Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 5, 3 February 1866 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
He Mele.
Safe at Home -- (Golden Chain.)
1 A pau ae ka paio i loaa ka lei,
A pau ae na luhi, na hana onei,
E hea mai Iesu e pii i ke ao,
I kahi hoomaha, a malu mau no,
Cho. Malu mau no, malu mau no,
Aole no e auwana hou,
Malu mau no, malu mau no,
Aole auwana hou.
2 Malaila na koa opio maikai,
Ma ko luna hale e malu pu ai,
A hui lakou me na anela pu,
A mele ia Iesu, a mele mau no,
Cho. Mele mau no, mele mau no,
Aole no e kanikau hou,
Mele mau no, mele mau no,
Aole kanikau hou.
3 Mai keia ao aku e laweia'i,
Na koa ikaika, a pii iluna'e,
A kau no ka lei, o ka lei nani mau,
A kani na lira, a kani mau no.
Cho. Kani mau no, kani mau no,
Aole no, e kaumaha hou,
Kani mau no, kani mau no,
Aole kaumaha hou.
4. Ilaila kakou la e hauoli ai,
Me ko luna poe haipule maikai,
A loaa ko laila mau pono a pau,
A launa me Iesu, a launa mau no,
Cho. Launa mau no, launa mau no,
Aole no e kaawale hou,
Launa mau no, launa mau no,
Aole kaawale hou.
HAWAII .
HUNAHUNA HUIKAU.
Ka makamua o na kanaka kalepa palapala ma Europa, o Bossange, ua make oia ma Parisa. Oia ka mua o ka poe i hoomaka i ke kalepa palapala mawaena o Europa a me Amerika.
Ua manao ia e hiki aku ana ka huina o na ahaaina lealea no ka lehulehu ma Nu Ioka i keia hooilo i ka akahi tausani.
Ma ke kulanakauhale o Kikago, ua hooliloia he $100,000 i mea hoomakaukau no ke pale ana aku i ka mai korela.
Ua hai ia mai he nui loa ka hau ma na kuahiwi o Hawaii i keia wa. Pela no paha ma Haleakala.
Ua haiia mai he nui loa ke anu ma Rusia i keia hooilo, aole i like me na kau i kaahope.
Ma ka hiolo ana o kekahi hale ma ke kulanakauhale o Berina, he kanakolu poe i make, a ua kanu ia lakou a pau i ka la hookahi. He make weliweli maoli keia.
Ke luku nui ia nei na kanaka o ka mokuaina o Alebama e ka mai puupuu ahulau, "small pox."
He kanaono miliona a keu ka nui o na dala i kokua manawalea ia e ko Amerika no na hana lokomaikai iloko o na makahiki eha o kona kaua kuloko ana.
Ma Karolina Hema, ua hookaaia aku i kekahi loio he 25,000 dala, oia kana uku no na palapala hoopii ana i kakau ai no ka poe i makemake e hoopii i ke Aupuni.
Ma kekahi kuai kudala ana ma Vireginia, ua hoohilahilaia ka nui o ka poe kuai no ko lakou ike i ke kela loa ana aku o na koho a ke kanaka ilieleele mamua o na ilikeokeo.
Ua pepehi hoomainoinoia ke Kapena o kekahi waa ma ka auwaha Erie , a ua lawe ia elua haneri dala mai kona kino aku.
He umikumamalima kahunapule iloko o ka Ahaolelo Aupuni o ka mokuaina o Masekuseka, iloko o keia kau o ka Ahaolelo.
Ua hai mai kekahi palapala o Geremania, mai ka hookumu ia ana o Roma a hiki i ke au ia Auguseto, (he 732 ia makahiki) ua ike ia he kanakolukumamakolu mai ahulau. Mai ka hanau ana o Kristo a hiki i ka makahiki 1680, he kanaiwakumamahiku mai ahulau ; iloko o ke keneturi umikumamahiku, he umi kumamaha mai ahulau ; iloko o ke keneturi umikumamawalu, he ewalu mai oia ano; a iloko o keia keneturi, ekolu wale no ikeia ana o ke korela.
