Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 49, 9 December 1865 — Ka Hoomana Kahiko. [ARTICLE]

Ka Hoomana Kahiko.

HELU 30. [Koena mai ka Helu 48 mai.] HE AKUA MAKAHIKI. He akua kaapuni keia, a ua kapaia e ko Hawaii nei o Lono ; a no kona kaapuni pinepine i kela makahiki keia makahiki, ua kapaia, mai oia o Lonoikamakahiki. O ke ano hoi oia 'kua, he laau i hana hakaia, a ua kau ia maluna ona na mea uliuli o ka nahelehele, a ua haku ia ka hulumanu maluna o na laau a ohuohu loa, a ua kauia maluna o ka a-i o na kanaka, a na lakou no e lawe ma kela wahi keia wahi o Hawaii nei. Hele no lakou a hiki ma ka palena o na aina elua, alaila ku ke'kua malaila, a lawe mai na makaainnna a me na'lii ika puaa, ka ai, a me kela mea keia mea, a hookupu iho la hoi malaila. Ma ka aoao akau kahi knpu o keia 'kua laau, a he noa hoi ka aoao hema. Ina he hnne ka mea hele ma ka aoao akau, liio ia kanaka no ke'kua, a pela no hoi ka wahine; hele pu no me ua akua nei, e hahai ana ma na wahi a pau e hele ai o ua akua nei, a e amo no hoi ia ia. Ina he moa, puaa, a ilio paha ka mea i komo ma kahi kapu, ua laa ia mau holoholona na ke'kua, a o ka hopuhopu in iho la no ia i mea ai na na kanaka e hahai ana mamuli ona. A no ka nui loa o ka ai a me na makana e ae i haawi wale ia mai na keia akua, nolaila i ku ai ka olelo akena a keia poe penei, "Ku no ka kakou apa ia Hawaii, he moku nui." Ke kapu o na oihana. Ina e manao mai ka poe e mahiai, me ke kapu no ka hana ana. Kapu i keʻkua mahiai ia Kukeolomalu, a o kekahi inoa ona, o Kukao-o. (He akua hooulu ai keia.) O Kanepuaa ke akua nana e hoohua ka ai ma ka lala, ma ka pue ame ka mole. Penei hoi e pule ai, "E Kanepuaa, eku-a i uka, eku-a i kai, eku-a i nae, eku-a i ka waena nei o kaua ia; i hua ika pue, i hua i ka mole, i hua ina wahi a pau. Mai eku oe i ko hai waena, o ku oe i ka o-o." NO KA OIHANA LAWAIA. He kapu no keia oihana i'ka poe e ao ana. Ina e hele ana kekahi kanaka i ka lawai-a, kauoha oia i kana wahine penei, "E noho malie oe, mai kalohe oe i ka hale o kaua, mai kalohe oe me kanaka e, e pani oe i ka hale o kaua." Hele aku la ke kane i ka lawai-a ; a ina e moku ke aho, manao iho la ua kane nei, ua kolohe ka wahine. lna no hoi e lilo ka i-a, manao no ke kane ua kolohe ka wahine, o ka hoi iho la no ia o na kane nei a pepehi i kana wahine. He kapu ke kanaka ke opea ka lima ma ke kua, aole e loaa ka i-a. Ina e ike ke kanaka lawai-a i keia, o kona hoi aku la no ia i kula aole e hele. Ma ka lawai-a ohua ana, aole e pono ke hooho ke ike i ka nui o ka i-a, he kapu loa ia mea, he mea ka ia e nalowale ai ka ia, aole ka e komo i ka upena. A penei ka ka pono e oielo ai, "He mau lepo hoi keia." " Keu hoi ua opala." A pela iho la ka olelo ana o Kuula ke'kua o ka poe lawai a.