Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 17, 28 April 1866 — Page 4

Page PDF (1.61 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Nupepa Kuokoa.

The Ever Green Shore.
GOL DEN CHAIN.

1 Ke hoholo hauoli nei no ma ke kai
I kahakai uli mau,
Kahi ae ole ia ka luhi, ka mai,
Ka make ua hala, ua pau.
Cho. E ku ke kai, a uwo,
E pau, a malu ae no;
Holo koa kakou, a e pae ma o,
Ma kahakai uli mau.
Holo koa kakou, a e pae ma o
Ma kahakai uli mau.

2 Mai makau i na ino, na ale hua'e,
Iesu ke alakai mau,
A i ku ae na nalu, a popoi mai,
Ia ia la e pae ola no.
Cho. E ku ke kai a uwo,
E pau a malu ae no;
Holo koa kakou, a e pae ma o,
Ma kahakai uli mau.

3 Na makani, na nalu, ke kai oloku,
Lohe a paa ia Iesu
A halulu lakou, a e kau ka makau
Papa la Iesu, pohu no.
Cho. E ku ke kai a uwo,
E pau a malu ae no;
Holo koa kakou, a e pae ma o
Ma kahakai uli mau.

4 A i nalo na lama, mahina, hoku,
Pouliuli na no,
Puka mai Iesu Kristo, ka Hoku ao mau,
A ia ia e pau ka makau.
Cho. E ku ke kai a uwo,
E pau a malu ae no;
Holo koa kakou, a e pae ma o
Ma kahakai uli mau.

5 A i pii ae ke kai me he mauna la no,
A ike a pilihua'e,
Eia ae la Ie su, o ke kokua mau,
A nana e hoola mai.
Cho. E ku ke kai a uwo,
E pau a malu ae no;
Holo koa kakou, a e pae ma o
Ma kahakai uli mau.

6 A i ili ka moku, naha, a poho,
Pili Ie su me kakou,
A na ia la e kai na ohua a pau
Ma kahakai uli a mau.
Cho. E ku ke kai a uwo,
E pau a malu ae no,
Holo koa kakou, a e pae ma o
Ma kahakai uli mau.
Holo koa kakou, a e pae ma o
Ma kahakai uli mau.

HAWAII.

Kumumanao.

