Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 26, 30 Iune 1866 — Ka Moolelo Makahiki Ekolu o ka PaPa Hooko o ka Ahahui Euanelio Hawaii. [ARTICLE]

Ka Moolelo Makahiki Ekolu o ka PaPa Hooko o ka Ahahui Euanelio Hawaii.

Ke waiho aku noi makou i ko inakou Pa-j lapala Hoike no ka makahiki i pau i ka la , 31 o Mei, IS>6. me ka hooinnikai ona i kej Akua no ka holo pono nna o ka makou mau ( liana a hiki i keia manawu. ! OIHANA KULOKO. I Na LoAA MAI NA EKALESIA .MAI. j Ma ka Palapala Hoike a ka Puuku e ike j ai kukou ua muhuahua ae ka manawalea! nna o na ekaleaia. He S 1310.03 ka oi o| na loaa mai na ekalesia mai, i keia M. H. mamuu o na loaa i hoikeia lune 1565. i A ina e hoohui kakou i na ilala he 8542. j 98> i hnawiia i kela M. H. i ku Ahahui! Misionari ma Beritania, 5467.15 ku oi o na j loaa o keia M. H. moi na ekaksia o Hawaiii, nei. He mea e oluolu ni ka manno, ke ko-i kua ana mai o na ekulesia opiopio ma Maikonisia. Hc nila niu, Uo lakou waiwai ij hoouna inni. n no 18b5 he 863.32 ua loaa. n no 1860 he $50.60. Aole i hui iloko o. keia, kekahi mau elula i hoounaia e ko Mai-j koniaia i ka Ahahni mn B«»setona. iVln keia papu malalo nei e ike ai kakou ij nn Loan no iia inakahiki ekolu i halu. j 1«14 1405 18<W [ No »»r* Kkuleila Kul"Wo 57 00 073 05 '-21 41 ; N» k« l>i*l-l*«l»|mltt :|0 U7 10 l'O 00 So ka nna v- »S »y 57 No ka Wmhuno t km» W No »4 llm>» KuwhUo _3Stf6W j 80 4ua C'J 5757 7 J No nn AUi» «f, M>»ikwni*!a, W W j a j i Manmmh!» t V» Almhui ! ium IU'U-lon*. !>1- 35 , ! Ka Waiuona Bukb o ka Papa. j lloko o ka M. H. i hala ua haawiia mai • kekahi mau Uuke waiwai loau i hoopukaia ij na maknhiki mua u ke Pai palapala ana ma, Hawaii nei. Ua wahi maikai ia keia mau ( huke, a e malamu loa ia uua. Ke noi nei | niakou i na makamaka, e waiho inai no keia wuihoim i na huke a me na palapala e pili nna i ka hniin misiooari mu keia Pae aioa, u ma keiu moana Pakifika, He aneane 2001 mau buke ;nn keia waihona i keia mannwa.| No na Ekaw:sia Hawaii. I Ua hookahunaia hookahi kahunapule mao- j li ma ka mokupuni o Hawaii, elua inu Oahu.i hookahi ma Kauai. O ka huina pau o na i kahunapule Hawaii e noho Knhu ekalesia j nei, he iwnkalua, Ua hoi mai o Toma Takina, ma ke kena ia e keia Pwpa, i kona nina hanau nei. n ua hoomaka oia i kn han» ma Wailuku, iwaena 0 na hnole a me na kunaka maoli. Kha mau mis\onari kuloko Hawaii i ko-| kua ia e keia Papa i ka M. H. i hala ; ma I Hannpepe keknhi, a ma Niihau kekahi, a «lun Muui. Ua lilo o Hev. Poka Gelinn » 1 misionari kuloko no keia Papa, a ke kokun j nei makou iaia ma kona hana ma Huelo inej Keokea ; a ua kokua i i no hoi o Rey. J. Bikanela ma Ewa, e like me ke kokua ia ana i kela makahiki mamua. No K& AO A.Na NO KB KULA KAHimAniLK. Ke malamnia nei 110 keia kula e Kev. W. P. Alekanedero, a ke holo nei 110 ka hnna. Ua emi nae kn nui o na haumana. Elua mau houmana mni na M. H. inua o keia kula, i hoomau ke kula ana « komo iloko o keia M. H. Hookahi o laua i loaa kn hana I ina llauula, Oahu. He umi mau haumāna | hou o keia M. H. liookahi o lakou i make,| n hookahi i haalele. Nolaih he eiwa ka > huina pau o na haumana i keia manav%*n. j Tta hoik6 mat o Alekanedero ia makou,| no na mea i ao ia i keia M. H. ua pau ka! * Hoike no ka oiaio o ka Palapala Henio-! lele," ka "Olelo no ko ke Akua ano," kai •» Moolelo Ekalesia," a i kela hebedoma ke»a hebedoma hookahi weheweheanio ka Palapala Hemolele. hookahi haiolelo hoao ana e kekahi o ua haumana. a me hookihi olelo, ao aoa a ke Kumu. Aole i Uwa na paahioa no na kihapai kuloko a kuwaho o kakou ; nolaila he pouo ia kakou e kuhikuhi i na kanaka ui a makaukau i keia kula Kahunapule. He mea • pono ai ka haoa, ina e haolohem kem mau |*o k»hea e kekahi o na keHei * me

