ka mea a'u i hilinai aku ai, ke manaoio nei hoi au, e hiki no iaia ke malama i ka'u mea i haawi aku ai iaia a hiki wale aku i kela la.
Ina e make ke kanaka, e ola hou auanei oia. Owau no ke ala hou ana a me ke ola: o ka mea e manaoio mai ia'u, ina e make ia, e ola hou auanei oia. O ka mea e ola ana, a e manaoio mai ia'u, aole loa ia e make. Ua ike au e ola ana kuu mea hoola; a ma kuu io e ike aku au i ke Akua.
Ua kanuia oia ma ka palaho, ua hoalaia mai oia ma ka palaho ole. Ua kanuia oia ma ka hoino ia, ua hoalaia mai oia ma ka nani; ua kanuia oia ma ka nawaliwali, ua hoalaia mai oia ma ka mana. Ua kanuia oia he kino maoli, ua hoalaia mai oia he kino uhane. Alaila, e ko ai ka olelo i palapalaia, ua aleia ka make e ka lanakila. E ka make, auhea kou huelo awa? E ka lua, auhea kou lanakila ana? Eia ka huelo awa o ka make, o ka hewa; a eia ka mea e nui ai ka hewa, o ke kanawai. Aka, e hoomaikai ia ke Akua, ka mea nana i haawi mai ia kakou ka lanakila, ma ko kakou Haku, ma o Iesu K risto la, a ua lilo oia i hua mua o ka poe i moe.
Pomaikai ka poe make, ke make iloko o ka Haku; he oiaio, wahi a ka Uhane, e hoomaha lakou i ko lakou luhi, a ke hahai nei no hoi ka lakou hana ana mahope o lakou. Alaila e olelo aku oia i ka poe ma kona lima akau. E hele mai oukou, e ka poe i hoomaikai ia e ko'u Makua, e komo oukou i ke aupuni i hoomakaukauia no oukou mai ka hookumu ana mai o ka honua.
Ina no ma kou alo ka nui wale o ka olioli; ma kou lima akau ka hauoli mau loa. Malaila e hooki ai ka poe hewa i ka hana kolohe ana; malaila hoi e hoomaha ai ka poe i luhi. Aole lakou e pololi hou, aole e makewai hou, aole e wela hou mai ka la maluna o lakou, aole hoi kekahi mea e wela'i. O ke Keikihipa ka mea maloko ma kahi o ka Nohoalii, oia ka mea e hanai ana ia lakou, a e alakai aku hoi ia lakou i na punawai ola. A na ke Akua no e holoi i na waimaka a pau mai ko lakou maka aku, aole he make hou aku, aole kaumaha, aole uwe, aole hoi he mea e eha ai, no ka mea, ua pau na mea kahiko i ka lilo aku.
E kiai oukou, no ka mea, aole oukou ike i ka la, aole hoi i ka hora e hiki mai ai ke Keiki a ke kanaka. Pela hoi oukou e noho ai me ka makaukau.
(Maanei ka pule.)
KA HAIOLELO A REV. H. H. PA REKA.
E ka Moi, a me oukou hoi a pau i akoakoa mai, he haawina kaumaha kai hooiliia mai maluna o'u i keia wa. Oiai e kanikau ana ka aina a pau mai ka mea kiekie loa a hiki ilalo i ka mea haahaa loa, he mea aneane hiki ole i ke kanaka ke hapai i kona leo. He mea pono ia kakou ke noho malie imua o ke Akua, me ke kanikau ana o ka naau, a me ka hoohaahaa ana ia kakou iho i keia la; no ka mea, ua hookaumahaia kona lima maluna o ka Lahui. Ua kikoo mai ke Akua i kona lima a ua hoopa mai i ka ama, a ua eha ia.
