Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 18, 5 May 1866 — Palapala Hoike [ARTICLE]

Palapala Hoike

No nii 31 rikiihiki KHu tt Ku ka I*m>u II «>onat<tiMo 1 kn \lm» 01010 o kn M. 11, 1 I ka lhilt slhaolrlo o ko HnH'nii Vac % 'lirut E like mc l*c knuohn a ke kiinaw.-w, m | mai ku hanohnno ia'u e waiho al;u i IMi, ! Hoiko, no na hana, a ino ua m<vi i hnrri i ■ I ka I'apa Hoonnauno, mni ka \va i ho .k ka Hale Ahaolelo iho nt'i, a hiki » pail' ana o ka olua makahiki. Mnhop.' i ; ihd no o ka hooholoia nna o ke I»nn ■ | maialo hoi o ia kanawai ka hnna nna «. u ! Papa,ua hookohu aku ka P?\pa mn ka O na Kahu Kula Nui i,i Hon. A. Fornn Na Kn.A Airprxi. ! I Wn wa i hmwia'i o keia Palapala H ! o ka nui o na Kula Aupuni e hiki ain * ' la i hanaia'i keia l'alnpnla Uoike, hc i o ka nui o na haumana c hele un:i i * - | kula ma ka awalika, he 7.JiG7, n«>h>ko : i o ia he 4,114 keiki knne, a he .'l,2'iM J mahine. Noloko mai o kr»a mau kui.i. i 29 kula kaikamahine, a o ka nui o na i | kamahine hele inau ma in inuu kuia n..i ! awalika, he 750. | Mamua akn o ka milama o Maraki - j makahiki i hala aku uei, he lo wale no « . ■ kaikamahine kaawale iloko o keia Au; ! oia hoi, he 7 oia mau kula ma Hur;. I - I ma Waialua, Oahu, 3 ma Lahaina. a 1 j Waikapu, a 1 ma Hana, Maui. a 1 !p - ; Koloa, Kauai. iloko iho nti o ka maLi; | i hala, ua hoopauia na kula elua ma W i i- | lua, no ka nele i ke dala, oia hoi, ua kui. • | hou ia be 16 kuia kaikamahine e like p' | 11 ma Hawaii, 1 ma Maui, 2 ma Oal. .. 1 j ma Molokai, a 1 no hoi ma Kauai. | 0 ke kuniu alai nui o keia hookaa ' \ ana me kc kupono maoli i oa kula o na > | kane a me kaikamahine, oia I paakiki o ka loaa ana o na kumuao wa . I noho pono. | Oiai aohe kula c hamamn nei i kei i » | noke ao ana i na wahine uo ia oihana. a o | ka hapa nui rvo o na kumu wahine e noi.o i nei i keia wa, aole i hiki loa aku i ka m.iij kaia ka Papa Hoonaauao i makemako i | Aka, ma ka mnnao ana iho ua pomaii«Jf ! lakou mamuii o ke ko pono ana o ka I; - : knawale ana i na keiki kane me na kaikaj mahioe iloko o na kula kaawale lehuh hu | wale, iioko o ka manawa pokole, e hani aU j »na no lakou m« keia hope aku i na men e , biki ai ke ioaa mai na kumuao wahine I kai, e like me ka mea e hikl ana. j Ke nana nei ka Papa i keia holopono mii I o ka hookaawale iloko o keia wa pokui*-. » | na kula aupuni iloko o na kula keiki kan a | me na kula kaikamahine ma ke ano nui loa, 00 ka pomaikai o keia lahui kanaka i ke ai>

\ h mai nei, a nolaila, ua hoomaopopo nui pa bknu n>a ia mea. <) k' kalu pilikia nui no o t»a kula aupuni, hi ne ie i na haiekula kupono, o ka puu o i uula o na apana, ua hiki ole ke hoopau k' piiikia, koe wale no ekolu a eha paha pin » i hiki ke hana i ko lakou mau hale l)!;< iho. No ka makemake o ka Papa e hoala i ka •!" r«!-.);a a me ka hoohui ana mai i na lali'.n mea keiki e kokua, nolaila, ua hooo;n iho hknu ina na wahi i makemakeia e ana i hale kuia hou. a i ole ia e hana hou nh'i i kekahi hale kula kahikoa maikai loa, in nn ka apann e hookaa ka hapalua o nz }n, al.ula na ka Papa Hoonaauao e hookaa ek:i!ii hapalua, mailoko ae o na dala e wai--0 nna malalo o ko lakou lima. Iloko no o e.a inanawa, ua lehulehu wale na wahi i Ipkua mai i keia olelo hooholo, malaio o keia |e!o hooholo, ke hanaia nei kekahi mau haie pu, a ke ohi nei na makua mea keiki i na lla (io ke knpili ana i hale kula ma na wahi e 'JO. ile 15 o keia. mau hale kula hou, iu m:\ ka mokupuni o Hawaii waie no, a 3 in Kauai, n 1 ma Maui a me Niihau. 