Ka Nupepa Kuokoa, Volume V, Number 1, 6 Ianuali 1866 — No ka Bihopa. [ARTICLE]

No ka Bihopa.

OJ* Aia kn Bihopi, o Ilev. T. N. Staley i Amehka. L-a hele oia ilaila e noi dala no kn hale pule n lakf»u e ir»anao nr:i e kukulu nm Honolulu nei. Ua haiolelo ua Bihopa nei ma Nu loka, a eia knr«a i hoike ai no ka lahui Hauaii, me ku pono Hawaii, wahi a kekahi nupepa 0 Nu lokn, ua hni oin ho hemahema ke no ana a na kumu misionari mua ; aole ka he ku pono o ko lakou nno hoomana 1 ka makemake o na kanaka ; noiaila ka, kr hoi ln»(>e nei kaunka i ka pouli a i ka hoomnnnki). He pono lioike-ike ka no wnho w:\lc iu); uolailu un pnumi ka oi o ke iuo o iin knunkn i keia wa i ko kn noho ana Oiii ka kn Bihopa e hoolahn nei noknkou mn ka aina e ! II ilahila oln oia ke hoi hou inui ia nei ! I'lia kn ua nupepa nei o Nu ioka i hoolahrv ui »ua kona umuao pepi no ka haua a ka Bihopa :—He pono i ko Amehka e ike lea i keia inea nno e i komo iloko o kn ka Uihopa hana manuia o ko lukou kokun nnn ia, oin hoi kona ano pili Aup. «. Aole loa i hoole ia, o ke kumu o ka hoomaka ana o ia haua, i hootknika ia hr>i a hiki ' keia wa, oia no ke kokua nna i ku pono F' '"ii »»n ' ' nna i im pono Ain' .«». Penei hoi j<.- nen i hoolahaia ma kekahi • ~o Enelani, e hoohalahala ann i ke komo wale nna o ka poe Kihopa ia llnwaii nei. " No ke aha la keia olelo nui no na kunnka Ilawaii, oiai ua iko maopopoiu ke kela ann'ku o ko Hnwaii poe, mn ka pono hoomana, mnmua o kanaku o keia nina naauao ? Ma ke ano huinu nui, uA oi aku ka pilikia naaupo o o nn lehulehu o ko kakou nmu kulannknuhale nui mamua o kela Inhui o ka Pokipika ; n mn ke kihi hooknhi o keknhi o ia mtm kulanakouhale e loaa no i ka Uiiiopn ke kihnpai i like kona uui me ka airm holook<ia o ka Mni Wahine Euin. Henha la ke kuuiu o ko ka Bihopa hooikaika nui ana ? Oiai ua pau kn liana, ..i pau pono.ua pau me ka lunakiln i ike ole ia'i konf ua ina iiu walil a pau o ke ao ner;m/ aha la oia e knmailio ai ia k 1 ' , .... ne la heaina nanupo o Hnwaii ? Kin ke kumu, he poe Puhtnno na kumu Amehka, pela na kula meuaanaina hoomana a lakou, a o ka Moi Wahine, o Eina, he haumana hou ia mo ka Ekalesia Kiekie. A ke manao «lei ka Bihopn ho Pegana ka aina : * e i na Kahunapule o k» lalaui aposet o. Ina e hoiko pololei ka Bihopa i ka o. o, e uuku h>a nuanei kana k&I»." Penei hoi ku mea i hoolaha ia mn kek&hi uupepa o l.ad«ina : " He uui ka poe ma Em?lani e kokun nei i keia mea ; u e ue ann lakou i ke uoi a ka Bihopa o Oxfor* *\o ke Uokua ; aka, he |xmo ke ike ko Eneloni poo o keia «nUina i Hawaii, aMje ia he oihaua misionan no ka hoohuli nna i ka poe naaupo, aka> he hoouka ku e nnn i k$ pono Purituuo. ' Oia hoi ka pono i hiki mua ia ■; Aole o makou i lane pau inai i na olelo o na nupepa a mhkou i nana v i, e pili ttn:> • , ,v m kumumuimo. Aka, ua lawa |>aha, o ike ai oukou na makumaka heluhelu pepa, ua kamailio nui ia kakou nia na uiha »\ Ke nana nui hei ko 4 na aina e ia knkuu. A ke haohao l<*a nei lakou ma »a umu atna no ka lioea u kekahi poe i> kukou e n*u dala i nteu kukulu hale pule luaauii, Ke haohao lakou, no ka mea, mai ka \ya i hiki mua nmi ai na kuum a hiki ta ne"», aole kakou i hele i na ama e e u<>i ni i na daU kukulu hale pule ; aka, na kakou iho i liaua ko kakou mau hale pule, a ei» ka i ko kakou wa i malamalama ii, hele i kahi e i ke noi Uala! K«n haohao nei ko o» ainae r haoa ano-e a kekahi |*oe Eneluni māanei; i ka hoouna n. ' 1 na kumu mUionah t lakou» o»ai ua paa ka w» hele o na mi r i Hawwii, * k» hoonna nei kakou