Ma ko ke Akua lawe ana aku i ka Mea Kiekie, ke Kama Aliiwahine o Hawaii, VI CTORIA KAMAMALU KAAHUMANU, ua loohia ia ke Aupuni e ke kaumaha nui. Elima ae nei pule i hala mai kona la i make ai, aole nae i na ke kumakena ana o ka lehulehu. A he mea makemakeia paha e kakou, ina he mea hiki, ke hapaiia na hana o keia la me ke kulou ana o na poo a me ka ekemu ole ana o ka leo kanaka, a na ka mea i make e kamailio mai ia kakou. I na la ua like kakou me ka poe e uwe mumule ana iloko o ke kanikau hohonu. Aka, ua konoia kakou e ke aloha i ka Mea i hala a me na oihana o ka poe ola, e hapai i kekahi mau mea e ae e hoike ana i na hana hope a ke aloha maluna o ke kino o ke Aliiwahine i helu ia me ka poe i hele ma ke ala hoi ole mai. A ke noi nei au ia oukou e nana mai i kekahi mau manao i kukuluia maluna o ka olelo a ke Akua ma Ioba 3:19. "O ka mea uuku a me ka mea nui, aia no malaila."
O ka leo keia o ke kanaka e uwe ana mailoko ae o ka pilikia nui. He kanikau keia mokuna okoa mai ka mua a i ka hope, no ka naau i pilihua i ka eha me ke kumakena. A ina kakou e hoomaopopo i ka moolelo o ka mea nana keia uwe i hapai, e ike ia auanei he lua ole ko Ioba iwaena o ka poe i loohia ia e na popilikia o ke ao nei. Na ka lima menemene ole o ka make i kaili aku i kana mau mea aloha, a neoneo kona hale. Iaia i noonoo ai i keia a me na pilikia e ae, hoholo aku la ka maka o kona uhane a ilalo i ka lua, a ike oia o ka haawina like no ia o na mea a pau. Wahi ana, "o ka mea uuku, a me ka mea nui, aia no malaila."
Ma keia ua alakai ia au e kamailio aku mamuli o keia kumumanao: Ke ano make o na mea a pau o ke ao nei.
1. He kanawai paa loa ka make mai ka wa kahiko mai. I ke komo ana o ka hewa i ke ao nei, hiki mai la kona ukali mahope ona, oia ka make. He lima menemene ole ko ia Luna-auhau e hao wale ana i na mea a pau i pili i ke ao. Na mea nui me na mea liilii, na mea maikai, nani, ui, aole koe iaia. O ka pua lilia nani loa iloko o ka Edena a ke Akua i waiho mai ai ia Adamu e kiai a e malama, e haaheo ana iloko o kona ala, e hulali ana na kulu wai o ke kehau o ke kakahiaka ma kona lau, i ke kakahiaka maikai kona lau, i ke kakahiaka he mea ola nani ia, a i ke ahiahi ua mae, ua haule a make. Pela no na mea nani a pau i milimiliia e kakou, i aloha ia, a malamaia. Aohe emo pau. O ka laau nui e ulu ikaika ana ma ke kuahiwi, ua lanakila ia maluna o na makani ino a me na waikahe nui, ua ku pololei ia me ka naue ole imua o ka uwila a me ka hekili o ka lani no na makahiki he haneri, a keu paha; aka, na kamanawa e ai malie nei kona kumu, a i kona wa e make no ia. Mamuli mae na pua, kuakea na lau, maloo na lala, a ua make ka laau. Pela e make ai na pono nui o ka honua nei.
Ke hele nei ke ao me kona nani a pau. O na pohaku, na puu a me na mauna, e palahe ana lakou a pau. Aohe mea hiki ke hoololi i keia kanawai o ka make. E ale ia ana o ka honua a pau e ia. Ke i nei ia, "aohe i ana, aohe i ana."
