Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 51, 23 Kekemapa 1865 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1.47 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

                    KA NUI O NA KANAKA O MEKIKO.— O ka nui o na kanaka ma Mekiko, ua kokoke e hiki aku i ka ewalu miliona, maloko mai o keia huina, he hookahi miliona, he poe mamo na ka poe Europa, a he eha miliona, he poe Ilikini, a o ke koena aku, he poe o kela Lahui
keia Lahui.

               KAUMAHA NA EKE A NA LUINA O SANADOA. Ma ke ku ana'ku nei o Sanadoa i Livapula, ua kauohaia e huli aku i na Luina o Sanadoa a ina aohe kanaka Beritania e hookuu aku. Ua kii ia'ku na luina, a ua lawe ia mai me ka ike ia'ku he poe no ka Hema, Farani, a Sepania hoi. Aohe i ike ia maloko o ia nui kanaka, kekahi kupa Beritania, aka, ua nui wale nae he poe Sekotia a Iokasia. Ua hookuuia lakou a pau loa. Ua ike ia iho nei, ua hele ko lakou mau ekeeke a kaumaha. No na dala paha a lakou i loaa mai ai mai na moku a lakou i powa aku ai.

               NO KA OIHANA LAWAI A.— O ka nui o na dala i houluuluia ma ke kulanakauhale o Gloucester, Makekukeka, no ka oihana lawaia, he elua miliona, a o ka loaa no ka ia i lawe ia mai i ka makahiki e pau ana i Mei 1865, he akahi miliona eono haneri kanahiku kumamaiwa tausani, ewalu haneri kanalima kumamalua. O ka nui o na moku ma keia oihana, he ekolu haneri kanaha kumamakahi.

               KA ULU NUI ANA O NU HOLANI.— Ma kekahi moku Beritania i ku ae nei ma Kapalakiko, ua haiia ae ka lohe no ka pii nui ana o ka ulu o na kanaka ma Nu Holani. O keia mea ka mea olelo nui ia ma ia Aina. O Queensland, ua hiki aku ka nui o na kanaka i ke kanahiku kumamalima tausani. O kekahi o keia poe, he poe no no ka aina makuahine mai, a ua holo mai ilaila e noho ai, i kekahi mau makahiki i kaahope ae nei. O ke ano o ka noho ana o ia wahi, he ma-u mau, a o ka aina he maloo. O ka lanahu, ua loaa ma New South Wales.

               NA KOA E UKU IA NEI E KE AUPUNI AMERIKA HUIPUIA.— O ka nui o na koa e uku ia nei e ke aupuni Hui o Amerika, he umikumamawalu tausani ; he 90 tausani na koa nika. O ka nui o na haole keokeo i komo mai iloko o ke kaua me ko lakou manao wale iho no, he akahi haneri tausani. O ka nui o na koa ano ma ke kahua, he umikumamalima tausani.

               HE MEA ONO KUMUKUAI NUI.— Ma kekahi mau pepa o keia mau la, ua ike iho makou,
o ke kumukuai o kekahi mea ono, he iwakalua kumamalima tausani dala.

               KANAKA HOPE LOA. O Habata Tauna ua kanaka la, ma ka po hula hope loa ma ka haleaupuni, i ka nana ana'ku o ka poe o loko o ka hale, i ua o Habata Tauna, me he mea la oia no ke kanaka mua i koe ma Tasemania. He mau hoa wahine kona ekolu, he mau wahine kahiko no, a aole i mare, me ka manao ana e lilo i kumu alakai no ka haumana hou aku, eia nae aole he poe i hoohalike me kana hana.

Na Palapala.

Mai Puakailima mai.