I ka heluia ana iho nei o ua kanaka o ka mokuaina o Masekuseka, ua loaa he 1,257,329 kanaka ke huiia na kane, wahine a kamalii, He 246,037 poe koho balota malaila.
Ua makemake nui ia na kakauolelo wahine iloko o na oihana ma Wasinetona. He 600 dala ko lakou uku makahiki.
Ua haiia mai, he nui loa ka lealea ma ke kulanakauhale alii o Rusia.
Ua make aku nei kekahi kanaka momona loa ma Parisa ; o M. Helm kona inoa, a no Geremania oia. He elima haneri paona kona kaumaha ; a no ka nui loa o kona kino, aole e hiki iaia ke komo i na ipuka hale.
O ka huina nui o ka waiwai paa a me ka waiwai lewa ma ka mokuaina o Nu Ioka no ka makahiki 1865, he 1,550,879,000 dala. O ka nui hoi o na auhau no ia makahiki, he 34,371,371 dala. O na aie a pau o Nu Ioka, he 51,534,539 dala.
Ke ulu nui nei ka mahi pulupulu ma Italia. He mau ahahui waiwai kai hapai ia hana malaila. Ua paa ko lakou kii ana i ka pulupulu i kahi e.
Ua haiia ma kekahi nupepa, o ke kanaka kahiko loa o ke ao nei, oia o Iosepa Crele, o ka huina o kona mau makahiki he 139. Aia oia ma Wisekonesine kahi i noho ai.
Ke holoholo nei kekahi poe ma na aina e e hoolaha'i i ke ino o ka lahuikanaka Hawaii . Wahi a lakou, "he pa umi ka ke ino o ko Hawaii nei i keia wa, i ko ka noho ana i ka wa hoomanakii." E aho e hele ia poe ma waena o Aferika, ilaila e ike ia ai na hana hoomanakii i ku paha i ko lakou mahalo.
Ua haiia mai, o ke poho o ka poe hui mahi ko o Kohala, no ka makani ikaika o keia mau pule iho nei, he 10,000 dala no ia.
Ma kekahi kulanakauhale o Enelani, ua hopuia e na makai kekahi makuahine no kona hahau ana i ke keiki me ka hao-wela.
Ma Kalefoni, ua pepehiia iho nei kekahi mau pea nui. He 1,000 paona ke kaumaha o kekahi, a he 1,400 ke kaumaha o kekahi, no loko ae o kekahi o laua, ua laweia he 400 paona aila pea.
Ua haiia ma kekahi nupepa o Kalefoni, he laau maikai ka aila honua no ka mai lumakeke, e hamo i kahi i eha i ka aila, a e wahi a paa i ka lole i ho-u ia i ka aila.
Aole i pau ke kue ana ma Nu Zilani mawaena o na kupa o ka aina a me na koa Beritania. Ke anaiia aku nei na kamaaina.
He kulanakauhale nani loa o Kikane, wahi a ka poe i ike maka; o kona awa ku moku, he maikai loa no.
He umikumamahiku moku mahu nui no Farani e holo mau nei mawaena o Europa a me Amerika ma na hana kalepa.
O ka nui o na koa Aupuni i make ma kela Gehena o ka poe kipi o Amerika, oia o Andersonville ma Gerogia, he 12,918.
No ka nui o ka waiwai iloko o na minerela o Kalefoni, nolaila i kapaia'i e Linekona, "o ka waihona dala o ke ao nei."
Na Palapala.
Haina o na rose o ka Baibala a T. W. P. Kaneakua opio, o Hilo Paele-ku.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE : — Aia ma ka Buke IV, Helu 43 o ka aoao eha (4) o ke kolamu umikumamahiku o ka Nupepa Kuokoa ; malaila au i ike iho ai i na ninau Baibala a kahi keiki o Kalalau i Hilo ma-u-lu-kua ! nolaila, eia mai au mau ninau a me na haina pu no hoi, e kahi keiki " kohikohi kupalalau."
