Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 12, 24 Malaki 1866 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa.
AOHE NO I KANA MAI. - Ma na eke leta i hiki mai i ka la 15 iho nei, ma Honolulu nei he nui loa. He hookahi tausani elima haneri kanaono kumamalua ka nui o na palapala i kakau lima ia, a he elima tausani ka nui o na nupepa, a ua hoopiha ia, he ehiku mau eke nui i keia mau mea i hai ia. He nui loa ka hualoaa mawaho o ka Hale Leta i ka wa e haawiia ana na leta, a me he mea la, he ekolu a eha paha hora ka hana ana a pau.
PUNI MAOLI KA HOI. - Ma kekahi mau la o keia pule i hala ae nei, ua hoopunipuniia kekahi mau mea o loko o kekahi hale ma Aala i Honolulu, e kahi holokahiki. Hoi aku ua holokahiki nei, he omole kini ko'u, a miki mai la ko loko o ka hale i ua omole nei, a hele ua kanaka nei, inu ia'e la ua omole rama nei, eia nae he wai maoli, a hu ae la ka a-ka o kekahi mau mea, i ka i mai a ka mea nana i inu, " ka, ua puni kakou i ka holokahiki." No ia poe ka puni, e hoomanao hoi ka lehulehu e ae, e nana mua no ka pono loa.
HALA AKU LA I KA AOAO MAU O KA H0NUA. - I ke ahiahi o ka la Sabati i hala'ku nei i ka pau ana ae o ka pule ahiahi ma Kamoiliili, hoi aku la o Kaniania wahine ma ka hale o kana hunona ma ia wahi no. A ia laua e papa leo ana, aia hoi, hiki koke mai la ka make a lawe aku la i ke ola mai ona aku. Ua waiho iho ia he kane, a he mau keiki na lakou e kanikau aku mahope nei. E hoomanao kakou i ka wa a ka make e hele mai ai, a lawe malu aku i ko kakou hanu ola.
MAKANI IKAIKA. - Ma ka J. W. Kalaau, o Waiehu, Maui, palapala ia makou, ua ike iho makou i ka hiki ana mai o ka makani ikaika ma ia wahi, a penei no kekahi o kana mau olelo : " Ua ike ia kekahi makani ikaika ano e, he ano puahiohio nae i ka nana aku. O kona halulu, ua like loa me ka u-o ana ka bipi kane. He makani ikaika keia i oi ae mamua o ke Kona a me kekahi mau makani e ae o Waiehu nei. Iloko nae o ka wa a ua makani nei e pa ana, aole i hoopilikia ia kekahi hale, aka, o na hauli wale no o na kanaka kai hoohikilele ia."
KAUKA MINUTEOLE. - E olioli ana paha kekahi poe makamaka o makou, ke lohe hou mai i ka inoa o ko lakou wahi makamaka aloha o ka iu o ka la o ua Kaona alii nei e puka aku ana. Ia Kauka Minuteole i haalele ai ia Hawaii nei, ua holo aku oia i Kina, a malaila oia i loaa'i i ka mai fiva, a kokoke ia e hele e aku i ka make, aka ua kauoha mua no nae i kona mau wahi pono no kona mau kini makamaka. Aka, hiki mai la he Kauka Enelani, a nana i lapaau i ua Kauka nei, ma ka wahi ana i ke poo me ke ope hau a ola ua wahi Kauka nei. Mahope iho o ke ola ana o ua o Kauka, hana iho la ia i kekahi hana kaulana, e hele haaheo ai kona inoa ma ke ao nei, oia hoi, ka lapaau ana i ka wahine mai a kekahi alii o Kina. Ua lapaau oia i keia wahine me ke akamai lua ole. A no ke ola ana o keia alii wahine, ua haawi mai kana kane i kekahi palapala, e haawi ana i ka mahalo nui iaia. A no keia hana akamai a ko kakou wahi makamaka, ua wehe ia ka puka ma Kina no kela mea keia mea e komo aku ai, e launa oluolu, a me ia palapala oia e hele aku ai ma kela wahi keia wahi me ka mailani nui ia.
NU HOU O NA AINA E MAI.
Ma ka mokuahi Ekake i ku mai nei i ka la Sabati i hala aku nei, iloko o na la he 11 mai Kapalakiko mai, ua loaa mai ia makou nu hou o Kaleponi, a hiki i ka la 7 o Maraki. He ano nui ko na nuhou i hiki mai nei.
No Ame rika Huipuia.