11«' m*a e ae no kekahi e pili ana i na hale uhi aupuni a ka Papa e inakemake nei e oik<' aku ia oukou, a me ka poe e ae no 01 ana ia mea. Ma kekahi mau wahi »hiiiehu wale, no ka nele i na linle kula Upuni. nolaila, ua inalamaia na kula maloko na hal»i halawai a me na halepule o na ©e Iluolepop<>, a o na poe Katolika paha e oho a;ia maluin o ka ainn. 1 ka hanaia na o kekahi o keia mau hale, ua kokua no ai puu <hla kula o ka npana, uka, aole nne o la "iau hale a pau. O kekahi o keia mau «le, ke ku nei iluna o ka mna kula. O ka ope o keia mea, o ka liio o na kuia aupuni !mca malalo o ka makemake o kela a me eia aoao hoomana, a ua oi ae maimia o ka ioukahi ka lir.i maoliia mai no e hele. A o ekahi hope no hoi o keia neie ana o ke upuni i ka pono mniuna o ia mau hnle, o v kunanaia a me ke kapaia'ku o keia mau linl»' Im: iiiiiu hale hooinann, a nole hoi he . 11),,m hal" kula aupuni, a ua makemake ole 'ia <• n:i makua mea keiki, o na nono hoomana 6 a«'. mai ka aoao hoomana o ka mea nona :i::ia kaiii i ku ai o ua mau hale kula la, he ui'-a kiipono maoli no ka hoomaknuknu ttn;i •• like me ka liiki, i na inea e iona ai ka Iki' i na kannka a pau iloko o na kula aupu* ni. ' Aka, i mea o ko ai ia inea, a e hooko poUoi ri hoi me kn like a me ka maikni n puni plt< ri nipiini. ua kupono loa i na kula aupuni € !K<• ia aku me ke nno kulana ku i ka wa n\:\ na n,i*a pili hoomana. Ua manao iho ka P;ij>) ii,i pono e hoonui ne i ka uku o na kumiiao o na knla oupuni, i mea e hookono--ioiio aku ni ia lakou e maiama i ka lakou in iii kula me ka maikai i ka wa e kula ai, n<> k;i loanao pu ana iho kekahi ua oi ka pono a m > ka pomaikai o ua inalama kuiu a < iwa jwhn iloko o ku mnkahiki hoo.knhi. me ka malaina pono ia, mamua o ke kiil.i ana i makaiiiki okoa me ka maiaina poiio ole ia, a me ka iolelole pinepine Ua fn:ui:io lakou he pouo ke hookiekie aku iu (na kuimi,) iloko 0 ko lakou manho ilio. a iloko hoi 0 ka manao 0 ka poe 0 leo fako!i waln, me ka hoike aku hoi ia lakou i l<a lnki ke loaa ka hanohnno a me ka waiwai «i..muh o ka hooko |M)l<»lei ana i na hana i w.e uu aku ia lakoM. Ma na innimwa a me «1 \;ihi kupono ua hoohnnain na haumnn i k< kahi manawa, e kokua nna i ka hoomaikm ana i ko lakou ola kino, a he kokua pu fcoi ma ke kuai aua aku i mau buke kula, §W| ikakau, a peia aku, no na haumona, me :ltu h.tio!i!o aku hoi ia Jakou he poe e kulenna liko ,na iloko o ka mahiai aua a me ka hoo«laiu nna 1 ko l.ikou mau linle kula, a me ka Ain.i pu. %v\.\ K'.kkik Ak, a nr na Kula Wak, kaih O SA OI.KLO HAWAU KA OtELO S AoU. J .W.; o Imhiimltuta.