                    E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Ma ka la 11 o Iulai makahiki 1865. Ua loaa iho makou i ke kau o ka mokomoko haunaele malalo o na luna paahana, eia nae, aole i holo pono ka mea a ka luna i manao ai, no ka mea ua pupuhi no ke kanaka ua hala i kai o Ukoa, pau wale kela. Ma ka hora 1 paha o ka auina la, ma ia manawa i loaa ai ka haunaele ia makou me na luna paahana, o ke kumu nae o keia haunaele ana, oiai ua kahea aku ka luna i ka inoa o kekahi kanaka, o Heanu kona inoa, aka, ua kahea aku ka luna i kona inoa o kanaka, kanaka, kanaka, a pela iho la kona kahea ana aku i keia kanaka, aka hookuli loa iho la keia kanaka. Eia ka ninau malaila, owai o laua kai hewa, o ka luna paha o ke kanaka paiha ? Iloko o ka hookuli ana o keia kanaka. Ua hele mai ka luna e hahau me ka laau, aka, ua hana ae ke kanaka e like me ka ikaika i loaa iaia, a pela iho la oia i hana aku ai iaia ia wa pokole, ia wa no ua lele mai ka luna nui o ka aina, oia hoi o Capt. Babcock. A ia wa hili iho la oia ma ke poo o ua kanaka nei, eia nae, ua hala kana hili ana, a loaa mai la nae i ua kanaka nei i ka puupuu kikii ana ke alo o ua haole nei iluna, a ia manawa no puni koke ae la ua poe mokomoko nei i na kanaka, a hopu aku la kekahi mau kanaka i ka lima o ua kanaka nei, oia hoi o Heanu, a lawe ia aku la i ka hale o ka luna nui, a malaila oia i hoopaa ia ai no na minute pokole. Iloko o ka lana ana mai o ka manao o ka lehulehu e hele e nonoi aku i ko lakou haku, e hookuu mai i ua kanaka la, ia wa ua manao mai ka haole e kii aku ana e pepehi iaia, ia manawa huki ae la ka haole i ka hae pio ona ma ka ipuka o ka hale, me ka hoohuli ia o ke poo o ka hao Amerika ilalo, ia manawa ua ike mai ka moku i keia hana ma ka aina, a ua lele mai lakou me na mea eha, a me kekahi mau mea e ae no hoi kekahi e pilikia ai ke kanaka, ia manawa nae, ua paa pono aku ke awa kahi e pae mai ai o na waapa i na kanaka, me na kopala pakahi ko lakou mau lima, e hoana ana, n e kahea ana me ka leo nui. Mao ae hoi oukou, ewiki ! ewiki ! O kahi no keia nana e luku ae ka haole la pau loa i ka make. Ia manawa, kau mai ana ke Kapena i kana pu kaupoohiwi imua o na Kanaka, pau na kanaka i ka makau, a emi hope aku la kahi poe, a holo e pee kahi poe, i pakele i ka make e ili mai ana maluna o lakou, a o kekahi poe hoi, ua hoopapau loa mai no lakou e hoopilikia i ka haole, eia nae, i ka wa i pae ae ai o ka waapa i kahaone, ua hoomaka mai kekahi mau kanaka e lele maluna o na haole, a ua kau aku ke Kapena i ka waha o kana wahi pu panapana i kekahi kanaka, o Imaia kona inoa, he ekolu paha anana ke kaawale mai ua kanaka nei a hiki i ke Kapena moku, ina e kani ka pu a keia haole i keia kanaka, a pehea ihola la ia e pakele ai ? no ka mea, ua pau loa ka lehulehu i ka holo no ka makau o make. Nolaila, ua lanakila mai ka haole maluna o makou i ka la 8 o Aukake, a ua hooauhee ia aku makou e lawelawe i ka hana lepo manu. Ua pau me ka mahalo.
J. M. KAILIOPIO.

Mai a Rev, G. P. Kaonohimaka mai.

                    Ke noho pu nei au ma Kekaha i keia wa, a ke mahi nei i keia kihapai panoa, aka, aole i hoonele mai ke Akua i na hua ohaha o keia kihapai, huli mai kahi poe palani, me kahi poe hoomaloka, mihi mai ka poe hihia, kokua pu no hoi i ko ke Akua aupuni, hanai kahuna, mahina hou, luakini. A eia kahi mea hou a'u i ike ai ia lakou nei, mamua o ko'u hoi ana me lakou, ua kuai lakou he wahi apana aina, i wahi e noho ai o ke Kahunapule, o ka nui o na eka a lakou i kuai ai, he 62, a he hale maikai no maluna o ka aina, a malaila wau e noho nei. A hookahi pilikia nui maanei o ka wai ole, aole he wai ma ka ili o ka honua, a o ka pilikia ia no ke kino lala hemahema e like me a'u nei. No ka mea, eia ka wai o keia aina ilalo i ka lua, me ke kukui e komo ai iloko o ke ana, he 100 anana ka hohonu o kekahi lua, a oi aku ko kekahi, he kolo ka hele ma kau wahi, hele kekee ma kau wahi, he pali ma kau wahi. He nui wale ka pilikia ma ia mea, aole no e pau i ka hai aku. O ko'u mea nae hoi i pilikia loa'i, o ka nele o na hoahanau i ka ipu ole e loaa mai ai kahi wai. Owau no hoi kekahi i nele ma ia mea, he haawina like ia i loaa ia makou ; hui ko lakou nele me ko'u nele, nui loa ka pilikia. Ke hoomakaukau nei makou e hana i lua wai, aka, ke kanalua nei i ka mea ole e hiki ai ka wai e kawili ai i ka puna. Me ke aloha i na hoa a pau o kaua iloko o ka Haku.