HEAHA LA KA WAIWAI E LOAA ANA I KA POE NONA KA INU ANA I KA MEA AWAAWA, ANO LIKE ME KA RAMA, BIA, PINITA, A PELA'KU ?
          E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE : - Ua ulu mai ka manao e kakau iho i ka waiwai o ka poe inu i na mea awaawa. Oia hoi ka rama, a pela'ku, iloko o kou kino holookoa, i ike mai ai ka poe e inu ana. Ke noho iho nei na kahaka ma keia honua, aole o kana mai o ua mea he makemake i na mea e oluolu ai, a e pomaikai ai ko lakou kino; oiai e ola ana lakou iloko o na la he umi, a iloko aku paha o ke keneturia okoa, aka hoi, heaha la paha ka lakou waiwai ? Alia au e hiki ke pane aku, a ke hoole aku paha i ka waiwai a me ka waiwai ole e loaa mai ana ia lakou, ke ole e ike lea iho i ke ano o ka huaolelo i kapaia "waiwai." Heaha la ka waiwai ? O na mea a pau e ko ai ko ke kanaka makemake, a e hooluoluia'i kona noho ana ; ka waiwai no ia, ina pela kona ano, ke ano hoi o ka huaolelo waiwai; alaila, aole anei i ko ka iini o ka poe ono i ka rama a me na mea awaawa e ae? Ua ko no, a ina pela, o kona waiwai no ia. Aka, heaha la paha ka manao o ka poe inu rama mamua'ku o ko lakou inu ana ? Inu anei lakou no ka ono oia mea, a no ke ano like paha me ka wai; ka mea hoomau puu ? I ole no ka ula anei o kona kino i ka nana'ku ? No ke aha la ? No ka momona anei ? I mea anei e hoopiha ai i ko lakou opu a maona, a oluolu ka noho ana iho ? I mea aha la ? Wahi a ka poe maa i ka inu rama. Aole oia mau mea a pau, aka, i mea ona, i mea hookiwikiwi i ke alanui e hoolahuhu hele ai; i mea ulaula no ka maka, ka papalina, a me ka ihu, a i mea makemake ia mai paha e na kanaka.
          A ina he oiaio pela ka manao ana o ka poe inu rama, alaila, ke hai ia aku la oe, e ike lea iho nae oe i ko puaa, pela ka hana au e ka mea inu rama, inu pinita, a pela'ku, no ka mea, o na mea a pau e ko ai ka makemake a e hooluoluia'i ka noho ana, ka waiwaiwai no ia, a ina pela ka waiwai, alaila, o ka ona anei ka mea e hooluoluia'i i ko oukou noho ana e ka poe inu ona ? Hele ka peeka. Aole, o ke kikiwi ana anei me he ia make la i ka hola a waiho iho ? Aole, o ka ulaula anei o ka maka, a o kau wahi e ae paha o ke kino ? Aole, a ina oia mau mea a pau ea, alaila, eia ka'u ia oukou e ka poe inu i na mea ino awaawa. Oia hoi, rama, pinita, bia, a pela'ku. E kokolo mai auanei ke deragona e iniki i ko ihu, a ike lea iho oe i ka honi i ka hua o ka pilikia, ke uwai ole mai oe a mamao, mailoko o kahi au e ku haaheo iho la. Eia hoi, o ka waiwai e loaa ana i ka poe inu rama, pinita, a pela'ku no. O ka poino o ke kino no ia; i lohe oukou.
          He nuhou paha keia waiwai o ka poino, aole, aole keia he nuhou, aka, he nu kahiko loa no. Nolaila ea, aole o ka ona ka mea e hooluolu ai i ka noho ana, aole no hoi o ka hikaka ana me he piula la i kaumaha i ke pai ai, aka, aole nae pela ko oukou e ka poe kanaka inu rama, oia mau mea a pau ka oukou i imi ai, a i makemake ai no hoi, a i hooluolu ai i ko oukou nobo ana, a ina pela ka poino ia, a o ka poino ka waiwai ia a oukou e ka inu rama. Eia keia waiwai a ka inu rama.