Me he mea la e hoopoina ana a haalele mai o Pe residena Ioanesana i ka aoao nui nana i koho aku iaia, a i ka poe hoi nana i hoopakele mai i ka aina i ka wa o ke kaua, a e hui pu aku ana oia me kona mau enemi mua oia moku aina kipi. Ke hauoli nei na moku aina kipi, i ka loaa ana ia lakou o ka mana mua e noho iloko o ka Ahaolelo Hui. Ua koho iho nei lakou i mau Lunamakaainana e hele i ka Ahaolelo Hui, a o ka nui o lakou; he poe wale no na lakou i alakai i ke kipi. Ua hoole ka hapa nui o ka Ahaolelo Hui i ko lakou noho ana mai iloko o ka Ahaolelo Hui, aia a hiki i ka wa e hoomaikai ia ai lakou e kekahi mau Luna, no ka noho lahui pu ana o ia mau mokuaina, a no na pono ame ka hoopakele ana i na negero, a me na kanaka kipi ole e noho la iwaena o lakou.
Ina e ae ia na Lunamakaainana kipi i keia wa e noho i ka Ahaolelo, alaila, e hui ana no lakou me na hoa'loha o lakou ma ka Akau, i kapaia na poo keleawe, a lawe aku i ka lakou mau mea i manao ai iloko o ka Ahaolelo, a hanaino nui iho i na mea i loaa mai i ka wa kaua weliweli. Ua olelo ae ka Peresidena, ina e olelo ana na kipi e "mihi," alaila, e ae ia aku no lakou.
Eia kekahi, e hooholo ana ka Ahaolelo Hui, he mau bira Kanawai, e hoopaa i na mea a pau i loaa mai ma ke kaua. Hookahi, he bila e haawi ana i ka pono koho balota i na negero ma ka mokuaina o Columebia. Ua hooholo ia keia bila i ka hale o lalo, a aohe no hoi he kanalua e hoole ana ka hale o luna.
O kekahi, he bila e hoopaa ana i na pono kivila o na negero; ua hooholo ia i ka hale o luna, a e hooholo koke ia ana paha e ka hale o lalo. O ke kolu, he bila e hoomau a e hoonui i ka Papa malama i na nika i hookuu ia. E hoomakaukau ia ana ma ke koho ana i 12 mau Comisina e malama i na pono kivila o na nika i hookuu ia, a e hoolako aku hoi i mau kula no lakou.
E haawi ia ana, he 3 miliona mau eka aina, a na na Komi sina e mahele iloko o na kuleana ma ke kanaha eka pakahi, a e hoolimalima a kuai aku paha i na nika i hookuu ia. E hooholo ia, o kela kanaka keia kanaka e malama ana i na nika i hookuuia ma ke ano hookauwakuapaa, a i ole ia, e lawe ana a malama i na kanaka eleele ma ke ano okoa mai ko ka poe keokeo aku, e like me kela Karaima, alaila, e hoopai ia oia hookahi tausani dala, a me akahi makahiki ma ka noho paahao ana.
Ua hoomoe ia keia bila e ka Pe residena Ioanesana, a hiki mai i ka la 22 o Febuari, ua hana ia he haiolelo e haanou ikaika ana i na kanaka alakai o loko o ka hale Ahaolelo Hui, a ua puni ka aina mai o a o i ka pioleke i kana haiolelo. Ke olelo nei ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, ina i hiki ole i ka Peresidena ke hooiaio mai i kekahi kanawai, e hoihoi hou mai oia i ua kanawai la me kona hahai mai i kona mau kumu kue i ka hale i haawi ia aku ai, i hookomo ia ai kona kue ma ka lakou buke hoomanao o kela la keia la, a e hele aku paha imua e ninau ai. Ina mahope iho o ka ninau ia ana, a elua hapakolu o ka hale e ae, alaila, lilo i Kanawai. I ka ninau ia ana o keia Kanawai, elima mau Luna i loli, a noia mea, he 30 poe wale iho no i ae, a he 18 e kue ana. No ka hiki ole ana aku o ka poe i ae i ka elua hapakolu, nolaila, ua haule.
O kekahi bila a ka hale o lalo i hooholo ai, a eia ke waiho nei i ka hale o luna, o ka hoololi o ke Kumukanawai o Amerika Huipuia, e olelo ana, o ka nui o na Lunamakaainana o ka Ahaolelo Hui, mai na mokuaina pakahi mai, e like me ka pii ana ae o na poe koho, aole mai loko mai o ka nui o na kanaka. No ia mea, a o na mokuaina e ae ole ana i na negero e koho balota, o lakou no ke houuku na Lunamakaainana iloko o ka Ahaolelo. Ua hooholo ka elua hapakolu a oi ae o ka hale o lalo, aka, he kanalua loa ia ka ae ana mai o ka elua hapakolu o ka hale o luna i ka hooholo ana.