Ua make a ola hou mai iloko o na la elua,

                    ALOHA OUKOU :— Owau o Pu ka mea i ike i na la o keia ola pilikia ana. Aole no paha wau i ano malihini i kekahi poe o oukou ke hai kumuia aku.
               O Kailua nei no ko'u one hanau, a hala ia'u na makahiki he umi a keu, laweia wau e W. P. Leleiohoku i Honolulu ; a hala aku ia i ka aoao mau o ka honua, alaila, ua hoihoiia wau me ke alii Ruta Keelikolani, a mahope iho, aia ka'u hana ma ka Uwapo, o ka hoehoe waapa ; ilaila wau iluana ai a hiki wale i ka wa i hahau mai ai na lima o ka Mea Mana Loa ia'u. Ua loohiaia wau e ka mai hoomanunu. (Mai Pake). A no ia mai i loohia mai ia'u, ua huli hoi ke alo i ka lai pohu o ka aina, oia hoi " O Kona kai opua i ka lai, O pua hinano ua malie, Hiolo na wai na owa a ke kehau — e." Ekolu o'u makahiki o ka waiho ana i keia mai, aka, ma ka la 5 o Dekemaba nei, ua ano hou ka mai i loaa ia'u, oia hoi ke kunu a me ke anu. A ma ka la Poakolu, luu loa aku la wau i ka mau o Kina ; a ma ke ahiahi oia la, ua ike no wau i ko'u hiamoe ana, aka, ua lilo loa nae i ka make, me ka ike ole mai o ko'u mau ohana, a po ia la, a ao ia po ; a ahiahi hou, ua hoi hou mai ke ola ia'u, a ike hou i keia mau la kunahihi o ka aina i ka wi.
               Eia hoi ka ike i loaa ia'u iloko o keia hele ana o ko'u uhane. Hele aku la ko'u uhane, e ku ana keia kumu la-i, pii aku la au, a pii pu no me ua kumu la-i nei. Hiki aku la au i ka paepae lalo o na anuunuu o ka lani, he umikumamalua anuunuu, loaa aku ka nohoalii o ke Akua. He lehulehu loa o na haipule e hoolea mau ana, me ko lakou hoomaha ole i ka hoonani ana i kona inoa. A ia'u nae e ku ana, alakaiia aku la wau e kekahi keiki maikai o ka helehelena, a kuhikuhi mai la kela ia'u i ka lua ahi o Gehena. O ko'u ike ilaila, he lehulehu wale o na uhane e holoholo ana i o a ia nei, ua paaia ko lakou mau poo e na pepeiao hao e like me ko na kao. Aia no hoi kekahi kumu laau nui iwaena o ka lua'hi, e pii ana kekahi iluna, a e iho ana ilalo, a pela mau a hiki i ka aina-awakea. Ua ai ka poe e haipule ana, he pulelehua ka ai ; ua kapa ia e lakou he bipi. A pau ka ai ana, ua ao mai kela keiki ia'u, e hoi mai, a e haalele loa wau i na hewa a pau, a e lilo i haipule io. Ina oe e hoolohe ole i ka'u e olelo nei ia oe, e komo ana oe iloko o kela lua'hi wela loa. Ae aku la no hoi wau i kana mau huaolelo, a hoihoi hou mai la kela ia'u a hiki ma kela kumu la-i a'u i haalele iho ai, a hoi mai la wau, a puoho ae la, aia hoi, o ke ahiahi ka ia o ka Poaha, la 7 o Dekemaba.
               Eia hoi au ke ola hou nei i keia mau la me ka oluolu iki, aole nae i haalele ke upehupehu ia'u ; aia no wau malalo o ia kauwa hooluhi a ke aloha ole. Aloha oukou.
Na'u na Pu. Kailua, Kona A., H., Dek. 13, 1865.

Ke pu-a nei ka uahi.

                    E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— I ka la 6 o Dekemaba nei, ua hoomaka ae ka pu-a ana o ka uahi o ka hale puhi ko o Assegut a me Rienhardt ma Kaiwiki Hilo, a i ka nana'ku, o ka heke keia o ka hoomaka ana o ke puhi ana o ke ko ma na papa hana o Hilo nei.
               Ua hoano hou ia iho nei keia hale puhi ko mai ka malama mai o Okatoba, a i ka la hope o Novemaba, ua pau na hemhema, a ma ka nana'ku e holo ana ka hana, o ko S. Kipi ko, ke wili mua ana.
               Eia hoi, aia mawaena o ka mala ko a S. Kipi, he wapo maluna o ke kahawai, a maluna e holo mai ai ke kaa holo me ke ko a hiki i kahi e hooholo ai ke ko, e like me mamua i hai mua ia'ku ma ko kakou kolamu.
               E kuupau ana na puka uwahi elua, a e puhi ana elua aoao ; he nu hou no keia aole ma na hale puhi ko e ae o Hilo nei.
               Nolaila, e na makamaka e hilinai muku mai nei ma na palena kai o keia mau mokupuni, ina e manao e hele mai e ike i ka nani o Kaiwiki nei, e naue mai no, aole nalo elua puka uahi. Me ke aloha.
J. P. IWA. Hilo, Dek. 20, 1865.