—Ua hookumuia |tei 1 kul.i e kn A. B. O. F. M. a mahope ae i ke Aupuni.ua hoololiia ae he |cau kumuao hou, a ua hana hou ia, a hoo--41);'. liwiiia iloko iho neio ka uinkahilu i haia. 0 l»'ev. Mr. J. F. Pokue, kumukula, a me £ l\ Alekano<iero, kokuakumu, ua haalele ti,i; !aua iloko o na elua makahiki i pau ae ei ; ua hookohu mua ia 0 Uev. S. E. fiiho* pA 1 kmoiii i kokna.a mahopo mai hookohuia 1 kiimuluna, a 0 ka Rev. C. Andrews iu'hukokiia. No ka nahaha 0 ka haienoho 4> 1 1 kumuao, nolaila ua lapili hou ia, a ua lioo.nnikai ia ; n «o ka alaa pu ia a Hhiolo ka halemoe o na haumaua il«ko o ke makani mo iho nei, iloko o ku maiama $t> lK ke;nat\i i liala, nolaila, ke hana hoti ia i keUhi haie paa «m kona «rahi, a 0 ka ii ke huiia me na mea« a« e pooo ai« #* ki nna i ka £1,000. '' < > ka nui o ua haumana e noho ana ma•>o ma k«U, i ka wa e hanaia nei keia pa|a« 1 " iioiko, he 73. Oiai ua hele raai Li poe. waenakonu mai 0 na kanaka Hau*aii l\uonoono. nolaila. ua makeinake ka Papa Hmmaauiioe aoia lakou, aole wale 00 ma ike puiapaia, akn, i ike pu ai lakou i k« ohaua a «*ne ka noho inaikai im, oiai lakou <? ih>Ho ana iloU oia kula, ae *hootnaainaa mau no hoi ia likou ma ke ano « ka noho maikai loa ana, a me na mea e liaoa mau ia iuy ma ke ola naauao ana, i hiki ai ia Jakou i ko lakou wn e puka roai

ai maiioko o sa kula. ke halawai aku rr»a ke kuhna kauhke me na poe i hanau ia a i ao »a hoi m:i na aina e. e hakoakoa, a e aumeume hke ai me lakou t» oihana khuk-hu waie o keia eoho ana'ku. Oiai o Mr. S. T. Aiekanedero e noho ku* mukokua ana, ua hoomaLaia ke kanu ana i ke ko e na haumana me ka holo pono. a i ka makahiki i hala iho nei he umikumainakahi poha eka ko i okiia, a ua loaa mai he 81.200. O ka huina o na lilo a pau o ka Papa Hoonaauao no Lahainaluna no na makahiki elua e psiu ana i ka la 31 o Maraki, 1566, he $10,077 21. a noloko mai o ia mau (iala, ua lilo he 51,021 S1 no ke kapih hou ana i ka hale noho o na kumuao, a he $4,000 i hooliloia no e like me ka mea i hai rnua ia oe nei ; a o na dala koena he S5 t oso 43 ua hooliioia ma ka uku ana i na kpmuao, a me ke ola o na haumana, iloko o ka mnnawa i oleloia mamua ae nei. Ua noho ana a rue ke ano oia kula nui i keia manawa. Ke Kula Hanai o Hilo no na Keiiikane Hawaii.—O keia kula e ku nei ma Hilo, Hawaii, ua kokua maknhiki ia e ka Papa Hoonanuno ma ka uku nna i ka uku o ka kumu* luna a me ke kokua kumu. He Kula Hawaii Kiekie keia, no ka pomnikai a me kahi e ao ia'i o na keiki umi na npana o Hawaii ponoi iho. Aia ka malama o ia kula inalalo o Rev. D. B. Laimana, a o ka nui o na haumana e noho nei ilaila he 76. O keia ku!a ke mau nei no ka holo mua ana ma ka maikai a me ka pono. Oka ikaika o na kumu, aole nu i hoemi ia iho e ka o-o b na inakahiki, oiai o kona ike a me kona mana oluolu maluna o kana mau haumana, ua manao ia ia mea e ka Papa Hoonaauao ma ka degere kiekie loa ina ka pili ana ika hoopomaikai aupuni. Oke ki;muluna mahalo pono ia, ua kokua ia e knna kaikamahine, ka mea i komo iloko o ka oihana, me ka manno kuihe ole, a me ka iknika nui mao ole. Ke Kula Wue o Waioli no na Koikikane Hawaii.—O keia kula e ku nei ma Waioli, Knuoi, nia no ia malalo o ka malnma ana a Mr. A. Wilcox. Mamuli oka emi nui ana aku o na haumana o keia kula, nolaila, aole i kokua aku ka Papa Hoonaauao mahope mai o ka la 30 o lune i hala iho nei, koe wale no na mea i loaa mai ia kula noloko inai o na inea kanu o ka aina i hookaawaleia no la kula a i hanaia hoi e na haumann. No ka Papa Hoonaauao ke kula, aka, aole nae na lakou ka aina kuhi i ku ai o ka hale kula.