2. E like me ka pili ana o keia ano make i ka honua a me na mea a pau e ulu nei maluna ona, pela no ia i pili ai i na mea a pau i hanaia e ka lima o ke kanaka. He akamai ko ke kanaka i ka hana ana i na mea maikai a me na mea paa: aka, aole e mau loa na hana a kona lima. O na hana kaulana a ka poe akamai kahiko o na aupuni o ua aina hikina, auhea lakou. O ua mau aupuni la a kanaka i kukulu ai me ka ikaika, me ka hanohano, auhea lakou? Auhea ko lakou ikaika? Auhea ko lakou waiwai me ko lakou hanohano? Auhea ko lakou akamai? Ua pau. Ke i mai nei ka poe i makaikai ma ia mau aina, ua neoneo na kahua o ko lakou mau kulanakauhale. A ke eliia nei na mea kahiko o lakou mailoko ae o ka lepo, e like me ka hoohuai ia o na iwi kupapau. He nui ka mana a me ka nani o ia mau aina a me ko lakou poe kulanakauhale i ka wa kahiko. Aka, he wa ko lakou, a ua pau aku. Pela na hana a kanaka o keia kau. E paa iki ana, aole nae e mau loa. O na hana a kakou e ike nei, a e mahalo nei me ka i ana he akamai, a he paa; he akamai io no, he paa io no; aka, heaha la ia paa, heaha la ia akamai imua o kamanawa, ka mea nana e hooki like i na hana a pau? He mau kau makahiki ma keia hope aku, alaila, auhea la na pono o keia wa? Alaila, auhea la na mea a kakou e haaheo nei ano? E nee aku ana lakou, a e noho mai ana na mea ano e ae ma ko lakou wahi. Pela ma na aina a pau, ma na wa a pau. Aohe mea mau o keia ao. Ke hele nei na mea a pau.
3. Ke kau nei no hoi ke aka o ka make maluna o na kino me na pono pili kino a pau o kanaka. O na makamaka, na mea aloha, na hoa pili o ke ao nei, he wa ka noho pu ana, alaila kaawale. He nui na mea nana e kaili aku i na pono pili kino o kanaka Ua hao wale ia e ka powa, ua aleia e ke ahi, ua puhiia e ka makani, ua hooliloia e na waikahe, a ua hoopauia e kela a me keia o na poino o ke ao; aka, o ka make kai kela loa aku ma ka hoopoino ana i kanaka. E pakele ana no ke kanaka i na poino e ae, aka, aole loa oia e pakele i ka make. O ko ke kanaka enemi nui no ia, o kona enemi hope ia, a he enemi lanakila mau. Ina e pakele ke kanaka i na poino e ae a pau, e loaa aku auanei oia mahope i ka make, a e lanakila no ia maluna ona.
Aole aina o ka honua i komo ole ia e keia mea hoopoino. Aohe Lahui make ole. "He lepo no oe, a e hoi hou aku oe i ka lepo," wahi a ke Akua nana ke kanaka i hana. Aole oia e menemene ke kii mai i ka mea palupalu, a i ke keiki liilii; aole no hoi oia kanalua i ka lawe ana'ku i ka mea nui, a i ka poe ikaika. E hina like ana na mea a pau imua ona, aole hale kapu iaia. Eia no imua o ko kakou alo ka hoike nana e hai mai i kana hana aloha ole.
"O Kona kai opua i ka lai,
Opua Hinano ua malie,
Hiolo na wainaoa a ke kehau,
O kuu la koili i ke kai,
Ke na'u la kamalii.
Ke kohi la i ke kukuna o ka la,
Pumehana wale ia aina,
Aloha wale ke kini o Hoolulu,
Aohe no hoi he lua ia oe-e,
Ke aloha ua pono no hoi-la,
O kuu puni o ke aloha-e."
Ua haalele mai nei oia i na pae moku a kona kupunakane nui, a Kamehameha i kauoha mai ai nona a no kona ohana. Ua haalele mai oia i ka aina iloko o ke kanikau. Ke uwe nei na alii, a ke uwe pu nei na makaainana mai o a o, no ke kaikamahine alii i laweia'ku. He ano maikai kona; ua aloha oia i ka aina, a i ka Lahui, a ua aloha nui ia oia e ka Lahui holookoa.