No ka mokupuni o Niihau.
KE ANO O KA AINA.

                    Ua waiho molale aku iloko o ka moana, a ma kona aoao i kapaia o Kona, he aoao pali, e waiho like ae ana mai ke kuemaka pali ; mai Kaaili aku, a hala loa ae ma kela aoao, e nana aku ai ia Kawaihoa, he like no kona ano me Leahi, ma Honolulu o Oahu ; ka hele o kona aoao luna a huai, me he pikawai la A ma kahi e kokoke aku ana i keia puu o Kawaihoa, kahi kaulana i oleloia, ke ko eli o Halalii ; a me ka Uluhua i ka hapapa. A ma kona aoao e nana'ku ai ia Kaula mokupuni, he aoao maikai o ka aina, e waiho like ana, mai Lehua aina, a hiki i Kamalino.
               KA NOHO ANA O NA KANAKA. He poe kanaka like loa keia ma ko lakou noho ana, kipa aku a kipa mai, no ka mea, i ka wa e noho akoakoa ana o na kanaka o keia aina, he nui na inoa i kapaia ia lakou iho, he moopuna, he makua, he kaikuaana, he kaikaina, a he kupuna, mai ka mea uuku, a hiki i ka hapauea, (he pupu) a pela no ka poe e noho nei i keia wa, ke kapa nei no ia mau inoa.
               NA HANA O KE AUPUNI O KE AKUA. He nui wale na ano hoomana ma Niihau nei. O Kekahi, aia ma ke kahua a Wini i kukulu mua ai, malaila kekahi poe e noho haipule nei. O kekahi hoomana, aia ma ke kahua o Rowela i haule iho nei iloko o keia mau la, aia malaila ka hapa nui o na kane, wahine, a keiki, e alakai hewa ia nei. A o kekahi, aia ma ka hoomana Pope e ku nei lakou a hoomana i ke Akua. A o kekahi poe, ke hoomana nei lakou ma ko Kanepalaka ma aoao, a me ko molowa, a me hiamoe ma. E like me kuu ike, ua panoa ka aina o Niihau nei i keia mau la, a ua wi ka noho ana o ka aina, ma ke kau wahi, ua ai i ka hua noni pala, pela no ka panoa o na hana a ke Akua ma keia kihapai o Niihau nei. No ka mea, aole ua e hoomau ai i ka lepo iloko o keia mau mahina, e ulu ae ai na kaioio lau, pela no hoi, aole hoona mai ke Akua i kona Uhane Hemolele iloko o ka poe naaupaakiki e noho nei. Ke hooikaika nei au maanei. Na KAELELE.
Niihau, Dek. 20 1865.

Ia Keliihune.

                    E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Ia'u e kui kofe ana malalo o ka malu o ke kiawe, a ia wa ike aku la wau i kekahi keonimana e komo mai ana ma ka puka pa o ko'u Home, a kokoke mai la kela, aloha aku la au, aole kela i aloha mai, ia maua nae e hui ana, nonoi mai kela ia'u e kakau i kuu inoa ma kana buke. Ia manawa ninau aku la wau i ke kumu e kakau ai i kuu inoa, pane mai kela, e pono e hoopii kakou ia Daniela ka Luna Leta, no kona huhu ke kii ia aku ka palapala a na makamaka ; pane aku au, aole au i ike ia Daniela e huhu ana, no ka mea, ua hele no au e ninau i kau leta, aole kela i ano huhu a hooinaina mai ia'u.
               I keia wa a maua e kamailio pu nei, ia wa, pane hou mai la o Keliilihune ma ka olelo haole, (You) kanaka naaupo, ae aku au, ae, he kanaka naaupo no au, pane hou o Keliilihune ma ka olelo hoole (Yes.) owau ka mea oi o ka naauao.
               Ia manawa pane aku au, e Keliilihune, e hookaawale oe mai o'u aku nei, aole o'u makemake e hoomolowa mai oe ma ko'u hana lima ana, pane hou mai o Keliilihune, ina e ko keia hoopii a makou, aole e komo kau leta, hookuke hou au iaia, aka pane koke kela ma ka olelo haole (You poor man,) ia wa aneane au e hoopai iaia, ina nae o kona wa maloko o kuu pa, pane aku au me ka wiwo ole, a me ke ano hookamani ole, he kanaka palaualelo oe, he liki paupaka wale iho no, a olelo mai la o Keliilihune, aole e hiki ia'u ke hana, no ka mea. he makuakane waiwai ko'u, wahi a Keliilihune.
               E na hoa o ka ua kanilehua, a me Kaukaweli, a me ka hanauna opiopio, a me na makamaka a pau, ke noi aku nei au ia oukou, mai hoohalike me keia kanaka me Keliilihune, e pane hookamani ole mai nei, o ke kumu o kona makemake e noho hana ole, no ka lako o ka makua. Eia ka olelo ma ka Euanelio Hemolele, Solomona 19 : 24 ; 20 : 4. He nui no na olelo kuhikuhi e pili ana no keia kanaka naauao wahi ana, aka, ma kona hoike ana mai, o ke kumu o kona molowa o ka lako i ka makua.
J. KAUHAIPU.
Puaa, Kona, Hawaii, Novemaba 7, 1865.