1. Ma kahi hea o Lisera i pa mua ai ka hamare a Iaela ? Haina. Aole wahi o Lisera i pa mua ai ka hamare a Iaela. E nana iho oe ma Kunakanawai 4 : 21, aia no ma ia wahi mokuna 5 : 26. E ke hoa ; ua makapo paha oe i ike ole ai oe i ka pono, a me ka pono ole o kau mea e ninau nei. Ina ua makapo oe no ko elemakule, a hapauea paha, ke i aku nei au ia oe, e kuai i maka aniani ili poopoo i ike oe. A ina hoi he ui oe no ka la makani, a ua loaa ia oe i ka mai makapo, ke i hou aku noi au ia oe ; hamoia ko maka i ka laau makole i ike oe.
2. l ka wa owai i haiia mai ai ka inoa o Iehova ? Haina. I ka wa o Mose, Kanawailua 32 : 3 lalani mua.
3. Maluna owai e ana aku ai o Iehova i kona naau ? Haina. Maluna o Eperaima, Ieremia 50 : 19.
4. Aia mahea o Gehena ? Aia ma ka hema o Ierusalema. Owai hoi kekahi inoa ona ? Haina. Hinoma. No ke aha i oleloia ai oia kahi noho o ka poe hewa ? Haina. No ke ino o ia wahi i na mea ino i laweia aku mailoko aku o Ierusalema, a hoa mau ia ke ahi ma ia wahi.
5. Ma na holoholona ehia i haawiia mai ai ka mana o ke Akua ? Haina. Ma na holoholona eha (4,) Daniela 7 : 4—7, ai ole ia ma Hoikeana 6 : 1—8.
6. Heaha ke Kanawai i kakauia ma ka naau o ke kanaka ? Haina. Ke kanawai o ka pono maoli, Roma 2 : 14, 15.
7. Owai ka inoa o ka mea laka ole a ke Akua i hana'i, i hiki ole ai i ke kanaka ke hoolakalaka ia ia ? Haina O ke alelo, Iakobo 3 : 7, 8.
8. Heaha ka berita a Iehova e pili ana i ka io o ke kanaka ? Haina, Ke okipoepoe, losua 5 : 2—5.
9. Heaha ke kaulahao mawaena o ke Akua a me ke kanaka ? Haina. Iesu Kristo.
10. Owai ke 'Lii hope loa o Babulona? Haina. Dariu.
11. Owai ke Kaula ua like kona lae me ke daimana ? O ka pono ma kahi o ke daimana keleawe. Haina, Isaia 48: 4 lalani hope.
12. Heaha ka olelo kuikahi mawaena o Rahapa a me Iosua ? Haina. Aohe olelo kuikahi mawaena o Rahaba, a me losua. E ke hoa, i hookahi no hoi pa hemahema ana o ka pono, o ka hele ka keia a pakeu pali. E nana pono iho oe me ko maka aniani ili poopoo, ma Iosua 2 : 12—21. Ina e ninau oe me ia. Heaha ka olelo kuikahi mawaena o na kanaka kiu elua, a me Rahaba ? Eia ka haina kupono. O ke ola o Rahaba a me kona ohana a pau. Me ke aloha no.
S. H. P. KALAWAIAOPUNA.
He hana naaupo na keiki hele ole i ke kula.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE :
Ua ike au i kekahi mau keiki hele ole i ke kula, e noho nei ma ke kulanakauhale Alii nei. Aole au i ike iki e hele ana kekahi o ia mau keiki i ke kula. Eia kekahi poe keiki iloko o ka hale wilipulupulu kahi i noho ai, me ka hele ole i ke kula i na la a pau, hookahi hana o ka wae i ka lepo o ka pulupulu a H. M. Wini, a hiki mai i ka pule, he $1,50 ka uku. A ua ike au i i ka nui o na keiki e hana nei malaila, me ka hele ole e imi i ka naauao, a loaa ka naauao, alaila hele i ka hale wilipulupulu e hana ai ke loaa nae ka naauao. A heaha la ka mea e kii ole nei o na luna kula i na keiki hele ole i ke kula, he molowa paha, he hele paha i ka inu ona, he auana paha mamuli o ka lealea o ke kino iho. Auhea oukou e na luna kula, e pono e kii aku i ua mau keiki hele ole la i ke kula.
