Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 15, 14 ʻApelila 1866 — Page 2

ʻaoʻao PDF (1.71 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

holo ka mai. Aole mea hiki ke hoola pela. o ke Akua wale no. Aka, ua nui ae ka nani o ke kaulia ia ana o ke keiki a ke kanaka mamua o keia. E like me ka maikai o ka uhane mamua o ke kino. E like me ka maikai o ke ola hou, mau loa. mamua o ke ola kahiko e pau ana. E like me ka maikai o ke keiki a ke kanaka mamua o ka hakina keleawe. Ua hui ia na mea a pau loa, e pili ana i kanaka, ma ke kea o Kristo. Ua apo oia i na kanaka a pau. O ke aloha kaulana keia, aole hiki i na anela ke aloha nui ae. Nana mai la i ka honua nei i ke kea me na maka aloha, uwe, kahe no mai ke kea mai ka punawai o ke ola mau loa. Mawaena konu o ke kea ka moolelo o ke ao nei, o ke ao pauole. O ke kea, oia no ka nani i hoikeia o ke Akua i ike maka ole ia.
          Ina oiaio keia mau mea; nui wale ka hoahewa ana no ka hoole ana i keia aloha kamahao. Ano kona ahonui ia kakou. Ina mahalo ole kakou i kela nani, ina hooikaika ole kakou e loaa keia makana, hookaumaha kakou i keia aloha, ina hoowahawaha kakou i keia Hoola, ina kupono ko kakou hana i keia hoahewa ana, e ike no kakou i ka hehena aole i ke kanaka. Ina na nea ko kakou ano, mahope paha weliweli loa.
          Ua kaulia ia o Iesu i kauo aku ia i na mea a pau i ona la. Ano ke kau nei oia imua o ke ao nei. E hana iaia ma kona lima, a me kona wawae, a me kona poo, lei ia i ka lei 'lii kakalaioa, a o ia kona aoao, kona ehaeha, kona aloha, kaulia'i oia i keia la, e kauo ae iona la i pakele oe i ka make. E nana a ola , e ola a aloha, e aloha a hana.
          E hiki mai ana ke ano hou ae, aole mau loa kona kau ana ma ke kea, a me kona nonoi ana, aole e noho loa ana kuu uhane me kanaka. A e iho auanei ilalo ke keiki a ke kanaka mai ke kea aku, a huna kona aloha a me kona ahonui me he aahu o ka Lunakanawai la, a pii i ka Noho Alii o ka hoahewa ana, i kela wa aole ka mea pepehiia, aka ka mea pepehi aku, pehea kona manao i kela manawa. Hiki anei ia oe ke nana iaia i kela wa ? He mea weliweli ka haule ana iloko o na lima o ke Akua ola. Aka, aole e pakele kekahi, nana no kakou a pau ia Kristo, kulou kakou a pau ia Kristo, nokamea, ua hoohiki mai la ke Akua. E nana no oe i ke keiki a ke kanaka ma ke kea, a i ole ia, i ke keiki a ke kanaka ma ka noho'lii, kulou no oe malalo o ke kea, a i oleia malalo o ka nohoalii, noho no oe malalo iho o ke kea, a i ole ia, e pepe loa auanei oe i ka nohoalii. E hoolohe ano i ka Iesu kahea ana ia oe.

Make weliweli!!

            Ma ka la 29 o keia malama, ua haule hia ko'u pokii iloko o ka make weliweli loa. O ke kumu o kona make ana, i kakahiaka nui o ia la, ua hele aku au a me N. Kaelemanu, a me Abera Pakeke ka mea i make ma ka pa hipa a Mrs. E. Johnson, hopuhopu makou a pau i ka paa na hipa he kanakolu kumamalua. Hoomaha iki ; no ka hoomakaukau i mau lio no makou e lawe aku ai a hiki ma Kaawaloa.
          Hoomaka makou e hele a hiki ma ke komohana ponoi o kahi o Henry Wight, e ku ana he kaa-pipi ma o aku, hoolulu iho la makou malaila i na hipa a makou. Hele ae la ua Abera Pakeke nei maluna o kona lio, a me na lio alakai elua, a ku iho la mahope o makou, ka pa mai la no ia o kahi makani mai ke kukulu hema mai, puiwa mai la no ia o kona lio e e-e ana, a me na lio alakai elua, hoihope mai la a hiki ma ka hikina o kahi o S. W. H. Makaike, haule mai luna iho o kona lio e e-e ana, a paa kahi wawae i ke kaula keehi, alako ia mai a hiki ma ke komohana hema o ka hale o Charles Hall, hemo mai ka lio aku. Holo aku maua a hiki ma kahi i waiho ai, ua pepe loa, haki kahi uha, puka ke poo, poholehole ke kino a puni. A o kona kokoolua i haule hia ai iloko o keia pilikia, ua pakele mai, he keiki no Kapalilua, o Moomoo kona inoa.
          O ka nui o na makahiki o keia keiki 9, me na malama keu, ke uwe nei na mea a pau ia ia, no ka mea, akahi no a ike ia ka make weliweli ma Kainaliu nei.
Na KAAHALAMA.
          Kona Akau, Mar. 31, 1866 .