na Li r «-haoic i makaukau ma ke kamaii o hioie. Ke K la KaikahaH'.ne o Waīalia. La neeia keia ku';a 1 oko o Aukake. e liwe me ka hoohoio ana lune, IS6o. Iloko 01. Aukake me Sepaken»aba, ua hooponoponoia. ; ' a ua hoonuiii ae ka hale e O. H. Kulika, a p*u e na daia i waihoia ma ko nmkou lima no ia hana. Ua hoomakaia aku ke kula ana. a he 37 ka i komo mai ia ti:ahina. I ka la 11 o lanuars, ua loaa he 50 haumana ma ia kula, no Hawaii he 15. no Maui 15 t no Oahu he 16. no Kauai he 3. :i no Maikoniāia hookahi, he kaikamnhine na Kaelen.akule. Aole i lawa na da!a no ka hoo- ; naauao ann i na haumana lehulehu ae maluna ; o ke £0, nolaila oia ka paiena. Ua nui no na mea e hoolana ae i ko ka- ' kou mau naau no na kajkamahine ma keia | kula ; aka ke p.iipai nei makou i na mea a j pau e hoomanao nloha ana i keia hana, e ■ nonoi kakou e iho nui mai ka Uhane Hemo- i lele, i ko loa na n>ea i imi ia e kakou ma ka j hookumu nnn, a ma ka malama ana i keia kula. O Liz2ie Laiana ke kokua no Kuhka a rne kana wahine no ka makahiki i hala, a e kokua hou ana i keia makahiki aku. Xo ke Pai-palapala ana. Ua hoopukaiu i keia 31. H. e makou, ka 11 Ui Kamalii'' i oieloia i kela hoike ana o makou i 1565. Ua lawe koke ia hookahi hapalua o na 2000 i pai ia o keia buke, a ma ia mea ua akaka ke kupono ana o keia buke i na kula Sabati o kakou. Ua pai hou ia 3000 o ka " Ui no ke Akua a 5000 pakahi o na Palapala Liilii Helu 4, 6, n ine 7. Ua noi makou i ka Ahahui Pai Baibala o Amenka, i mau Kuuoha Hou hapa haole, hapa Hawaii, a ua loaa mai, a eia mai ma ka moana. o ka hiki mai no koe. Ua hoouna aku enakou i ua nhahui la. he S3OSS4 na loaa no na Baibala i kuai lilo ia ma Hawaii nei. A eiu inai no hoi nia ka moana he 2UOO o ke Kumumua Hou, a me 3000 Lila Kamalii ; a ua uku aku makou i ka j anahui Pai-palapala Liilii ma Nu loki, he j 5705.84 no ia mau huke. Ua loaa wale no j hoi, mai ka ahahui kula Sabati ma Pilniīelepia, he mau kii nui mea hoakaka i rta inea 0 ka Palapala Hemolele ; he inau kii keia e holo ai ke ao ana o nn kula Sabati. A ua lokomaikai mai ka ahahui Pai-palapala Liilii ma Nu loka, ma ka haawi wnle nna mai he 100 Palapala Aina no ka Palap;il.i Hemolele, he mau mea kupono no na kahuna- j pule, a me ka poe haiolelo. j Iluko o Apei'ila ua hoomakaia ka nupepa | Ke Alaula ; he nupepa kii no na keiki, ma ka hooponopono aria o O. H. Kulika. Ua hooikaika nui ia, i nani a maikai keia nupepa. Ua lokomuikni mai na ahalnii Pai- j palapala Liilii o Nu loka a me Busoiona, j ma ka haawi mia mai i na kii i mea e nani j ai ka helehelena o keia nupepa. K hoopnka J ja keia nupepa i kela mahina keia mahina ; | he hapaha ka ukti makahiki. Ke lana nei ! ko niakou munao, e wniwai koke nna na | keiki o kakou i keia nupepa ; a ina i mala- j maia na helu i lilo ole a iiala na makahiki, ; ahiila ke huinuhumu ia a lilo keia i buke j nani i oi loa o ka makemakeia mai e na j kaiualii. : Ala ka olelo o ka Pae