E hoomanao e na luna kula, e like me ka mana i haawi ia ia oukou, peia no e hana aku ai. Ina o ka noho hoomaloka wale iho no ka oukou, pehea ka pono, poho paha ke dala o ke aupuni ke noho oukou me ka molowa, a me ka lolo o ka noho ana. Ke ike nei au i kekahi mau keiki e hele wale nei i ka uapo, me kahi lole nahaehae ekaeka lepo, heaha la ke kumu malama ole o na makua ika lakou mau keiki e hele hilahila ole nei i ke alanui? heaha la ka mea malama ole o ka makua i kana keiki, he hoowahawaha paha. Me ka mahalo.
W. P. OHULE.
Wehekaolu, Honolulu, Ianuari 25. 1866.
No ka mare ana.
E na makamaka o ke Kuokoa ; Aloha oe:
Heaha la na kumu e haalele wale ai na kane i na wahine a lakou, a pela hoi na wahine i ka lakou mau kane, a hoopili aku me hai.
1. No ka wikiwiki ana i ka mare. Ua haohao nui loa au no ka mare ana o na kanaka o keia lahui, no ka mea hoi, pokole ka wa i oleloia no ka mare, pela ko'u ike ana iho iwaena o kekahi poe, aole no e kali, a nana i ke ano kupono o ke kane a o ka wahine paha no kekahi wa loihi, a kupu ae ka manao e mare, o ka mare no ia me ke kupono, pela ka lilo ana o kekahi poe i poe malama i na kanawai o ka mare ana. Oiai hoi, ua hoopalau no me ka nana ana i na ano kupono o ke kane, a pela no hoi ka wahine. Ina ua maopopo lea ka pono o ka wahine, a pono ole paha ke kane, e pono no i ka wahine e haalele aku i kana kane hoopalau, mai wikiwiki e mare, o haalele mai kela, a hoohei mai hoi kela mea e aku iaia, o ka hei no ia, aia ko; ke pupuhi la kela, aole ike wale iho ia Malio.
Aka nae hoi, ina i makemake loa ka wahine i ke kane i loaa kona hewa, me ia no ia, he puni ka makemake e mare, he puni ka wikiwiki e hoolaha ma ka Nupepa. A no ka wikiwiki loa e mare o lilo e ae paha ia hai ; hikiwawe ka mare. O kekahi poe hoi, iloko o na minute pokole loa ka mare ana o kekahi poe. nolaila hoi, aole liuliu, o ke seku mai la no ia. Heaha la ia ? He haaleleia paha.
2. No ka like ole o na ano. Pela ko'u hoomaopopo ana iho iwaena o kekahi poe i kekahi wa, ua mare ka poe opiopio loa i 12 paha makahiki. Aka nae hoi ; o ka wahine i loaa na makahiki he 12, hooi aku la a hiki i ka 15 makahiki, i ae ia laua e mare ma ke Kanawai o ke Aupuni Hawaii nei, a no keia kupono ole, no kekahi wa o ka haalele iho la no ia, lilo aku la me ka mea e, me he mea la, o kana kane ponoi la. Noho mai la ke kane i mare ia ma ka berita mare, me he makuakane la nona ; loaa mai ka mea i mele ia. " E koekoe aku i ke kane i ka ili." " E pukupuku mai i ke kane manuahi." Aka nae ; e malama loa i na niho o ke kanawai. E pono no ke mare ka mea opiopio me ka mea i like me ia, me ka hoopunipuni ole i na makahiki.