Make Weliweli!

            E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE: Ma ka la 3 o keia malama, oia hoi ka Poalua, hora 41/2, ua naha na misina hou o ka Ahahui mahi ko o Kohala nei. Ua make hookahi kanaka, o Pipio kona inoa, a elima hoi i ola mahunehune; oia hoi o John Hoaai, he hapahaole no Hilo , ua hai kona lima , aole nae i make; o Kaikuahine, Kamaalea, Kealohawahine, ua hai kona uha; a o ka haole wili-ki kekahi, Iosia. O keia poe hoi a pau, ua pilikia lakou, ua haihai ko lakou mau lala. E mau ana paha lakou i ke ola aole paha ? O ka nui o kanaka o loko o ka Hale mahu, ua pohole no, aole nae like aku me kela poe . O makou kekahi i pakele i keia pilikia nui. I mai paha auanei oukou, O ke aha ka mea o ka make ana? Kai noa hoi, naha ka mikini, lele ka apana i o a ianei. Oia la i lohe oukou a pau.
J.W. HAMAKUA.
            Ahahui o Kohala A. Aper. 3, 1866.

Ke Ola o ke Alii Nui Moi.

            Oia mau o ka maikai o na helehelena o ke Ola Kino ana o ka Moi, aia mau ma Waikiki-kai kona wahi luana mau i keia manawa. Iloko nae o keia mau la aku nei o keia pule, ua naue pinepine mai oia ma ke Kulanakauhale nei e nanea ai.

Ke Alo Alii.

            Me ka pili kaumaha o ko makou naau no ka mau o ka nawaliwali o ke ola kino ana o ke Kamalei Aliiwahine V. K. Kamamalu, a, oia mau no o kona waiho a mai ana ma Haimoeipo.
          Ka mau no o ke ola kino ana o ke Aliiwahine kane make Hakaleleponi, e like me ka makou hoakaka pinepine ana ma na pepa o kela pule keia pule, ao kona ola kino, a oia mau no o kona luana ana malalo iho o Haimoeipo.
            He helehelena ola maikai ko ke ola kino o ka makua Alii M. Kekuanaoa, ma Papakanene mau kona hoomoe poo ana.
          Ke noho mau nei no ke keiki Alii W. C. Lunalilo ma Waikiki-kai, oia kona wahi luana mau i keia manawa.

Nu Hou ko ke Au Okoa.

            Ma ka manao pepa o ke Au Okoa o ka Poakahi iho nei, ua ike makou i kekahi mea nu hou, oia hoi ka hoopaiia o ka poe hana i ka hewa apuka, e na Lunakanawai o na Aha Hookolokolo malalo iho o ka Aha Kiekie. Ke noi aku nei makou e hai mai ka Lunahooponopono, a o ka mea paha nana i kakau ua manao pepa la, i kahi i loaa ai o keia kanawai hou iaia, e haawi ana i ka mana i na Lunakanawai malalo ae o ka Aha Kiekie, e kau i ka hoopai maluna o ka poe i hana i ka hewa apuka e like me ka mea i hoolahaia e ua manao pepa'la, a ina aole e hiki ke kuhikuhi mai i ke kanawai, alaila, e pono e hele hou i ke kula i elima paha makahiki. He mea mau, o ka nupepa i hanaiia, a i hoolahaia e ka lehulehu ma ke kamailio ana ma na mea e pili ana i ke Aupuni, a me kekahi paha o na oihana o ke Aupuni, e kamailio me ka maopopo, o alakai hewa auanei i ko lehulehu ; a ina ua hiki ole, alaila, ua ahona ke pio ka oe ahi. Hookahi nae paha pomaikai o kekahi o ka lehulehu, mamuli o ka ike ana i ua manao pepa'la, o ka hu o ka aka a haalele wale, i ka hiki ana iho i kahi o na wahi olelo e i ana, hoomauia no ka olelo hoopai a ka Aha olalo. Ike aku paha i ka aka o na Loio, a aiwa loa aku ka poe o kuaaina. Ke kuhi mai nei paha kahi poe , ua halawai malu iho nei ka Ahaolelo o ka M. H. 1866, a ua hooholo iho nei i ke Kanawai, e haawi ana i ka mana i na Aha Hookolokolo Hoomalu e hookolokolo no, a ahewa, a kau no i ka hoopai maluna o ka poe i hoopiiia no ka hewa apuka.
          Eia ka leo hope e ke hoa, a manao e hoolaha manao imua o ke akea ma na nupepa, e hookamaaina mua i ke kumu manao, o hu hewa auanei ka hehi ana i ka naele o alakai.