Ke noonoo nei ka Papa Hoonanuno no ka hoonui ana ae ia kula i nui kupono ai no na haumnna noiio mau he 25, a e hana hoi i hiki ke aoia a makaukau ka poe ma ia kula i hiki ke iiio i mau kumuao no na kula Aupuni ina Kauai, kahi e ike ia nei ka nele. O ka nui o na haumana e hele nei i keia kuia he 24. lie Kula Kuikamahine 7>ia Waialua.—Ain kein kula ma Waialua, Oahu, malalo o ka maluma ana o Rev. O. H. Ouliek. Ua malama ia keia kula e ka A. B. C. F. M., a he 50 ka nui ona haumana. lloko o keia mau kula eha i haiia inalnna, o ka oieio Hawaii ka olelo i noia. Ma Lnhainaiuna, Hilo, n me Waioli nae hoi, ua aoia ka oielo Eneiani ma na papa, me ka inakaaia, a me ka holo pono. Na Kula Enelam, kahi o ka Olelo EneLANI KA OLELO I AOIA. Ko nonoi nei au e hoike e like me mahope nei : MA ĪIAWAU. Kula haikamahine a Mrs. Kipimana, ma llilo.—Aia keia kula ina Hilo, Hawaii, malalo o Mrs. Kipimnna. O keia ke kuia hookahi o ia anoa ka Papa Hoonaauao i ike ai, ma Hawaii. He 2S na haumana, a aole i kokunia e ka Papa Hoonaauao a hiki ī keia manawa. Kula Im Enelanio Hilo.—Ke maiamaia nei keia kula maiuna o ka aina oka Papi Hoonaauao, a ua kokuaia aku i kekahi haawina makahiki he $500 mni ka Papa aku. O Mr. H. R. Hikikoki ke kumuluna, n o ka nui o na haumana he 45 keikikane a he 17 kaikamahine. Ke Kula Enelani ma Waimea. Hawaii.— Na Miss Laiann. Oka uui ona haumana he 17. MAUI. Kula Hana a na Katkatnakrne ma Lahmna.—Ua malamaia keia kula e na poe Wuhine Hooinana e pili ana me ka Hoomana Enelani. He 31 ka nui o na haumana, a ua loaa aku kokua i kela hapalua a me keia hapalun makahiki. Aua haawiia aku he $270 no fca hooiuaikai ana i ka hale a me ka pa kula. Knla KaikamaAine o Makatoao. —Aia ma Makawao, Maui, keia kula, malalo o Mrs. J. P. Grcen ame M««s Parker. He 29 haumaoa e ooho nei a e aoia nei ma ia kula. He kokua hapalua makahiki iae ka Papa, e like me ka nui o na haumana. Kuia La Enelaui o Lahaina.—Ua malama ia keia kula inaiuna o kahi o ka Misina o Enelani, a» maialoo Air. G. W. Hart, a oa kokua ikiia i kekahi haawina makahiki he S5OO inai ka Papa Hoonaauao aku. Oka nui o na hamnana roa ka Papa inea haumanao ia kela lie 62* a o ka nui o na haumana hele mau uia kn awelikn he-55.

