Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 26, 29 June 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. HOIKE MAKAHIKI O KA PAPA HAWAII NO 1865. [ARTICLE]

Ka Nupepa Kuokoa.

HOIKE MAKAHIKI O KA PAPA HAWAII NO 1865.

I ka pau ana o keia makahiki eloa o ko makou noho Papa ana he nui na mea e hoohauoli ai a e hoolana ai hoi i ko kakou manao, Ahe nui na mea e paipai ana ia kakou e hooikaika ma ka pule ana'ku i ke Akua e kokua mai ia. Ke kokuaole mai ia he makehewa wale ka kakou haha. OIHANA KULOKO. Na Loaa. Ma ka manawalea tina ona Ekaleaia i keia makahiki ua ioaa mai $4465 69 Ua haawiia mai No na Miaiona 2,060 15 " Misiona kuloko 679 05 Me ka hoomaopopo ole ia kahi e hoolilo aku ai t 1,670 39 No ka Hoolaha palapala .. O keia mau loaa ua aneane hookahi tausani dala ka oi aku i na loaa ma ka manawalea 0 ria ekalesia Ika M. M. 1864. O kekahi kumu o keia mahuahua ana oia ka hooikaika ana ma ia hana i ka pole mua o lanuari, oia hoi ka hebeboma i hookaawaleia np ka pule hoomau. He pono no paha e hoomauia kela hana ana, 1 kela makahiki keia makahiki. Aole 0 keia mau dala $4,465.69 \vale no kai manawalea ia, aka ua haawi aku hoi na ekalesia 0 keia Pae aina i ka Ahahui Hoolaha misionari ma Amenka $842 88 A ua loaa hoi mai Maikonisia mai 87 12 930 00 Huma pau o na manawalea $5,395 69 O ka ike ana i ka mahuahua ana ona loaa o keia makahiki he mea ia e lana" ai ka manao a he mea hoi e ao ana ia kakou e hoolilo mahuahua aku i ko kakou mau dala ma na hana i waihoia mai ia kakou. Ma ka Palapala Hoike a ka Puuku e ike kakou he mau dala mahuahua no e waiho nei. Na dala no ko na Aina e e koke ana n6 a ua akaka no kahi e hoolilo koke aku af kekahi o na dala no ke Ao ana a me ka Hoolaha Palapala ana. Ua oluolu kekahi mau ekalesia e hooili mai i ka lakou manawalea me ka hoomaopopo ole ia kahi e hoolilo aku ai, nolaila ua lawa na dala ma ia puu e hoolawa ai no kela hana. keia hana i ka wa, e pau ai na dala i hookaawaleia ma kela puu keia puu. Ka Waihona Būkb. Ualioōmakaia ka houluufu ana i na buke o kela ano keia ano i ,paiia e ka Poe Misionari ma Hawaii nei, a me na buke i paiia ma ālha e e pili" arta ia Hawaii nei, a me na buk© e pili ana i ka hana misionari. Ua mahnw&lea mai na hoa'loha i keia maii ttufce,;a He mea pono i na |ioa ke hpori)apao & kokua mai i.na buke 0 ia ano ho keia Waihona Ruke. - ■* na Ekalbsia Hawah. ' maoli i' keia makahiki ka hana o ka hookiimu ana i na ekalesia hou a me ka hookahuna ana i na" Jfahunapule hou. Ewalu mau hou ka i hoonohf»iiT *i 4 keia mafyna 0 na ekaletfi| sca feokifpīrftf 6 "HawalK -*• Ekolu ka i hookahunaia a hoonohoia ma hookahi ma Lanai, hookahi ma Kauai. ile umikumamakolu ka huina o keia mau klhP^hoonohoia mal«na 0 k#ia maīi" ekalesia hou he umikumamakolu. Hookahi hoi kahonapule "mua o Maui ura hoonohoia itiātanā o kekāhi ekaleāia hou ma llbtokai. / '* ■ 1 1 kēiā Wii ua loaii ia