3. No ke ake loaa ma ka waiwai. He mea makemake loa ka waiwai na keia lahui. No ka makemake loa o kekahi poe i ka waiwai, nolaila, ke mare nei kekahi poe i na luahine kohu ole, a o kekahi poe hoi i na elemakule i hele a pakapaka ka ili me he puhi kumuone 'la. Ke onou wale nei kekahi poe i na kaikamahine a lakou i na Pake; ku ae no ka Pake haalele ia Hawaii nei, a kuhi aku la ka lihi o ka Pake hoi i Kina i ka ai raiti, noho iho hoi ka wahine me na kaikamahine hapa Pake. I ninau aku hoi ka hana, Auhea la hoi kau kane? "Ua hoi i Kina." A hea hoi mai ? Eono malama hoi mai. Eia ka o ko i ala pupuhi aku la no ia. Nolaila, aole pono ia kakou ke ake nui ma ka waiwai. Ma ia mau mea au i manao iho ai, oia kekahi mau kumu e haalele ai kekahi i kekahi. Auhea oukou e na hoa e pue ana i ke anu o keia aina anu o Waimea, kahi hoi e nana ana i ka hau keooke o Maunakea, e noho ana hoi i ke anu o Waikoloa, kahi a Kaleialii e noho ana me kona nani. Ke hoi nei ke keiki o ke anu. Me ka mahalo no. WILLIAM.
Pane ia K. Holaniku.
Ua hai ae nei o K. Holaniku i na haina o na ninau i manao wale ia e kekahi mea puni ninau. Ua hooia iho o K. Holaniku i kana haina pololei loa wahi ana, a penei no ia i hooiaio iho ai :
" He lahui Kristiano anei ka Lahui Hawaii ? Haina. "Ae." Ua pono keia haina.
" He pono anei keia aina ke kapa hou ia keia aina he kihapai Misionari no na aina naauao e ae o ke ao nei ?" Haina. "Ae." Ua pono ole keia haina au, no ka mea, ua puka i waho o Hawaii, he hiki ia Hawaii ke kanu iho a ulu, e like me kona inoa kuokoa o Hawaii. Haina. Aole pono ke kapa hou ia.
" Ua oi anei ka maikai o ko kakou noho ana i ka wa kahiko, mamua aku o ka wa ia Kamehameha I, i ko keia noho ana ?" Haina. "Ae." Lalau hou o Holaniku ma ka haina o keia ninau, no ka mea, ke hoolilo nei oia i ka maikai he ino, a o ka ino he maikai wahi ana. Ka ! Kupanaha o Holaniku i ka hoolilo i ka wa ia Kamehameha I a me Kamehameha II, a mamua aku paha he maikai. A ke hoolilo nei hoi oia i ka wa ia Kamehameha III. Kamehameha IV a hiki mai nei i ke au ia Kamehameha V. he ino wahi a kana mau haina. Haina. Aohe oi o ka maikai o ka wa ia Kamehameha I a mamua aku paha i ko keia wa.
" He oiaio anei, ua olelo ka Bihopa, aole oia e ae i ka poe e noho ana , iloko o kekahi hoomana e komo aku iloko oia ekalesia ?" Haina. "Ae." Eia hoi ka'u pane aku ma keia haina : Aole oia i olelo pela.
"Heaha ke kumu o ko ka Bihopa holo ana i Amerika ?" Haina. "I mau kumu hou e kokua ai ma kona ekalesia." Pela io paha ka holo i mau kumu hou i Amerika ? No ka nele anei o Hawaii nei i na kumu ole, ke kumu o ko ka Bihopa holo ana i Amerika ?
Haina. Aole oia ke kumu o ko ka Bihopa holo ana i Amerika, i holo aku nei no i ke noi dala, i mea e kukulu ai i ka Luakini o olua me ko kumu Bihopa.
E K. Holaniku e:—Aloha ino oe i ko make iloko o ke kuhihewa o ka hoomana Bihopa Enelani i hooponopono hou ia e Hawaii nei. E aloha auanei oe a me ko kumu Bihopa. Owau no me ka mahalo ia oe.