Na hana hou o ka Ekalesia o Ewa.-Helu 2.

            E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :-He wahi puolo makamae ka'u e hooili aku nei imua ou, a nau ia e lawe aku iwaena o neia mau moku, mai ka la puka i Haehae, a ka la welo i Lehua, i ike mai ai na paaua a ka Haku, e noho mai nei iloko o na pilikia o keia ao.
          O keia Ekalesia, he Ekalesia mai; a nawaliwali hoi iloko o keia mau makahiki ae nei, pela ka ike maoli aku, aole hoolawa ia o na hana, a me ke ola o ke Kahu o keia apana.
          A nolaila, ke hai aku nei ko oukou makamaka i na hana hou iloko o keia apana, i ike mai ai oukou i ka launa ana mai o ko kakou Haku.
          Ke ulu nei na hana, ke hoolawaia nei ke ola o ke Kahu o keia apana, ke hoolawa ia nei ka mahina hou, ke ulu mai nei ke kula Sabati a na keiki, ke ala mai nei na hoahanau, a ke hoi mai nei iloko o ke aupuni o Karisto. Oia na mea hou lohe oukou.

NA HANA A Ii MALOKO O KEIA APANA, MA KALAUAO.

            Ma ka la 22 o Maraka nei, hoomaka ka launa ana o ka Mea Hanohano, me na kamaaina o keia apana o Kalauao nei ; ma na hana a Karisto, o Rev. Bikanele kekahi iloko i o keia halawai ana.
          Ua lilo ia laua a i elua ka olelo paipai, a me ka olelo hooikaika, ua piha i ka olioli maoli ka lehulehu a pau, no ka, lohe ana i na mea nui i haiia, ia Ii ka, hookuu ana o ka halawai.
          Ua hoike mai oia i kona manao, aole au e launa me oukou i keia pule, e holo ana au i Maui , a kela pule aku halawai au me oukou, o ka pau ana ia o kona komo ana iloko o keia apana.
          A ke ike nei makou i kona hooikaika ana, mamuli o ka olelo a ko kakou hoola, oia ke kumu i ola ai keia apana no kona hoomanawanui a me kona hooikaika nui.
          A nolaila, ke waiho aku nei keia ekalesia i ko makou aloha nui nona, no kona kanu ana i na hua mua iloko o keia apana, a ke ohi ia nei na hua maikai. S. KAMAI.
          Waipio-kai Apr. 6. 1866.

Ka Nupepa Kuokoa.

HONOLULU , APERILA 14, 1866.

Ka Papa Hoonaauao.

            I ka M. H. 1864, i ka wa i hookahuliia, ke Kumukanawai a ka Moi a Kamehameha III i haawi mai ai, ua hoopuka kekahi poe i ka ninau penei : " Heaha la ka hope o keia hana? E kukuluia ana paha he ekalesia aupuni ma keia Pae aina. He hoomana hou a ka lehulehu i ike ole ai a i makemake ole ai, a e auhau ia auanei kakou e kokua i keia hoomana aupuni a kakou i makemake ole ai.
            Pane nui mai la na Kuhina haole e ku poai nei i ka noho alii o ko kakou Pae aina, "aole loa e hanaia ana pela." E noa ana na hoomana a pau, a aole no e kukuluia na he hoomana aupuni.
          E like me ke ano a kakou i ike ai mamua uku nei a na Kuhina ano e e noho nei, pela no ka kakou e ike nei ma keia olelo oiaio ole a lakou i hoopuka'i.
            I keia la ke ike nei ka lehulehu i ka oiaio o ka olelo a ko lakou mau makamaka io i ao mai ia lakou e hoole aku i ka manao hookahuli Kumukanawai a kau haole i hooulu ai.
          Ua ko ka lakou olelo, a i keia manawa ua hoomaka aku ka Papa Hoonaauao e kukulu i Hoomana Aupuni, a e ao i na keiki o keia Lahui i ka hoomana hou a na Kuhina i makemake ai.
          Ua hookapu loa mai lakou i na Kumukula a pau o ka aoao Euanelio e wehe ae i na kula a lakou me ka pule ano inau a lakou i maa ai, a ua kaili aku lakou i ka mana pule a hooponopono pule ma na kula, a mamuli o ko lakou manao i paiia ma ka pepa, oia wale no ka pule i ae ia.
          Ina pela, ke hanaia ma keia hope aku, he hiki no i ua Papa Hoonaauao kukulu hoomana nei, e ho-o hou mai ma na waha a ka kakou mau keiki i na huaolelo pule hou a lakou i makemake ai, a kakou i hoowahawaha ai.
          Aole i akaka ia makou ka pule a ka Papa Hoonaauao e haku mai ai no ka M. H. 1867 a me 1868 ; eia nae ka makou mea i ike ai, ina e ae ia ia lakou ke kau kanawai mai no ka pule ma na kula, aole he mea i hiki ole ia lakou e ao mai i na keiki o keia Lahui, ma ka hoomana a me na hoohana e a na Kuhina mahaoi o na aina e mai i makemake ai.
          I keia wa , aole wahi olelo iki a na makua mea keiki ma na kula.
          Ua hoopauia ke kanawai hooponopono i na kula o ke kau i hala, a i neia wa ke hookaumaha mai nei ka hana a ka Papa kukulu Hoomana Aupuni.
          Ua ko ka wanana a na kaula, a ua akaka ka oiaio ole a na Kuhina.