aina o Kilipali ua | pai makou he 500 o ka " Ui na ke Akua" j 1 unuhiia'ku mai ka olelo Hawaii e JRev. J. M -hoe. Akahi no a pai la he buke, ina kekahi olelo e, i hoomnkaukauia e kekahi kanaka Hawaii. Ma ka olelo o Ponape ua pai hou ia he buke moolelo o ka Baibala, a he wahi Himeni uuku. A ua pni no hoi makou ma ka olelo o Ponape he 1000 o ka Euanelio o Luka,a he 1000 o oihana, i hoomakaukauia e Kev. A. A. Tureke. Ke hoomnkoukau nei no o Kev. E. W. Kalaka i ka Baibila hou ma Nu loka, a ua manaoia i ka pau ana o keia M. H. 1566 nlaila jwha e pau keia hana nui. Ua lohe makou iaia, i kona oluolu e noho aku ma Nu Inki, a e hoomaknukau a hoopuka mai i mau bukc ano hou aku, nolaila ua noi aku makou iaia, a pau kana hana nna i ka Baibala, e hapai ia i ka buke hoakaka hunolelo o ka Palapala Hemolele i hoomnkaia mamua aku nei e Rev. E. Bond. Mninua o ka pau o keia M. H. e makaukau nna paha ke kope o ka buke u kuhikuhi (>auku o ka Palapala Hemolele/' e Kev. B. W. Pareka, a na Kalakn e hoopuka inai. Ua ae o Kev. J. F. Pogue e hapai aku i ke kakau buke nna, a ina pela, e iilo auanei kona nawaliwali ana a me kona haalele ana ia Lahainaluna. i mea e pomaikai loa ai ka kakou hana. Ua manaolnna oin, aole e liuliu, a e loaa'hna iaia ka ikaika kino kupono no ka hapai ana ia hana, a ke makemake nei umkou e hoomakaukau oia i na buke wehewehe Baibala. Ke paiia nei he buke i kapaia - He Hnawina kamalii," he Ui kupono keia no na kamulii opiopio loa. A ua makaukau makou e hoopuka ka helu 2 o na olelo Ao Liilii, ka moolelo no Opukahaia, ka mooleio no Keopuolani, a me kekahi buke no ka hoomaoa Pope; a ua hooholo m*kou e pai hou ia kekahi mau mea o na PalapaU Liilii. Ma keia hoike, ua akaka, e pau ana no na 4ta)a no ke Pai-palapala e waiho nei ma ko makou svaihona, u me na dala e ae a pau e haawiia'aa mai no ia oihana. lloko o ka makahiki i haia ua hoounaia mai ko kakou hala peUpaU he 2,600,486

a«n i a he 2.-537.295 o ke:a i alo rr.a ke kuai ana'ku. O m 'oaa nn ia nuiu l'ake t k'uai ;;;o Ia aku he 6593.-I i. OIHANA KI'WAHO. U.i kuai lilo ia ka Hoku Ao. Dekei«abi 1565. ma ke kauoha o k i Ahahui Misiomri ma Bosetona ; a iioko o na niahina tnua paha o 1567, e hiki tuai ana he moku hou, me ia inon kahiko no. E ano iike ana no nie ka inoku kahiko, a mahuahua iki ae paha. MaIKO.V.'S!A. Haalele ka Hoku Ao in Honoluiu nei i lulni 17, 1565. O ka umi ia o kona ho!o ana i ke Komohana. La kali ka moku h Mr. Done, e hoi mai ana mai Amerik.t mai. he mau hehedoma ke kali ann, a i ka lohe ana ua ili a nahaha kona moku ma ke kaikuono o 4 \lesiko, ka holo koke aku no ia o Hoku Ao. Ua hiki mai nae oia » ka 1;\ 25 o lulai, a hahai koke aku no maiuna o kahi kialua o Oleil. n pae e oia a me knna \\*ahine ma Ebon, mnmun ae o ka Hoku Ao. 0 Rev. J. S. Emesona ko inakou E!e!e i Maikonisia, a ua pomaikai na misionari Hawaii, i ka lona ana o kekahi mea kamaiiio me lakou ma ko lakou olelo ponoi. Ua hoi o Kano (Mr. Snow) a me kana wahine a ine na keiki i Ebona maluna o Hnku Ao, O R. Maka a me kana wahine, no Waikane, Oahu, kekahi mau misionari hou i ho!o aku maluna o Hoku Ao n noho ma ka Pae Air,a o Kilipali. Ua haawiia ioia he paiapala ae haiolelo e ka Ahahui Euanelio o Oahu, mamua o kona holo ana. Mn ka ae nna o kona man hoa a me ko makou mau Elele, o Mr, Emesona a me Mr. Kano, ua hofo mai o Haina