          1. Ua pua, ua nele, a ua ilihune ka poe inu rama ma keia ao. He lehulehu na mea e ilihune ai ke kanaka i keia noho ana, aka hoi, o ka mea ono i ka rama, ua malama no i wahi mea iki, aole i ilihune kahi eke, aka, manao mai kakou o ka mea i ono ia, e koe iho ka uanei, pau aku la. Hoomaopopo mai no anei oukou e, e waiwai ana ua wahi kanaka nei ? Aole ia ka mea i maopopo, ua pua, ua nele, ua hune maoli no hoi, a ua honi hoi ke kokoolua o ka pilikia, o ka poino no hoi ia. Aia ma Honolulu kekahi kanaka, a penei kana hana. Lawe ae oia i ka hapalua dala ma kona eke, hookokoke aku la ia i ka hale inu rama, a malaila kona inu ana a ona, a naue hoi aku i ka hale me ke ano hikaka no, a hiki aku la i ka hale, ninau aku la oia i ko ka hale poe. "Auhea la kuu wahi wahine?" I mai la ka poe ma ka hale, "auhea la, aole makou i ike." I iho la ua wahi kanaka nei. "He keu hoi keia o kahi wahine hele; e ike ana oe i ko eha ia'u," Kai noa a hala, a noke ae la keia i ka wawahi i na wahi mea o loko o ka hale o laua, kahi kapa o ka wahine pau i ka haehae ia. A hoi mai ka wahine, nou aku la keia kanaka i ka omole, me ka manao e pa ka lae o kahi wahine, aka, aole nae i pa, ua pakele no. Ke ninau aku nei au ia oukou. Ua waiwai anei keia kanaka ? U-u hoi o ka hoka ia. Nawai hoi ka waiwai, aia ka hoi a pau i ka wawahi ia na mea e kuonoono ai o ko laua noho ana, e waiwai iho no ? Eia ka mea i maopopo lea, ua pua, ua nele, ua hune no hoi, a ua ku like me ka Solomona i olelo mai ai. No ka mea, o ka mea ona a me ka mea pakela ai, e ilihune auanei oia, a no ka palaualelo e komo i na weluwelu, Sol. 23:21.
          2. Ua ano like ka mea inu i na mea awaawa me ka holoholona ma keia ao. Pela ka ike ana iho nei. Heaha la paha ko oukou manao i ke kanaka i ona i ka pinita e waiho ana ma ke alanui, ka mea hoi a ke Akua i hana'i ma kona ano iho ? Aole anei i haupu wale mai ko oukou manao mamua'ku o kou ike ana'ku ua kiekie wale aku ka holoholona ? Pela no. Aole anei i kohu like me ka holoholona ? Pela no, ua kohu, ua kohu like no. Pehea la ka manao ana mai i ka puaa, nona ka nuu ana i ka haha maka a piha ka opu a hoi aku iloko o ke kiolepo e noke ai i ka haluku ? Aole anei oe i manao he puaa inoino kela ? Oia no, no ke aha la ? No ka eku iloko o ke kiolepo, e nokenoke ai i ka haluku a inoino ka hulu, nolaila, ke olelo nei au he puaa ino keia. Aole anei ano like pela ke kanaka mea uhane ola ? Pela no, a oi loa aku nae i ka puaa, no ka mea, aia ia ia ka noonoo ke hoemu aku i ka mea e ino ai kona kino, pela no hoi ka waha, hoao a he awaawa kiloi aku, ka ihu no hoi, honi a he hohono haalele aku, a no kou pale ole ana'ku, ma keia mau mea i loaa ia oe, ke ano