Ka Olelo Hooholo o ka Aha Kiekie.

            Ua hoopukaia i na pule mamua iho nei, ka Buke Elua o na Olelo Hooholo o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, i hooponopo noia, a hoomakaukauia no ke pai ana, e ka Mea Hanohano R. G. Davis (Lobaka Devisi) Kokua Lunakanawai Alua o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, a Hoa hoi o ko ka Moi Aha Kukakukamalu. Aia maloko o ua Buke nei na olelo hooholo o ka Aha Kiekie mai ka M. H. 1857, a hiki i ka M. H. 1865 a he 800 aoao maloko o keia Buke. He hana luhi, a he hana nui no hoi ka hoomakaukau ana a me ka hoonohonoho ana i na hihia i hoikeia maloko o ia Buke, i kupono ai no ke pai ana, a he mea kupono ka mahalo ana aku o ke Aupuni holookoa i ka Mea Hanohano R. G. Davis, no kona ikaika, a me kona hooholo pono ana i ka hana nui i waihoia iaia, oia hoi ka hoomakaukau ana i na Olelo Hooholo i hai mua ia, a he mea no hoi no kakou Hawaii nei e haaheo pono ai, ka ike ana iho i ka hanaia ana o keia haha nui, e kekahi o ko kakou hoahanau ponoi o ke koko hookahi, ua ike iho la kakou i kona au ana iloko o ka moana lipolipo o ka naauao ; a he mea no hoi ia e hoike mai ana i ka hiki i na kanaka Hawaii ke lawelawe ma na oihana naauao a pau, e like me na kanaka o na aupuni naauao e ae. (Aka nae hoi ke palau hele ia nei kakou ma na aina e, e ka waha o ka Bihopa o Oxford , a me kana hanai ka Bihopa Staley, he Lahui naaupo, a he poe no i ano like me ke ano mua o ko lakou noho pegana ana, o ahaina la ke akahele iho e Hauailiki.)
          He Buke waiwai maoli keia i hoopukaia iho nei, e like no me ka Buke akahi i hoopukaia e ka Mea Hanohano G. M. Robertson K. C. K. Kokoa Lunakanawai mua o ka Aha Kiekie. No ka mea. o kekahi o na hihia i hooholoia e ka Aha Kiekie, he mau hihia ano pohihihi loa, a ano nui maoli no hoi, a ua hohonu no hoi na Olelo Hooholo a ka Aha. Ua nui no na ano hihia i hanaia. He 37 hihia ma ke Kannawai, he 18 ma ke Kaulike, he 31 hihia Moana, he 9 hihia ma ka Hooko Kauoha; he 3 Mandamus, a he 5 hihia Palapala kuu Kino, hui pau loa he 101 Olelo Hooholo i paiia ma ka Buke Elua o na Olelo Hooholo o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. He kokua maikai keia mau Olelo Hooholo no ka poe e lawelawe ana ma ka Oihana Loio, a me ka poe no a pau, he mea e ike ai na kanaka a pau, i ka hooholo ana a ka Aha Kiekie, ma na mea e pili ana i ke ano o na Kanawai o ka aina nei, a me ke ano o ka hana o na hihia waiwai, a me ka hana ana o na hihia o na ano lehulehu wale, a me ke ano pu hoi o ke Kahua Kanawai i hoonana pono ia e ka poe Kalai Kanawai naauao o na aupuni kahiko mai a hiki i keia wa. He pomaikai nui no kakou ke paiia ana o keia mau olelo hooholo.
            Ua oleloia me ka oiaio o ko kakou ikaika, oia no ko kakou nawaliwali, a o ko kakou lima ikaika hookahi, oia no ka Oihana Hookolokolo, no kona hala ole, a me kona hana pololei, nolaila, ua lilo i aha e hilinai nui ia'i e ka poe a pau i loohia mai i keia mea he hele imua o na Aha Hookolokolo. Ua ike makou ma kekahi nupepa, ua laweia kekahi o na olelo hooholo o ka Aha Kiekie o Hawaii nei, i kumu alakai, no ka olelo hooholo a kekahi Lunakanawai o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ka mokuaina o Nu Ioka. He mea no ia no kakou e hauoli ai, a e ike maopopo iho, he emi o Hawaii nei malalo o na aupuni naauao e ae, ma ka ikaika, a me ka waiwai, aka, ma ke ano o ka hana ana a kona Aha Hookolokolo Kiekie, aohe e oi ae kekahio ia mau aupuni mamua ona. Ua haawiia ka pono kau like i na kanaka a pau, o na kulana a pau o keia ola ana, mai ke kanaka e noho ana me ka piha i ka waiwai, a me na mea a pau e oluolu ai keia ola, a hiki i ke kanaka e mikole ana i ka inamona iloko o ko lakou mau pupupu Lauki. Ua like loa ko lakou ano, imua o ke Kanawai, a imua hoi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae aina.
          Eia ka ninau i ala mai i o makou nei. O ka holomua hea la keia o Hawaii nei, ma na mea e pili ana i ka naauao, a me ka noho ana pono? E kapaia nei ma na aina e e na enemi o ka oiaio, he aina no ka Lahui i ane like no ke ano o ka noho ana, me ko lakou ano pegana o ko wa kahiko. E ninau ia oe iho, e ka mea e makee ana i ka oiaio. O ke ino kai a-ia, ka mea e manao ino ana.