no ka hoolana mai; a ma ka iapaau ana o na Kauka, ua ola loa oia, a i ka la 25 o Mei iho nei, hoi hou oia*i kona kihapai ma Karawa, maiuna 0 ka Pfeil. iMa ia moku no, ua hoouna aku makou i na mea a pau i kauohaia no keia makahiki e na misionari a p;ui a kakou ma Maikonisia. PoNAPE. Runoliti—Kev. A. A. Kureke (Sturgcs) a me kana wahine. Kev. E. T. Done (Doane) a me kana wahine. Ua haalele o Done ia Ebona, a ua hoi hou 1 kana kihapai ana i mahi ai no na makahiki ewalu mamua nku nei. oia hoi o Ponape. Ke holo nei ka hana imua ma Ponape. iwaena no o kc kue la, ke ahi a me ka hookahe koko. I ka mahina o Feberuari. 1865, ua puhi ia i ke ahi e ke alii Nanakini ka hale pule i kukuluia me ka luhi nui ma Konokiti. A ua hoennaka'uka'M oia i kanaU?. i ole e hnli i ka aoao Kristiano, ma ka pepehi weliweli ana i kakuhi poe u make loa. Iloko o Aperila, ku aku ka moku powa ka Sc?iadoa malaila, a hoohaunaele, ina ke puhi ana i ke ahi he eha mau moku okohola. Mamua o ke pulii ana, haawi e aku oia i na inoku i na kamaaina e hao, a be mea oluolu ka lohe ana ; kakaikahi na hoahanau ekalesia i puni i keia hoowalewale nni. 0 na Kapena a me na ohua o keia mau moku i powa ia, ua noho lakou i uka he eha inahiua. a he inea hiki ole ke hai aku i ko lakou hoohaumia ana i kela lahui. Ua kaapuui pinepine o Mr. Kureke a me kana wahine i kela inokupuni. Akn, hai mai 0 Mr. Kureke, oole i like ku luhi o ke kaapuni ana ī keia manawa me ka wa mamua, 1 keia manawa, he lehulehu na makamaka e hookipa oluolu aua ia makou ma kela wahi keia wahi, me ka hanai pono mai. He kanakolu mau mea i hookomo ia inai iloko o ka ekalesia i ka M. H. mai Augate 1864, a hiki i Augate 1565, elima make aku. 0 ka huina o na hoahanau e nnho nei ma Ponape, he 179. Ua kapaeia kekahi poe. Ma na mea ano nui. ua holo maikai keia poe. 1 inai nae Uo lakou Kahu, ua like loa lakou me na keiki opiopio loa. Hookahi wahine i make lanakila lo;i; o Ruta kona inoa. Ua iini kona naau e halawai me lesu. Aole hooknhi huaolelo i puka mai mai kona waha mai, aole hoi he nke e ola. Palapala mai o Kureke, "Ua oluolu loa makou no na hoahanau ; o kakou kekahi ī hookipa i ke kiaha o ko makou oliali, a he kiaha nui no ia, ua piha loa a hanini." Olelo mai o Emesona. ua huli mai ka hapa nui o na alii nui, a ke helu nei ia lakou iho ina ka aoao o k i Baib3la a o ka misionari; a pela oo hoi ka hapanui o na kanaka. Ua kaapuni o Done ia Ponepe i na la mua o kona hoi ana ilaila, a o Kureke me Emesona pu, a ua hiki pono ia ia ka hoohalike ana 0 keia manawa me kela manawa ana i noho mua ai ma Ponape ; a ua hai mai oia i koua olioli loa no ka laha ana o ka pono, #3 ka nui o na mea loaa i ka heluhelu, a no ka makaukau o ua alii e hana pu iloko o na halawai. Ke mauao nei oia, o ka kakou hana 1 keid aku, oia ka hooknmu paa i ka mea i hoomaka ii; a o ka hoonaauao'na ia lakou iloko o na knla, oia ka mea e ko ai keia. Ke kahea naai nei nae laua me Kureke i mau kumu Hawaiie ao kuln malaila. Ua loaa ia Emesona ma Mokile, he mokupuni e waiho ana be SQ raile raa ka hikina mai o Ponape, l.e 15 mau mea i loaa ka heluhelu palapala i hoomakaukauia oo na kanaka o Ponape. Ua ao ia Ukou e kekahi haole i noho mua ma Ponape. Uauna. (Kusaie). Ua holo aku o Mr. Kano ilaila iloko o Sepatemaba 1865. Hookahi wale no hoahauau i haalele loa i ka ekalesia ilokoo ka M.