Ke haka pono nei ka aina, me ka makemake e ike i ko Peresidena Ioanesana hoomoe ana i keia mau bila. I ka manawa ana i hoomoe ai i ke kanawai e hoomau ana, a e hoonui i ka Papa malama i na nika i hookuu ia, ua piha na kipi a me na enemi o ke aupuni ma ka Akau, a me ka poe kue i ka nika, i ka olioli. Ua ki na pu kuniahi, ua kau ua hae, a ua kukulu ia he mau halawai e mahalo ana ia Peresidena Ioanesana. Aka, o kona poe hoaloha, o ka poe i kaua a pio ka poe kipi, a me ka poe kipi ole ma ka Hema, hoinoino loa lakou i keia hana ana, aia nae, mai ka manawa i haiolelo ai oia ma ka la 22 o Febuari. Ua kukulu ia he halawai kipi maloko o ka hale keaka ma Wasinetona, e mahalo ana i ka Peresidena. Ua kai a huakai aku ke anaina a hiki i Halekeokeo, a heluhelu aku la imua o ka Peresidena i kekahi mau manao hooholo. Puka mai la ka Peresidena iwaho, a hai mai la i kekahi haiolelo, a iloko o ia haiolelo ana, ua pale ae ia iaia ma kona ala, a ua kapa aku ia i kekahi poe alakai o na kanaka kipi ole iloko o ka Ahaolelo, he "kipi." He nui ka nauki o na kanaka o ka Akau no keia olelo. Ua hoao kekahi poe e hoopau i ke kaula kula o ke aloha o na aoao elua, aka, o ka oiaio, ke pii ae nei keia wahi kumu uuku, a e nui loa aku ana paha.
O ke kulana o ka manao ma ka Hema, he kuee loa. Ke olelo nei ke Kiaaina o Tenesi, a me na kanaka kipi ole o ia aina, ina e hoihoi ia aku na puali koa o ke Aupuni, alaila, e haalele iho ana no na kanaka kipi ole i na negero e make mainoino iloko o ka hoino ia a me ka hookaumahaia i oi ae mamua o ka wa e noho kauwa kuapaa ana. Ua hai ae no ka aoao Akau o ka mokuaina o Ala bama i kekahi olelo i like loa me keia. Ma na wahi a pau ma ka Hema, o ke kanawai wale no, no ka Papa malama i na nika, i hookuu ia kahi mea i ahona iki ai lakou mai loko mai o na hoinoia, a me na kue ia, a o kahi mana i loaa ia lakou, o ka loaa ana mai o ka malama o ka puali kaua o Amerika Huipuia. Ua manaoio makou o ke Aupuni o Amerika Huipuia kai hoopau iho nei i ka hooluhi ia o na negero, a o ke Aupuni la o Amerika Huipuia, kai ae imua o ke Akua, a me keia ao holookoa no keia mau hana i hai ia. Ina e haalele ana kela aupuni i na kanaka eleele o ka Hema, i poe e hehi ia a pepehi wale ia, alaila, e lawe ana no ia aupuni maluna iho ona i ka hoinoia e ke ao holookoa, a me ka la hookolokolo o ka Mea Mana Loa.
Ua hoopau aku o Gen. Kalani i ke pai ana o ka nupepa E xaminer o Rikemona, a ua kauoha aku oia i na luna malalo iho ona, e hai aku i na mea hoolaha nupepa a pau ma ka Hema. Mai ia manawa mai, ua ae aku no o Peresidena loanesana, i ka hoolaha ana o ka nupepa Examiner. Ua lohe wale ia, ke hoomakaukau nei kekahi poe e hoopii i ka Peresidena Ioanesana, a e hookolokolo iaia imua o ka hale o ka poe Senate. Aole makou i manaoio i keia.
No Mekiko.
Aohe mau mea ano nui o na nu hou. Ke hoopuni nei no na koa Fa rani ma Mazalatana, ma na kapakai o ka Pakipika, malalo o ka hooponopono ana a Gen. Corona, a he kaua ikaika loa kai hoouka ia. Ke olelo wale ia nei, ua loaa ia Peresidena Iuarega ka manao lokahi o na kanaka, a ke hoomakaukau nei oia e hele imua e kue aku i ke kulanakauhale o Kihuahua, kahi a na koa Farani 800 e noho la. He uuku loa kahi dala a Makimiliama i keia wa. O ka aie o kona aupuni, ua hiki aku i ka haneri miliona dala. O kona mau lilo i ka makahiki i hala, he 42 miliona, a o ka loaa makahiki o kona aupuni he 20 wale iho no wahi miliona.
Ua lohe ia ma Europa, ua hana o Fa rani he kuikahi me Ausetaria, a ma ia kuikahi, e hoihoi mai ana o Farani i na puali koa ona mai Mekiko mai, a e hoopiha ia ana ia mau wahi i 100 tausani koa Auseteria, a me Belegiuma. Pela paha, aole paha.