like me ka puaa, o ke pookela loa'ku hoi i ka holoholona ka mea e imi ai. Ina pela waiwai anei ? Hele ka peeka kau a mea he waiwai, aka hoi, wahi a lakou la, ua waiwai no, no ka mea, ua ko ka iini, ke ninau aku nei au ia oukou. Oluolu anei ka noho ana ? Aole ! Ina pela, aole he waiwai. He kanaka hoi anei ke ole ka uhane, a i ole o ke kino paha ? Aole, aka a huiia ke kino me ka uhane, alaila, o ke kanaka ia, pela no keia, a hui ka iini, i ko ke kino, a e hooluolu iho ai i ka noho ana, ka waiwai no ia, nolaila, ma keia wehewehe ana ua hoea nui mai ka waiwai au e ka mea inu i na mea ano like me ka rama, o ka poino no ia. Pilikia ke kanaka inu rama ma keia ao, pookela loa hoi ma kela ao, a o ka waiwai keu loa aku paha keia la o ka nui a oukou e ka poe inu rama. He nui loa na pilikia o ke kanaka i keia ola ana, aka, uuku nae, he keu loa aku i kela ola ana ma ka lani, ke komo ae nae oukou e ka poe inu rama malaila. Ua ike mai oukou mamua, a ua kohu like me ka holoholona ka poe inu rama, aka hoi, ke i mai nei o Solomona, "Iawai la ka hakaka ana?" Iaia no. "Iawai la na maka ulaula? Iawai la ka waha kole?" Ia ia no ia mau mea a pau loa e ke kanaka inu rama. Aole anei o na pilikia keia e loaa ana ia oe ma keia ao ? Oia iho la no. A pehea hoi kona pilikia pakeu loa aku ma kela ao aku ? E nanahu iho keia mau mea a pau me he nahesa la, a e pa mai hoi ia me he moonihoawala la; pela mai ka Baibala. Sol. 23:31, 32. "Mai nana aku i ka waina i kona ulaula ana, i kona aleale ana ma ke kiaha, i kona hu ana a maikai; mahope iho, e nahu mai no ia me he nahesa la, a e pa mai me he moonihoawa la."
          "Pili pono maoli ka la i Papaenaena," oia hoi, o keia olelo i ka mea puni i na mea awaawa, aohe no he pili nakeke iaia. Aole anei i nana ke kanaka inu rama ia mea ? Ua nana no, ua inu, ua ko'uko'u ka puu, ua ona, ua kikiwi, a ua lapuu iki me he keko pupue la i ka maneo. Ina pela, e nanahu mai no keia mau mea a pau ia oe me he nahesa la. Ma keia noho ana wale no anei ? Aole, aia ma kela ao, iloko aku o kela lua po, aia malaila kou kuleana e ka mea inu rama, inu pinika, inu pia a pela aku, me na haku hae oi loa. E pilikia no ma keia ao, he uuku nae, he kou loa aku i kela ola ana'ku.
          Nolaila, io u mau makamaka mai Hawaii o Keawe, a puehu wale aku i Kauai o Manokalanipo, ka poe e ono ana i keia mau mea awaawa, a me ka poe pale rama. Eia na waiwai a oukou e ka poe puni rama i haiia maluna ae, anoai o puka wale mai ka inu ana i na mea awaawa i keia kau Ahaolelo, mai loko mai o ka Hale Mahaloia o ko Hawaii Pae Aina; a ua ike oukou i keia mau waiwai, malie he mea ia e oluolu ai ka noho ana. E wiki ! E wiki e ka nupepa Kuokoa ! Me ke aloha no i ka Luna Hooponopono, a me na Iwa hoonohonoho huakepau o ke Kuokoa. Ke hooki iho nei au i ke kaulele ana i ka'u hulu kila. Owau no, o J. M. KEALOHA.
            Kalua, Maraki 17, 1866.