H. ui ae oia hiki ini nku o Mr. Kano. Ld kupae i.i oia e lakou iho, a o kona haaieie loi r>o i.i a hoi hou i ka hooniana pegani. Eha r.i?.u mea i kapaeia, a aole nae i haalele i na hnhwai o lakou. Palapila ma: o Mr. Kap.o. aoie lakon i hoopoina i na mea i hauie aku a i kapaeia, aka, ua nonoi ia ke Akua no iakou i ko iakou mau pule a pau. He kanaha p»ie irni hou ; ke hui'a me na imi kahiko. loaa he 100 ; a iloko o Sepatemaba, ua hookomoia he 30 o lakou iioko o ka ekalesia. \olaila. he aneane 90 mau lala oia ekalesin i keia manawa. He 70 galani aila niu i manawaleaia ma ka mahinahou no na ain< e, a ua hoounaia mai ia-nei maluna o Hoku Ao. Mea mai o Emesona ia inakou ma kana hoike no Maikonisi:i, o keh puali Kristiano ina Lalana, aia lakou imua !oa o na kanaka a pau ma Maikonisia ma ke ano makua, a ine ka houk;»i»aka ana. a me ka like ana me Kristo. Ua olelo mai ku laila Moi ia ia, o na kanaka i huli i ka pono, o lakou kona poe i oi o ka maikai ; a olelo »nai no hoi, ua haalele ia i kona akua kahiko. nona ka hooponopono ana i ka makani a me ka hoohua ana i na hun, a ke imi nei oiā i ke Akua oiaio. Oiaio maoli ka Mr. Kano i ka i ana, <4Kupanaha ka ke Akua i hana ai no keia lahui i loaa ia mamuu he pelapela a he lapuwale ! Mainua, he hupo loa, he makaala ole me he inea make la ; i keia manawa ua miki loa mai no na mea e pili imki i ka Olelo a i ka Hana o ke Ola." He mea keia e hoolana i i ko kakou manao no na kiliapai kahi a kakou i hoom?ka ole akuuieohimai i na hua. Ka Pae Aina o Eeona (Marshall ls.) Ebom. Rev. B. G. Kano (Snow) a me kana wahine. H. Aea a me kana wahine Debora, Namuril,\ J. A. Kaelemakule a me kana wahine. Jnluit. Kev. L). Knpali a me kana wahine Tamara Kealakai. Aole i ae pono ka manao o na alii a me na kanaka o ELona no ka Imalele ana o Mr. Done ia iakon e hoi aku i Ponepe, no ko lakou alolia loa iaia;.«ka, mahope, manao iho na hoahanau o lakou, o ka mea a lakou i nole ai, oia ka mea i waiwai ai o Ponape. Ua waiho hou ia o Alr. Kano a me kana wahine, me ka ne!e i na hoa hana haole, a he mea pono ole no ko laua mehameha loa. Ua kauinaha iki no laua, aka. ua ae oluolu no. Palapala mai o Mr. Done :—"Ua nmikai ka Aea hana ana i ka wa i kaawale ai o Kano i Hawaii, Ua hauie kekahi poe, aka, ua nui no na rnea hou i huli mai." He 310 mau hauinana kulaa Aea i oielo mai ai ma kana Palapala Hoike. He 17 mau mea nno alii i loaa ka heluhelu. ike o EnKSfina ina ka hoike kula olaila, he lt2o mau hauinana, o ka nui he mau kaikamahine, a he mau makuahine opiopio. O ka hapa nui o I ikou, ua loaa ka heluhelu ; he 40 o I ikou i hoopaanaau i ka Euanelio o Mareko mai muaahope; he 50 i hoopaanaau i ka papa alualua ; a he 50 i makaukau ma ka hiim ni ana. Mahalo no o Etr.esona i ka holo ana imua o na kula ma Ebona. A no ko Aea hooikaika maikai ana, ua ae ia o Aea e haioielo. He inanawa pokole