He Kada.

            HE PALAPALA MAHALO.--Ke makemake nei na kumu o ke kula kaikamahine o Makawao, e hoike aku i ko lakou aloha, i ka poe nana i kokua lokomaikai ma ka hooponopono ana i ka halekula i hoopilikiaia e ka makani ikaika i ka malama o Ianuari i hala aku nei.
Na ko Wailuku, ko Waikapu, a me ko Waihee poe i paipaia e W. P. Alexanekero, $110 00
" G. E. Beckwith Esq., - 100 00
" Rev. C. B. Andrews. - 50 00
" Ka Ekalesia o Kaneohe , - 30 00

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.
f

            HOIKE KULA MA WAIALUA.--Ua poloaiia mai makou e kekahi makamaka o makou o Waialua, ua hoikeia na kula Aupuni ma ka Apana o Waialua, e ke Kahukala Nui e Aberahama.

          Ke hoomakaukau nei na kula Aupuni ma ka Apana o Kona nei, no ka hoikeia i ka malama e hiki mai ana, pela wale mai ko makou lohe pepeiao mai, mai kekahi mai o na mea e ao nei i ka oihana kula.

          Ma ka Poakahi iho nei, ua ku mai kekahi wahi kiakahi ma ke awa o Honolulu nei. Mai Kapalakiko mai nei oia i holo mai nei. Alo no hoi keia, wahi kiakahi i na ale hanupanupa o ka moana. E hooliloia ana paha ia i wahi moku holoholo piliaina ma ko kakou nei mau kai.

          Ua hooholo ka Ahaolelo ma Wasinetona, ma ka la 14 o Maraki, he bila e haawi ana i $100,000 no na lilo a pau no ua mea hoikeike, a ko Amerika poe e laweia ana ma ka hoike makahiki o Pariaa, A na ka Peresidena e haawi mai i moku a mau moku paha e lake aku ai i ua mau mea hoikeike la ma Parisa.

            Ua lohe wale mai no makou, e wi ana ka o Koolau ae nei o kakou, he lohe wale mai no nae, no ka pau nui ka mahiko, a haalele i ka mahiai ana i ka ai a ka waha e hoopuipui ai i ke kino. E mi mimihi paha auanei e ka ulu iki mai.

          DUAITA BALAUINA: -- Ua lilo ae nei o Duaita i luna hooponopono nui no ka mahiko o Kohala, a eia oia ke lawelawe nei i ua oihana la. Ua nui ka mahalo o na kanaka o Kohala i ka loaa ana o ka haole akamai i ke kamailio maoli me na kanaka. Ina pela na mahiko e ae, e lohe mai no kakou.