He Enuhe kamailio.

            Auhea ka poe puni mea hou, ka poe makemake hoi i na olelo lealea a me na kaao hoiini naau. He makemake paha oukou e lohe wahi mea hou o kuaaina nei, kahi o na mauu uliuli a me na lau laau, a me na pua hoi e hoopulu mau ia ana e ke kehau; a ma ia wahi, aole o kanamai o ua mea he enuhe.
          Ua ike no oukou i ka enuhe he mea kolo ma ka lepo; a o na lau laau, na pua a me na lau nahelehele ka lakou ai. Ma na lau laau no lakou e moe ai, a malalo hoi o ka lepo. Ma na kula mauu uliuli, malaila ka nui loa o na enuhe o kela ano keia ano e hanai ai ia lakou. He nui na ano o ka enuhe, a he nunui kahi a liilii kahi; he paapu loa na wawae, ewalu o kekahi, a eono o kekahi a pela aku; a me na umiumi loloa ma ka nuku.
          Ua maopopo no ia mea ia oukou he enuhe, he mea maka'uia e na kamalii a me kekahi poe nunui no hoi. Ua ike no hoi oukou, aohe kamailio o ka enuhe, aohe no hoi he ikaika i ka hapai i na mea kaumaha, a hana hoi i na hana nui; aka, ua ike au i kekahi ano enuhe he kamailio no. Nana'ku no hoi, nui ka leo i ke kamailio; e aka aku a maloeloe i ka ua mea he akamai o ka enuhe i ke kamailio. Kulikuli ka moe ana iho o ka po i ka walaau mai; a ina oe e kiei'ku ma na puu manienie, e ike no oe i ka haualaoa mai a ka enuhe, e lapuu ana me ke kakani o ka waha.
          O ka mea hou ia a ko'u mau maka i ike ai, o ke kamailio o ka enuhe; a olelo mai paha auanei kekahi, he "wahahee na'u." E, aole nei la he wahahee, e aho no e naue mai ma kuaaina nei i ike pono ai. Aole no paha maanei wale no kahi o ka enuhe kamailio, aia no paha ma ko oukou mau kula mauu, o ko oukou hele ole no e makaikai. No ko'u mikiala no ma na kipapali o makou a me na puu manienie hoi, nolaila, ike ai no au. Alia nae hoi oukou e pauaho mai, aia hoi a pau ae ka'u kamailio ana, o kekahi mea nanea no hoi ke kamailio.
          Ke kolo nei na enuhe ma na puu, ma na awawa, kipapali a me na kapa alanui, e imi ana i kahi kupono e hanai ai ia lakou. Ua ike no hoi au, aia no ma Honolulu kekahi puulu enuhe, e kolo hele ana ma na pipa alanui; a, aia no ma na wahi e ae ka enuhe ua akamai loa i ke kamailio, e like me a'u nei. He kahaha no ka manao i ka ike mua ana, aka, mahope iho, e hoomaopopo no auanei oukou. Owau no kekahi i hoole, aole he kamailio o ka enuhe; aka, mahope, iho, i kuu kuhikuhi pono ia ana mai, pau ae la ko'u hoomalau, a ua ike pono loa au he kamailio io no.
          I kekahi la, loaa ia'u kekahi mau enuhe e hakaka ana ma kapa alanui; nana aku no hoi, pi na lae, he keu aku ka hoi ka mea paa o ka umiumi o ka enuhe, aohe wahi mea a moku iki i ka hukiia e kekahi enuhe. Ua ike no hoi au ma Honolulu, he akamai loa ka enuhe i ka inu i na wai ona. Pela iho hoi oukou; neenee pono mai no hoi paha i lohe pono, alia oukou e walaau mai. Ina no hoi paha he hoopunipuni ka'u e olelo nei, oia iho la no hoi, aole no hoi au e kamailio hou aku. Kai noa he poe puni mea hou hoi oukou, a o ka mea hou hoi ia la.
          I na wa a pau a'u e ninau aku ai i kuu wahi kupunawahine, "heaha kela mea e kolo mai la?" Hai mai la oia, he "enuhe." I kekahi la no hoi, hoea ana kekahi enuhe i ko makou hale, ua hele wale a linohau. Ua komo mai la no hoi i ka lole, a ua kahiko no a maikai. Nana pono loa aku la au, he enuhe ka, me ke kika i ka waha; hanau no hoi ua apiki o ka enuhe. Maka'u mai la au, lele no hoi ka oili i ka ike ana aku e ku mai ana me ka paapaina; - he kuka loihi me ka lole wawae alualu, a me na kamaa buti. A uumi wale iho la no au i kuu maka'u, e pakake mai ana kela i ka namu, nana aku hoi i ko'u lele ino a pili wale aku la no ma ka paia. Ke kunokunou mai la nae ko i ala poo, me he mea'la e pau ana paha wau i ka ai ia, e lele aku ana hoi wau paa ma na umiumi, o ka malulelule wale iho la no ia o ua enuhe nei.
          Ea, e na hoa kamakamailio o ne ia mea he enuhe, ke nauki mai nei paha oukou la i kuu olelo loihi, me ka manao iho paha o oukou he wahahee. Ae, ua pau ae la hoi ha, akahi no ka hoi ka poe nauki o oukou. Kahaha, ka poe enuhe a, - o oukou no hoi ua poe enuhe nei, akahi la hoi ko oukou nauki mai. Aole keia he kuamuamu o kuhihewa mai auanei oukou.
          E hoomanao hoi i keia. "Pehea la hoi ke kanaka he enuhe; a me ke keiki a ke kanaka he enuhe," Io ba 25:6. Ina ua hewa au ma keia kakau ana, e kala mai no, i hoohui aloha likeia ai kakou imua o ko ke ao nei. He mau wahi mea hou ia. Me ke aloha no i na enuhe. D. M. COLLEGIATE.
          Rain Tuahine, Hut, Aper. 3, 1866.