Ke hele nei ko'u uhane mawaho aku o keia keena a iluna o na kuahiwi kiekie o keia pae moku hiwahiwa e nana wale aku ai i ke kanikau ana o ka aina! E uwe kanikau oe, e Hawaii o Keawe! E kumakena oe, e Maui o Kama! E ninini mai i na waimaka aloha alii, e Oahu o Kakuhihewa! E hapai ae oe i ka leo kumakena, e Kauai o Manokalanipo! E uwe pu oukou, e na Moku, no ka mea, o ka milimili lani a oukou, aole ae nei. Ua hele loa Ia, aole e hoi hou mai. Ua haalele ia oukou. Aole e hookipa hou ana na makaainana alona o Hilo a me Lahaina i ke Kama Aliiwahine aloha o Hawaii, o Victoria Kaahumanu. Aole e ikea hou aku kona helehelena i o oukou la. Ke waiho nei kona wahi, aole nae ke kamaaina, ua nalo.
Aka, aole kakou i haalele loa ia iloko o keia kaumaha ku hohonu. O na hana maikai a ke Aliiwahine i malama ai, a i kokua pu ai me kakou oiai oia e ola ana, ke mau nei no ia mau hana. Aohe mana o ka make e kaili aku ai ia. E paa loa ana ia mau mea. I ka wa a ka Lunaauhau nui o ko ke ao nei i kii mai ai i na kino o ka poe i aloha ia, aole hiki ia kakou ke aua a hoopaa mai. Aka, o na hana maikai a ka poe i make aku, e paa ana no me kakou a mau loa. Ina ua waiho mai ke ahi i make aku nei i kekahi mau hana maikai me kakou, aole loa e make ana ka pono o ia mau hana. Ina he aloha kana i kona poe a i kona aina, no kakou ia, aohe e lilo i ka make. Aole e pio ke aloha i ka make. Aloha nui ka hoomanao ana ia oe, e Kamamalu! He pua oe no ka Lei-alii o Hawaii, aole i mohala lea iho, a ua mae e! Haalele mai nei oe i ka aina a ko mau makua. Ke hahai nei ko makou aloha ia oe, e like me ke kau ana o ko makou manaolana ia oe i kou wa e ola ana.
Ano hookahi a kakou hana i koe, oia ka hoihoi aku i ke kino a hoomoe iho ma kona wahi mau. Wehe a ka poli ou, e Maunaala, eia mai keia makana hou a makou e waiho aku nei iloko o kou hale paa. He alii i aloha nui ia, e malama maikai oe. Na oukou hoi, e na makani kolonahe o ke kau, e kanikau i kona kino wailua. Na oukou hoi, e na kuahiwi o Nuuanu, e kiai i kona hale mau, a hiki i ka la a ka anela nui e hookani ai i ka pu o ka lani, nana e hooala i ka poe a pau e moe ana!
1. Ua ao ia kakou ma keia mau mea, e hoomakaukau ia kakou iho no ko kakou la e make ai. Ke hana nei ka make i kana hana ma na wahi a pau, aole hoi kakou i ike i ka la a me ka ho ra e hea ia ai kakou. O ka noho makaukau ka pono. A o ka makaukau e pono ai kakou, aole ia o ka hilinae ana i kela a me keia o na oihana a kanaka i kukulu ai; aka, o ke aloha aku i ke Keiki Hiwahiwa a ke Akua, a o ka manaoio ana iaia me ka naau, oia ke ola no ke kanaka. No ka mea, ua aloha nui mai ke Akua i ko ke ao nei, nolaila, ua haawi mai oia i kana keiki hiwahiwa, i ole e make ka mea manaoio ia ia, aka, e loaa ia ia ke ola mau loa.
2. Ua ao ia hoi kakou e hoolana i ka manao iloko o na pilikia. Aole i haalele loa ia kakou e ke Akua. Ke hahau nei ke Akua me ke aloha. Aole i pau kona lokomaikai. Ke kali nei oia ia kakou e mihi, e hoohaahaa imua ona, e noi aku iaia, a e hoola mai no ia. Ua piha kona mau lima i na pomaikai no keia pae aina o kakou.