ke kn ana o Hoku Ao ma Nannr<h\ Penei ka Mr. Done olelo:— Loaa aku ia mnkou na makamaka (oia hoi o Kapali a me KaelemHkule ina) e noho ana me ka na kino. Ua halawai makou a lohe makou i ka laua inau hoike no ko laua k:hapai. Ua hoopilikia loa ia laua e kekahi haole kuai aila i hoonohoia malaila e na Kapem o ka Hoku Ao; aka, i ka nana ana i na mea a pau, ua nee iki aku no ka laua hana imua. Hooheloia, e ooho aku o Kapah ma kekahi aina e aku. Mamuli o ia hooholo ana, i ka hoi ana mai o Hokuao mai ke Komohana mai, ua nee aku o Rev. D. Kapali, n me kana wahine i ka mokupuni i kapiia o Kaluiki (Jaluit). Ua hoomakaukau e ia no ke alanui no keia mea; ma ka launa ana o Kanoa malaila, he mau hepeiloma mamua. a ua ae mai ke Alii olaila e noho aku kekahi misionari meia. I ka nana aoa. ua hoomaka pooo ia ka hana ma keia mokupuni hou. Ua launa īki o Done ma ka mokupuni o Mile % i kona 'nolo ana mai Honolulu aku, a ua halawui me ke Aliio Kelime (Drime), ka ino» wahi a Done, he kanaka oluolu keia, a ua ae mai e maiama pono loa i kekahi Misionari. He kihap:iiano niaikai keia, kupono i kanaka Hawaii. He nui iki n« oa uhane malaila, a he aina ai uo hoi. Ua ku ka Hokuao ma Oniiro (Pieasant Is.), a ua manno paa o Emesona, ua wehem ka ipuka malai'a no ka hana misionari. No ka nui o na da!a iloko o ko kakau waihona, a oo keia mau leo kahea mai Maikonisia mni. ua hooholo ka Papi Hawaii e hoouna hou i mau misionari hou. E nonoi ikaika kakou i ka haku nona ka mahinaai, e hoomakaukai:, a e hoouna aku i mau p«ahana kupono uo ka hana ma Maikooisia. Paf. Aina »> Kiupah (Gilbsrt 1»), Tar<nca. Rer. J. H- Mahoe, a me kana wahine Oiivia, G. Haina, a me kaoa wahine Kaluahine. Apaiana Rer. W. P. Kapa, a me kaoa wahine o Maria, o D. P. Aumai a me kana wahine o Maule. Butaritari. Hev. J. W. Kanoa a me ka-

na \vnhit)e Kahoia. K. Maka a me kana wahiae o Kelau. Ma Araerika, Rev. H. Biuarau a rae kana wahine. Ua hoi 0 Binarau i Ameiiki no kona nawaiiwali e hoolana mai. Ua loaa iki kahi ikaika iki, a ke manao lana nei oia e hoi hou mai, a e heie hou aku no i Maikonisia. iVo Tarcnca. Ma ka hai raai a Emeaona, 0 na halepule, a me na halekula, a me ko lakou mau h«le noho, he niau hoike lakou no ka hooikaika ana o na m:sionan, me ka loaa ana no hoi o kekahi hua. lle kanalima (x\ha poe e ao ia nna i ka heluhelu, a i ka himeni ana. Elua, a eono paha i loaa ka heluhelu. Ma Apaiana. Ke kupaa nei ka Moiwahine. Ma kekahi halawai haipule, wahi a Emesona, o ka Moi no kekahi a me kana wahine, a iaia no kekahi o na pule, a he pule niaikai no. Ua Inna kona manao no ka l«uira ana o ka Uhane Hemoiele me kekahi mau naau o ia wahi* He halawai pokole ko na Misionarioia pae aina ma Apaiana, me ka noho pu ana o Kanoa, a me Emesona, a hooholo lakou.e nee aku o Rev. J. W. Kanoa, a me R. Maka, ika mokupuni o Butaritari. Aole i kaumaha o Kanoa no