kakou he umikuniarnaono man kahupapule Hawāii maloko o na palena o keia Ahahui Euanelio. EĪua wale no ekalesia i laokuaia oia ko Kaupo:ma Mnui, a me ka Wailupe roa Oahu Ua hoounaia i Kauai i keia mau pule iho nef eltia mān miisionari kulolM ; hookahi i Hanapepe Kauai, 'ā hOokahi i Niihau. No KE Ao ANA. hei kakou i na hua maikai o ke uo i hookumuia ma Wailuk«. : Uai hoonohoia'ku na haumana o ia kula pehei, tna Ka-u hookalii ma Lanai, hookahi ma Maui. Ke haiolelo nei kekahi ma Molokai, kekahi ma HikiApepe Kauai, a ua hoounaia Uekahi e hele i Niihau, ao kekahi hoi ua kokoke paha e loaa iaia ke kahea? e woho kahu ma Lihi^'Kauai. Ke koe nei ma ia kula ekolu wale no mau haumana. elua 0 laua i komo mai iloko o keiamakahiiei i haU ae nei. He pono ke imi ia na kanaka ui kupono • hapai aku i keia oihana kahunapule. Na na Kahu ekalesia ka hana o ka imi koke iw&ena o na hoahanau o na kihapai o lakou a e paipai i ka poe kupeno e leomo iloko o ka i hoohamamaia no na hani-i maikai. He nui no na kihapai 0 Hawaii nei e wailio nei, a he nui ina leo knhea mai e hea mai ana i na eleīe a ka fyku e hele i na aina e.

Kjb Kula Kaikamahine o Ka-u. !Aole i piha wawe keia kula i na mahina mua o keia makahiki. Ikala 1 o ianuari ua loaa he umi-kumamalua wale no haumana. Mahope mai oia la ua mahuahua na haumana i komo mai a i keia wa ua loaa he iwakalua-kumamaono haumana. i ka malama o Okatoba ka loaa ana ia M:iss Clara Eowela he kumu kokua i ke ao ana i na kaikamahine, a ua mahaloia oia no kona makaukauma ke ao ana. 0 na kaikamahine i noho elua makahiki iloko o keia kula, ua holo no lakou imua ma lea ike a ua akaka ka makepono o na lilo no ko lakou ao ana, a me ka hoomanawanui pono ona kumu iao ia lakou, E puka mai ana no kekahi o lakou he mau wahine makaukau i keia manawa'ku. He kumu pono no e nonoi ikaika ai na ekalesia a pau i ke Akua e iho mai me kona Uhane Hemolele mnloko o ia kuia o hooko ole ia auanei ka manao o ka poe e hanai nei i kela kula. 1 ko makou manao ua hiki mai ka wa kupono e hoonuiia'i kela kuia. He nui no na makua e ake nei e hookomo i ka lakou mau kaikamahine i na eae ia lakou a ina i hoonohoia ke kula ma kahi kupono. He wa kupono no keia e noonoo ai kakou i ka pono o ka hoonoho ana i keia kula i manaoia no na kaikamahine no kela wahi keia wahi o keia pae aina, ma kahi mawaenakonu o keia aina aoie ma kahi mamao loa aku. Eia na rula i kauia no ke komo ana mai o na kaikamahine i keia kula. 1. Ua ae īa na kaikamahine e mai, mai ka umikumamakahi a hiki i ka umikumamalima o na makahiki. 2. Aole no e manaoia aia a hoahanau ke kiiikamahine alaila hiki ke hookomo i keia kula, aka, e ae ia ana no ke kaikamāhine i hoahanau ia mamua o ka mea i komo ole i ka hoahanau. 