Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 47, 25 November 1865 — Page 4
Ka Nupepa Kuokoa.
Ka Nupepa Kuokoa.
The Sweetest Home.
" Golden Chain."
1 Aole inoa ma ke ao,
Aole ma ka lani, I like ai me ko Iesu,
Ka maikai me ka nani. Cho. E mele ae, a hoomaikai
I keia Inoa nani, Iesu ke Lii o kakou nei, Hoolea a mililani.
2 Logou ka inoa mamua loa,
Maluna ma ka lani, A iho mai ilalo nei,
Iesu ka inoa nani. Cho. " E mele ae, (A pela'ku.)
3 A hele no maanei ma-o,
E hana maikai ana, Ola'e na mai, a hosana'e,
O Iesu ke Lii mana. Cho. E mele ae, &c.
4 A ma ke kea i kau ai ia,
I ola na uhane, A ike no na mea a pau,
Iesu ka Inoa nani. Cho. E mele ae, &c.
5. A ala mai, a hoi ae
E noho ma ka lani, Mau kona uwao no keia ao,
Mau kona Inoa nani. Cho. E mele ae a hoomaikai,
I keia Inoa nani, Iesu ke 'Lii o kakou nei, Hoolea a mililani.
WAIMEA.
Na waha walea o ka lai o Lele.
Ua kono ia mai ou e na hau alialia o Halona, a me ka makani kiu hoohelelei pua lehua o ua uka anoano meha kanaka ole la, a ka iwi-makaonaona i noho ai, e kahakaha iho hoi ma ka papa o kuu naau, i mea hoi na ka manao e hookuku ai a holo ole i ka makemake, puoho ae ai i ka hikilele i ka ua mea hoi he aka a pau ke aho. A ina paha o oe kekahi e ka mea heluhelu e owili pu mai i mau huaolelo nau e hokio mai ai i kuu mau pepeiao, i ka hoomaoe ana mai, " Heaha la ia ?" Aohe no wau e kunukunu iho i ke kuupau ana aku ia oe. Oiai hoi au e naue iho ana ma ka makeke o ko makou kulanakauhale nei, lohe ale aku la wau i ke kuhea ana mai a ka poe pakaukaui-a, i ka i ana, " Eia ka puu opelu makepono maanei la, he umi i ka hapawalu, me ka puu lepopele manuahi !"
Kahaha iki au i keia leo kahea, a na ia manao aumeume i kono mai ia'u e hele aku au e ike maka, ina paha he mau poho lepo-pele io kekahi e haawi pu ia mai ana me ka puu opelu ; aka, ike e aku la wau i ka okuku ana ae i ka lima, me ka i-a pu iloko o ka poholima, a me ka leo hoi e walaau ana i ka waha, " Eia ka lepo-pelo ! Eia ka lepo-pele !"
Aole no hoi anei o oe kekahi i hoohuoi iho i keia i-a malihini, me kona inoa he lepo-pele ? Ae, he malihini io no paha ka mea akahi a lono leo wale, he lepo-pele kekahi i-a oloko o ke kai. A i ko'u manawa i hoakaka pono ia mai ai, me ka wehewehe pono ia mai, i pau ai ko'u hoohuoi haohao ana no ke ano o ua lepo-pele nei, aka i ka haiia ana mai, ua hukia pu ia aku la wau iloko o na mino aka iki o ka haaloulou ; a na'u hoi e ekemu iki aku ia oe e heluhelu ma na huaolelo pokole i ke ano o ua mea la. Ua hoolike inoa ae ua poe pakaukau i-a la i ka puu i-a manuahi a lakou he lepo-pele, mamuli o ka mea maa i ka manuahiia e na halekuai he lepo-pele. A pela no e hoohoihoi wale nei ua poe la i ka lakou kumukuai i hoowalea aku ai no ka poe huai aku. He mau " waha walea iho la ia o ka lai o Lele."