ka haalele ana i kona hale ana i iuhi nui ai, a ke manae lana nei makou e aihue ana oia i ua naau o na kana ka ina kona kihapai hou, e iike ine kona aihue ana iko Apaiana kaiii ai.a i noho mua ai. Ua lawe ia o Kanoa a .ne Maka i Butaritari, a ina ke kukakuka anu me ka Moi opiopio oiaila, ua ae mai oia e malama la laua, a ua kuai ia inai he apana «ina no laua, iloko 0 ke kulanakauhale nui o lakou. Penei ka Emesona; Anoai aoie i ike ia na hoike o ka iauna ana o ka uhane o ke j Akua, nie na kanaka o ka pae aina o Kilipati, e iike ine kona iauna ana mai ma na ; kihapai ma ke komohana aku, he mau kumu no nae e hoonani ai kakou i ke Akua no Kilipati, a e hooiana ai i ko kakou mau naau. Aiilialiiua. Tat n:\VA. Omoa. Rev. J. W. Kaiwi a me kana wahine Hana Napaeaina. Hu?uivacr. liev. A. Kaukau ame kana wahine o Ruta Kaihihekai. Hiwaoa. Puamau. Rev. J. Kekela ame kana \vahine 0 Naomi. At\uma. Rev. Z. Hepuka a me kana wahine. Hanaahi. J. W. Laioha a ine kana \vahineo Hana Ihuanu. Uapou, Ilukaekau. Rev. S. Kauweaioha ame kana wahine o Kaaiawahia. ■ Ua kakauia ko makou Paiapaia Hoike i keia makahiki mahope koke iho o ka hoi ana mai o ka Hokuao mai kona holo ehiku ana i Nuuhiwa, a mai ia manawa ahiki inai 1 keia manawa, aoie makou i hoouna moku ia lakou; nolaiia, aole he.nui na inea a makou e hoike ai no kela Misiona o kakou. Aia a loaa ia kakou he moku hou, he ma- • naoiana ko makou e hoouna ia ana ka moku iiaiia i keia makahiki keia makahiki. Ua liiki mai ia makou he mau palapaia mai a Kauwealoha, a me Kekela, Kaiwi, ame Kaukau. Ika ia 20 o Dekemaba ke kakau hope ana oia mau paiapala. Ua oiuoiu na kino o )akou a me ko iakou noho ana, a no ka iakou hana aoie no he ine.i ano nui e hai aku ai. He mea kaumaha loa nae kai hiki mai ia lakou, oia hoi ka haalele ana o Ruka Kaihiheekai i kana kane. lioko o Aukake, ua holo nku o Kekela i Hooumi, mokupuni o Nukahiwa, kahi i hoonoho ia ai kekahi o ko lakou mau hoahanau maoli. Ke hooikaika nei oia, ahe 14 mau mea iauna inai i kona mau palawai, a 0 kekahi poe ua hanlele no. Ko Kekela palapala ia Linekona, ka Peresidena o Amerika Huipuia i make aku nei, ua unnhi ia, a ua hoolahaia ma Amerika, e E. P. Bona ī noho iho nei ma Lahaina, a ua lilo ia i hoike maikai a kaulana hoi ma na nupepa o Amerika, no ke ano o ko kakou mau misionari i na aina pouli. Itnle|ioiiia. Ua noi makou ia Kamika, i kona hoi ana mai mai ka hikina mai o Amerika a hiki i Kaieponi, e hele aku ia a ī na mauna olaiU mauka ioa, a e launa me na kanaka Hawaii 1 auwana aku a noho maiaila, Aua lohe iho nei makou, i ka la 9 o Mei, ua haaleie °ia ia Kapalakiko, a heie e ike īa lakou. Ke manao lana nei makou, e hoomakaukau ana ia i mea e ulu pono ai ka hana maikai a Tcodoa Kulika i hoomaka ai iwaena o lakou i na makahiki mamua ako oei, a e pau ; ana ka auwana wale ana a ia poe Hawaii i me ke kahu ole. i