3. E hiki no i na kaikamahine ke lilo 1 poe haumana no ke kula, ke hooponoia e ke kahu kahi a lakou i noho ai, a me ka ae ana o kekaty lala o ke Komite Hoonaauao o keia Papa, me ka ae pu ana o ke kahu o ke kula. 4. O ke ao ana, a me ka hanai ana, ua haawi wale ia me ka uku ole i kela haumana keia haumana. E hoomaopopo no nae na makua pohoi, na makua hanai paha, ina e hiki ia lakou, maluna no o lakou ka hoaahu ana i na kaikanlahine e like Aie ka ke Knmu e manaO ai he pono, a maluna i\o hoi 0 lakou na lilo e ae. ' E hoomaopopo no hoi na mea a pau e hoouna ana i ka lakou mau keiki i keia ktj]a, ua lilp ka lakou keiki nana kumu, a hiki aku i ko lakou wa e mare ai, a hiki psiha i ka wa a na kumu i manao ai e hookuu ia lakou ; a ina e lawe ka makua, a kahu hanai paha, i kekahi kaikainahine me ka a« ole o na kumu, e uku mai no lakou i ke kula ana, a me ka hanai ana no ka wa ī hala h« $6.00 iio ka hapaha, a he $24.00 no ka makahiki hookahi, a me ka uku mai no hoi 1 ma IH9 e ae. Ua kokua keia Papa ike kula Hawaii kaikamahine p,Rev. Poka Kelina ma Makawao, Maui. I hoomakaia i Augate 1864. He 24 mau kaikamahine iloko 0 ua kula la i keia manawa. He kula maikai keia; a ke manao nei makou oia kekahi o na kula e pomaikai nui ai keia Lahui.

Noke Pai-palapala ana. Ua holo no na hana o keia oihana i keia makahiki, aole nae holo loa e like me ka makemake 0 ka naau. iloko o ka makahiki 1864 ua loaa ia Binamu mu Apiana he kanaka akamai i ke piii-palapala ; a ua pai oia i na buke o Mataio, loane a me Epeso, a me kekahi mau mooleio maiioko mai o ka Baibala. Ua aoomakaukau 0 Mr. Kano (Snow) a ke paiie hei 0 Mataio ma ka olelo 0 Kusaia a me ka olelo o Ebona. He mea keia e pomaikai loa ai na hoahanau o ia mau mokupuni., Ua hoopuka mai hoi o Mr. Dona (Doane) ma Amerika he Palapala aina ma ka olelo o Ebona. I Dek. 1864 ua hoopauia ka hoopuka ana 0 Im ilokuloa. Ke ikaika nei ka manao o kakahi pc©e hoopuka hou ia ia pepa. i mea e hoomalamalama ai i na keiki kula Sabati o keia Pae,moku. CJa pai hou ia ma ka olelo Hawaii ka Ninauhoike, ka Haiao a Davida Malo, ka Moolelo o Batimea, a me na olelo . Ao-liilii. Ua humuhumu pu ia na Mooohana iloko 0 kekahi man Baibala, a ua hoano maikai ia ka wa-hi anā h kekahi mau Baibala, a o ka mea keia i lilo mahuahua ai na Baibala 1 ke koaiia. Ūa humuhumu pu ia hoi kekahi mau kii o na Baibala a ua makemake ia naiioekahu : Ua mahuahua no na Buke i lilo i keiā makahiki, a he mea ia e hauoli ai kakou. Ka nui o na aoao i hoopukaia i keia makahiki ahēane 300.000. Ua hooikaika -nni kekahi o na kahfc ekalesia Hawaii ma ka hoelaha ana'ku i na huke ikawa e kaahele ai lakou i ka lakou nau kihapai. He hana keia e hooulu nui ai ka pono. He mea pono maoli ke hoomafaui na j kahu ekalesia a pau i keia hana maikai o ka halihali ana i ka berena o ke ola mai fa hale aku a ia hale aku. O keia kekahi