JONH D. KAMANOWAI.
Kunawai, Ianuari 26, 1866.
Ka Moku Kaua Lancaster ma ke awa o Hilo.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE : Ke makemake nei au e hai aku ia oe, i na mea i hanaia e ka moku Lancaster, ma ke awa o Hilo nei ; a me ka hana pu hoi o kona mau alii moku, ke oluolu ia ia mea e oe, a nau ia e hookomo iho ma kahi kaawale o kou mau lumi, a nau ia e kaikai hele aku ma na wahi a pau o ke aupuni holookoa, i ike mai ai o'u mau hoa heluhelu nupepa.
Ua ku mai ka moku Lancaster ma ke awa o Hilo nei, ma ke kakahiaka o ka Poalua la 9 o keia mahina, a ma ka hora 12 o ke awakea, ua holo aku ke Kanikela Amerika oia hoi o J. Worth, maluna o ua moku nei, a ua hooleleia mai na leo kupinai o na pu-kuniahi ehiku no ua Kanikela nei.
Pii ana i ka Luaopele. Ma ka Poakolu, oia ka la umi ua pii nui aku na haole alii o ua moku nei e makaikai i ka Pele, ka wahine kiai o ka lua. Oiai lakou e huii hoi mai ana, haule iho la kekahi o ia mau haole a hai kona iwi-umauma, a maluna o ka manele kona amo ia ana ia ana mai a hiki makai nei, ua uku ia ka poe nana i amo mai no na dala he kanaono ($60.00) makena ua dala, o ka nui o ka poe nana i amo mai ua haole nei ehiku kanaka, ua lohe wale mai nae au i ka poe olelo mai o keia haole i eha oia no ka haole nana i hoopahu ka moku Kipi o ka Hema.
Poe puhi-ohe. Ma ke awakea o ka Poaha oia ka la 11 o keia mahina, ua naue ae ka poe puhi-ohe ma kahi o Rev. T. Coana malaila lakou i hana'i i ka lakou mau hana uleu, piha o loko o ka pa i na kanaka i hele mai e makaikai i ka lakou mau hana noiau, pela lakou i hoomau ai i ka lakou hana a hiki i ka welo ana'ku a ka la i ka ili o ke kai, ia wa i hoi aku ai na kanaka, oia no hoi ka pau ana o ke kani kupinai ana o ka leo o na mea kani; ma ka Poalima ae oia ka la 12, ua hiki hou ae ua poe puhi-ohe nei ma ka pa o Tomas Spencer (Poonahoahoa,) malaila lakou i hookani hou ai i na mea kani, muimuia hou mai no na kanaka i keia la, piha o loko o ka pa i na kanaka, pela no hoi o waho piha i na kanaka i ka ka mea he makemake i ke kani o ka pila ; ma ka hora eha o ke ahiahi, naue aku la lakou a ma ka hale o ke Kanikela Amerika, malaila lakou i kuu pau aku ai i ka lakou mau mea kani a hiki i ke ano ahiahi.
Ma ke ahiahi o ka la Sabati, oia ka la 14. Ua hoohikilele ia makou e ka leo nui o kekahi pu-kuniahi o ua moku nei, nana i hoonei ae, wawalo ke kulanakauhale, haohao iho la makou i ke kumu i kani ai o keia pu, aole liuliu lohe mai makou i ka hea mai o ka leo o ua pu nei, i na haole mauka nei e hoi i ka moku, o ke kumu i kaheaia mai ai lakou e hoi, e hoomakaukau e holo i Kawaihae, no ka mea, ua hiki mai ka palapala e hai mai ana na ili o Kilauea ma Kawaihae. Ma ia po iho no, ua hao aku ka mana o kona mau enekini mahu, a kue aku la kona huila ma na ale kuehuehu o ka moana ; oiai e hana ana ka huila i kana hana o ke kue kaiue, halawai aku la oia me na ale kupikio o ka moana, a me na kikio makani e nou mai ana mamua, oi kue aku ka huila, aohe wahi mea a hiki aku, o ka hoi hou mai la no ia a ku hou ma ke awa i ke awakea o ka Poakahi.