A i i mai hoi kekahi, " Kai no paha he nui aku kana e hoohaukawewe wale mai nei, ole loa iho la no ka hoi." He nu—i : Ua laha wale anei i o oukou la o Saparepaka, " Heaha ia mea ?" Wahi hoi au e Ninau-a-ui. O Saparepaka, oia mea lea no ia a na kupa o ua lai ulu nei, a ka lepo i e-a ai. A i kani mai hoi ke oeoe o na hale wili mahu, alaila, kuhea ae la na kanaka (kumakahiki a kumalama) " Saparepaka ! Saparepaea !!" A o ke ano hoi oia huaolelo, E hoi e ai, ua kani mai la ke oeoe. O keia huaolelo, he huaolelo no hoi paha ia i loaa ole ia oukou ke ano maoli. O Saparepaka, oia no ka huaolelo Aina Kakahiaka ma ka olelo haole, i lawe pahemahemaia mai e ka poe hapa hapauea o ua Lele nei, a ua lilo ia i mea hoowalea, a hoolanalana hoi i ke elelo o ka poe e paaua nei, me ka hookanaho wale ae no no ka luhi o ka hana ana, ka poe hoi nona ka olelo i i mai ai, " Me ka hou o kou lae e ai ai oe i ka ai." A pela no hoi, " E hana oe i ko ke kino oi kau ka la."
Aole no i pau aku na mea walea hoonanea o nei lai, aka, e hooki iho ana au maanei, oki au la, oki kaua e ka mea e heluhelu ana, o i ia mai a a nei hoi i ke anana wale o ko'u kakau manao ana, a puehu iniha wale aku no. Me ke aloha ia oukou e na hoa kuwili o ka Nupepa Kuokoa.
G. WILLIE.
Lahaina, Maui, Nov. 6, 1865.
No ka Mahiai.
E na hoa mahiai, he mea ke kipulu e kokua nui ai i ka kakou hana. Ua hai aku no au ia oukou mamua, eliia no pomaikai e loaa ana ia kakou mai loko ae o ke kipulu ana.
Ua kuka pu no hoi kakou no ka hoopa ana o ke kipulu i ka wai ma kahi i kipuluia. Eia ka mea i koe, o kona hoomomona ana i ka lepo. O ka nahelehele, ka opala hoi, a me ia mea aku ia mea aku i ulu mamua, a ua popopo, a lilo hou i lepo, oia iho la no ke kipulu. Aole no keia he mea hou ma Hawaii nei. Ua kipulu no na kanaka kahiko e noho ana makai i ko lakou mau loi pahulu, me ka mohihi, a me na lau e ae. O na kanaka hoi e noho ana i uka, paeli no lakou i na makalua ma kahi lepo, a ma kahi aa no hoi, a hou iloko i na lau kukui, a palahe, kanu ke kalo, ka uwala, a me na mea e ae iloko oia kipulu laukukui, a nui ae la ka hoohua ana. Pela no hoi ke poi ana i ka mala uwala, a me na mala akaakai i ka weuweu, he kipulu no ia, i maloo ole, a momona hoi ko laila lepo. He nui loa keia ano kipulu ma na aina haole, ina ka olelo haole, he " mulching" no ia. O kekahi kipulu maikai, o ka lala me na lau iniko, ma kahi a ka iniko e ulu nei.
He maikai no hoi na opala a pau loa e popopo ana a i palahe hoi, aka, o ke kipulu oi aku, o ka lepo holoholona no ia ; no ka mea, he weuweu no ia a ka holoholona i hoowali me kona mau niho, a hoopalahe iloko o kona opu, a hoomakaukau no ia pela, e lilo koke i kipulu no na mea kanu e ulu hou ana.
Ke hoopailua nei ka poe naaupo ke kipulu me ka lepo holoholona no kona hohono wela, ua lapuwale nae ia manao, no ka mea, ua hehee koke ka hohono o ka lepo holoholona, a pii me he mahu'la iloko o ke ea, a koe no ka lepo maemae, e like me ka weuweu i palahe maoli.
Ua lohi nae keia, ma ka luhi ke houluulu ae, aka, ua hikiwawe ka ka holoholona hoowali ana i ke kipulu, a nana hoi i houluulu ia iloko o na pa holoholona, a ma kahi hoi o na holoholona i kukuluia ai.