I keia makahiki ua kuai lilo ia'ku i ka Papa Hoonaauao na buke kula Hoikehonua Huināhelu, a me na Anahonua. A o na buke i koe he mau buke pili i ka hoomana wale no ka nui. Mai kela makahiki mai, ua hoomakaia ke kuai ana'ku i na biike ma ke ano daia kuike wale no, a ua puka pono īa ano kuai ana. 0 na loaa ma ke kuai ana'ku o na Buke i keia makahiki, he $1491.08 a i kela inakahiki iho nei he $179.00 wale no i loaa ma ke kuai ana. Ke pai nei makou he Ui hou no na kula Sabati, he mea maikai i hoomakaukauia e Rev. E. Bona. Ua hooholo ka Papa Hawaii e nonoi aku i ka aha hoolaha buke liilii ma Amenka. (Am. Truct Society) e pai i Palapala aina Hemolele, a na Rev. E. VV. Kalaka e hoopohopono. Ke hoomakaukaunei o Mr. Bona he Waihona olelo Baibata a o JRev. B. Pareka ke hoomakaukau nei he Buke kuhikuhi, Pauku. Ua koiia'ku 0 Porebe a me S. E. Bihopa e hoomakaukau he Buke wehewehe ano 0 ke Kauoha Hou, a na Alekanedero a me Pogue e nana a hooponopono ae. E hoomaka aku ana o Rev. O. H. Kulika he Buke e pili ana i na pae aina 0 ka moana Pakipika. OIHANA KUWAHO. Maihonisia. 1 ka la 14 0 Sepakemaba, hoomaka aku 0 Hokuao i ka iwa o kona holo ana'ku i JVlaikonisia. Ku -aku oia i Apaiana i Okatoba i Ebona i Novemaba, i Ponape i Dekemaba. No ka mai loa 0 Binamu ua hoi koke mai no ka moku a ku mai i Honolulu i ka la 17 0 lanuari 1865. Ua e-e pu mai o Mr. Kano me kana wahine a me na keiki elua a laua, .0 Binamu kane me Binamu wahine, a me ke kāikamahine hanau mua a Mr. Kureke (Sturges.) Ponape. Ronokili Rev. A. A. Kureke (Sturges,) a me kana wahine 0 Mrs. S. M. Sturges. Ke-holo mua nei no ka hana a ka Haku ma keia mokupuni kahi i oolea loa ka hoomaka ana oka hana. Ke mahuahua nei ka inakemake e jxanaka i ka ike i ka heluhelu palapala. . Hele mau mai na kanaka mai kela kihi keia kihi o kela moku i o M. Kureke e imi ana ika naauao. A ua kaahele pinepine no oia ia Ponapei keia makahiki, a i kekahi manawa ua hele pu kana ohana me ia. Make 0 Nanakini ke alii kaulana 0 Kiti, 1 Aperila 1864, a ia manawa hoomaka mai ka haunaele ana a me na liana uhauha. Aole nae i hoopilikiaia ka misionari. . He nui na'lii o ka aoao hikina 0 Ponape i huii ika pono. Oka Uajai oke aupuni o Malalanima ke alii i holo imua, a i kupaa loa mamuli 0 ka pono me ka luli ole. O na hula a me na ahaaina pegana ua pau i ka haaleleia e na'lii i huli i ka pono ; a ua hauoli nui lakou i na wa e hiki mai ko lakou kumu e ao ia lakou. O ka' poe a pau i bapetisoia ma keia mokupuni he 154. Ua 0-0 ka ai o keia kihapai a ua hiki ole ike kanaka hookahi ke houluulu. Ua ili maluna o Mr. Kureke hookahi; ka unuhi ana 0 ka Baibala, a me ka hoolaha ana i ha buke e ae, a me ka haiolelo ana mai o a o. He mau hana nui keia i hiki ole i ke kanaka' hookahi ke amo. Eia ka pono, e hoouna koke ia'ku kekahi mea hou i ike i ka olelo Beritania e kokua a hana pu ma ia kihapai. Auhea la ka mea kupono e hoouna'ku. Ua noho 0 Mr. Kureke malaila he 13 makahiki me ka hoomaha ole. He pono loa ia ia e kuu iho i kona ukana no kekahi wa pokole a hoomaha iki ke loaa ke pani hakahaka a me ka hoahana. Kusaib (Strong's Island.)