No Peru.
Ua ae aku o Peru i ke kaua me Sepania, a o na aumoku hui o Pe ru, a me Kile, aia ma Kalio. Elima mau manuwa Sepania e hoopuni nei i ke awa kumoku o Valaparaiso, a elua mau moku kaua Sepania, i holo aku e huli i na aumoku hui o Peru, a me Kile. Elima mau manuwa Beritania ma Valaparaiso, a eia no hoi ka Adimarala Lancaster, ma kona ala e hiki aku ai ilaila. Ua paa pono o Kalio i ka hoopuni ia i na papu ikai ka aka, o Valaparaiso, aohe ona mau papu. Ua loaa i ka poe Peru elua mau moku manuwa liilii i pale ia i ka hao, a hookahi moku hao o na Sepania. Ua hiki ae ma Kalio, na mea hoopahupahu, he nui wale no ke aupuni Peru, mai Nu Ioka mai.
No Pa regua.
O ka puali kaua hui o Berazila, a me La Palata, ua kokoke lakou e hele akua imu e kaua ai, ma ka la 25 o Ianuari, me na koa he 45,000 tausani, a me 30 mau mokuahi ma ka papu o na Pa regua ma Haumatia. He papu paa loa keia, me na pu kuniahi 100, me ke kaulahao e moe ana mai kekahi aoao a kekahi aoao o ka muliwai, i mea e hoopoho iho ai i na mea pahu iloko o ka wai, me ke pale aku i na tausani koa he 15 a 20 paha, a me ke aumoku e hele mai ana e kue. Ua olelo ia, ua hoomanawanui ka puali kaua Berazila i ka make, ia lakou i hele ai maluna o ka aina o Carienta, he 300 mile, ma ka aina kanaka ole. He nui wale o na koa i make, a he nui no hoi i haalele mai.
No Eu ropa.
Ua hoole ka Ahaolelo o Beritania i ka palapala kuu kino ma Irelani. Ua noi ikaika ae ka Haku Lutanela o Irelani i ka Aha, a me ka i ana, aole e hiki iaia ke pane aku no ka hoopakele ana i ka aina, ina e waiho ia ae ka mana mai iaia ae. Ua hoouna ia ae kekahi bila iloko o ka Ahaolelo, no ka hoakea ana i ka pono koho luna.
Ua hoemi ia ka palena o ka waiwai e hiki ai i ke kanaka ke koho i na luna, i hiki ai i ka miliona kanaka hou aku, ke koho ana i na luna mamua o ka poe hiki ke koho i keia wa.
Ua laulaha loa ka mai ahulau o na bipi. Ua aneane 8,000 bipi i pau i ka make ia mai. A ke olelo nei na Kauka, ua like ia mai me ka mai hepera, a ke manao nei lakou, e o ia na bipi a pau i pakele ai.
No Belegiuma.
Ua kanu ia ke kino kupapau o ka Moi Leopolaka i make, me ka maikai nui a me ka pule. O kana keiki o Leopolo II, ua hoohiki oia e malama i ke Kumukanawai imua o ke alo o ka Ahaolelo. Ua haiolelo oia ia wa, a ua hoolioli loa kana mau olelo i kona poe kanaka.
No Sepania.
Ke hoike nui aku nei makou imua o oukou i ke kipi ana o Sepania. O keia kipi ana, he loihi loa ka manawa o ka noonoo ana. O Gen. Palima ke poo, a eha mau Gen. i hui pu mai me ia. Ua hoomaka ke kipi ma Aramahue, he wahi kaona uuku ia, a he wahi hoomaha hoi no ka Moi wahine ke hele aku ma kuaaina, oia hoi, he 28 mile ma ka Hema aku o Madarida. Elua mau puali kaua lio e ku ana ilaila, ma Ocana, a kahea ae la lakou me ka leo nui, " E haule ke aupuni ilalo." Papai iho la o Gen. Palima i kekahi olelo kuahaua, a hele aku la i Madarida, ma kahi kokoke i Agamada, oia hoi, he wahi he 16 wale no mile mai Madarida mai. Ilaila, ua nui loa ke kue mawaena o na puali kaua, a ua manao o Gen. Parima e hui aku me lakou, aka, ua hoohoka e ia oia. Kinai iho la ke aupuni i ka haunaele ma Madarida, a hoouna aku la i na mahele koa kupaa, e hele e kue aku i ka poe kipi, i auhee aku i na mauna, a holo aku i Potugala, kahi a lakou i haawi wale aku ai i ko lakou mau lio, a me na pu kaa i ke aupuni Pukiki. He mau hoohaunaele e ae no kekahi ma Avila, he wahi ia he 53 mile ma ka Akau aku o Madarida. A he nui a lehulehu wale na haunaele ma kekahi mau wahi e ae, me he mea la, e hoike ana i ka laulaha loa ana o na ohumu kue aupuni o Sepania. Ua hoouna aku nei ke aupuni o Sepania, elua mau manuwa mokuahi e holo i Kile, e hoopuipui ai i na aumoku Sepania e ku la ilaila. He mokuahi manawa i kapiliia ma Tema, no ke aupuni Peru, ua haalele aku ia Enelani ma ka la 27 o Ianuari. O kekahi mokuahi hoi mahope iho nei i pale ia i ka hao, ua haalele ia Levapulu, a ua holo mai i Peru, a ua hiki aku oia ma Paresata, i Farani, a malaila oia i kaohi ia ai e ke aupuni Farani.