Na mea kani ma Haili. Ma ke awakea o ka Poalua, ua huiia mai na kanaka a pau maloko o ka Luakini o Haili, e lohe hou i na mea kani, a me ka haiolelo ana a ka Adimarala. Ua piha o loko o ka Luakini i na haole, a me na kanaka, a hu wale aku iwaho na kanaka, ma ka hora elua ua hoomaka ia ka hana. Pule o Rev. T. Coan, a pau ka pule, ku na mea puhi ohe o ka manuwa, a mahope o ko lakou hoolea ana, ku mai ka Adimarala, a haawi mai i kona aloha imua o ka ahakanaka, penei kana : " E o'u makamaka, a me o'u hoaaloha ; Ua olioli nui au i ko'u hui ana, a me ko'u kamailio pu ana me oukou i keia la, a me ko'u ike ana'ku ia oukou ua ao pono ia oukou ma na mea o ke aupuni o ke Akua, a ua holo mua hoi ma na mea noiau o ka naauao. Ke ike nei au i na kanaka maikai he lehulehu wale imua o'u i keia la, aole au i ike he mau kanaka i oi aku ko lakou pono a me ko lakou pomaikai imua o oukou na kanaka o Hawaii nei ; ua haawi mai ke Akua i keia aina maikai no oukou, a ke hooikaika nui nei oukou e imi i ka waiwai, a me ka naauao ; ke hauoli nei ko'u naau ia oukou i keia la, i ko'u ike ana aku ia oukou, aole oukou i imi i ka waiwai wale no, aka, no ko oukou huli ana ia lehova i ke kumu o na pomaikai he nui wale."
Haiolelo a ke Kahunapule. Ua noonoo nui au iloko o ko'u naau i keia la, e like me ko'u noonoo mua i na la i hala'e, e hoomaikai aku oukou i ke Akua.
I ka hookokoke ana mai o ko makou moku ma ke Kulanakauhale o Honolulu, lalau aku la au i ka ohe-nana, a nana aku la au i kekahi hale pohaku nui malaila, oia hoi ka Luakini, ua like loa me ko makou mau aina hanau ka maikai i ka nana'ku.
I ko'u hele kaapuni ana ma kekahi mau mokupuni o keia pae aina, ua ike au i ka nui o na Halepule, a me na hale kula i kukuluia, nolaila he mea pono ia oukou ke hoomaikai i ke Akua, no kona haawi ana mai i keia mau pomaikai ia oukou.
I ko'u noho ana ma Panama, ua ike au i ka noho ana o na kanaka malaila, ua oi loa aku ka pono o ko oukou noho ana, mamua o ko lakou ; ia'u e noho ana me lakou, ua ike au ia lakou he poe makilo, e noho ana ma na huina alanui e noi wale ana, ua hele huakai lakou ma na alanui, aole lakou makemake i ka hana, o ka makilo ka lakou hana nui, e hele ana ia hale aku ia hale aku, me ka hilahila ole ; aka, aole pela ko'u ike ana ia oukou, ua oi aku ka maikai o ka oukou mau hana mamua o ko laila poe.
Ke olioli nui nei au i keia la, i ko'u ike ana a nana ana i na maikai he nui wale a ke Akua i haawi mai ai ia oukou.
Eia ka mea oiaio maoli, ua kiai mai ko Amerika poe ia oukou, mai ko oukou wa naaupo mai a hiki loa i keia manawa, nolaila, e kupaa mau oukou ma ka pono o ke Akua.
Eia ka mea e olioli nui ai ko'u naau, o ka laha ana o ka pono ma keia pae aina, ua oluolu ka noho ana o na kanaka, ua pau ke kue.