          Ma ka holo like ana aku nei o Neke Mele, laua me Kate Lee i ka Poaha aku nei o kela pule, ua hai ia mai ia makou ka lohe, o Neti Mela o laua kai ku mua i Lahaina. Ua ku o Neti i ka hora 5 o ke kakahiaka, a ua ku aku hoi a Kate Lee i ka hora 12 o ke awakea.

          HOOMAKAU MAI NEI KEIA WA : I ka Poaono o ka pule i hala iho nei, ua ku aku kekahi haole mawaho o ka lanai o kekahi hale ma Kaakopua me kona pupanapana, a ua hooweliweli aku i na mea oloko o ka hale. Aka, mahope iho o ko na kanaka hoomalimali ana iaia, ua hoo hou iho i kana pu iloko o ka pakeke. Mahope koke iho no ua lawe ia i ka halewai. I ka Poakahi iho nei, ua lawe ia oia imua o ka Aha Hoomalu, a ua hookuuia oia no kona hooweliweli ana Ahu no kupanaha o ka la i Mana.

          Ua hoi mai nei ka Bihopa o Peleula, ma ke kua ana mai nei o ke Cometa ma ka Poaha nei.

          HALE AINA HOU: Ua wehe hou ia ae nei ka hale aina e pili la ma ka aoao ma Ewa o ka hale humu buke o G. W. Vollum, maikai iho o ka Hale Luina i hale aina. Mamua loa aku nei, he hale paina no ia , a akahi no a wehe hou ia.

          E POULI ANA KA LA: Ua ike iho makou maloko o kekahi alemanaka, e pouli ana ka la i keia la, ma Ausetaria, a ma ka moana Anu Hema, aole nae e ike ia ma Hawaii nei, wahi a na mea nana la.

          MOKUAHI RUKINI: I ka puka ana ae o ka makou pepa i ka Poaono iho nei, aia hoi, komo mai ana he mokuahi Rukini ma ke awa o Honolulu nei, ma ka auina la ana iho. Eia no ua wahi manuwa nei ke ku nei, a ke leleuaki mai nei kekahi o kona poe kanaka. A o na luna nui hoi ke hele mai nei no hoi lakou me ko lakou mau pilali.

          LULU MAHINA HOU. Ma ka la Sabati mua o Aperila, ua hookupu iho na hoahanau o ka Ekalesia o Kohala, a ua hiki aku ka huina o na dala i ke, kanaha kumamakolu a me ekolu hapaha. A ma ia la ;Sabati hookahi no, ua hookomo ia ma ia ekalesia he kanakolukumamakahi mau hoahanau hou.

          I ka holo ana aku nei a ka moku kalepa Bhering ika Poakolu o kela pale aku nei, ua lawe aku oia maloko o kona kino i na ukana nui o ke ko paa malakeke, laiki, huluhipa, a me ke kahi mau wahi waiwai e iho. O ka nui o na dala i manaoia no ua mau ukana la apau i lawe ia aku la, ua hiki aku i ke $33,103. Aohe no i kaha mai ua polohuku.

          Ua weheia ke kau jure haole ma ka Poakahi iho nei, a ua waihoia mai imua o ka Aha elua mau hihia. He Pukiki i ho na i ka pahi ka mua, a he Pake i hoopiiia i ka aihue i ka lole kekahi. Ua hookuu waleia no ia mau hihia a elua.

          Ma Kahana, ua make emoole kekahi kanaka nona ka inoa o Papa. I ka halii hale ua Papa la, a ia noi ana mai e ai, hiki mai la ka mai iaia he lolo, a ma ia hope iho ua lapaauia oia e kekahi kahuna kanaka hoomanamana, aole i liuliu iho, a haalele mai la oia i keia ola ana. Na S. M. Kapua i hai mai ia makou i keia lohe.

          EIA HOU NO UA PEHEHI KANAKA:—Ua lohe mai makou, ua pepehi hou ia no kekahi kanaka ma Kau , Hawaii i ka malama i kaa hope ae nei. Elua mau kanaka Hawaii malaila i hakaka me ke pale ana o ke kahi i ke kahi, aka, unuhi koke ae la ke kahi i ka pahi, a hou aku la i ke kahi. O ka inoa o ua kanaka pepehi kanaka nei, o Puaa.