No Iapana.
Ua wehe akea ia elua mau awa kumoku ma Iapana i keia wa, no ka hookomo ana aku i na waiwai kalepa. Osaka ka inoa o ka mua, a o Heoga ka inoa o ka lua. O Osaka, he kulanakauhale nui oia, nona na 300,000 kanaka, a he kulanakauhale nui loa ma ke ano kalepa mamua o na kulanakauhale e ae ma Iapana. Ke ku nei keia mau kulanakauhale a elua ma kahi kokoke i Miako, kahi noho mau o ka Mikado, oia hoi ka Emepe ra.
Kahuhu ! Anaanapu lua hoi ka Uila !
" Hamau ! Ea, noho malie ! Heaha la ka mea hana pela, mamuli pilikia mai."
E na opuu Hawaii, ka poe e noho ana i ke kakahiaka nui o na makahiki, ka poe no lakou na maka ike maopopo a me na poo hoi i kahiko ia i na oho uliuli, e haliu mai; he mau wahi huaolelo, a hele nui aku, me ka lawe pu ana'ku i kahi kauoha. Ua lohe no oukou i ka leo weliweli o ka hekili e nakulukulu mai ana ; a ua ike no hoi oukou i ka anapu mai a ka uila, e holo hikiwawe ana. Aole anei oukou i lohe a hoomaopopo hoi he make ke kanaka i ka hekili a me ka uila ? Ua maopopo no ia kakou, oiai ua ao ia mai kakou e ka kakou mau hapauea mai ka wa liilii a nunui wale. Ua lohe no paha oukou ia lakou e olelo ana he mea kapu ka hooho ana i ka hekili a me ka uila i ka wa hekili, mamuli ka pilikia mai.
Ua pinepine loa ko'u lohe ana ia lakou e olelo ana he make ke kanaka ke olelo ino aku i ka hekili a me ka uila. He huhu ka ka hekili i na e hooho aku, a hana aku hoi i kahi mea ino. Ua olelo lakou la, o ka hekili, he leo ka no na akua lapuwale o Hawaii nei, oia hoi o Pele, Hiiaka, Kapo a pela aku. I ka wa e kui ana ka hekili olelo ae la ua poe kupuna nei o kakou, "o Hiiaka kela, ewalu pohaku ; a o Kapo kela e mea pohaku, o kona mau pohaku ia ke nakeke la." Ua maa wale lakou i ke ano o na hekili. Ina kui mai ka hekili, o ke koho aku la no ia o mea kela, a o ke oli aku la no ia i kekahi mau mele i haku ia ina no Hiiaka a no Kapo paha.
Ina e hawanawana ae i ka wa e kui ana ka hekili, o ka huhu mai la no ia o ua poe hapauea nei; mamuli ka ikaika loa mai ke kui ana o ka hekili. Ina hoi e hooho aku i ka anapu mai o ka uila, huhu mai la no, mamuli ka wela mai. Mamuli hooku a pohaku ia e Pele. O Pele iho la no ka ka uila wahi a ua poe eleku nei, nolaila kapu ke kolohe aku. He kapu ka muka i ka wa e paina ai ina e kui ana ka hekili ; pela hoi ka hokiokio, aole pono ia i ka wa hekili. I na i ka po ke kui ana o ka hekili, aole pono e huli ke alo iluna o pili ka ka hanu. A i na ka he lehulehu na kanaka o loko o ka hale, alaila moe like me ke kunihi ma ka aoao hookahi, a pau, huli like ma kekahi aoao. Aole ka pono ke moe kahi iluna ke alo, a moe hoi kahi ma kona aoao akau, aia no ka a hookahi aoao e moe like ai, alaila pono, aohe huhu mai ka hekili. He lehulehu wale ka na kanaka i make i ka hekili a me ka uila no ko lakou kolohe. Ina ka e helei aku i ka maka, o ka wela mai la no ka ia.