Ua maopopo no ia oukou, ua hui ka poe hewa e kue i ke Aupuni, aole nae lakou e lanakila ana. Ua lohe oukou i kela kaua weliweli ma Amerika, ua hui na moku Kipi o ka Hema e kue mai i ka Akau, aole nae lakou i pauaho, ua hooikaika no a hiki i ka lanakila ana ; no ka mea, ua kokua mai ke Akua i ka poe pono. I keia wa, ua pau ke kaua ana, ua lanakila ke aupuni, aole makou hilahila ke hele mai ma na aupuni a pau o ka honua ; i keia wa, ua hui na moku o Amerika, ua pau ke kaua ana, a ma na aupuni a pau e welo ana ka Hae Amerika, aole he noho pio hou ana. l na la i kaahope ae nei, ua kahea ae ka Peresidena A. Linekona, e hookuuia na kauwa kuapaa a pau, a i keia wa ua hooholoia ua kauoha la. I ko'u hoomaikai ana'ku ia oukou i keia la, ke hoomaikai pu aku nei au i ke Akua no oukou a pau.
Ke hui nei kakou ma keia halawai, o ko kakou hui kino hope loa keia ma keia ao, aka, ke lana nei kuu manao, e hui hou ana wau me kekahi poe o oukou ma kela ao.
Pau ia ku mai na haumana o ke kula a Laimana, a mele mai i kahi mau leo mele ma ke puhi-ohe, pau ia, ku mai na haumana kula a Hikikoke, a mele mai i kekahi mau leo mele, lealea na pepeiao i ko lakou akamai i ke mele ana, pau ia, ku hou nui na haole puhi-ohe, a mele mai i na mele he nui wale o kela ano keia ano. Ua haiia mai ia makou, o kekahi o na mele i hanaia mai e lakou, oia no ke mele no ka hele ana o Kelikana, kekahi o na koa kaulana o ka Akau. I ko makou lohe ana'ku ia mele, mea e ka piha o makou i ka olioli; ma ka hora elima ua hookuu ka halawai.
Oiai a hemo aku ka poe puhi-ohe mawaho o ka Luakini, ua hoonoho papa aku lakou, a kai huakai aku me na kanaka a hiki i kahakai me ke mele ana i keia mele kaulana o kela Alihikaua Kaulana o ka Akau, a uhi mai la ka noe o ke ahiahi, hoi aku la lakou i ka moku.
Ma ke kakahiaka nui o ka Poakolu, oia ka la 17 o keia mahina, kue aku la kona mau kue, a kope aku la ka huila, a nalowale aku la o na o Lancaster. B. S. KAAPA.
Punahoa, Hilo, Ian. 18, 1866.
LAAU LAPAAU!
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE. Ma Honolulu.
J.T. GOWER. - Makawao, Maui.
J.D. HAVEKOST. - Wailuku, Maui.
C.H. WETMORE. - Hilo, Hawaii.
J.W. SMITH. - Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Nalo a me ke Koe, a pela hoi na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai io mai e ae kekahi, e eke me ka lepo paa, ulaula, pehu, ule ulepa me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka oe pilikia i la wela o ka houpo i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu, i ka nalulu hoopailua: i ka pono ole o ka mai wahine,a me na mea like.
Penei no e lau ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka punaki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huila me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi keia no ka Hi. ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo, Haoa, Hoopailua wai e, Luai, Luai moku, ono olo i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ehia paha, he umikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e imua ae ai. Ekolu, eha elima paha iau ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ma ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e Ola, a lele, e inu i waha paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia Laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau a pau a i ka luaiia, e hanai hou aku no e like me mamua a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka lehulehu, hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mau aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he nui wale: a o na mai HOKII no hoi i ola nui, na mai i oia ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou e ka poe i mai ia. HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI HE KUNU OO OU? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa aa make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, oia no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka pou waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke oia ke inu puia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau NAIO me na KOE, A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau. NO NA MAI MA KE AKE MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI. NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau o Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA. ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, ina mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no kana LAAU HOOMAEMAE KOKO. 88-1y.