He hale maluhia e moe ai.

                    Aia kekahi Keonimana o ke kulana kiekie e hele ana mai Piladelepia aku a i kekahi mokuaina o ka Hema, a no ke ahiahi e ana, — na ia mea i kaohi mai ia ia e kipa ae i kekahi hale e ku ana ma kekahi aina mahiai mehameha, e nonoi aku i wahi nona e moe iho ai ia po. Ae ia mai la no hoi ka ia nei noi. A i ka molehulehu loa ana iho, manao iho la ia ua ike ia i kekahi mea ano e iloko o ka haku mea hale, nolaila, komo mai la ka hopohopo ia ia nei. Mahope iho, hoi aku la ia i kona keena moe ; maanei koke iho no o ka rumi ohana, a malaila i ikaika loa mai ai kona mau manao ino no ka powa ia mai ia po, a me ka pepehi malu ia iho.
               Hele ae la ia e hoopaa pono i ka rumi e like me ka hiki ia ia. Hoopaa iho la i na pukaaniani, a hoopuupuu ae la i na papakaukau, na noho, a me na mea lewa e ae a pau o loko o ka rumi ma na puka. Oiai hoi keia e hana ana pela, pa-e mai la kekahi leo nahenahe i kona mau pepeiao, a oia iho la kona mea i uluku loa mai ai i ka makau ia manawa.
               Hoopili aku la ia i kona pepeiao ma ka puka ki e hoolohe ai. E pule ohana ana ke kanaka nona ka hale, a mawaena o kana pule ana, e nonoi pu ana oia no ka malihini kekahi, ka mea a ke Akua i malama mai ai, ma ke ala makamaka ole, a i ka noho ana mai hoi malalo o kona malu hale ia po.
               Aohe keia he Kristiano, aka, ike iho la no nae kamahele, o na pule a ka poe Kristiano, ua like ia me na anela kiai ma kahi i noho ia e ia poe ; a he aka io ia no ka maluhia, oiai keia me lakou. Hoi aku la keia i kahi moe, a hiamoe malie iho la me ka oluolu, me ka manao ole ae, he poe kekahi maloko o ka hale i makau i ke Akua, a e hoomana ana ia ia.
               Nani io no ka hikiwawe loa o ka mahia koke ana o na manao hopohpo o ke kanaka malihini, i kona wa i lohe ai i ka pule ohana a ka mea nona ka hale ! Eia paha ma Hawaii nei kekahi oia mau hale maluhia ? Ae, o ka'u no ia e kaena ae ai, eia no ma Hawaii nei ia mau hale maluhia, e wiki hoi kakou e hookela i keia pono o " Ka Hale Maluhia" imua o na malihini e kipa ae ana ma ko oukou mau wahi pupu hale. I mea no hoi na lakou e ahai ae ai i ko oukou hoopono io a kehakeha. Aka ! Auwe ka hale maluhia ole ke hiamoe iho ! No lakou, a no ia mea hookahi ke kinai holo okoa ana iho i ka lahui a me ka poe e noho pu ana ma ia okana hookahi, ilalo o ka hoowahawaha ia a me ka hoino ia. G. WILLIE.

I na Luna o ke Kuokoa.