          ALOHA INO:—Ma ke kahi la o ka pule, i hala aku nei, ua haalele mai i keia ola ana ka moopuna a H. W. Kaimana Hale Kuai, oia hoi ke keiki a Kauka Minuteole a me ke kaikamahine a Kaimana i make ai. O ke kumu i make ai i ai nui i ka pua nana honua. Ma ia ai ana paha, ua moni, a mahope ua make loa. Aloha ino ia i ka hele ana aku la ma ke ala o kona makuahine. E malama kakou i ka kakou mau keiki, mai hookuu wale e laukua i ka ai ana i kela mea keia mea, o ili mai auanei ka pilikia e like me keia.

          HELE A PAKUI PEPEHI: -- Ma ka Poalima o kela pule aku nei i hala, hiki mai la ia makou nei ka lohe kaumaha i ka hai ia ana mai, ua pepehi mainoino ia e Capt. Barela kekahi o kana mau pake paahana, a eia, ua pake la, ke waiho nei iloko o ka ehaeha nui. O ua pepehi kanaka nei hoi ua hopuia, a hoopaa ia ma ka hale hooluhi a ke kanawai, aka, i ka Poaono ae no, ike aku ana makou, e holoholo kaa ae ana no me ka Luna Awa Nui.

          PAHU KA MEKINI HOOMALOO KO MA KOHALA. --Ma ke ku ana mai nei o Marilda i ka Poaono i hala aku nei, ua loaa mai ia makou he palapala e hahai mai ana i ke pahu ana o ka ipuhao hoomaloo ko ma ka hale puhi ko ma Kohala. Ma ia pahu ana, ua hoomake ia kekahi mau mea, a ua hoeha ia kekahi. No ka maikai o na palapala la o ke kakau ana, ua pai iho makou ma kekahi o ko kakou mau kolamu no na palapala.

          MAKEMAKE IA I KAHUNAPULE:—Ua hiki mai i o makou nei ka lono, ua makemake ka Ahahui o na mokupuni lepo manu, e imi i kahunapule a hoouna aku i Ulukou, a me Puakailima, e hoike ai, a e ao ai i na kanaka kumakahiki ma ke alanui e hele, ai ma kela ao. I ko makou lohe ana i keia, ua hoopiha ia na waihona o ko makou puuwai e ka mahalo lua ole. A o ka mua io no keia o ka hana ana, ina e hooko io ia.

          HANAIO KA PU: Ma kekahi la o keia pule aku nei, ua ku ke kahi haole nona ka inoa Ioane Scota ma ka mahiko ma kahi o Mc. Keague ma Nuuanu. O ke kumu i ku ai, ua hoopiha mua kela i ka pu panapaea me ka poka, a ua kulai hoi i kahi liko o ka pu i hope me ka manao e ki i ke kao, aka, waiho e aku la ia i ka pu ma ka noho. Ia manawa, lele mai la ka moa a pa ma ua pu nei, a o ke kani koke aku la noia o ka pu, a lele mai ka poka a ku ma ka oloolo wawae. He pilikia keia i ili wale mai me ka ike ole ia.

          NO EWA:--Ua hoomaka iho nei o Rev. J. Bicknell, elua mau Kula Sabati ma Ewa. Ma Puuloa a me Waiawa kahi ana i hookumu mua iho nei. A e hoomaka hou ana ia e kukulu hou i mau Kula Sabati ma Kalauoa a me Honouliuli. Ke lana nei ko makou manao, e holo ana kana hana e like me ko kekahi wahi e ae a kakou e lohe nei. I na pela io, ke pii aenei kahi Ewa ma na hana pono.

          NA HIHIA I MUA O KE JURE :-- E like me ka olelo hoolaha a ke kakauolelo a ka Aha Kiekie, e weheia ana ke kau jure ma ka la 2 o Aperila, pela no ka hooko ia ana. Ua waiho ia mai i mua o ka Aha, elima mau hihia. E kolu oia mau hihia, he poe Aihue, hookahi he holonui me ka hoeha i ka haole, a o kekahi, he apuka. Ua hoopaiia hookahi Aihue, me ke kanaka holonui a me ke kanaka apuka. O kekahi mau hihia e iho, ua hookuu ia .

          HE IMU UNIHAPA : —Ua hai aku makou; loko o kekahi helu o ko kakou nupepa Kuokoa, a penei no ia, " Ke hana ia nei ka unihapa." A makeia helu hoi e ike ai kakou i ke kalua ia ana o na lepo i hanaia a kuapohaku unihapa. I ka hora 6 o ke ahiahi o ka Poalua, la 10 o Aperila, ua hoomaka ia ka hoa ana o ke ahi o ua imu la, a ao ae, a pela mai ka a ana a hiki i ka Po 5 moa. Nui ko makou mahalo i ka poe nona ka imi ana i ka unihapa mai loko ae o ko Hawaii nei lepo.