i rta nn-«ionari ina aina naaupo. £ aho e noi ia ko kakou Papa Hawaii e hoouna aku i 'nau mi?ionari i Enelani. I hea 11 ; ua poe Bihop;t Katolika Enelani nei i ko kakou wa naaupo. a hele ole mai i? wa f Ano ai paha makemake io ko lakou e hoohuli i kanaka mnē ka pouli a i kn malamalama. alaih, ke kuhikuhi nei niakuu i ke knnaka Hawaii i kumu hoohalike no Inkou. e hele nei i Maikonisia a i Nuu- - hiwa. O ke kahunapule Hawaii n ua poe Bihopa I;i i hoeiuna ilio nei i Enelani, me ke kaena nui ann i koua makaukau, ua ike anei Inkou <>ia kekahi hua o ka hana aua kumu mua o keia pne aina ? Oko knkou Moi Wahine knne make a lakou e ! haaheo nui nei, nole nnei lakou i ike oia ; kekahi hoike oka hana maikai ana o ko knkou poe kumu knhiko ? Ao na haus mana a lakou e noho nei, nawni lakou i ' no a mnkaukau ! Aole nnei nn ko knkou p»»e kumu kahiko? Kohu ole ku hana a ia poe Bihopa ! Honhalahala ika hana o na kumu Amehka, me ka i ana he hana pono ole, alaila lawe lakou i ka hua o ! ! ia hana i Enelani i mea hoikeike na la- j | kou ! Auwe ! i l;i\?e ia ka paha ko ka- j ■ kou Ahi Wahine e lakou, me Hopili me i ' kann wahine. i nua e akaku'i ka hema- : hema oka haua ana kumu nnui ? Aole ; e ole ke knhaha ann o ko nn nina nannno ; ! i ki-ia. i Eiu nae ke keln lon o na hnnn lalnu n j : ano kolohe mnoli no hoi, oin na olelo i j haiia ma keknlii pepa o Nu loka, na ka Bih"pa o Ilonolulu ka i hoolnun mnlaila, | I oia hoi keia, " He pa-umi ke ino o kn : i lahui i keia wa i ko kn noho ana malalo |o ke ano pegaua !" Ena kauaka Hai wuii, e nnna mni oukou i ka ka Bihopa Eoehuii e hoolaha uei ma naaina e ! Ua j nho ka ko knkou noho unn i nu mn- | mua aku o Kamehameha Akahi mamua j o keia wa. Nolio iki iho nei kela me kakou ; ua ike no oia i ka maluhia o ka uinn ; ua ike oia i ka malu pono ana o ke ola o kela a n;e keia o nn ano kanaka n puu, i ku hele ana o ka luahiue, ka elemakule a me ke kamnlii u moe mn ke ' alanui me kn maknu ole ; ua ike oia he luhui hookipa mnikni keia i ka malihini ; | ua ike oin i na hana nui a keia lahui e j hapai nei, ma ko knkou one ponoi a ma ! na aina e kekuhi; ua hele kona kino holookoa ma na kuamoo o k*.,. aina, aole oia i keukea ia, aole i lioeho i nu iuo ia. Ano keia mau pau j ana i ike maka ni, a i lawelawe liina ni i hoi, ke hele nei oia i ka aina e e kukala ;aii ke ino oka luhui Ilawaii! Me ka ( mnkilo dnla i men kukulu halepule ka no ko Hawnii nei poe pegann ! He ano Karistiano nnei ia ? He lokomnikai anei? He oiaio nnei ? Ke kamailio ikaika nei nmkou no keia mea ; uo ko makou minnmina i ka inoa mnikai o ko kakou nei aina n lahui iioi. No ka lahui Hawaii makou, aole no ka I | Inhui e. Aohe o makou kuleana iloko o ua aina e ; nohe o mukou kuko i ko lakou nui ai ko lakou kaulana hoi. O Hawaii no keia a kakou ; i nei no makon e luhi oi, a i auei no e waiho ai r\a iwi. Nolaila, aole o makou makeinake i ka inalihini e hele niai ia nei e hana ino ai, a e hoolaha wahnheenku ai i ke ino o ka lahui Huwaii i inea e kina ni ka inoa - maikai o keia ama. j Ke olelo nei mnkou nohe o Hawaii i nei he kihapai m'monmi, tia pnu in nno, : a ua komo kakou ika Pupa o na lahui » makua oke ao nei. He mau kihnpai ko I kakou ma ni\ aina e, e like. me na aina i nuuuao eae e hana nei. Aohe pono ia Enelani a me Amehka e hoouna hou niai !i na misioi>ah ia nei. Ina he makema- < ko ko kekahi poe o kakou e hoouna aku 1 ; i na aina e i ka leo kaftea i kahu ekalesia no lakou, aohe a makou olelo ana no ia, \ua pono «o. Eia ka makou e hoole nei. \ o ka hapai ana o ko na aina e i ko ka- < kou mau oihaua, aohe pono o ia. E li--1 ke me ko kakou kuoko-i nna ma ke ano Aupuni, pela e kuokoa ai ko kakou mau 1 ; pono kuloko a pau. Ao!e Ekalesia En£1 luni; aohe £kalesia Amehka. No ia 1 inau aina aku ia mau mea. Ahe Ekale- ' sia Hawaii no ko Hawaii. Na Hawaii 1 uoehana i kana. aole na hai. *. Lukuii na halk, na vlv, ko.—l ka hor& i | 5 o ke ohiahi, o Weia ka h 38 o Dekemab«, i ! me 30 miuute. lukuia na hale he 30 . i paha rna Lahaina nei a oi ae i pau i -ka hiolo ' ilaio. Auwe! ua lukuia oa hale, poino ka poe uona kn wamai. Na kua»u uhi, na mala ko hookahi ka luku fioa ia lakou a pau, M a ke mihi nei kekahi poe i ka poioo, i km 1 I olelo mai a na kamaaiim, akahi waki no kein r | makani a īke ia ka ikaika, ka loihi o k« pu. i« )hi *lni. HaKm* ka Hihopa i hina. ; , >