E o'u mau hoa, ua maa paha oukou i ka hanaia pela, a ua ao ia paha oukou i keia mau mea ? E hoomaopopo pono mai kakou, e wehe ae hoi i ka kakou mau ipu i hoopiha ia i ka noonoo a e lawe ae i na mea i ao ia mai. No kakou no no na opio, aole no lakou la aku, no ka poe i alua oho, oiai ua paa loa ko lakou manao me na kuhihewa he nui o keia ola ana. Ke olelo mai nei lakou la, he make ke kanaka i ka hekili a me ka uila, no ka mea o Lele ma no ia, o Hiiaka ma, a o na akua hoomanamana he nui wale. Pela iki iho, mai puni wale aku ma ko lakou kuhihewa ana ; aka e wehe maoli ae no kakou i ko kakou noonoo a e kupaa hoi ma na mea i ao ia.
Ua hoomaopopo ia no e na kanaka naauao he make io no ke kanaka i ka uila. A ua hai mai no hoi o Dr. Franklin, (ke kanaka nana i huki mai ka uila mai ka lani mai,) he make io no ke kanaka a me ka holoholona i ka uila. He pau hoi na laau a me na wahi oioi o ka ilihonua i ka uila. Aole nae make ke kanaka no kona kalohe aku i ka uila, aole loa. He wahahee wale no na na kupuna o kakou, o ko kakou puni wale aku no ka hewa, a hooiaio loa mai la lakou la me ka liki mai me he oiaio ala. Aia no i ka holopololei ana o ka uila a pa ke kanaka, alaila make io no ke kanaka.
Aia hoi ma ka la 10 o Iulai, 1785, he la hekili ia. Ia la i ike aku ai o Bell ma Colds tream i Berevickshire i ka make ana o kekahi wahi hipa keiki. He anapu uila kai maalo ae, a ia wa no i hina ai kahi hipa ilalo. I ka nana pono ana iho o Bell ua make loa kahi hipa, a ua papaa ke kino me he wela ahi la.
Ua maopopo no he make ke kanaka a me ka holoholona i ka uila ; aka, aole na Pele ma i hoomake mai. Na Pele ma anei i hoomake mai kahi hipa keiki ? Ina na Pele ma ; i kalohe aku la ka paha ua wahi hipa ia ? I ole, i olelo ino paha ea, nolaila huhu o Pele pau ai i ka amu ia kahi hipa ? Kupanaha no hoi na eleku Hawaii i ka olelo ae o Pele, o o Hiiaka, o Kapo, o Niu, o Kulolo, o lakou no na hekili a me ka uila. Akamai no hoi i ka imi kuhihewa a me ka haku kaao. " I ka hele ana mai o Pele ma, kui ka hekili, anapu ka uila." Kahaha! Pakeu loa aka la ka wahahee.
Ua pau ae la wau maanei; o ka'u mau wahi olelo iho la no ia i aua aku la ia oukou. O hele nui i ka huakai a oukou, e lawe pu aku nae i kahi kauoha, "mai puni wale i na hapauea." Me ke aloha.
D. M. COLLEGIATE.
Rain Tuahine Hut. Mar. 20, 1866.
MA RE.
SIMONA - PAKAHAWALE. Ma Kakaako, Mar. 22, mareia e Rev. H. H. Pareka o Simeona k. me Pakahawale w.
B RIDGES - KELIIHOALANI. Ma Honolulu, Mar. 17, mareia e Rev. H. H. Pareka o George A. Bridges no Honolulu, me Mele Keliihoalani no Waikiki-kai.
KIMO - KAMAKAPU. Ma Honolulu, Mar. 20. mareia e Rev. H. H. Pareka o Kimo k, no Nuuanu, me Kamakapu w. no Honolulu.
KAEA - KAIPO. Ma Kailua, Oahu, Mar. 15, mareia e Rev. B. W. Pareka o Kaea k. me Kaipo w. No Kailua laua.
HANAU.
Dek. 12, ma Uhu, Waimea Hawaii, hanau o Inoaole k. na Kaiama me Kawahapaa.
Feb. 9, ma Kaniuonaona, Waimea, Hawaii, hanau o Edwin G. K. Lindsey k, na G. K. Lindsey me Mary Fay.
MAKE.
Dek. 12, ma Uhu, Waimea, Hawaii, make o Inoaole k.
Dek. 15, malaila no make o Paukumoku k.
Ian. 13, ma ia wahi no make o Makaole w.
Mar. 2, ma Kalaepaa, make o Kapoli Kahoouluulu w.
UA HIKI MAI!