A ua wehe ae ro hoi o Rev. Geo. Maion be knla hanai no na keikikane ma Lahaina. a i keia wa he umi ka nu» o na haumana. Kuia La Emlani o Lahaina. — l'i maiama la maloLo o ka Halepnle Kalolika Koma, e Rev. liaymond Deialande. O ka nui ona keikikane e hele nei ma ia kula he 23. Kula La Enelani ma Makatcao, M<nti.— Maiamaia e Kev, J. P. Green. Kula La Eneiaiii nia Kaluaaha. Moiokai. —Ua maiamaia e Miss Paris. Oka nui o na haumana he 49. UAIIU. Ke Kula Alii ma Kahehuna,—O keia kula, na hale, a me ka pa, aia ma Honolulu, a no ka Papa Hoonaauao no, aia malalo o Mr. J. R. Kinnpy ke kumuluna, a o Mrs. A. W. Allen ke kumuao ona hiumana ao kumumua. a Mis? M. E. Andrews a me Miss Louisa Brickwood na kokun. Aia no na iilo a pau o keia ku!a i ka Papa Hoonaauao. He 70 hauinana ma ke keena kiekie. a he 50 haumana ma ke kt 4 ena ao kumumua. He kuia keikikane waie no keia, oiai ua na kaikamahine i ka inakahiki i hala ae e ka Pajia. A ua hooliloia ke kula i kapaia mamua " Ke Kula uku ole o Honolulu," a ua knpaia o Ke Kula Kaikamaliine o Miiilam. Ua manao iho ka Papa ua pomaikai loa lakou ma ka wae ana i na kumuao no keia kuln, a he mea no hoi e mahalo nui ia ai na kumu. Kula Kaikamahine o Mililani.—Aia keia kula ina Honoiulu. O keia kula, ka iiale a me ka pa, no ka Papa Hoonaauno no, aka, o ka uku makahiki nae o na kumu, ua hooknaia maiioko ae o ka puu dala kula o ka apana o Honolulu. Aia keia kula malalo o Miss S. F. Corney, kumuluna, a o Mrs. Caroiine Kinney, kumuao o ke keena kula ao kumumua. He 33 kaikamahine o ke keena o luna, a he 3S o ke keena ao kumumuii. Aua maikni ioa no hoi ke ano o keia kula i keia manawa.

Kula Nui o Oahu (Oahu Cullege).—E ku nei ma Punahou e kokoke ana i Honoiulu. Ua hookumuia keia kula e ka A. B. C. F. M. ina na makana kokua ma Amerika Huipuia, a ine ke kokua lokoinaikni ia no hoi e ne Aupuni Hawnii. He kula keia i hoopaaia ina ka Pnlapala Hoohui, a na ke Aupuni e koho i elua iuna hooponopono no ia kula. Mawaho ae o ka aina i haawi wale aku no ua kula nei ua haawi pu ke aupuni i ke kokua no n.i haumana ekolu ma ke kula nui. O. W D. Alekaneddiro ka Peresidena, a o Proof. a me Mrs. E. P. Church, a me Miss Coan, na kumuno e noho nej. Oka hapanui o na liaumana, aia no ka noho ana a me ka hanai ana ma ke kula nui. He 47 ko lakou nui, he 30 keikikane, a he 17 kaikamahine. Kula Nui o Kaalaa, Panoa, (Kaalaa Colīege).—Ke ku nei keia kula ma Kaalna, e kokoke ana i Henolulu, malnlo o Rev. E. Ihbo(son, he 26 haumana, (keikikane), o keia kula, a mai kti \va i hoomaka ia ai ma ka M. H. 1564, ua kokua aku ka Papa he 8250. Kula Ohana ma Makiki.—Aia keia kuia ina Makiki, e kokoke ana i Honoiuiu, Aia ia kuia malalo o Miss Maria Ogden, a he 21 haumana kaikamahine. Oka iiale ame ka pa, no ka Papa Hoonaauao, a ke kokua nei hoi ka Papa i kela a ine keia hapaiua makahiki, e like me ka nui o na haumana. lioko iho nei o Dekemaba i hnja, ua kokua aku ka Papa he S3OO, noiee kapili hou ana i ka haie kula. # o Ahuimanu.—Aia keia ku!a ma Kooiaupoko. Oahu, malalo o Rev. K. A. Walsh, a o ka nui no o ke kokua ana o keia kula, na ka Misina Katohka Roina. Oka nui o na haumana e noho nei ma ia kula he 23, he poe keikikane waie no. Ua haawi aku ka Papa i keia makahiki he §400 i mea e kokua ai ia kula.