          PII LAUNA OLE KA AI.—Ma ke kakahiaka o ka Poakolu i opeakua ae nei, ua ninau aku makou i kekahi poe o Manoa e kailewa hele ana me na pai-ai, i ke kumukuai, i mai la ia "$3.00." Weliweli ua mea he pii, mamua aku nei he $2.00 ke kumukuai o ia ano pai, a i keia kakahiaka hoi, ua elekei loa a i ka $3.00. No keaha keia, eia no ke kokoke mai e pau loa mai ka ai o waena. Ina pela, e wi ana i ka poi ole o Honolulu nei, he ahona paha auanei ka ka palena.

          MAKAU OLE NO HOI:—I noho aenei hoi ke kau o ka pepehi kanaka, aole e loaa ka lua. I na e helu ia ka nui o na kanaka pepehi kanaka a me ka poe kaawe ia lakou iho, aole e loaa keia ma kahiki. Mai kela malama mua mai nei no ka pa-make a hiki wale mai nei no i keia wa . Ma ke ku ana mai nei o ke kuna Marilda mai Kohala mai i ke kakahiaka o ka Ponono aku nei, ua hiki mai io makou ka lono kaumaha i ka ike ana iho i ke kapena Ioanesana oua kuna la, ua pepehi mainoino ia e kona kuke Laka ma me ka makou ole. A ua lawe ia mai iloko o kahi paa loa ua Laka la.

          MAKE I ALOHA NUIIA.—Ma ka wehewehe ana ae o kaiao o ka Poaha iho nei, aia hoi haulehia mai la maluna o Mrs. Pahia Kanihina, ka pilikia nui kaumaha, a hiki ole ia makou ke pane ae; oia hoi kona hele kohana ana aku la i ke ala polikua a Kane haalele mai la i kona kokoolua e noho iloko o ke kaumaha kumakena, no ka hoa i pili o na la ua a me na la wela o ua Kaona Alii nei; hoa a-e ale hoi o ka moana a me na makani eha. Aia no maluna o ke kane i hooneleia i ke kokoolua ko makou aloha paumako.

          HE LOIO HOU : —Eia ma ko kakou nei kulanakauhale 'lii kekahi Loio akamai no na kai ehuehu mai o Amerika, o kona inoa o Mr. Jones. Ma ka Poakahi iho nei ko makou ike ana iaia e kakahele ana i ke kamailio imua o na Lunakanawai Kiekie o ke jiure. He kokua oia no ka hihia o ke Pukiki i hoopii ia iho nei no ka hooweliweli ana I hoopaapaa Kanawai wale ia no a hookuu ia ana ua Pukikila la. He keu keia a ka haole akamai.

          PAKELE MAI PAU I KA MAKE.--Ma ka Poakolu iho nei, ua kukui mai ka lohe, ua ai ka kekahi poe ma Haliimaile-waho i ka poi no loko mai o kekahi pahu laau make i manao waleia, aka, aole nae i maopopo loa. Ma ka Poalua aku, ua hooia ka poi iloko o ua pahu nei, me ka ike oleia nae hoi he pahu e hoopilikia mai ana i ke ola o ka lehulehu ke ai ia kona poi. Aka, i ka ai ana i kona poi mai loko mai o ua pahu la, ua loohia ka poe i hookomo aku i ka poi i ko lakou waha. A pakele maoli ke ola o kekahi wahine, e ole ka loaa e ana ia Kauka Foka, a nana i hoolualuai mai kana mea i ai ai.

          TOMA KAKINA : —O ke keiki a Kakina makua i hoi mai nei i Hawaii nei, e lawelawe i ke oihana a kona makuakane, oia hoi ka oihana kahunapule, ua haiolelo oia imua o ke anaina nui ma kawaiahao ma kela Sabati aku nei i hala. I ko makou hoolohe aku i kana olelo ana, a hoopuka ana i ka olelo Hawaii , ua makaukau no, a e makaukau loa aku ana nae, a me he mea la i ka ike aku e poweko loa mai ana. Ua haiolelo oia i ua la Sabati nei me ke kakau ia o kona manao maluna o ke kanana, a ina paha e liuliu iki iho, alaila, e kamailio mai ana oia me ke kakau ole ia ma ke kanana. ua ewalu paha a oi ae o kona mau makahiki o ke kaawale ana, mai na Pae Moku Hawaii aku nei. I kona haiolelo ana i na la Sabati elua ma ka luakini o Kaukeano ma ka olelo haole, ua nui kona mahalo ia, a no kona maamaa no hoi ma ka olelo haole. I keia pule e pai ana makou i kana haiolelo ma ko kakou nei Kilohana Pookela. E nana ma ka aoao mua.