Ke holo maikai nei ka hana a ka Haku ma ka ekaleaia kahu oīe o Kusaie. Ke ao ia hei kekahi poe i ka heluhelu. Un hoomau no na hoahanau i ka hele ana ma na apana kuaaina oia mokupuni e h&lawai pu aeaoi kanaka. Ua hoomalu pono loa no lakou i ko lakou ekalesia iho. He 54 ka nui o na hoahanau o keia ekalesia e noho nei. Eono i make aku a elima i oki ia'ku. .0 ka huina pau 0 ka poe i hookomo ia mai mua mai he 65. He 50 paha ka nui o na hooikaika e imi nei e komo i ka ekalesia, a ua lana ka manao no ka nui o lakou. £* komo mai ana no pāha ka nui o lakou i keia makahiki. O ko lakou makemake nui e hoi hou mai o Mr. Kano ka lakou kumu mua, e noho pu me lakou. He mea pono e holo aku oia a kamau iki me lakou a haia kekahi wa. Pak Aina o Ebona (Marshall Is.) Eb<ma. Mr. H. Aea, a me kana wahine Debora. Namarika. Rev. D. Kapali a me kaha wahine /Tamara Kealakai," Mr. J. A. Kaelemakule, a me kana wahine. 'Ma Amaika, Kev. E. T. Kohe (Doane) Ma Hawaii nei. Rev. Snow, a me kana wahine Mrs. L. W. Snow. Aole no i holo loa imua na kula ab ma ka mokoaina o Gbona ponoi i keia makahiki,

aka ma ka moku liilii o Foke kahi i noho ai 0 Kapali a me Kaelemakale, ua ulu nui no na kula a<ua nui hoi ka poe kanaka makua 1 ao ] ka heluhelu. No ka hiki ana mai o kekahi mai ma Ebona i ka wa i hala o Mr. Kano i~Kusaie i lanuari 1£64 emi Joa iho ka hele ana mai o na kanaka i na halawai Sabati a me na kula la noa, aka mai ia manawa mai ua pii hou ae ka hele āna mai a rae ka hoolohe ana. Ua kokua mahina hou keia ekalesia ma ka aila nui, a ua loaa malaila he $30.51. He 45 ka huina pau oka poe i komo i keia ekalesia. Elua o lakou i oki ia'ku, a he 43 ka poe hoahanau e noho pono nei. 1 ka ahaainaa ka Haku i Okatoba la 6, a 42 o lakou i ai pu. I Novemaba i ka wa i kali o Hokuao ma Ebona, ua hui na kumu Hawaii malaila a ua hoolilo ia lakou iho, i Misiona okoa e like me ko makou manao i hoikeia ia lakou. Ua noho pu o Mr. Kano me lakou, oia ka elele 0 ka Papa Kawaii. (Ja hooholoia e lakou e hoomaka o Kev. D. Kapali a me Elemakule i kihapai hou ma ka mokupuni o Nmeriha e waiho ana he 50 mile ma ka Akau komohana'ku o Ēbona. Na ka Hokuao i halihali aku ia lakou mai Ebono a i Namarika. Hoike mai o Mr. Kano a me Aea ī ka nui loa o ke aloha o na kamaaina o ko laua kihapai mua ia laua i ko laua wa i haaleie ai ia lakou. Ua nui ka uwe a'me ka helelei ana o na kulu waifnaka. E noho mai ka Uhane me lakou ma ka aina hou a lakou e noho nel. Ua hooholo ka Papa Hawaii e hoouna hou aku i misionari Hawaii hou i ka Pae aina o Ebona i hiki ke hoomaka i kihapai hou ma kekahi mokupuni i noho ole ia e na misionari. Haalele a Mr. Kano i kona kihapai a holo mai ia nei e kokua ia Binamu maluna o Hokuao i kona wa mai loa. Ua akaka ka pono o