Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 42, 21 ʻOkakopa 1865 — He Kaao no ka Ahahui Hoolewaiona o na Holoholona. [ARTICLE]

He Kaao no ka Ahahui Hoolewaiona o na Holoholona.

Helu 4. O keknhi mea hou i iUe ia «ku, o k.i Mieale ana mai o ka wai o ka inoanawui ;i me ka ike ia ana aku o ke kai e puhi ia ana iluna, ā ike ia aku la he Kohola. Aka he hoike ka keia no ka ikaika o kc Kohola. Mamua o kona makaukau ana e kamaiiio mai, puhi liou mai ia oia he mau olopu vvai hou mai loko mai o kona waha. Alaila hookololio .aku la ia i ke kahe ana o ka wai ma kahi e halawai ai, a lealea nui loa iho la na holoholona e ae i ka ike ana aku i keia kupua o na kai anuanu e ku ana a e kamailio pu ana me lakou ma ke anaina hooknhi. Ua hooikaika nui ke Kohola i ke kamailio ana ma na mea a pau ana i hoomakaukau ai mamua. Ma kona ano, me he mea'la ua huhu puni ia i ka ike aku, a o kana olelo ua i mai oia, o na holoholona a pau, io no he poe hookauwa kuapaa na ke kanaka. Ua olelo no hoi ia no kona lahui, ua hooniaau pinepine ia e ke kanaka me ka manao ino loa i hiki ole ke hai ae, aka, ua maopopo no paha ua lilo oia he mea mohai mau ia i kela makahihi i keia makahiki. Ma na kai anu o na kaei anu, e holo pinepine ana na moku okohola malaila me ka hoolako ia lakou iho i ka ai a me na mea e ae, a o ka waiona oia kekahi mea i ike ia ma ka moku. īna e paa pono ka moku i na waiona, alaila, aohe kanalua i ka olelo ae he hiki i kela mea i keia mea ke hana me ka hoihoi nui. Aka i kekahi wa 0 kekahi mau moku Okohola, aohe waiona, o kanaka oluna o ia moku, he ike pono lakou i na mea e hana aku ai, ahe ike no hoi i kahi a ka hiu e kapeku mai ai. Oia poe he ike pono i kahi e hou aku ai i ka iiopuna, a ma kahi hoi e make koke ai, aka, o ka poe ona, aohe ike pono loa lakou i ka lakou mea e hana ai. 1 kekahi manawa e pau ana na wanpa i ka nahaha no ka ike pono ole i kahi a ka waapa e pili pono aku ai. Ina o ka poe inu wai ona a loaa ka la-

kou ia hoihoi a pili mo ka moku, o ka lilo aku la no ia i ka iuu wai ona a haalele wale iho ia no ika hana nui. "Ke manao nei kekahi poe e' nalowale aku ana ka lahui Koholā," wahi a ke Kohola. E aiakai aku ana anei oe ia" makou i ka inu ana i kela waiona ino, ka mea i hoohalike ia me ka mea make e na lahuikanaka ? E hookikina mai ana anei ae e kauo ak"u i ka inu ana i keia mea he waiona? He mea malihini ioa ke ike aku i keia anaina, ina e kahea h e hele mai e pepehi ia lakou iho ma ka inu ana i keia wai ona. Ua komo no ka iloko oke Kohola ka noonoo i keia mea he waiona, a ke ao mai nei ia oe e ke kanaka inu wai ona e haalele loa aku ia mea ino. Hilahila loa ke kanaka i ke kaa ana mai o ka olelo ao na na holoholona mai. Ina pela alaila o ke.kanaka inu wai ona e hoopau i kona inu ana o henehene ia mai auanei e ke Kohola. Ka Haiolelo a ka Bea. O kekahi o na kakauolelo hanohano o ua Ahn nei, o Bea no Amerika, he Bea ua ike ia kona helehelena he maikai, a ma kona mau hiohiona, ua kauia maluna ona ka olelo ana he " nani." Ke olelo nei au, a ke ku nei au imua n oukou e ka poe kupono o keia Aha, i ko lakou aloha i ka noho ana lanakila a me ka pono. Owai keia poe holoholona i kapaia he kanaka ? Owai keia poe i kau i na inoa nolakou iho lismines sapieiites. Ke hai aku nei au imua o oukou, ina kakou e huli aku ihope a nana aku i na moolelo o na hanauna o kakoti, alaila, e ike no auanei kakou, o ko kakou mau kupuna kai hana mOa ia. Ma ka hoonohonohō ana a na kanaka akamai, ua ike lakou ua hanaia kakou aoie e emi malalo o na makahiki he 570.000 i hala aku, nei. Aka, i keia wa, ke ike nei kakou, ua pau na pono a pau o ka honua nei i ke kanaka; a o ka poe i hana mua ia, ua hoemu wale ia mao, a ke hele wale nei me ka auwana aku i-o a ia nei, me ka loaa ole o kahi e hoomoe ai o na poo, Ke pau loa aku uei ko kakou hanauna i