Kula Vilikini.—O na wahine Vilikini, (na Kaikuahine o ka Puuwai Hemoiele,) ke malama nei lakou he eiua kuia kaikamahine ma Honoiulu. O kekahi he kula hanai he 27 haumana; o kekahi hoi he kula ia he 56 haumana. A ua iokomaikai no hoi ke kumu wahine luna ma ka lawe haumana ana i kekahi poe wahine Hawaii, e ao ana ia lakou i na hana wahine, a me ke nno o ka noho ana, i makaukau ai lakou ma ka lilo ana i kumuao no na kula Aupuni ma na wahi i hookaawaleia ai o na keiki kane me na kaikamahine. Aohe no he mea i hooliloia e pili ana i na haumann, no ia ao ana, e ka pnpa a me na makua ne boi. Kula I/i Enelani o Alanui Papu.—Aia keia kula malalo o Mr. M. B. he 46 haumana ; he 32 keikikane, a he 14 kaikamahine. Kula Hanai kaikamahine a Mrs. Comey ma Puuoa. —Aia keia kula malaio o Mrs. Corney. Ka nui o na haumana 5. Kula La Eneiani o Waialua.—E malaina ia nei e Mr. S, Boys. He 5 keikikane, a be 10 kaikamahine. Kuia La Enehui ma Waialua.—E maiama ia nei e J. W. Nakuina. O ka nui o o& haumana he 8 keikikane, he 7 kaikamahine, Kuia la Enelani ma Waiaiua, e maiama ia nei e J. W. Nakuina, 15 ka nui o na haumana. Kuia ia Enelani o W r aianae, e malama ia nei e Kauhani, 15 ka nui o na haumana. Mawaho ae o na kuia i hoikeia maluna, eia iho mahope nei kekahi mau kula Enela-

ni ma Honoiulu, penei: Ka Mr. W. Gulu:k' t 13 haumana ; Mr. Dorul<i Wal*h. 25 keiki kane ; Air. J. T. Doyeo, 25 keikik"atM? ; Mr. J&?. Wat:s, 21 keikikane. Ke ku!a Kaahumanu he 17 keikikane, he 5 kaikaman.ne. a me ka Mn?. Limaikaika (Arms:ronc! ku!a. he S keikikane. a be 6 kaikamahīne. KAl'AI. Kula Ohana o Koiaa.—Ma ka olelo hoike a ke Kahukula Nui i ka Papa Hounaauao, ua . nui kona mahalo ia kula. Aia ka malama o ! ia kuiamalao o Mrs. J. W. Smfth (Kamika) a me -Miss Knapp. me ke kokua ia e na i Mi&ses Smith. He 25 haumana kaikamahine o ia kula. He uku ka Papa i keia kuia ma ka hapaiua makahiki,e iike me ka nui o ! na haumana ; a ua haawi aku he $250, i i mea e hoonui hou ae ai i na hale o ia kula. ; i Kula Nui o Kulaa (Ko/oa Academy).—Uev. ; , D. Dole, kuinuluna. He 14 haumaua. : Ki/Za EneUmi o Hanalei.—Aia kela kula malaio o Miss Lonisa Johnson. No ka Papa < I no ka ha!e kuia, aka, o kahi i ku ai no ka j | A. B. C. F. M. Ua hooholo iho ka Papa j ! he $500 no ka makahiki, i mea e kokua ai j | ia kula. He 27 haumana kane, a he 17 kai- j | kamahine. j Ku/a La Enelani o Ilaiiaii.—He kula ; keia i kukuluia iho nei ma Ua aina Prince- ! ville, aia mab\o o Mr. 3. Kvvw\nagl\. I E iike me ka Pauku 30 o ke Kanawai o j ka la 10 o Ianuari, 1SG5, ke hooikaika nei j ka Papa i keia wa e kukuluia i Kula (lanai, ; ma kahi e piii koke ana i Honolulu, no na j keikikane Hawaii malalo o ka hooponopono ana o ke Aupuni. O na dala i haawiia i ka Papa e ka Ahaolelo i haia iho nei, e iawe wale ana no ka hookumu ana ; aka, o ko la« kou manao nae, ka hoonui aku, a e hoolilo no hoi i na dala a pau e hiki ana, e like me ka mea e noiia aku nei ma ka 13ila Haawina. A iioko iho nei o keia inanawa, ua wae ae ka Papa he ewalu keikikane ano