Eia kekahi kipulu maikai no na laau nui ke kanuia. O ke kupapau holoholona, ko ka popoki, ilio, a i ole ia, o ka bipi a lio paha i make, a pepehiia paha. E kanu mua i ke kupapau iloko o ka lua nui, kahi au i makemake ai i ka laau e ulu, a hiki mai ka wa ua, e kanu iho i ka laau maluna, a mahope, e ike no oe i kona uliuli a ohaha hoi. LUHUA.
No ke Ola kino.
NO KA HUI.
O ka hui o ke kino he mea no ia e hoike ana ua pilikia kekahi wahi o ke kino, e kue ana i ka hana a ia wahi.
O ke kumu nui nae o keia mea he hui, ua loaa mai no ia mamuli o ke ano o ka holo ana o ke koko ma na a-a koko; ina ua paakiki ke koko, oia hewa ia, a ina ua nui loa, oia hewa ia, a ina ua nawaliwali ke kahe ana ma na a-a koko oia hewa ia. Ina no ka nawaliwali ke kumu o ka hui, alaila o ka o no ke kumu e oluolu ai. Ina hoi no ka nui loa, alaila eia ka mea e uuku ai, o ka hoohana i ke kino ma na hana kupono oia ka mea e oluolu ai. A ina hoi no ka paakuku, eia no ka mea e oluolu ai, o ke komo mau o ke ea maikai iloko o ke kino. E nana'ku i na holoholona no ka noho mau ma na kula komo mau ke ea maikai iloko, aole hooinu laau ia, maikai no ko la-kou kino.
Eia kekahi, ina ua ikaika loa ka hui ma ke kino, alaila, o ka hoopili no i ka makeke ka pono ma kahi e kokoke ana i kahi o ka hui, a umii paha, oia ka mea nana e lawe ae ke koko o ia wahi ma kahi e, e ikeia ma ka ulaula ana ae o kahi i kau ia i ka makeke.
O kekahi umii ikaika loa, ua ola koke no ke hoopili koke ia ka welu i hoopulu ia me ka aila oliva (Sweet oil ke kolopoma chloroform,) a me ka wai ikaika hatahona (strong spirits of hartshorn,) i lulu ia a hui pu.
Eia kahi mea e oluolu ai ka hui, i welu lole hoo iloko o ka wai wela i ka wa no e wela ana, a hoopili iho ma kahi o ka eha.
Ina ua hele ke poo a puni i ka nalulu, alaila no ka nui loa no o ke koko iloko o ke a-a koko ke kumu, a o ka waiho no i na wawae iloko o ka wai pumehana ka mea e oluolu ai, i ka hana ana pela, alaila e holo ae no ka hui ma kahi e o ke kino.
Ka Aina o ka Hikina.
Aole i ano e ae na mea ma ka Hikina, ka aina o Aberahama me kana poe mamo. E like me ko Aberahama kukulu ana i kona halelewa ma Betela i ka wa kahiko, pela ka Arabia e kukulu nei i kona hale i keia wa ; e like me ko Davida kukulu ana i kona hale alii maluna o Mauna Ziona, pela ka poe hanohano o Tureke e kukulu nei i ko lakou mau hale. Ke ike ia nei no na keiki huluhulu o Esau ma na alanui a pau, e noho ana ilalo ma ka honua, a e ai ana i na papapa, e like me ka mea a ko lakou makuakane i kuai ai me ka pono o ka hanau mua. Ma na alanui a pau ke hele nei na keiki a Rekaba, ka poe i hoohiki no lakou iho aole e inu i ka waina, aole hoi e kanu i ka laau, aole hoi e komo i ka hale, ua malama ka lakou mau keiki ia hoohiki a i keia wa.
O ke ano oo-palau i hanaia e Ioba ma kana mahiai ana, oia no ka o-o o ia wahi a hiki i keia wa ; a e like me ko lakou kanu ana i ka hua, na ka hoki a na ka bipi e hehi a komo iloko o ka lepo, pela kanaka o ia aina e kanu nei i na hua i keia wa. Ua luluia na hua oliva, e like me ka hoakaka ana o Isaia. O na hale e kukulu ia nei ma Suria, ua like no me ka wa mamua. Ma Betania e ike ia no ke kii okoa o ka hale a Lazaro i noho ai, kahi a Maria i hoolohe pono ai, a Mareta hoi i pihoihoi ai, ka hale hoi o.Simona ka lepera, kahi i wawahiia ai ka pahu mea ala, kahi hoi a Iuda i hoomaka'i e kumakaia i kona Haku. Aohe i ano hou ae na mea o ia aina.