ka naiowale. Ua loihi Uo'u noho ana ma keia ao, a ua noonoo nui iiio au iloko o'u i ka hikiwawe o ka pau koke ana o ko kakou hanauna i ka nalowale. 'O ko'u hanauna a nie ko'u maino noluilu mai au, ke hai aku nei au, ua kokoke c paa lOT&ka Aina puni ole Komohnna. Haokahi wale no manao iana nui mai nono kakou a ae aku e hookauwa kuapaa ia mai e ka mea i kapaia lie kanak'a. O keia manaolana ua knu iho no ia mahma o ka wuiona, aole maiuna o ka wehewehe ia anu iinua o na holoholona, aka, inaluna walo no o ka iianaino o na kanaka. Ma ka aina puni oie o Amerika, me he mea 10, aole i emi iho malnlo o 100, 000 kanaka e pulumi ia ana ma na alanui apnu, a e lawe ia ana e hoonalo aku 1 ka lakou haua ino o ka imi ana i ka wai ona. Ina he oiaio pela ka meu i manao wale ia, alaila, aole paha emi iho malulo o 4.600.000 a puni ka poepoe, no ka makahiki hookahi no keia mea he hoomano i ka inu i ka waiona, a o kahi o ia poe e hoopaa ia ni, ua hoomakaukau mua ia no e ke Aupuni. A ke manao nei au iloko iho ou, ina kakou e hoomau i ka inu ana i ka wai maoli, aluila, aole no auanei e ole ka hoihoi ia mai o ko kakou poe i nalowale, a i make mainoino, me ka hoolaha liou ana aku i.na pulapula. % . Ke manao wale nei au, aole no paha e hoopau ana kekahi poe i ka inu ana i keia mea, aka, e na hoahanau o ka Aha, ina he oiaio e lawe maoli ana kakou i nei mea he inu waiona a malama mau, alaila, ke hai aku uei au rne ke kanaiua ole, me keia knmu pu no kakou ehele aku ai ma ko kakou lua kupapau, na wahi a ko kakou mau kino e hoolei ia aku ai ma kahi mau i hanaia no kakou. Na Haiolelo a ka Pipiwahine, KumuLAU PUAA, A ME KA IHO. Mahope iho o ka pau ana o ka haiolelo a ka Bea, ka mea i hooikaika nui i ke kamailio no ka pono ole o ka inu ana i ka waiona, aiahoi, ku aela ka Pipiwahine imua o ke .anaina, me he mea la he kanaka ia no Nu loka i Amerika Huipuia, Ua olelo ae oia, no ka ae ana mai o na rula o ka Hulawai iaia e kamaiiio, nolaila, aoie oia i hoilioi aku i na nianao ana i hoomakaukau ai nona iho, oia hor no ke puhi rama. Ua kapaia he mea pono no ka ai a me ka mea inu. Uanoho oia he mau makahiki, a ua ike pono hoi, a ua oielo mai oia, ua nui a ua moinona oia, e iikp me ka manawa a ka Aha i ike ai ia manawa. Aole lioi oia wale, aka, he hiki iaia ke hookaheiho, papalua

kekahe ana a fc» waiu i fca iva hookahi? Ua hai ae no hoi in, o ka hoomonkaka ana i ke puhi waiona rnawaena«o na holoholona, ua Jil;e nn ia me ka hoihoi mai i ka poe opiopio a me ka hoolealea aku hoi i na inaka mahiai, a he mea ikaika loa no hoi ia na na manao e ake nui aku ai. * lloko o ia iva ana e kamailio ana, ua hai ae oiu, o na kanaka o ke kulanakauhnle ana i noho ai, ua kaulana lakou no ka niaikai o ko lakou mau ano o ka noho ana, a no ia mea; ua eha nui loa ia i ka hoike aku imua oia Aha, ua nui loa na haihai ana i na ru(a maikai o ka noho | ana nnauao. Aole no hoi oia i kanalua e pau kokeaku ana keia hanaino. O ke kumulau puaa hoi'o Nu loka, ku koke ae la oia iluna a hooia aku la i na mea a ka pipiwahine i hahai ai imua oke nnaina. No ka mea, oia ame na tausani o kona mau hoa)|anau, un hoomo- ! mona ia lakou ma keia mea hoomomona, j a aoie no hoi oiae kanalua i ka olelo ae, o kona ano ona (waiona) ka mea nana e hooluolu aku i ko lakou mau ano. No ka mea, ua ike wale ia no kona hanauna, ua lealea loihi i ka Innakila mau o ke kulanakauhale a o ka hui iike ana o ka pono me ko lakou mnu kamaaina wawae elua, oia hoi ke kanaka, ua noho mau lakou ma na pipa alanui o I3nrodawe (,Broadway.) He wahi ilio akamai na kekahi Kauka huki niho iloko o ia kulanakauhale hookahi, a ua lohe hoi i ka olelo a kona kahu no ke ino o ka inu waiona ana, a oia ka mea e hemohemo ai oka niho o nn holoholona. Hai aku la* oia ika Aha, o ke ano kaulike o ke ola ana o keia mau holoholona i kamailioia ae nei mamua, aohe'ola pono. Ake manao wale nei au e popopo ana ko lakou manao paa. Aole anei e kanalua kekahi holoholona e noho nei ke haumia kona kulana, ina e pau | loa ana konft mau niho i ka popopo? lna j e hoao ana ka halawai ma kahi kuinu hi- ! ki koke i keia wa, nlaila, e ikeia mai no I * • • auanei e hooiaio mai ana oia, o ka pipiwuhine a nie ke kumulaupuau un haule pu laun ike kulana o ka hoino ia. No i ia mea nonoi aku la oia e hoikeike ia na j niho o nu holoholonu a pau no na minutc | pokole elua. |