Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 30, 29 Iulai 1865 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

Aia la ma na wahi hea b kokua ai ka NAAUAO I KE AUPL'NI ? O ka naauao, oia ke kaula gula e nani ai ke Aupuni, ka mea hoi nana i kokua'e i na hana a pau o ke Aupuni ke hoohuiia oia! me kekahi mau mea paahana e ae, aka hoi, ke ninau ia nei ma ko kakou Kumumanao. " Aia la ma na wahi hea e kokua ai ka naauao ike Aupuni ? " Mamua nae o kuu pane ana'ku i ka haina o keia ninau, he pono ia kokou ke hoomaopopo mua i ke ano o ka huaolelo Aupuni. Oke Aupuni, oia ka huipu ana o na kanaka a pau rna kekahi aina, o na'Lii a me na Makaainana i hookahi ohana, e hana pu i na mea e pono ai ko lakou noho ana ; a o keia huipu ana i ohana hookahi, oke Aupuni no ia. Ina pela ke ano o ke Aupuni, alaila, aia ma na wahi elua e kokua ai ka naauao ike Aupuni. I 1. Ua kokua ka naauao i ke Aupuni ma ka imi ana i na mea e maluhia'i ka Lahui. O ke Aupuni naaupo, he Aupuni haunaele wale no ia. E nana'ku i ka noho ana o na Aupuni naaupo, he haunaele wale, aole maluhia, no ka mea, uole i loaa ia lakou keia mea nui e kokua'i ia lakou ; oia no ka naauao. Nolaila, i ka imi ana i na mea e maluhia ai ke Anpuni, o ka naauao ke kua kawau e kokua ai iaia. Ma naaina nnaupo, aole e hiki ia lakou ke imi i ka mea e maluhia'i; ua like pu ka maluhia me ka haunaele ia lakou. E like me na kao hihiu e paani ana ma ke kauiu pah, ua like ka honua a me kahi pali ia lakou. Aka, ma na Aupuni naauao, ua imi nui lakou i na Kanawai, i mea e maluhia'i ka noho ana ona kanaka. Aohe aina ī ikeia ma ka honua nei e maluhia wale ana me ke Kanawai ole. No ka mea hoi, o ke Kanawai, oia ka io a me ka iwi o ke Aupuni. Oke Aupuni Kanawai ole, ua like no ia me ka u-la o-lu, a me ka loli fua ; he uwali, he holulelule, ahe aha la hoi: A pehea la auanei e loaa inni ai na Kanawai e maluhia'i. ke naaupo ka poe nana e kau mai ? Aole. Nolaila, ua kohoia na kanaka naauao a hoopono hoi, i poe noonoo i na Kanawai. lie hana nui keia, no ka mea, i na he poe naaupo ka poe nana e Kau na Kanawai, he hawawa wale no auanei ua mau Kanawai la. A ina hoi he poe hoopono ole lakou, alaila, he lapuwale wale iho no na Kanawai, no ka mea, me ko lakou ano, pela no na Kanawai i kau ia mai. Nolaila, ke kokua nei ka naauao i ke Aupuni ma ka imi ana i ka mea e maluhia'i. A i ke nhu ana mai o na Kanawai'a ku ke A*o-a, a hoolahaia ma kela wahi keia wahi o ka nina, a paiia paha a paa 'nia na buke, aole no e lilo ia i niea e maluhia'i, ke ole ka

poe nana e hooko na Knnawai. A owai la ka poe kupono nana e hooko na Kanawai ? O na Lunnkanawai naauao no ,• aole kupono na LunakHnawai naaupo, hoopai liewa i na lawehaln i hoopiiia imua o kana Aha, a lilo •no ia i mea e haunaele wale ai. Aka, ina no nae he naauao wale no ko ua Lunakanawai la, aole ona makau i ke Akua, e lilo no . paha ia i mea e haunaelē wale ai; ike no na kanaka ka hana aka Lunakanawai, lilo no ia i mea e hoomahui ai na kanaka i ke kue ana i na Kanawai o ke Aupuni, no ka mea, oia ke alakai o na kanaka, i na iilo ka Lunakanawi i mea e hoohilala ai maluna o ka lio a ma lalo paha, i-o i-anei no ka ona, a ike na kanaka ia nea, hoomahui no ; ftolaila, pono na Lunakanawai ke makau i ke Akua, no ka inea, o ka makau i ka Haku, oia ka noeau ; a o ka haalele i ka hewa, oia ka naauao, (wahi a Iobn) nolaila, i ka imi ana o na Lunamakaainana i na Kanawai, he mea pono ia lakou ke Kau mai i na Kana-