Kela kiaha mua.
" I hewa i kela kiaha mua," pela ka olelo a kekahi kanaka mahope o kana uhauha ana me ka ona mau no na pule ekolu. Ua haalele ua kanaka nei i na wai ona mamua'ku, a e manao ana kona poe makamaka ua lanakila loa oia maluna o kona ano kahiko, oia hoi ka ona mau. Eia ka e haule hou ana oia iloko o ke ino ana i haalele ai. Ninau aku la kekahi makamaka i ua kanaka nei, " heaha hoi ke kumu o kou lilo hou ana i ka inu rama, oiai ua loihi kou haalele ana ia mea ?" Pane aku la ua kanaka la, " kahaha, no kela kiaha mua ka hewa. I ke komo ana o ia kiaha, o ka lilo loa aku la no ia. I mai ka mea kuai rama ia'u, i hookahi wale no kiaha, a e inu aloha maua — a o ke kolu nae keia o ko'u pule i noho ai iloko o kona hale kuai rama e ona mau ana i ka po a me ke ao." Hilahila loa ua kanaka ona nei ; pio kona manaolana ; hoohokaia iho la kana hooikaika ana e haalele i na wai ona, hoi hou aku la oia ma ia aoao lapuwale, aole emo, a make aku la. Eia ka ninau : No wai ka hewa o ka make ana o ia kanaka ? Aole anei no ka mea nana i hoomalimali iaia e inu i " kela kiaha mua ?" Aole anei oi loa'ku ka hewa o ka mea alakai i ke kanaka nawaliwali iloko o ke ino a me ka make ? Nui loa na kanaka i make i kela makahiki keia makahiki i ka poe kuai rama.
Hoohoka ia o Gen. Seremana.
E noho ana o Gen. Seremana iloko o ka hale lole o Gen. Howard i kekahi la, oiai e kaua ana lakou ma ka mokuaina o Kerokia. E noho pu ana kekahi poe e ae me laua, o ke Kauka kekahi. Ua ike ua Kauka nei i ko Seremana ono i ka rama ; aka, o Gen. Howard, he kanaka hoole loa ia i na wai ona, aole pa iki ke kiaha rama i kona lehelehe. Makemake ua Kauka nei e haawi i kiaha mea inu ia Gen. Seremana, ua pilikia nae oia i ka noho ana mai o Gen. Howard. A penei kana i hana'i : olelo akula oia ia Seremana, " e, ano nawaliwali mai nei oe, e hele pu oe me a'u a e inu paakai," me kona manao nae e haawi i kiaha rama. Ua noonoo koke o Seremana i ke ano o kana olelo, a ae wikiwiki aku la, a hoeu ae la laua e hele, ua maloo ka puu. Aka, ua ike o Gen. Howard i ka laua mea e kamailio nei, a pane koke aku la oia, " alia oe e hele, eia no ka paakai ia'u." Wehe koke ae la oia i kona pa-iki ili, a loaa ke ope paakai pipii, hoo iho la iloko o ke kiaha me ka wai a haawi aku la ia Seremana e inu. Hoka iho la o Gen. Seremana, a pono ole kona manao, aole nae hiki iaia ke hoole i ke kiaha paakai, oiai ua olelo mua oia e inu paakai, a inu iho la oia a pau. Aka iki iho la ka poe e noho ana i ka hana maalea a Gen. Howard, i kana keakea ana i ka manao o Seremana.
O ke kanaka naauao, noho hamau no oia.
Hoohelelei kekahi, a nui hou ae no nae ; aua hoi kekahi i ka mea ku ole i ka pono, a o ka nele ka hope.
Ka Makuahine o Linekona.