Ka Haiolelo a Ioane Ii ma ka halepule ma Ewa.

            E KE KUOKOA E ; ALOHA OE :- A me kou Lunahooponopono. Ua hiki mai o J. Ii i keia la Sabati ma ko makou luakini ma Waiawa, Ewa nei, me kana aliiwahine, a ua akoakoa mai ka poe i hele mai maloko o ka luakini, a ua hoomaka koke ka hana ana i ko ke Akua makemake.
          KA MUA. Pule a pau, hoomaka ka Himeni ma ka Himeni 194, a pau ia; heluhelu mai oia i ka olelo ma Kanawailua 19:9, a pau ia, ua hai mai oia i ka olelo pili imua o ke anaina, penei: "E ike oukou e na makamaka i ke ano o ke Akua io ma kona ano iho," a pela'ku. Pule hou a pau, hoomaka hou ka Himeni ana ma ka Himeni 177.
          KUMUMANAO. Hoikeana 22:10, ma ka hapa hope oia pauku, penei: "No ka mea, ua kokoke mai ka manawa," o ka manao mua, ua hai mai no oia i na mea e pili ana ia kakou, a me ka ke Akua hana maluna o na mea a pau loa, a ua wehewehe mai noia i ke ano o na Kaula i ka wa kahiko, a hiki i ka manawa o Iesu Kristo ko kakou hoola, i ka nana'ku, me he mea la o ke Akua pu me ia i kana haiolelo ana, me he kuinao la e hou ana iloko o ka puuwai, ka hele a walania, nolaila, he nui ka olioli no ka waiu a me ka meli i nininiia mai i ka naau o ke anaina holookoa a pau, a o kona manao hope, ua hai mai oia i ka olelo hoolana. "E na makamaka, na hoahanau, na wahine a me na keiki, o ko'u manao hope keia ia oukou a pau loa, ka poe i akoakoa mai maloko o ko ke Akua hale, ke hai aku nei au ia oukou. Ina oukou e malama i ka ke Akua mau kauoha a pau loa, alaila, e kokua mai no oia ia oukou, no ka mea, ua ike no kakou a pau i kana olelo e waiho nei me kakou, mai ka hiki ana mai o kana olelo ma Hawaii nei a hiki i keia la, nolaila, ua ike oukou i na Akua lapuwale o Hawaii nei, ua pau na Kii, na lele na Heiau, na hana hope ole o keia ao, a nolaila, e kiai oukou, a e makaala i na hoowalewale a pau loa o keia ola ana, o haule oukou iloko o ke ahi pio ole, kahi e make ai na uhane, no ka mea, ua lohe kakou i kana olelo i hai ia ia kakou i keia la, ua kokoke mai ka manawa, nolaila, mai lohi, mai kuihe, mai kanalua, o hala auanei ka wa pono ia kakou, o hiki e mai auanei oia, aole oe i makaukau no kou hele ana'ku ma kela ao, no ka mea, o ka pule ikaika a ke kanaka pono, e lanakila nui oia maluna o na mea a pau loa, o Iehova, he Akua kokua kokoke loa ia i kou wa pilikia."
          A o ka pau no ia, pule a pau, hookuu ia ke anaina, a hoi kela mea keia mea, a ua hoi koke no oia me kana Ewa ma Honolulu ia wa. A ma ka Poaha la 19 o keia mahina, hoi hou mai oia e halawai hou, a o ka halawai hope paha ia, a hookuu mai oia ia makou, a pau kona hele ana ma keia apana. Me ka mahalo, MOSE MANU.
          Waiawa, Ewa, Aper. 16, 1866.

Na mea hou o Koolau, Kauai.