                    I kela pule, iho nei, ua hoouna aku makou i na Luna o ke Kuokoa a makou i pai ai no ka M. H. 1866, i na kii o Kamehameha III. He makana na na Luna, a i mea hoi na lakou e hoikeike aku ai imua o ka poe e lawe ana i ke Kuokoa no ka makahiki 1866 e hiki mai ana. A ke kauoha ia aku nei hoi na Luna a pau o keia Pepa, e hoouna koke mai i na inoa o ka poe e makemake ana i ke kii o ko kakou Moi Alohaia Kamehameha III., me ka uku mua mai nae i na dala elua no ke Kuokoa.
               Hookahi pepa i koe a pau na pepa o keia makahiki. Alaila, hoomaka ka makahiki hou, oia hoi o ka makahiki 1866.
               O na kanawai o ko kakou nupepa e like ana no me na kanawai o ka makahiki i hala. Elua dala no ka makahiki holookoa, a hookahi dala no na mahina eono,— ina e hookaa mua ia. Ina aole i hookaa mua ia, aole pono i na luna ke hoaie aku i ka pepa i kanaka. Aia a hookaa mua mai i ka pepa alaila haawi aku.
               A eia kekahi mea hou, a he mea e hoihoi ai ka manao o kanaka. Eia ma ka lima o ka Luna Hooponopono o ke Kuokoa 2,000 mau kii o Kamehameha III., ka Moi i aloha loa ia o na Alii i hele aku i ka make. A ina e uku e mai kekahi i na dala elua no ka makahiki, e loaa ana iaia kekahi o keia mau kii. Aia nae a hookaa mua ia na dala elua.
               Ua ane like ka Papa Luna o ke Kuokoa me ka makahiki i kaa hope ae nei. E kauoha koke mai oukou e na luna i ka nui o na pepa a oukou i makemake ai. Aka, mai kauoha wale mai. Aia a hookaaia na dala o keia makahiki, alaila, hiki ia oukou e kauoha no ka makahiki hou.
               He pono i na luna ma Hawaii, Maui, Molokai, me Kauai, e hai koke mai i ka nui o na pepa a lakou e lawe ai, i mau ka hele ana aku o ka pepa i o oukou la. Aole e hoouna ia ka pepa ke kauoha ole mai oukou mamua. Nolaila, e wiki, o nele auanei oukou.

MARE.

Dec. 11, ma Kawehewehe, Waikiki, Oahu, mare o Kamakakoa k, me Rahela w. Na Petero laua i mare.

HANAU.

Dec. 19, ma Kaumakapili, Honolulu, Oahu, hanau James S. Shaw k. na John Shaw me Peke Shwa.
Nov. ma Waiemi, Waimea, Hawaii, hanau o Kamaki k. na Kale me Kaluahine.
Dec. 1, ma Pukalani, Waimea, Hawaii, hanau o Rebeta w. na Kahakauwila me Kaiwi.
Dec. 15, ma Ulukou, Waikiki, Oahu, hanau o Inoaole w. na Nu me Kamealani.

MAKE.

Nov. 20, ma Niolopa, Honolulu, Oahu, make o Koi k.
Dec. 1, ma Kahookane, Honolulu, Oahu, make o Kawaha w.
Nov. 28, ma Maunaala, Oahu, make o Kamakaawihilani w.
Dec. 18, ma Kaluaolohe, Waikiki, Oahu, make o Kauhema k.
Dec. 4, ma Kawehewehe, Waikiki, make o Makalahai.
Nov. 3, ma Waikoloa, Waimea, Hawaii, make o Nalii k.
Nov. 6. ma Opeawai, Waimea, Hawaii, make o M. Pameria.
Nov. 22, ma Puuloa, Waimea, Hawaii, make o Kealoha k.

OLELO HOOLAHA !

                    E HOOPANEEIA ANA KA HOOLEWA O ke kino kupapau o J. M. Kalanipoo. Aia i ka malama o Aug. 1866, aole i ka malama o Ianuari ae nei. S. W. KANAHELEAUMOKU. Waimea, Koolauloa, Dek. 19, 1865. 212-2t.

KUAI KUDALA. !

                    AIA MA KA LA 26 O KEIA MALAMA, oia ka Poalua, ma ka hora 10 o ke kakahiaka ; e kuai Kudala ia'i ka Waiwai o kela ano keia ano o Balaunu wahine, (ke Kumu Mile lole) i make aku nei. Aia ma ka Halekuai kahiko o Kakela ma, ma Kawaiahao e kui kudalaia ai. 212-1t.

OLELO HOOLAHA.

                    E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai. Owau o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hoolilo aku nei au ia W. E. Pii, i mea nana o ohi i ka aie o kuu waiwai i kuai ia iho nei ma ka Halekuai o Kulailua ma Kaneohe, Koolaupoko. Nolaila, ke kahea nei au i ka poe a pau i aie i kekahi waiwai oia Halekuai i ka wa e kuai ana o AKI (PAKE) malaila, e haawi oukou i kuu Hope i oleloia ma keia Olelo Hoolaha, a nana no e haawi i na Bila hookaa i ka poe i pau loa, a mai haawi oukou i kekahi mea e ae, o pilikia auanei oukou. AKAI PAKE. Honolulu, Dec. 18, 1865. 212-4t*

Olelo Hoolaha
— I KA —
Poe ku i ka Auhau !
— O KA —
Apana o Kona, Honolulu, Oahu :

                    KE HAIIA'KU NEI IA OUKOU KE KAuoha a ke Kuhina Waiwai. O na mea a pau i ku i ka Auhau e noho ana ma keia Apana i hookaa ole mai i ko lakou Auhau ma ka la 6 o Ianuari 1866 ; a i ole ia, mamua'ku paha, alaila, e hoopiiia no e like me ke Kanawai.
               E nana mai :— E wehe ia ana ke Keena o ka Luna Auhau no ka ohi ana i na Auhau o na kanaka, i kela la keia la a hiwi i ka la 6 Ianuari, 1866.
GEO. H. LUCE.
Luna Auhau o ka Apana o Honolulu.
Honolulu, Dec. 23, 1865. 213-3t

OLELO HOOLAHA.