Ina e ku ke kanaka i ka po ma ke alanui ma Leleo, a nana aku i ka uka o Nuuanu, e kau mai ana na ao eleele ma kela aoao a me keia aoao o na kuahiwi, a he pouli loa ma ia uka. Aka, aole e nalo ka malie o ke Koolau. Ina e ike ia he wahi puka malamalama malalo iho o na ao polohiwa, o ka lai malie no ia o Koolau e poha mai ana. Pela hoi au e ike nei, ma o aku o keia mau kaumaha, ma o aku o keia mau eha a me keia noho kanikau ana, ke ike nei au i ka malamalama, ka lai a me ka maha o ka aina lani. E nana kakou i o, a e imi kakou i kuleana iloko o ke Aupuni o ke ola mau loa.
3. He mea pono ia kakou ke ae maikai aku i ka ke Akua. Aole pono i ke kanaka ke ohumu i ka ke Akua mau hana. A ke manao nei au, aole pela kakou e hana ai. "Pela, e ka Makua, no ka mea, o ka pono ia ia oe." Ke noi nei au i ka Makua ma ka lani e aloha, e malama a e hooluolu mai i ke Kaikunane Alii o ka mea i hala, KA MOI; pela no hoi i ka makuakane i hoehaeha ia i kona wa palupalu. Na ke Akua ia e aloha nui mai, a e hoike mai ia kakou a pau i kona lokomaikai e ola'i.
(Alaila mele ia ke Kanikau Aina Anoano.)
KA AINA ANOANO.
1. I ka aina anoano,
Nawai la makou e alakai,
Poluluhi lua na ao o ka lewa,
A eehia hoi na kapa kaha kai;
Nawai la e alakai me ka lima nahenahe,
Ihea, ihea, i ka aina ano ano a nei?
2. I ka aina anoano,
I o i na nina neo neo,
A ua hihio wanaao,
Aina o na leo hane hane,
Na koa kaua kupaa,
E lawe ana i na opuu,
I o i ka aina ano ano.
3. Ka aina e! ka aina e!
O na puu wai noha,
Ilaila na cherubima nani,
E ku peahi mai ana e hele,
Na lakou e alakai aku,
Iloko o ka aina hui hou ole.
A i ka aina ano ano. Amen.
E AKAHELE. - Ma keia Poaono i hala aku nei, ua ike iho makou maloko o ka nupepa haole H. M. Wini, no ka ike ia ana o kekahi palapala namu kawalawala i paiii ma ke alanui, a penei na olelo haole i kakau kawalawalaia, "There are at my hand two black swines, have consumed the kaloes in the kalo land of Pauoa and damages. Any person or person have belong these animals are hereby to come and get with charges of them. lf you havnn't come I will put them in the Pound."
O keia hana ana, he mea hilahila loa no, ka lawe ole a maopopo ka olelo haole. Ua ike no hoi paha aole i maopopo ka olelo haole, kakau keia e kakau ai, i ike ia nae paha ka hawawa ea? Ua oi aku ka nani o ke kakao ana ma ka olelo Hawaii me ka pololei, mamua o ke kakau hawawa ana ma ka olelo haole me ke kawalawala. Loaa ka mea e heneheneia ai e ka haole.
Kau Ahaolelo O ka M. H. 1866.
POALUA, Iune 26.
Halawai ka Ahaolelo i ka ho ra mau.
Hoike mai o Gov. Dominis i ka hoike a ka hapa nui o ke Komite i waiho ia'ku ai e noonoo no ka olelo hooholo e pili ana ia Kalama, e hai ana e hoomoe ia ma ka papa - ae ia.
Hoike mai o Hon. Ukeke i ka pono o ka palapala hoopii a ko Honuaula poe, a kauoha mai i ke Kuhina Kalaiaina e koho i ekolu mau Komisina nana e nana na alanui hele.