naauao, a ua hookuu inaina makua o ia poe koēki na ka Papa Hoonaauao a hiki i ko lakou wa e oo ai, a ke manaoiana nei no hoi ka Papa, e nui mai ana na keiki e hookuuia mai na lakou ma ia ano. Ua waihoia keia mau keiki ma kekahi mau kuia wae, a hiki i ka wa e makaukau ai o ke kula e manaoia nei e hailaia, a e lilo lakou i poe kia e houluuiu mai ai i ka poe keiki i manaoia he poe maikai, o na apana, a me na kula e ae, e hapai aku iloko o keia kula. Ke Kula Hanalima me ka lloopololei.—Ua kukuiuia e iike ine ke kauoha a ka Haie Ahaoieio. O ka liio no ke kukulu nna a me | ka malama ana ia kula.e ike ia ana ma ka papa iioike e hoopiii pu ia nei ma keia e hoike ana no na liio o ka Papa Hoonaauao. 0 kahi i waeia no keia kuia,aia ma Kapaiama, a ua ikeia iho no ke kupono o la wahi. 0 ke kokoke ioa ana o ia wahi i ke kulanakauhale o Honoiulu, ke kumu o ka wae ana ia wahi, i makaikai a hooponopono koke aku ai no ka Papa ia kuia. I kinohi, aole no i ano hoio mua ia kula ana ke nana aku, akn, ma ka hooikaika kino ana no o na hon o ka Papa Hoonaauao, a me na iuna ponoi iho a iakou, ua hoomaka ae ke kula i mea pomaikai, e iike me ka mea i manaoia e ka Ahaoieio Kau Kanawai. I keia manawa he 15 keiki kane e aoia nei i maamaa ma ke ano hana, a ine ke no paiapaia pu ia, a ke hiiinai nei hoi ka Papa no iakou, a me ka poe lehuiehu e ae mahope mai o iakou, i ka noho ana kanaka makua maikai,a ina ia paha e ole keia, ina ia paha ua Iiio iakou he poe i poino loa. Ua hookaa nui ia mai no ke aupuni e ka rrtilama ana ia lakou. Ua komo ae ma la kula mai ka hoomaka ana he 15 keiki kane, a he 2 kaikamahine. Ke pii ae nei ka mahaloia o ke kula e na inakua o ha keiki hoolohe ole, a ike iea ae nei no hoi na Lunakanawai Apana i ka hana a me ka pomaikai o ia kuia. Ke manaolana ae nei no ka Papa, e heie mai ana no kekahi Komite Hanohano o ko oukou Hale Ahao!eio, e makaikai i keia haie kuia, i ka wa e heie ai e makaikai i na hale | e ae o ke Aupuni ma ke kulanakauhale Alii j nei. Aia ia Mr. a me Mrs. Hvde ka hooponopono a me ka maiama o keia kula. E OLA KE ALH 1 KE AKUA ! M. KEKUANAOA, Peresidena o ka Papa Hoonaauao. DALA I HOLILOIA E LIKE ME KA HAAWIKA A KA Bila Haawina o 1864 a xe 1865. Haawina no na kula Hawaii a me na kula Eneiani $24,000 00 Dala i hooiiioia no na kuia, koe waie nona kula Aupuni AoOleio Hawaii $11 810 03 ; Dala i hooliloia no ke j kukulu ana a me | ka hoolako ana i ī na kula, koe wale * i no na kula Auponi Ao Olelo Hawaiii 11,425 13 Dala i hooliloia no ke . kukulaaoa ime ka 1 hooiako ana i kahi ' mau hale ku£a Aai puni hou ma ka MoI kuponi o Hawaii 2S4 79 ! " Oahu 90 00 I | " Kauai 390 00 ] S _ 824,000 00 24.000 00 | \ Haawina no ke Kula | i Hanaiima a me ka | Hoopololei $6,000 00