                    OWAU O A. DOIRON, KE PAPA AKU nei au ina mea a pau. Na Haole, Pake a kanaka maoli hoi, aole e hoaie aku Ia K. Iutina ka'u wahine mare. Aole au e hookaa ana i kona mau aie ma keia hope aku. A. DOIRON. Honolulu, Dec. 9, 1865. 211-2*

OLELO HOOLAHA.

                    A OWAU O KA MEA NONA KA INOA malalo. Ke papa aku nei au i na mea a pau, mai hoaie mai oukou i ka'u wahine mare O Kahula (w.)
                    No ka mea, ua haalele kumu ole mai oia la'u. A ina oukou e hoaie, maluna ona ko oukou poho. AHO. (PAKE) Kulaokahua, Oahu, Dek. 13, 1865. 211-2t*

OLELO HOOLAHA.

                    E IKE AUANEI NA MEA A PAU loa. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei ; ke papa aku nei au i kuu wahine mare Ia MAO (Uuku.) Ua haalele mai oia ia'u, a nolaila, ina e ike a lohe paha wau i kekahi poe e malama ana, alaila, e hoopii no au e like me ke Kanawai. Ina i aie oia i kekahi poe, alaila, aole au e hookaa ia aie. Mai hoaie oukou iala o poho OUKOU.
AIAO. (PAKE) Dekemaba 12, 1865. 211-2t*

Olelo Hoolaha !

                    E IKE AUANEI OUKOU E KO KAUAI, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei wau ia oukou, e holo aku ana wau ma oukou la e malama ai i ka'u Oihana Pai Kii, e ku mua ana wau i Hanalei, malaila wau e hoomaka mua ai i ka'u hana. Ina ua makemake oukou i mau KII. alaila, e makaala ka pono, no ko'u hiki aku, he oluolu loa ka uku no ke KII. VALENTINE. 210-2t. Mea Pai Kii.

Hale Kuai Hou !
UA WEHE AE NEI AU HE
Hale Kuai Hou !

                    Ma Keopuka, Kona Hema, Hawaii, a, aia malaila e loaa'i na lole o na ano nu hou a pau, kupono no na kane, na wahine, a me na keiki, no ke kumukuai makepono loa.
               O ka poe a pau e makemake ana e kuai i ka lakou Kofe, e lawe mai me a'u e kuai ai. I loaa ke kumukuai nui makepono ma ke Dala maoli, a ma ka lole paha. E hele mai e ike maka e na makamaka.
LIKI. (R. B. NEVILLE)
Keopuka, Kona Hema, Hawaii, Nov. 23, 1865 208-3m

OIHANA PULUPULU !
— O —
HAWAII NEI !

                    E LIKE ME KO'U MAU MANAO I hoopuka ia mamua ae nei, e kuai no au i ka Pulupulu maikai o ka HELU 1, A ME KA HELU 2, i lawe ia mai i o'u nei.
               Ua emi mai ke kumukuai o ka Pulupulu ma na aina e, no ka pau ana o ke kaua ma Amerika, a nolaila hoi ke kumu e emi nei maanei. I keia wa, e haawi no au i ke kumukuai no ka paona hookahi.

EONO KENETA.

                    Ina he ma-u, a he lepo, aole paha e oi mamua o 5, a me 5 1/2 keneta no ka paona. Aka, ina he loloa, a he maemae loa, mai ka 6 1/2 paha a hiki i ka 7 keneta o ka paona.
               No ka Helu 2 — He 3 keneta no ka paona, a ina he maikai, a he maemae, he 3 1/2 keneta no ka paona.
               Mai kanalua oukou e o'u mau hoa'loha, aka, e hoomau i ka mahi ana a me ke kanu ana i ka Pulupulu, oiai ua oi aku ko oukou pomaikai me ka nui ole o ka luhi, mamua o ke kanu ana i ke ko a me ka uala. Ina e kanu pono oukou i ka oukou mau Pulupulu, alaila, e loaa no i kela a me keia, no ka wa hookahi, i paa pono i ka Pulupulu Helu 1, he $50.00, a ina he umi eka, he $500.00 no ka makahiki hookahi.
               Iloko ae nei o ka malama o Dekemaba, e loaa mai ana ia'u mai Kaletona mai, kekahi mau HUA PULUPULU SI AILANA HOU.
                    Mai Karetona Hema mai, i hoouluia'i na Pulupulu, e loaa no ia lakou na hua Pulupulu iloko o keia mahina ae.
               Mai hoopoina oukou iloko o ka malama'e nei o Ianuari e hiki mai ana, no ka mea, e haawi ana au i na Makana a'u i manao ai e haawi i ka mea nui loa o ka Pulupulu, iloko o keia makahiki1865 — ewalu makana ka nui — mai ke $.50 a i ke $5 pakahi. No ka makahiki hookahi 1866 e hiki mai ana, ua manao au, e haawi aku i na makana i oi ae. Nolaila, mai kanalua, a mai hoopoina hoi oukou, o ka mea hooikaika, oia ka mea e lilo ai ka makana. Me ke aloha.
H. M. WINI.
Mea kuai Pulupulu, ma ka Hale Leta
Honolulu. Nov. 16, 1865. 208-7t

