Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 39, 30 Kepakemapa 1865 — Ka Hoomana Kahiko. [ARTICLE]

Ka Hoomana Kahiko.

HELU 21. Na Oihana hoomana i ke kanu ana o ke kupapnu. Aole i loaa nui mai ia'u na oihaua hoo» mana a ko Hawaii nei, i ko iakou kanu ana ina kupapau. ua loaa iki mai nae, a eia ua wahi mea'la i loaa iki mai. | Aole no i pau loa na kupapau i ka hoomanaia, i ka wa e kanuia'i; aole loa ; he okoa wale no na kupapau i hoomanamana ia i ko lakou wa i kanu ia'i, a o ke kahi mau kupa« pau, ua owili a puaa wale ia no, a kanuia iho la, me he mea manao ole ia'in. O na kupapau i hoomanamanaia, oia no ke kupapau a na Lii, o ka kanaka koikoi, keiki mea makua, keiki punahele, kaukau alii, kahu alii, ame ka poe ano like me ia. kekahi Akua, a mau kahuona Akua hoi: eiiki me ke kahu o Pele, ame ke kahu o Hiiaka, ame ke kahuo na Akua makani, oia hoi na akua hoonohonoho; o na kahuam lapaau, kahuna kuni, oia ke kahuna anaana, kahuna hoopiopio hoi. O lakou ka poe i manaoia e ko Hawaii nei, he poe ua ikeia e na akua, nolaila, i ka make ana o ko lakou kino, ua hoomanamanaia no, mamua o ke kanuia ana. Aka hoi, o na oihana hoomana i pili i ke kino kupapau-ona Lii.hemau oihana nui, a ua minamina hoi au i ka loaa ole mai, no ka loaa ole hoi, o kekahi mau kahu Alii kmhiko, ka poe ike pono ina oihana pili i ka hoomana i ke kupapau o na Lu i ka wa make. Aka, o kekahi wahi lono iki mai no ke kanuia ana o ke kino kupapau o ke Alii, a o.na. Lii hoi. Eia no ia ; A mnke ke Alii. alaila, manao iho la na kahu, a me ka poe nanu ke Alii make, e kii aku i moe puu na ke Alii, oia hoi ka hopu ana i mau kanaka ola, a lawe e kanupu me ke kino kupapau o ke Alii. Oia mea kai kapaia, he 14 Mu ai kanaka o ka po." A o ke kumu oia hana ana pela, i ike mai ai na Akua, a me na uhane o na Lii mua i make, he Alii kanaka no ; a oe ka e kunmuamuia mai i ke Alii kanaka ole. a aipuupuu ole. Ina e hele aku ka uhane o ke Alii make aole ona mau moepuu, (oia het; aole ona mau kanaka) alaila. noke ia mai k ka i ke kuamuamuia e na Akua i ke Ahi malo pilo, ke Alii ailepo, a me na olelo heii no he nui wale. , A no ia mea la, ua hanatg ka moepau oo na'Lii make, i hiki ai i kona uhane ke hele I me kona mau kanaka uhane, e like me kooa | noho hanohano ana i kona wa e ob ana. | Oia kahi mea iki i ioaa mai no ke kannia ana o ke kupapau o ke Alii. No ke kupapau o na keiki pooahele, keii ki mea makua. O na keiki oia ke Hawaii nei, he keiki i aloha nuiia, a i | kemake nuiia hoi; nolaila, i ka make ana o na keiki oia ano, me he mea la ua huea mai ; ka naau o na jjaaJk.ua, & me ko laila pee i ka | ua mea o Jte aloha nui. Noiaila, pēnei km hana a na makua e hana'L Kena'ka la > kekahi poe e ku« i ka waa kukuu i vahi e waiho ai ke kino kupapau o oa keiki U, i hiki ai hoi ke waiho ibai ma ka hililma ma* kua. A makaukau ia ka waa, hookomoia Ib» kino lepo iloko, a waiho mai U ma ka alaik, eia ka hana nui a oa makua la maaawa, e kukuiu i wahi haie uuku, i hookaawa» leia'e, a waiho i ke kupapeu malaiia, me |bt hoonaniia nae o ua wahi hale b ; a makae» kau ia, alaila, e hoemanao na inakoa/im

puni a ua keiki nei a laua i kona wa e ola ana. Ina he inaia, ko, niu, kulolo, alani, ai, sa p lape, pa-pua, ka puni a ua keiki "ei i kona wa e ola ana, alaila, oia mau mea a pao loa ka ua mau makua nei e hoolako ai, a waiho maioko o ua wahi hale nei. A lako ia mau mea, alaila, ma ke kakahiaka, hele aku la na makua e hea, a e hoala hoi i lea uhane o ka laua keiki me ka uwe nui ana, penei: Eka lei aloha o kuu a-i e moe-nei—e! E ala! Eia ko puni la aui haalele ni, ua lako i kou mau makua, e hoi e Knlike e ai—a. A mahope iho oia kahea ana, i na aole e nakulu ae o loko o ka pahu kupapau, alaila, manao iht) la na mikua i»a auwana loa ka uhane o ka laua keiki, nolaila, kahea aku no laua i na makani eha, mai na kukūlu eha mai, amenaao oka lewa, penei: E na niakuni eha mai na kihi eha mai, a me na ao e lewa nei inalurfa, a i ike oukou ia Lilike e hele auwana ana, ea, mai feu oukou aikane, eia ka ai la, ua lako, ua inakaukau, e hoi e ai. A pau keia .kahea ana, hoi aku la na makua, a paniia ka puka oua hale kupapau la. A hala kahi manawa, alaila, makai aku la na makua i ua hale kupapau la; a i na ua pau na mea ai o loko i ka iole a me ka elelu, ukiuki loa laua, a uui hoi ko laua uwe ana ; ia manawa, kahea aku laua i na Akua e hoino ana i na ioie ame na elelu : Aina ua ike laua ua )ii ia na mea ai, alaila, manao iho la laua, ua hoi mai no ka uhane o ka laua keiki e ai 1 na mea i hoolakoia, alaila, o ko laua hoolako oiau aku no ia pelo. O kekahi hana ana, no ua mau keiki la, ke hiki i ka wa inake, e unuhi mai i ka maiao, a e ako hoi i kekahi wili lauoho, a malamaia ia mea, me ka hoonmnao mau la e na makua, ma ka pule kauoha i na Akua. A o kahi mooolelo i haiia'e la maluna, ua ike au, a ua ike maka hoi, oi ai ko'u wa uuku, me ka umi paha o na makahiki. E. Kekoa.