wai e kue ole ana i na mea e holo ai ka pono ma ua aina la, no ka niea, he mea ole*ha Lunakanawai, na Kanawai hoi, Ue ole e iilo na kanaka a pau i poe pono a mak4u i ke Akua. 2, Ua kokua ka naauao i ke Aupuni ma ka imi aia i na mea e waiwai ai ke Aupuni. O ka waiwni, me he mea la oia ka Uhane oke Aupuni : Ina haalele ka uhane ike kino, aia hoi, he kupapau wale no. Pela hoi, 1 na nele ke Aupuni i ka waiwai ole, o kona make no ia, no ka mea, me ka waiwai e hiki ai ke hoomalu a hooponopono hoi i ke Aupuni, oia no kona mau lima lawelawe e loaa mai ai iaia ke ola. Aka, pehea la e loaa mai ai ka waiwai ke ole ka naauao ? Aole. O na Aupuni naaupo, aole b lakou waiwai, ilihune waie lakou, popilikia ka noho aha; nolaila, ua imi nuiia ka waiwai ma na aina naauao a pau i mea e pomaikai ai lakou. Aka, pehea la e loaa mai ai ka waiwai ? Ēia. Me ka hooikaika maoli ana ika hana, no ka mea, he.mea hooikaika maoli ka nanu»! ao i ka pono, a oia no ka mea e loaa mai ai ka waiwai. Ma na aina naaupo mai o-a-o, ho mea nui ka molowa i na kanaki, aole o lakou hooikaika nui i ka hana, ai no lakou 1 ka ai a maona kikii ke alo iluna, a haawi lilo aku i ko lakou m£u kino nui iloko o ka < hiamoe nui, a nono ko lakou mau puka-ihu, (kauaikanana kela.) Akq, ma na aina naau» ao-a.pau, ua ikaika na kanaka i ka noonoo ana i ka mea e loāa mai ai ka waiwai, a ua ikaika maoli no hoi na lala, no ka mea, ua ike lakou i ka maikni o ka waiwai, a nolaiia, hooikaika na lala i ka hana i mea e loaa mai ai ua mea la. Oke kumu nui oka molowa ona kanaka ika hana,o kaike olei ka meikai o ka waiwai, ua ilre na kanaka i ka mai. i i

kai o ka ai a in« ka ia, nolaila, ua hooīkaika na kanaka i ka mea e loaa mai ai ka ai a me ka in, a pela'ku no. Nolaila, ina ike lea na kanaka i ka maikai o ka waiwai, e hooikaika auanei i ka hana, a e kokua nui auanei ka naauāo ma ka imi ana i ua mea la, Eia hoi. Ua kuhikuhi ka naauao i kahi e loaa mai ai oka waiwai. Ua pee no kn waiwai iloko o ka moana, iloko hoi o ka hohonu, iloko hoi o na mea a pau a ke Akua i hana mai ai, a na ka naauao no i kuhikuhi i kona wahi i pee ai, aole ia e nalo. Iloko o na tausani makahiki i hala iho nei ka pee ana o ka waiwai, aka, kuhiknhi ka naauao i ua waiwai ia a ua ioaa no ; me he mea la i anaia iho o luna, ka hele wale a ahuwale na kualono. Ke waiho mai nei ka lepo o ka honua, ke one 0 na kapa kahakai, na mea ulu a me na mea e ae, he waiwai no ia mau mea apau, he gula, he dala, he silisa, a he lilina ume naau, a pela wale aku no, aka, na ka naauao no i kuhikuhi. E nana aku ika lepo oka honua, kahi a'u i olelo aku nei he gula, he dala. Ina kanu na kanaka ika mea kanu a ulu mai, a hua hoi, kuai aku, loaa mai ua gula la, ke dala hoi. A ina hoi hana na kanaka akamai i ua lepo la i pa, bola, kiaha. Nolaila mai no hoi na pa-puna a kekahi pee e hoohalale nei i ke kai, lomilomi mai kahi i-a hou, hawele mai ka.mikipoi oki ka hana. A pela no hoi ke one, ua hiki i ka poe naauao ke hana i mau mea nani iauna ole, a hihiu no hoi ke alawa iho; nolaila mai na omole aniani, na kiaho aniani, na puka aniani e alohi e anapa ana ma na hale a pau o kela ano keia ano, na aniani kilohi hoi a kakou e kilohi nei, kahiko mai kakou i ko kakou mau kahiko, kukulu mai na aniani kilohil kilohi la, pau pono mai luna a lalo. A nohea mai keia mnu waiwai a pau i loaa mai ai ia kakou ? Aole*anei no ke kuhikuhi ana mai oka naauao ? Oia iho la np. Nolaila, ua maopopo ma ka wehewehe ana o keia mau manao nui elua, a ua kokua ka naauao Ike aupuni. Me ke aloha no. Z. Seta. Haliimaile, Ouhu, Mei 10, 1865.