OLELO HOOLAHA
— I KA —
POE KOHO !
O ka Apana o Honolulu, Kona, Oahu.

                    O ka poe a pau e makemake ana e loaa ia lakou ka pomaikai o ke Koho Balota, ina Lunamakaainana o ke Kau Ahaolelo e hiki mai ana, i kulike ai me ka Pauku 1 o ke Kanawai e pili ana i ka poe i aeia e koho balota, a me ka OLELO HOOLAHA a ka Mea Hanohano ke Kuhina Waiwai, i hoolahaia ma ka nupepa haole " Hawaiian Gazette," i ka la 25 o Novemaba.
               Nolaila, ke hai ia aku nei, e hookiia'na ke kakauinoa ia ana ma ka Papa Helu Inoa, i oleloia ma ka Pauku 5, ma ka la 19 o Dekemaba e hiki mai ana.
G. H. LUCE, Luna Auhau. Keena o ka Luna Auhau. Nov. 27, 1865. 209-3t

E. C. McCANDLESS. CAPT. J. PATY.
MAKANELA MA !
(McCANDLESS & Co.)

               Ma ke kihi alanui Papu me alanui Alii. KE KAHEA IA AKU NEI NA Kanaka Kamaaina   o Honolulu ame ko na Mokupuni e ae.
               Eia ka mea a oukou i ono ai, oia hoi Ke Kamano Io Ula ! KAMANO ! Kuai ma ka Pahu, ame ke kuai Liilii. Barena Hou, Barena Oolea, Barena Liilii, Mea Ono, KOPAA, PIA, KOLU, KOPA. Aila Kohola, AILA HONUA, AILA NIU, AHI KOE, UWIKI, Pakeke me ke poi ! Kapu, Bakeke. Hinai, Kulina, Ota, Bale, PAAKAI NOHA, HUE-IE, KAULA LIO, E Hele Mai i Ike Pono. McCandless & Co. 210-3t

OLELO HOOLAHA !
— A KA —
AHAHUI HOOHOLO MOKUAHI MOKU MAOLI KULOKO
— O KO —
Hawaii Pae Aina.

               E HOLO ANA KA MOKUAHI ' KILAUEA' MAI HONOLULU AKU NEI, MA KA Poalua, Dekemaba 12.
                    I ka hapalua o ka hora eha o ke ahiahi.
                    I LAHAINA, MAALAEA, KALEPOLEPO, MAKENA, KAWAIHAE, KAILUA, a me KEALAKEKUA.
               A ku hou mai ma Honolulu ma ka Poaono. A pela oia e holo mau ai i kela Poakahi keia Poakahi a hala na pule elima mahope aku.
               O ka uku o lalo o ke Keena Kapena, e like no me ka uku mamua, o ka ai ana, he hapalua Dala no ka aina hookahi.

KEKAHI MOKU KUNA MAIKAI O KEIA AHAHUI O
" ALBERNI "
DALYRMPLE ke KAPENA.

                    E holo mau ana keia moku i Hilo, a e ku ana i Lahaina a me Honoipu, maanei aku a ma-o mai. He moku hou keia, o ka paa ana iho nei no ia i keleawe, he 16O tona kona nui, he wahi maikai hoi e moe ai o loko o ke keena Kapena, aia no iluna o ka papahele ka hale. Kupono loa no na ohua keia moku, he nui hoi paha, aole i e pulu.

KA MOKU 'ANE LAURIA,'

I HANA HOU IA IHO NEI A Paapono. E holo ana oia i Koloa a me Waimea, a hiki i ka wa e paa ai o ka moku kuna hou.

O KONA INOA IHO KEIA, " ONWARD,"

                    Ke kapili ia nei i ke keleawe, a paa, alaila hoihoi ia o Ane Laurie no Kahului, a me na awa e ae oia aoao o Maui. JANION GREEN & CO.
               Na Hope o ka Ahahui hooholo Mokuahi a moku maoli Kuloko o ko Hawaii Pae Aina. 210-3t