He mea maikai ia kakou ina e ikeia ka moolelo o ka makuahine o Linekona. Aole nae i loaa ia kakou kona moolelo, aole no hoi e loaa ana. Eia wale no ka mea i ikeia nona, he wahine haipule ia, a ua ao oia i kana keiki, ia Aberahama Linekona, e heluhelu i ka Baibala. Ua make kela makuahine, aia kona luakupapau ma ka mokuaina o Iniana, aole kia hoomanao malaila, aole hoi pohaku ma ke poo ; he luakupapau haahaa loa ia. Mamua iki o ka make ana o Linekona, ua hoike oia i kona makemake e hele a e ike i kahi a ka makuahine i waiho ai, a e kukulu i kia hoomanao malaila. Aka, aole oia i ae ia e hooko i kela makemake. Make e aku la oia. Aka, o ka moolelo o ia kanaka, he kia hoomanao hanohano loa ia no kona makuahine. Kakaikahi na makuahine o ke ao nei i hoopomaikai nui ia e na keiki e like me ka makuahine a Linekona.
E na makuahine Hawaii, e ao i ka oukou poe keiki e heluhelu i ka Baibala. He buke hoonaauao, he panana e alakai ana i ke ola. Olelo ka Moi Wahine o Enelani, o ka Baibala ke kahua o na pono o kona aupuni. Olelo hoi kekahi o ko kakou mau Moi i hala, " he aupuni palapala kana." O ka Baibala ke poo o na palapala a pau. He buke hoola ia i na Lahui kanaka. Pono ke heluhelu ia e na keiki, e kuhikuhi ana ia i ka pono, ka pomaikai, ke ola.
Hunahuna Mea Hou.
PALAPALA NO WAIALUA.— Ua loaa mai ka palapala no kekahi o ko makou mau makamaka o Waialua, o S. K. Kanoa, e hai mai ana i kekahi mau mea hou o ia wahi. Ua hoomaha ka ka heihei lio. A ke oo-palau nei ka poe mea apana aina. E hele mua ka mahiai, he nui loa ka waiwai e waiho nei iloko o ka aina.
PILIKINO.— Ua kahea ia iho nei o Rev. M. Kuaea o Waialua e ka ekalesia o Hauula, e hoi hou ilaila a e noho i Kahu no lokou. Aole nae oluolu ka ekalesia o Waialua e hookuu aku i ko lakou Kahu. He nui ka makemake o ko Waialua poe ia Kuaea, a i ka nana'ku, ua holo maikai kana hana ma ia wahi.
KE KULA MA WAIALUA.— Ua paa ka hale kula o na kaikamahine ma Waialua ; a ke holo maikai nei na hana o ia kula. Iloko o keia mau la iho nei, ua hiki hou mai kekahi mau haumana no ia kula ; ekolu no Lihue, Kauai, a hookahi no Wailuku, Maui.
HOOLOHE IA KE AO ANA.— He hauoli ko makou no ka hoolohe pono ia o na olelo ao no na halawai po ma Kaumakapili. Ua waiwai ia ao ana. Ua haiia mai ia makou ua hana ka poe nona ia haawina, a ua malu na halawai i keia wa. He pono ia.
HOIHOI IA.— Elua mau kaikamahine no Lahaina i haalele i ke kula o Waialua, a ua oluolu no na kumu i ko laua hele ana, he pono ia no ke kula. Ua komo laua i ke kula hanai ma Makiki ; aka, he mau la wale no ka noho ana, a ua wehe ia ka puka no laua e hele hou aku ai. Makemake ko laila Kumu e hoolaha ia ko laua kaawale ana mai ia kula'ku.
Ua hoomaka iho nei o Rev. E. Bona o Kohala e haiolelo i na la Sabati no na haole o ia wahi. Ma ka olelo Enelani na hana ; he nui ka poe hele mai.
Ua kahea ia o Rev. C. B. Anaru e noho i Kahu no ke kihapai o Hana, Maui. Aka, e hoole ana oia i kela, a e hoi ana i Lahainaluna. E hoomaka ana oia i kana hana ma Lahainaluna i ka malama o Feberuali. Pomaikai ia kula.
HOOKAHUNAIA.— I ka la 15 o keia malama ua hookahunaia, a hoonohoia i Kahu ekalesia no Waikane, o Rev. Z. Poli ; pela no hoi o Rev. S. Waiwaiole i ka la 16, i Kahu ekalesia no Waimanalo, Koolaupoko.