            MAHINA HOU. He iwakalua kumamakahi mau dala no ko makou mahina hou o keia makahiki.
          He elua mau halawai hui ko makou ma ka malama, ua malama makou ekolu mau halawai oia ano ; a ua pii mau ae ka maikai a me ka mahuahua o ka poe launa mai ma ia mau halawai. Ke ku ae nei hoi na kauwa kane a wanana ae. A, ke hele nei na kane a me na wahine ma na wahi nui eha iloko o keia apana, e malama i keia hana; a, ina e kokua mai ka Uhane Hemolele i ko makou nawaliwali a hemahema, e hiki no keia hana nui.
          MO REMONA. Ke kaana mai nei ka poe i kapa iho ia lakou "Ka Ekalesia o na la hope," i wahi hoomana no lakou, me ka hoomakaukau i wahi punana e hoomoe ai ma Anahola.
          HE MOKU. Ke kapiliia nei ma Moloaa, kekahi moku nui kunono e alo aku ai i na ale hanupanupa o Kaieiea-loko a me Kaieiea-waho. He kanaha paha kapuai ka loa o ke kila, a eono kapuai paha ka hohonu, he umikumamaono kapuai ke akea, a mawaena hoi o ke kanakolu a me ke kanaha tona ka nui; e hiki pono no iaia na paila wahie he iwakalua. No Kapena A. Waika (Capt. A. White) keia moku, o Edewada Wike (Edewa rd Witschy) ke kamana nana e kapili nei, me kekahi kokua.
          HALE OLO LAAU. E hoopaa hou ana no o ua o E. Wike i ka hale olo laau a F. Bestelmann i wawahiia iho nei ka manowai e ka wai; a e hanaia na moe, na papakaukau, na koki a me na mea like malaila. - Hanaio keia wahi taaka la. Pau kamana no, pau amara - aohe hua kii i Kahiki.
          KE HOOMAHUI NEI. Ke hoao ae nei kekahi poe e hui a e kukulu Halekuai-hui okiwahie. "O na mea i loaa mai i kou lima e hana ai. E hana oe me ka ikaika &c."
          HE HEKILI. Ikaika ka Hekili me ka Uila a wehe nui ia ae na kiowai o Kulanihakoi, a ninini nui mai ka ua ma ke awakea o ka Mone de a me Tusede la 10-11.
          NO WAIMEA. I Waimea au i ke Sabati la 25 o Maraki, ua loaa ia'u ma ke anaina hoomana na mea he kanahiku, he poe makaala a hoihoi ko ia anaina, olioli ke Kahunapule ia lakou. Me ke aloha no,
E. HELEKUNIHI.

Na mea hou o Lahaina nei.

            Ma ka la Sa bati ahiahi, oia ka la 15 o Aperila, e newa aku nei. Lilo ka haiolelo ia Kakina opio, ka mea i hoi mai mai Amerika mai. Ua nui loa ka hauoli o na hoahanau i kona leo oluolu. A ua hui na hoahanau ma Wainee, Poakahi la 16, hora 4, no ke kuka i ka pono o Rev. Kakina i Kahu hou no makou, a ua hooholo loa na hoahanau iaia e lilo i Kumu ; o kona uku koe, a mahope kuka hou makou.
          Dala loaa i ka poe mahiai-ko o Lahaina nei iloko o keia makahiki 1866, $50.000, mai na wiliko mai elua.
          Dala lilo i na kane a me na wahine oki ko o Lahaina nei, $20.000 a oi aku, ka huina pau $70.000.

KA ONA O NA KANAKA I KA LA SABATI I KA BIA.

            Ma kela la Sabati keia la Sabati, he la lilo keia i la uhauha no na kane a me na wahine i kepa ia iloko o na wili elua. E like me ka nui o ke dala loaa mai, pela no ka lealea loaa mai.

KA AIE NUI.

            Ma ka makahiki i keku ia'ku nei, o ka makahiki ia i komo holookoa aku ai o keia kulanakauhale iloko o keia lua hohonu, o ka aie nui o ka hapa nui o na kane a me na wahine kai haule pono iloko o ka aoao, o ke dala loaa mai o ke ko ; pau loa i ka aie, pela ke dala loaa ma ka hana lima. Nolaila, ke kapa nei au i keia mea he deragona, kela moo ino loa. Me ka mahalo.
G. W. P. KUKAHI.
          Lahaina, Apr. 18, 1866.

NU HOU MIKIONARI.

