Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 39, 30 Kepakemapa 1865 — He Kaao no ka Ahahui Hoolewaiona o na Holoholona. [ARTICLE]

He Kaao no ka Ahahui Hoolewaiona o na Holoholona.

Helu 1. Ke kahea ia ana o ka Ahahl'l. Ua ike no paha ka poe heluhelu, o ka Liona oia no k? Alii o na holoholona a pau, aole no kona nui kona mea i kapaia ai he alii no na holoholona, aka, no ka nuf o kona ikaika e hikLai ke lanakila maluna o na holoholona a pau. Ma kē Kanawai o ke Aupuni o na holoholona, ina e makemake ana kekahi n.akaainana e halawai na holoholona a pauloa, alaila, e hoouna e aku lakou i palapala i ke Alii Liona. Aole loihi mahope iho, loaa mai la ka palapala nialalo nei i ua Alii nei, a penei ka heluhelu ana : I ka Moike Alii Lioma, ) Ma kona Hale Alii > MA AFERIKA WAENA. ) O makou o ka poe nona na inoa malalo iho nei, he poe makaainana kupono nou e ka Moi, ke noi haahaa aku nei makou me ka hai aku ia oe, he mau makahiki loihi ko makou o ka noho ana ma \\aena o kela lahui holoholona i kapaia, he kanaka, mai a lakou mai i aoia ai makou i hana ana i na mea hou, ka hooinaamaa ana ma na mea naauao a me ke aho o ka noho ana. Ke manao nei makoo ina e aoia kekahi mau holoholona e ae, alaila e nui aku auanei ko lakou noho ana hanohano a me ka oluolu. No ia mea, ke noi haahaa aku nei uiakou e kahea ia kekahi halawai no na holoholona a pau, koe aku ke kanaka, i ike ai iakou i na" mea i hanaia, a i hiki ai paha ia lakou ke wehewehe.moakaka mai i kekahi kumu manao a makou e manao nei. Me ka mohalo.