ONO PAHA KA POPOKI.— Ua haiia mai ia makou e ka Luna o ka mala-ko ma Kaneohe he popoki kane nui ko laila, a no ke kolohe o ua popoki la ua pepehiia. I ka ike ana o na pake paaua o ua wahi la i ka make ana o ka popoki lawe ia e lakou ua mea la, hukihuki ia ka ka hulu a pau, a aneane ao ka ka po ia lakou i ke kupa ana me ka ai nui ana i ka popoki.
NU HOU MISIONARI.— Iloko o ka pule i kaahope ae nei ua loaa mai na palapala no ke kihapai Misionari o kakou. E ike ka poe heluhelu ia mau palapala ma ka aoao maloko o keia pepa. Ke noho la na misionari a kakou me ka maikai, a ke holo nei ka hana. Elua paha kihapai hou i komoia e lakou ma Maikonisia. O Haina ka mea i ano omaimai, no ia mea e hoi mai ana oia maluna o Hoku Ao ia nei iloko o ka malama o Dekemaba. Pakele ua moku la mai pilikia i ka hoopukaia ana mawaho o ke awa o Ebona, hookahi heleuma i lilo me kanaha anana kaulahao.
O ka mea i imi i ka maikai, imi no ia i ke alohaia mai.
E hihia no ka mea pai lima me ka malihini.
O ka wahine lokomaikai, e loaa io no ia ia ka mahaloia mai.
E like me ka pili ana o ka pono i ke ola, pela i pili ai ka make i ke kolohe.
Me he apo gula la ma ka ihu o ka puaa, pela no ka wahine i maikai na maka a nele i ka noonoo.
Na Apo Ekolu e hoopuni ana ia kakou.
Ekolu no apo o ka kakou mau hana e hoopuni mai nei ia kakou. O ka mua a me ka hana hoohaiki wale oia ka malama pono ia kakou iho. Hiamoe ana, ai ana, hoonanea ana, a me ke kahiko ana i ko kakou mau kino ; hooulu ana, a me ka hoomalielie ana i ka manao. O keia mau hana a kakou i lawe ai, he nui ko kakou manawa i lilo ilaila, a oiai kakou e hana ana ma ia mau mea, aole no i holo lea, aole no hoi i hoike io mai i kekahi hana ku i ke aloha aku. O ka manao nui wale iho no i ke kino.
O ka lua o na apo ; oia ka puili paa ana mai i na mea a kakou i aie aku ai i ko kakou mau hoahanau a me na hoa. Oia hoi ke aloha o na kaikamahine, kaikaina, a me na Kuahine ; na makua hoi a me na keiki. E hooewe kakou maloko o keia apo, kahi e loaa mai ai ia kakou kekahi kokua o ke aloha ohana, a me ka hauoli, no ka mea, o ka hoonele wale ana i ke aloha ohana, he oi aku kona hewa mamua o ka holoholona. A pela hoi keia, e make io ana ka Bea makuahine no kana keiki ; a owai la hoi kai hooneleia i ka hoomino ae i kona mau papalina, ia ia e nana lealea aku ana, i ka hui oluolu ana o ka popoki makuahine me kana mau keiki e hookaawili ana ma kona huelo. A ina paha i Hawaii nei na ohana i ole hookaawili o Amerika, ina la paha o ka'u ia e hiki wawe ai i ke kuhikuhi ae. Aka, i ka hana ana i keia mau mea, aole no ia he mea e uku ia mai ai i kekahi hanohano nui, a e hoolaulaha ae ai paha, i kekahi hana oi o ka hilu a me ka hiehie. O ke aloha i kekahi a me ia iho na hoeueu i lawa no keia mau mea.
O ke kolu o na apo, ua oi ae ia mamua o ka mua a me ka lua, a ma keia apo no hoi kakou i aie loa'i i ko kakou mau makamaka kanaka, na mea nana i lawe mai i ke Kalaunu o ke ola a me ka pomaikai. Maloko o keia apo na hana ku io i ke aloha ; oia ka manawalea ana'ku i ka poe ilihune ; hoonaauao ana'ku i ka poe naaupo ; hoohuli ana'e i ka mea e hele hewa ana a i na ala ololi o ka pono, a me ka hooluolu aku i ka poe i ehaeha ka naau e noho puni ana ia kakou. Na hana keia o ka poe Karistiano, no ka mea, pela i ao ia mai ai lakou e Kristo ; o ka mea i manao nui ole ia ia iho," aole ia i ola nona wale iho no, " Aka, ua hele aku ia e hana ana i ka hana maikai," oia hoi ke ao hele ana'ku ia hai a me na kanaka e.