HE KAUKA LAPAAU, MAI O KA MAKA a me na MAI E AE, o DR. G. BECHTINGER kona inoa. Eia kona Keena Hana ma ka Hale Kuai Laau o KAUKA KAMIKA, ma Monikahaae. O na hora hana mai ka hora 9 a hiki i ka hora 12, a mai ka hora 2 a hiki i ka hora 4. 225-4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI OUKOU A PAU LOA e na kanaka, ke nana iho i keia Olelo Hoolaha. Ua haalele mai ka'u wahine mare OIKEALE kona inoa. A ua haalele mai ia'u, a me ko maua wahi moe, a nolaila, ke papa aku nei au ia oukou e na kanaka o kela ano keia ano, mai hoaie iki oukou ia ia, maluna no ona ko oukou poho. S. W. NAHINA. Kaawaloa, Kona Hema, Hawaii, Mar. 12, 1866. 225-2t
Lako Hale !
UA HIKI MAI NEI KA MOKU Papa o maua Oia o "Maunakea." - A UA -Makaukau maua e kuai aku me NA MAKAMAKA, Mai Hawaii a Kauai! I NA LAKO HALE - EIA: PAPA KALAKALA KEOKEO, PAPA KALAKALA ULAULA, PAPA HALE 1 me 1 1/4 iniha, KEPA, AAHO, PAPA HALE ULAULA, PAPA KAHIIA, KEOKEO me ka ULAULA, LAAU 2x3 2x4 2 1/2x5 3x3 3x4 3x6 4x4 4x8 6x12 Pili Kila me ulaula, PINE PA, OLEPELEPE, PANI PUKA, ANIANI, KUI, LAKA, AMI, PENA, AILA, PUNA, &c., &c., &c., &c., &c., KAMUELA A ME KIMO PELEKANE. Honolulu, Mar. 15, 1866. 225-tf
Olelo Hoolaha
- A KA -
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI
- A -
MOKU MAOLI KULOKO
- O KO -
Hawaii Pae Aina.
KA MOKU KUNA MAIKAI "ONWA RD," E holo ana i KOLOA, a me WAIMEA, Kauai, mahope iki iho o kona hoi ana mai KAWAIHAE mai. O KE KUNA MAIKAI Alabani, 161 tona, e holo ana i Kawaihae, a me Kona, ma ka Poaono, a mamua ae paha, la 10 o keia malama. O KE KUNA KALEPA O Neti Mela E holo mau ana i Lahaina, a me Maalaea, No na mea i koe, e ninau ia Kapena Mokina, a i ole ia, ia JANION GREEN & CO., A. H. M. K. H. 222-tf
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA MEA A PAU, O maua na mea nona na inoa malalo iho nei, ke papa aku nei maua i na mea holoholona a pau, mai hookuu wale i ko lakou mau holoholona ma ko maua mau aina hoolimalima Ma Manawaiopae, Hilo, Hawaii. O ke mea e kue i keia, e kaki ia no ka lio a me na holoholona ano like ma ka hookahi Dala no ke poo, a o ka puaa a me na me na mea ano like, e uku no he hapalua pakahi. Ina aole e uku ia mai, e laweia no ma ka pa Aupuni e hoomalu ia ai. Na maua no e hooponopo a me ko maua Luna i na mea e pili ana i ua aina nei.. MAKAHUHU w., KAUI w. Kihalani, Hilo, Hawaii, Mar. 13, 1866. 224-2t
OLELO HOOLAHA
E IKE NA KANAKA A PAU O kela ano keia ano. Ke hookapu loa nei wau i ko'u Apana Aaina kuai, e waiho nei ma Kaalau, Hilo, Hawaii, Aole e komo wale na holoholona Bipi, Lio, Miula, Hoki, Puaa, ine e komo a loaa i ka'u Luna, e uku no i hookahi dala ($1.00) pakahi. Ua kapu loa ke kii ana i na mea ulu, a me na mea e ae. Ina e kue kekahi, e hoopii no au e like me ke Kanawai. NAU (w). D. Keola ka Luna. Kaalau, Hilo, Hawaii, Mar. 3, 1866. 224-2t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU. Omaua o na mea nona na inoa malalo iho, ke papa aku nei maua i na mea holoholona o kela ano keia ano, Bipi, Lio, Hoki, Kekake, a pela aku. Ua kapu loa ko maua aina e moe ana mai ke Alanui Aupuni mauka, a hiki aku ma kai o Irama, e pili ana me ka Wela ma ka aoao komohana, a ma ka aoao hoi mauka e pili ana me ko Keo haole, a me Kanealii. A ke hookapu aku nei mau i na kanaka o kela ano keia ano, i ke kii ana i na mea ulu o luna o ko maua aina. L. PULEOLE, P. WANA, DAVIS KAWAILIULA. Kakauolelo. Puumakaa, Kau, Hawaii, Feb. 21, 1866. 223-3t
OLELO HOOLAHA !