Kau POE KAUWA HOOLOHE A HOOPONO. l Elepani, Kakau iooa m < Orana Ota.na, ( PIPI-WAHINE, ' Ua ae ia keia noi ana. Ana na Kuhina o ka Moi Liona, o Tiga, Girafe, a me ka Laehokela i hoo'puka ae i ka olelo kauoha malalo o ke Siia nui o ke Aupuni, no ka halawai o ka makahiki 570570, oia hoi ka makahiki 5847 mai ka hana iā ana mai o ke'kanaka. Ua hooholo iho lakou i kahi e halawai ai ma kapa o ka moanawai o Dibie e kokoke ana ma ka muliwai Nika, i waena 0 Aferika i hiki ai i na holoholona o na moana a me na muiiwai ke.iauna oluolu inai me na holoholona o ke kula, no ka mea, ua mamao ioa aku lakou mai kahi a ke kanāka e noho ana. O ka hoomakaukau ana 1 kahi e halawai ai, he hana nui no a me ka pilikia, aka hoi, ma ke akamai nui o Elepani, Moo, Kamelo, Osetarica, a me Mano, na Komite o ka hooponopono ana, nolaila, ua holo kā hana. O ka mea i pono loa ai o ke koho ia ana o kahi e halawai ai ma kapa 0 ka moanawei, no ka hohonu o ka wai, a i hiki ai hoi i na kupua nui o ka moana kailipelipo ke komo mai iloko e kamaiiio pu ai me na holohoiona o ke kula. He mau laau inalumalu no hoi kekahi e uhi ana maluna iho o kahi a ua poe 'Lunamakaainana nei o ka ohana eheu e halawai ai. He mau lua nui kekahi i eli ia, no kekahi mau holoholona i maa i ka moe ana iloko o na lua, a me kekahi mau mea eae kekahi i hoomakaukauia e like me ke kupono i ka noho ana o na malihini. Oke kumu nui o keia halawai ana no ka manao ia ana, ua nalowale na mea i ao ia mai ia lakou, i ka wa a lakou 1 halawai ai īloko o ka Halelana o Noa, no ka mea, he loihi ka oiānawa ma ia hope iho aole lakou i hui a halawai hou. Aka, ina ke ahonui o na Komisina o lakou, ka poe ia lakou ka oihana, nolaila, aohe o lakou 1 nalowale, aole no hoi he hihia nui 1 hanaia | e lakou. Oka pilikia nui a lakou i manao ai, no ka uni ana i na mea ai, oiai he poe ai io kekahi poe~ o lakou. Oka poe nawalii waii o lakou, ua niakau o ai ia mai e ka poe |aiio o lakou. Aka ina ka hai ia ana ak».! o |ke kauoha, e olelo ana e hele inai kela hoa j keia hoa o lakou mo ka lakou mau mea ai j no lakou iho, nolajln, ua pau ae*ku makau o : ka poe nawaliwali o lakeu. | Ka iiana a ka Aiia. j Hc loihi loa ka manawa oka hooponopo!%no ana ika lakou hnna, ahe nui'no hoi 11.1 | pilikia. Ua hoomaka ia ka hana ma ka ninau ana mai o na Kakauolelo no iakou i»a inoa malaio nei, o Kimepani no Aferika, o Kanagaru ns Nu Holani, a o Bea kikokiko no Amerika Akau, penei. He pono anei ke hea ia ko kakou mau inoa nm na inoa maoli, ama na inoa Latina paha ? A owai o keia mau mea ka kakou e hana ai imua o ka Aha ? I ka noonoo ana rkeia ninau, ua nui loa k.e kuee mawaena o na lala akamai o ua Aha la. A i waena o keia poe, he Knomalailua no Mauna Panasusa (Parnassus) mai, a olelo ae la oia, " ua pinepine ko'u iuu ana i ka wai mai loko mai o na punawui o Calariuna;" a pela no hoi o Talenatula no lialia mai. Olelo ae la oia, he hiki iaia ke hooiaio mai, ua loaa i kekahi o kona poe kupuna ka hanohano o ke nahu ana i ka Vugila (Virgil). Pela no hoi ka Pueo o Bupulona i hoike.mai ai, " ua pinepine kia ka uwalu ana a ko'u mau kupuna i ka poe e noho ana ma ka Ilale pākui o Babela." Mawaene hoi o ka poe haiolelo o lole keokeo, ka mea i hoikeike akea ae, ua hoQpuka ia mai oia mai ke kula nui mai o Amehasa (Auiherst Gollege) i Amerika. Olelo ae la oia penei, " o ka mea i keokeo ai o ko'u lauoho nei la, 110 ko'u kiai loihi ana ma -na papohaku o ke keena kula o ua hale ao la, e hoolohe pono ana hoi au i ke poha pono mai no o na olelo a ka poe liiiii, a me ka pakake launa ole mai hoi a na haumana kula ma ka olelo Lfttina a me ka olelo Helene. A iloko o ka pa o ko lakou mau keena moe, ua plnepine ko'u lohe ana aku ir* lakou e namu ana no ma no olelo Latinaa me ka Helene, a me he mea la, i ko'u manao ana, un makaukau loā aku »akou i ke kamailio ana i ua mau olelo la mamua o ka Wa o lakou i ao ia ai ma ke'keena kuia." Ua maopopo loa i keia wnhi iole keia mau olelo, a ina ua hana mai kekahi Aha Lunakanawai iaia, alaila, e maopopo no.iaia ke ano o'na Kanawai. Aka, ina e hoole ka Aha i ke kahea ana i na inoa o na holoholona ma ka olelo Latin«, alaila, aole oia e hapai ae i kona poo iluna', a nana aku ika Aha\ Ina e kiihea aku kekahi hoa oka aha iain ma kona inoa mnoli Mika lole, aole oia e hoolohe aku ana, aia wale no a ae ia mai oia e hoopaapāa kino no kekahi kumu hoohenehene. Ua paa loa kpna manao e kahea ia kona inoa ma ka oleio Latina penei, " Haku Miku Io!e keokeo " (Dominus Mus Rattus Albus), oiai ua maa loa oia ma ia olelo, a ua keokeo hoi kona lauoho ma ka hoomanawanui ana e ake e loaa, a nolaila kona koi ikaika e kapaia mai oia' ma ia inoa. No ia mea, ua hooholo ka aha e kahea ia ka inoa o kela hoa o keia hoa ma ka olelo Latina. He inea pono hoi ke hui m oku keia. «Mahope iho o ka hoi ana aku o Mika lole i Amerika, ua hoouna ia aku ka palapala hoomaileai nona, aka, uā make e kela mamua o ka hiki'ana aku o ua palapala la. Oke kumu nui oka hoouna ia ana aku o ka palapala hoomaikai, no kona hooj puka i na olelo naauao i kona wa e noho ana iloko o ka halawai, kahi h»i ana i kaua ■ ai e like me ke kanaka koā no ke kue ikaika | ana aku i na mea e pili ana, i na mea ona Ua laloa* ia ke kino kupapau o Mikn lole j iloko o ka Alaeahoio, me he mea la, e noho ana no oia n)e ke kino oto, e hahai i keia moolelo kupanaha.