Hiki mai he palapala na Ka Moi, e kauoha mai ana e hoopii ae i ka uku o na Kuhina.
Makemake o Hon. Ukeke e waiho i ka palapala apopo, alaila hapai hou.
Noi mai o Hon. Mahelona e waihoia i ke Komite Wae, a na ia Komite e hai aku i Ka Moi i ka loaa ana mai o kana palapala, a e noonoo ana keia hale ia palapala - ae ia.
Ua kohoia o Mahelona, Kaapa, Kahaulelio, Hoika a me Nahaku i poe pane aku i ka palapala a Ka Moi.
Noi mai Hon. Kamika e haawi ia ka palapala a Ka Moi i ke Komi te Wae. A ua Kohoia o Kamika, Keawehunahala, Aholo, Kamalo, a me Ailuene.
Heluhelu mai o Hon. Kaapa he olelo hooholo e kauoha ana i ka makai o ka hale e hoolako mai i na hoa pakahi i mau kanikau a i mau kaa e hele ai i ka hoolewa i ka Poaono.
Noi mai ke Kuhina o ko na aina e, e ae aku i ka hapa mua, a ole i ka hapa hope, oiai aole e ae ia na kaa ia la.
Noi mai o Hon. Kakani e hoomoe i ka olelo hooholo a pau ma ka papa.
He hoololi ka Hon. Mahelona, a eia kana e hoolako mai i na hoa o keia hale me na aahu eleele.
O ke noi e ae aku i ka olelo hooholo e like me ka hoololi - ua lawe ia.
Heluhelu mai o Hon. Kamalo he olelo hooholo e olelo ana, o na dala i hookaawale ia no ka unuhi ana a me ke pai ana no ka Buke o ka Aha Kiekie e hoolilo ia no na lilo ponoi wale iho no.
Ku mai kekahi poe he nui wale a olelo mai e hoomoe ia ma ka papa ka olelo hooholo.
Heluhelu mai o Hon. Mahelona he olelo hooholo e hoolakoia na hoa a pau o keia hale me na aahu eleele me na kamaa, papale, a e uku ia ma na dala i hookaawale ia - haule.
Noi mai Hon. Keawehunahala e ka pae ia na rula, a e noonoo ia ka bila e lawe mai ana i na moo nahu ma keia aupuni.
Wahi a Hon. Ukeke, he maikai ke kanawai, a pokole nae, a he hoololi kana ma ka Pauku mua, e hoopaiia aole e oi aku $5,000., a ma ka hana oolea i 10 makahiki.
O ke noi e like me ka Pauku o ka bila, ua hooholoia.
Heluheluia ka Pauku elua. Kue mai ke Kuhina Kalaiaina.
Ninau aku o Hon. Kaapa, ua hoopai ia anei ka haole nana i lawe mai i ka Bea.
Wehewehe loihi mai ke Kuhina.
Aia o Hon. Kamalo ma ka aoao hooholo i ka bila.
He mau ninau ka Hon. Keawehunahala i ninau aku ai i ke Kuhina Kalaiaina, a maia mau ninau i mahuahua'i kona pono.
Kokua mai o Hon. Bihopa i ka lawe mai i kela mau moo nahu i keia aina.
Kokua o Hon. Kapena Loke i ka lawe mai i na moo nahu.
Kue mai o Hon. Kalakaua i ke kapae loa i ka Pauku i hooholoia.
Noi mai o Hon. Kamalo e hooholo i ka bila, oiai e wae mai ana no o Kauka Hili barani i na moo ino loa, e like me na pake ana i hoouna mai nei.
Hon. Ukeke, ua ano e loa ia i ka ike ana i na'Lii e hana ana e like me ka na Kuhina. A ua koho ia ma ka hooholo i ka bila.
Noi mai o Hon. Hoika e waiho i ke Komi te Wae. Makemake o Wana e lawe mai na moo i Hawaii nei.
Kokua o Hon. Bihopa i ka lawe mai i na moo nahu.
Wahi a ke Kuhina Kalaiaina, he mea