E IKE AUANEI OUKOU E NA KANAKA waiwai a pau, a me na Haole a ma na Pake. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei au ia oukou, mai hoaie mai oukou i kuu wahine mare Ia KAALOA, no ka mea, ua haalele kumu ole mai ia ia'u, a me ko maua wahi moe, ina e hoaie mai oukou i kuu wahine mare, aole au e hookaa i kona aie, maluna no ona ko oukou poho. M. W. HANEOA. Puumoi, Hilo, Feb. 25, 1866. 233-2t
E NANA MAI ! E NANA MAI !!
MA KA LA 17 O FEBERUARI, UA wehe ia ka HALEKUAI o na kanaka Hawaii ma ka aoao ma Ewa o ka Pa O Kauka Luka, Ma ke Alanui Nuuanu, Honolulu. Nolaila, ke noi nei makou i ka lokomaikai o na Puuwai Hawaii, e kipe mai ma ko makou Halekuai mamua o ke komo ana aku i na Halekuai e aku, oiai he Halekuai keia no na kanaka Hawaii, a he kanaka Hawaii ka mea nana e kuai aku me oukou, a aole no hoi e olelo ae e lohe ana ko kakou mau pepeiao i na olelo kakana e like me ka poe o na aina e. NA KA POE HUI, J. K. KAUNAMANO, Luna Halekuai. Honolulu, March 8, 1866. 222-4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE MAI NA ANO KANAKA A PAU loa ke nana mai lakou, o ka aina o HANALUA e waiho nei i Kaneohe, ua kapu i na holoholona a pau ke komohewa ana ma ua aina nei, a me na kanaka. Ina e komohewa ka Lio, Bipi, Hoki, Piula, he $1.00 ka uku. O ke kai lawaia o ua aina nei, ua kapu loa. O ke pili a me na mea ulu a pau e ulu ana ma ua aina nei, ua kapu. Ina e kii kekahi kanaka i na mea a pau i hai ia ae la maluna, e uku $5.00, ke ae ole makou, a o kekahi o makou, Ina o na mea holoholona a pau e manao ana e hoolimalima, e hele no ia S. KANEHAKU, ka luna. A no ka oiaio, ke kau nei ko makou mau inoa. S. POKEA. KAHUNAHANA. KEALO. KEAUHULIHIA. Kapaa, Kailua, Koolaupoko, Feb. 24, 1866. 222-4t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU loa, ke nana mai, ke hookapu aku nei au i kuu mau apana aina kuai ELIMA e waiho nei ma KALIHI, OAHU. Ina wau e ike i kekahi holoholona a mau holoholona paha, e hele wale ana maluna o kuu mau apana aina, e hoouku no au hookahi dala ($1.00) no ke poo hookahi. O ka lio, bipi, miula, kekake, puaa. A o ka mea e ku-e mai i keia mau mea i haiia ae la maluna, e hana no wau e like me ke kanawai. Ua pau. Me ke aloha, PETERO SAMILA. Kalihi, Oahu, Feb. 28, 1866. 222-2t
E NANA MAI!!
MAKANELA MA. Ma na huina o Alanui Papu me Alii, Honolulu. Ua makaukau mau E uku aku i ehiku kene ta no ka paona Pia MAEMAE a MALOO hoi ma ke dala, Ke lawe ia mai imua o maua. Ua makaukau pu no hoi mau e kuai mai - I KE -KOFE a me ke KULINA, I na manawa a pau. Makanela ma. 219-tf
MAKANELA MA.
Ma na huina Alanui Papu a me Alii, HONOLULU. Ua makaukau maua e kuai lilo aku i na ANOANO HOU ano MAIKAI, I loaa mai nei ia maua mai luna mui o ka Mokuahi Ekake, no lakou na inoa malalo nei : ANOANO PU, ANOANO UALA PAKE, ANOANO KAIMA (Thyme) ANOANO KERAKI (Celery) ANOANO KULINA ONO, ANOANO AKAAKAI, ANOANO OLENA, ANOANO UALA PILAU, ANOANO BITA, ANOANO PI, ANOANO KALI PALAOA, (Cauliflower) ANOANO TOMAKO, ANOANO KAVOA (Savoy) ANOANO KAUKAMA, ANOANO KULINA POHAPOHA, ANOANO KAPIKI, ANOANO KALAPI (Salsify) ANOANO LEKUKE (Lettuce)ANOANO PAKANIPA (Parsnip,) ANOANO IPU HAOLE. 219-tf