Maloko o keia apo e loaa'i ia kakou o Binamu ma, a me Tatina ma, ka poe nana i lawe hana no kakou e ola'i, aole hoi o lakou wale, o na paaua Hawaii kekahi e palau mai la ma na mokupuni ma ka Hema, a me ke Komohana mai o kakoa aku, a pela'ku no hoi i ka poe e noho ana ma ia lalani hookahi. Maanei no hoi e ike ai kakou i ka puali hanohano o na kane, a me na wahine hiehie ; oia na kumu e hooikaika ana i kana mau haumana poele, na poe hoi e hele ana i na hale o ka poe ilihune ; e hanai ana i ka pololi, e hoaahu aku i ka mea nele, hoohuli ana mai i ka mea hooipo me hewa, hoakoakoa ana mai i na keiki waiho wale ia i ke Kula Sabati ; a me ka poe hiipoi pu i kana Baibala a hiki i kahi o ka mea i nawaliwali ia ma ke kino, e hooluolu aku iaia ma ka heluhelu hoolana ana i na olelo hoopomaikai iloko o ua buke la. O ka imi ana'ku e hoopakele ae i ka mea e poho ana, hanai hoi i kekahi, hooluolu aku hoi i kekahi, oia na hana oi o ka nani, oia hoi ko Kristo aloha, a o ka oukou mau hana io keia e na haumana Hawaii ; ke ninau nei au. Aia anei oukou maloko o keia Apo? G. W.
Na hana o kela la keia la.
1 Mililani aku i ke Akua iluna e,
2 Nonoi aku hoomaikai aku i kona aloha,
3 Hoomanawalea aku, oluolu ka manao,
4 Hoohauoli ia oe iho, i maikai, lokomaikai,
5 E mele i kekahi himeni hoohauoli,
6 E kala aku i kekahi mau hewa,
7 E hana i kekahi hana ku i ke aloha,
8 Lulu aku i kekahi mau hua hoopomaikai,
9 He wahi hana enemi i kou hoa'loha,
10 Hoolilo i kekahi manawa no kau mea i anoi ai,
11 Hoahu ae i kau wahi mea no kou waihona,
12 E imi ana i kahi mau hana hoalohaloha,
13 Hoomaloo aku i kekahi mau waimaka ehaeha,
14 Ua hookaumaha ia oe no ka hauoli o kou hoahanau
15. E leha ae i kou mau maka iluna, e huli a ku hoi i ka lokomaikai nana hoi e kaihi aku i kahi keiki, alaila aohe oe e ike ana i ka po a e hoahu ia mai no kou make ana e ka malamalama mau loa,
KOKUA MAHINAHOU O KAWAIAHAO NO KA MALAMA O NOVEMABA.
No ke Kulanakauhale - - - $29 56
Maemae - - - 1 62
Pauoa - - - 4 25
Kunawai. - - - 1 25
Kapalama - - - 0 00
Kalihi - - - 25
Kaakopua - - - 1 25
Maunakiekie - - - 1 12
Makiki - - - 8 37
Manoa - - - 21 00
Kamoiliili, - - - 22 37
Waikiki-kai - - - 6 50
Palolo - - - 3 84
Kula Saabati o Kawaiahao - - - 2 75
Huina $104 13
O ka mea hoonaukiuki i ko kona hale, e ili mai nona ka makani.
LAAU LAPAAU
LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O KAKELA ME KUKE Ma Honolulu. J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai. HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI. Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho. Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne, JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a ina paha he umikumamalua paha kela a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU? HE KUNU ANEI KOU? HE EHA ANEI KOU KANIA-I? HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALEA? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA. MAI o ke Ake! Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA, MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU, KA MAI O KA ILI, KOKO INO, MAI NALULU, PAA O KA LEPO, MAI KUNA, MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y