Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 10, 10 Malaki 1866 — Ka Moolelo o Europa. [ARTICLE]

Ka Moolelo o Europa.

} Kt kAUA ALUA A ME kB KADA EEOLH ANA O ko Koxa a Xt KEKAHI poe mamo a I ka ros Gaula. ! No ka o!o hoo aoa o keia kaoa, oa huai ! pauia a hamama hoa na puka o ka Luakini ; o lanim, a hiki i ka lanakih ana o ka hope. I ka makahiki 219 mamoa o ka cra Krisūano, he kana bo« aaa n»t ka pot O keia kaua »m, ke kaua aiua, i kapaia he I kaua f\inika. Ona koa Katage, ua alakai ia kkou ma ka hoopooopooo aoa o Haoihaia, I ka iana koa kaalaoa i kona wa e oia ana. Ua holo ae keia laoakoa me kona mau koa ma ke Kaiwaeoahooua aku a hiki ma ; Scpaoia, a malaiia aku ko lakou kai heie aoa a hiki ma Italia. Iko lakoa kai ana a hiki ma ka maaoa Alapa. He mauna kiekie keia, ua paapo ika hau paa v ame ka haa kilihune, a ma kekahi wahi oaa maa* oa oei, ko Hanihala okipu ana \ ka pali i wahi e kiki ai lakoo nei. 1 ke kaa aoa o lakoo oei ma kahi aoao o ka mauoa, oa kaua oo bkou oei me oa kan»aaioa oia wahi,» laoakila oo ko Haoibak aoao. A mahope mai, ua hoopuoiia o Haoihala ma e kekahi maa iuoakoa elua o Homa m« ko )a«a poali koa, ma Kaoae. Ma keia wabi i pau oui ai oa koa Homa i ka iukuia. 0 kekahi iuna koa o 4Joma ho» 10, a o kekahi make, me oa koa fee 40 t 000,* waiho ana ma ke kula.

A ne\e ihola o Koma i na Koa ole e paie aku ai ina eoemi. E Wai koke ia aku no e Han&ala me kona mau koa, ina oo la ua Ulo ke imitioak«uba!e. Aole hoi, kali loa ia a k>ihi, melnukau loa o Homa ma ke pale aaa aku i oa enemi. O ka pao no hoi ia o ko Hanit»la lanakila ana t do ka loaa koke hou ana mai i ko Homa he mau puah koa hou, a ua uleu aku ko lakou kaua ana la wa mamaa o ko lakou kaua ana mamua aku. Oko Roma. lunakoa ia wa nana e alakai na koa, o Sikipio. CJa holo aku oia me na koa i Aperika, e kaua aku ai ika poe Katage. A hahai koke mai la o Hanihala ia Sikipio. A kaua iho la laua ma Zama. Aia hoi i ka poe Katage he nui na Elepani, ua pau i ka eha i ko Roma i ka houhou la i ka ihe, a no ia eha, ua pau aku na Elepani ma ke kula, me ka bebi ana i na kahu o lakou. A pau iho la ka poe Katage i ka make ia wa, a pomaikai hoi ko Hanihala pakele ana iloko oia uluaoa. A oia kaua ana, ka hope o ke kaua Punika alua. A o ke kaua akolu ana mawaena o Homa a me Katage, ua noho wale mai, a hala paha he 60 makahiki, hoomaka hou ai ke kaua. Ma ia kaua ana, he lunakoa e ae ko Roma. Ma ia inoa hookahi no nae me ka lunakoa mua o Koma oia hoi o Sikipio, nana i alakai na koa o Roma, aka, o ka poe Katage, aole o lakou Hanihala hou. 0 ka pau ana o keia knua, i ka wa i luku ia'i o Katage. Puhi ia ke kulanakauhale i ke ahi, he \1 ka nuio na la i puhi ia ai. A he nui no na kamaaina i hoomake pu la lakou iho iloko o ke ahi. Oka wa o keia kaua ana i ka makahiki 137 mamua o kaera Kristiano. 1 ka hoi ana o Sikipio i Roma me ka haUoli nui ika lanakila. A oiai oka lanakila ka mea hanohano no ka lunakoa Roma, a he mea mau hoi ka haawiia ona mea i pio i ka mea i lanakila, nolaila, eia iho na mea i lilo ia Sikipio malalo nei. Ko Stl£lPlo HAI'OLI ANA 1 KA LANAKILA. I ka hoi ana a hiki o Sikipio ma Kanapusa Mutiu, he kula ia, mawaho mai o Roma. Mai laila aku i ukali'a aku ai oia e ka huakai nui. O ka mua o ka huakai, ka poe mele e hookani ana me ka lakou inau mea kani, a he huakai pibi aku, i laweia i mea mohai iloko oka luakini no na akua. 0 na pepeiao hao ua hoonani ia a nani lon, me na lei maluna o na poo. Mahope aku, ho huakai koa.ua helea kaumaha ika waiwai pio o natage. nui ke guia a me ke dala, a ine ia mea nani aku. A he huakni Elepani kai ike ia aku e panee hele mai ana ua maa i ke, kaua e hiki ai ke lawe pau ia na koa ma ko lakou mau itua. A o ka poe koikoi o Kntage i hoopaahaoia, e uke hele ana me na hao. A mahopo aku he poe inele, e hookani ana me na mea kani e hele nna i ko lakou pio. A o ke kaa aku o Sikipio, eha lio keokeo nnna e kauo ana, ua hana wale ia ke kaa a nani me ka iwi palaoa. A o Sikipio, ua hoanhu \a o\a mo ka lole nani loa, me ka lei kaiaunu ma konn poo. A he mau popo gula ma kona umauma, a ma kona limn akau ka hoailona Alii, me ke kii neko gula ma ke poo oua kookoo nei. A ma ia kaa, e ku ana he kauwa e hawanawana »na ma na pepeiao o Sikipio penei; »» E hoomanno oe, no ka mea he kanaka wale no oe." A o keia mau olelo, he mea anoninoni ia i ko Sikipio hauoli ana. A mawaho mai o ke kaa, na kini o Sikipio, a me pa kamaaina, he lole keokeo wale no hoi ko lakou. A o na luna oka Hale Ahuolelo, me ko lakou mau lole hanohano. A mahoj)e loa aku na koa lanakila. O ka mea paahae, he aeko gula a dala hoi, a ua like loa ia me he hae la. la lakou e kai hele ana, he mele ka mea paa ma ko lakou waha, no ka lanakiia ana o Sikipio, a o o« kamaaina e ae hoi, hookahi ka pualu like ana, pela wale no ka hana ana a komo iloko oke kulanakauhale. He wawalo ia oka leo o na kanaka me k» hauoli nui i ko lakou lanakiU. Aka mai hoi ke kaumaha ika poe Katage no ke pio ana, a me ka pou ana o ke kulanakauhale i ke ahi. Uloii i pau.)