I>aU i uku wt do ke kukuiu aea j na hale $2.200 00 Oala i uku ia no ka hooiako ana, hoomiemae ana a me ka iilo no na kapa tahu, me ka hanai ana ina haumana 1,249 29 Dala liio ) ka uku o ka mea nana i ma« laina 1,200 00 Da!a li'o i ka uku hoolimaiiina o ka pa kula 402 00 Koena dala i hoolilo ole ia 91S 71 00 $6,000 00 Ka loaa ame na ulo no na Ki'La Acpi ni. 1564.— Ktx?na ma ka ltma o na Puuku. lan. 1. 1564 $20.522 67 Loan mai iloko o ka makahi* ki 1564 27,104 S3 Huiia 547.627 50 N'a dala i hooliloia 1564 $31,43S 63 Koena ma ka iima ona Puuku, ian. 1, IS6o. 16,15S S7 iĪ7,627~5Ō ISos.—Koenn i»a ka lima o na Puuku, lanuari 1 $16,188 S7 Loaa mai iloko o ka inakahi» ki IH>5 29,513 <*.) Huiia $45,702 Na ilala i hooiiloia \S4>o 530,651 16 Koena ma ka hma o na Puu» ku, lanuari 1, 1566 15,021 70 S4S^Ō2"S6 I\'o ka make nna iho nei o ka luna kula o ka Apnna o Kona Hema,aohe i waihoia mai na Hoike oia Apana, no na hapaha hope eiua oka makahiki 1565; nolaila, aole i koino na daia i hooliloia no ia mau hapha iloko o ka hoike maluna ae nei. D.ALA KuLA I HOuMOEIA. ! Ka nui o na Dala Kula i hoo- ! moeia iioko o ka Waihona j Wai\vai o keAupuni,e lona mai ana ka uku hoopa* ! nee e iike me ka 12 ken. o I ka inakahiki, i ka la 31 o i Maraki 1566. $20,923 3* Na dain i hoaieia 3.709 00 Huina pau ioa o na Dala Kuia i hoomoeia no ka uku hoopanee e iike me 12 ken. o ka makahiki $24,632 3S Na dala i loaa mai no na aina kula i kuaiia'ku, a hoomoe j ia iloko o ka waihona wai- j waio ke Aupuni, no ka uku j hoopanee makahiki, e like ! me 9 keneta. 2,100 00 j Ka huina pau ioa o na Dala j Kuia i hooinoeia $26,732 3S j Dala oka Oiiiana i ix>aamai, a i Hooliloia. j Na Loaa—Koena elaia e waiho ana Mamki 31, 1564. $1,773 03 No na huke kuia i ku- j uiia'ku. 3,002 64 | Mai na kula o Kahe- ; huna 473 90 Mai ka Hae Hawaii 250 ! No na aina kula ī ku- j aiia'ku 1,730 40 | No ka uku hoopanee j a me ka uku hooli- i maiima 6,448 20 i Pala i hooaieia 2,912 50 Nokahukekumu oleI lo a Anaru 25 00 OhiianoLanainaluna 45 00 Koena o ka haawina no na kula, i hoo- * kaawaleia no ke ku- { kulu ana, a me ka j hookumu ana i ke I kula Hanai ao oie- | lo Enelani, no na | keikikane 3,244 6S 1 Lilo—l na lako hoaiiona keleawe 8 00 ! Hoounaia iloko no na j buke kuia 2,205 42 | No na kula o Kahehuna 3,580 42 | No ke kuai ana, pai i nna, a me ka humuhumu ana ina buke kuU 2.546 92 Hoomoeia me ka puu daia kula kumupaa 986 90 ; No na uku hoolimali- ! _ma 74 43 1 -No nadala i ohiia no ! Lahainaluna 24 00 Hoomoeia ma ka Waihona Waiwai o ke Aupuni 2,100 00 j Koena dala i keia la 31 o Mar. 1566 8,131 28 $19,657 85 $19,657 85 i Na Kula Hanai, kahi i ao ia ai ia Ulelo I Enelaki. i I 11 h f ! r; i h ! ī n ' Hāwaū— — — L: U3-» .lrr.D B.Lj»»», $ M T« .. T« Mio— L%fe*iMlaa».Bcv. SL E. BMwp, N,KTM TS .. 73 : (kwn M .. W L*JUh».....£«ct«r «. Bmlo, «0 «• .. »1 )i ! r.Gnca, m M .. t» » o**r— i O. AlrauKkr, 30 17 4? ttS Tt .. II tl \ H«aaMl*....Bbsen«f Saerad Hcarto, 17 23 ; Kulm Eer. K. a» 1 AkaiaHMM...*<♦. E. A. 4*o M S3 .. U 11—Krtw, 17 % tX hm Mn. Co**y, * & K*» Mr*. J. 533 » .. U » Kok» *»T- D. DcU, 14 .. 1« ; Na KuLA La, KAHI 1 A0 IA 11 KA OL£LO j E.mlakt. Ka oui ona Hale KuU, - • - 23 ; Hoina ooa haumana Keikikaoe, - 469 ! Huina ona haomaoa Kaikamahioe, $37 j Lilo o ke Aupuni i oa KuU, i ka ma« i kahiki hookahi, - - $5,4501 »