OMOA, FATUHIWA. March 22, 1866.
          RE V. L. H. KULIKA ; Aloha oe, a me kou poe o ka Aha Euanelio ma ko Hawaii Pae Aina. E holo ana kekahi moku ma keia la a ku ma Hilo, nolaila, hooili hou au i keia wahi palapala ia oe.
          Ua hoakaka aku au ia oe ma kekahi palapala, no ka hooili ana mai o Capt. Pierce ia'u ua hoomahuka i kona poe kanaka Hawaii huki kaula. Aole loa au i hana pela, aole hookahi, no ka mea, aole ia o ka'u hana i noho ai ma keia mau aina. Eia wale no, o ke aloha i na uhane o kela mea, keia mea, na kamaaina, a me na malihini, a o ke ao aku i ka olelo a ke Akua.
          Ua launa nui na kanaka Hawaii me na kanaka Nuuhi va, a na ka Nuuhiva i hoomahuka keia poe kanaka eono me ka makemake pu o lakou ia hana. Eia na inoa o na kanaka Nuuhiva nana i hoomahuka, Tutaitona, o Maiu, a me Fatulau, a ke noho nei ma ko lakou mau hale a me ka waiwai pu o keia mau kanaka Hawaii, i na manawa a pau e lele ai keia mau kanaka i ka uwaki e hali ana i ko lakou waiwai ilaila, akahi no a hai mai keia mau kanaka Nuuhiva, ua hala ka moku Europa.
          I aku au i keia poe kanaka Nuuhiva, na oukou i lawe, owau ke kuhikuhi ia e ke Kapena, no ka mea, o ka olelo a ke Akua ka'u i ao ia lakou ma ke ahiahi Sabati, a pau ka pule, o ka puka no ia mai ka hale, a hoi aku, eia ka ua mahuka.
          Ua launa mai hoi keia poe kanaka ma ko'u hale, a me na haole o kela ano keia ano o na moku a pau, ua kahea wau, e komo maloko o ko'u hale ma ke ano maikai. Pela no na kapena i kahi manawa.
          O na kanaka Nuuhiva ma keia mau awa kai o Omoa, a me Vaitahu, he mea nui ko lakou hoomahuka me ka makemake pu o kanaka Hawaii, iloko o ka mahina o Ianua ri, 1866. Ua mahuka ma Vaitahu, ehiku kanaka Hawaii, hookahi paniolo no ka moku Benjamin.
          Ma ke awa o Nuuhiva (Taiohae) he malu malaila, no ka mea, he Kiaaina Fa rani malaila, o ka poe mahuka, e hopu ia no a hoopaa ma ka hale paahao ma Omoa a me na awa e ae, aole he mea nana e hopu a hoopaa, aole hoi he alii nana e hooponopono, no ka mea, he alii kela mea keia mea ma kona wahi iho.
          O ke kanaka mahuka i komo i kahi hale o ke kanaka Nuuhiwa, aole e loaa mai, oia ka mea ino loa ma keia mau aina, nui na kapena ike i ko lakou mau kanaka e noho ana ma ka hale o kanaka aole e loaa mai. O ka haole mahuka Japan, a me ke kanaka Hawaii mahuka B. K. Mars, i loaa ponoi ia'u, a hoihoi ia ma ka moku. I na ma kahi o kanaka Nuuhiwa, aole e loaa mai. Nolaila, ina hoolahaia kuu inoa ma Hawaii ma ka nupepa.
          "Pomaikai ka poe i hana ino ia mai no ka pono; no ka mea, no lakou ke aupuni o ka lani." Me ka mahalo. J. W. KAIWI.

LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu.

J. T. GOWER. - Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.- Wailuku, Maui
C. H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH. - Koloa, Kauai.

HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.

            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
          Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
          Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
          Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
          E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.

Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.

            He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
          Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
          Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
          Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
          A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
          I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
          Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
          Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
          A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.

NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.

            (O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
          He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o  keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
          Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.

DISIPEPESIA.

            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
          O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
          Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 214-1y.