kona holo ana mni a e hoi aku ana oia i Maikonisia nie ka hahaiia e na pule he nui a he ikaika i ke Akua nona. Ka Pae Aina o Tarawa (Gilbert Is.) Apaiana. Rev. T. W. Kano, a me kana wahine, Mr. D. P. Aumai, a me Mauli kana wahine, Mr. W. P. Kapu, a me kana wahine. Tarawa. Rev. J. H. Mahoe, me 01iva kana wahine, Mr. G. Haina, me Kaluahine kana wahine. Ma Hawaii nei. Rev. H. Binamu opio, a me kana wahine Mrs. M. C. Binamu. 1 ka malama o Mei hiki mai la ka pilikia maluna o Binamu, a ma ka lokomaikai o Kapene Bete (Bates) ua lawe aku oia ia Binamu ma ka mokupuni o £bona, i ka malania o iune, a malaila oia i noho ai, a he nui ka ai kupono malaila no kona kino nawaliwali, a malaila oia i noho ai a hiki wale aku nei ka Holeuao. 1 kona hiki ana mai īa nei, loaa iaia ka oluolu iki mai, a ke papaana Ica ae nei. Ua hooholo iho ka Papa Hawaii e hele ia, a me kana wahine, i Ameiika Huipuia, e hoolana ai i kona mai. He mea kupono no hoi ia a kakou e manao ai, e oluolu ana kona mai, a e makaukau ana oia no kan i hana no Maikonisiu. Mamua o ka hiki ana'ku nei o ka Hoku&o, 1 ka mahina iho nei o Okatoba, ua aneane loa e komo na tnisionari a kakou ma ka Pae aina o Tarawa ika pilikia ika ai ole. He pilikia keia i oi uku mamua o na mea a pau i haiia ma'ko lakou moolelo i ka wa i hala. O ka &i mau o laila oia hoi ka niu, a me ka hala, aojie nui e like me na makahiki mua, no ka ua ole; a no ka Johi )oa o ka Hokuao, nolaila ko lakou mea i pilikia ai, no ka ai ole.

Ua hahai wale mai nei 110 lakou i kekahi mau mea e pih ana 110 ia inau pilikia, aka aohe lakou i k.unukunu iho no ia mea, nolaila o ko kakou hana ia, 0 ka ia lakou, oiai aia lakou la i kahi haiki, a o kakou hoi eia i kahi akea, a aohe hoi o ka hoopoina loa'ku ia lakou la, e like me keia ka loihi. Aohe no he holopono loa o ka hana misionari ma ka pae aina o.Tarawa i ka makahiki i kaahope ae nei. Aohe nui loa 0 pa wahi mea i lohe ia mai nei no Tarawa, no ka mea aohe ijawe mai ka Hokuao i kekahi mau palapala māi laila mai, e lohe ai la hoi kakou. Ua lohe mai nei makou, aohe' nui loa 0 kahi anaina hoomana malaila, a aohe he hoomaopoopo pono loa ia, oke ao ana ika heluhelu. Ua pau ka pioloke o ka Apaiana poe, no ke kue ia mai e ko Tarawa poe, a ke lana nei ko makou manao, no ka. lono mai i kā malama pono ia 0 ke ao ana i na kula ua malama pono ia no ke ieula a hiki wale mai i ka malama iho nei o Mei, a aohe no hoi i hooma» ka hoti ia a hiki wale mai i ka malama o Okatoba la 5, 1864. Aole i hoihoi loa ke alii o Apiana i ka hooponopono iaia iho, a me kona Lahui ma ka pono e like me mamua, aka ua hana oluolu mai no ia. Ke kupaa nei no ka Aloiwahine me kekahi hoahanau hookahi e ae. Aohe mea a kakou e kanalua ai no ka hana ako kakou mau misionari. Aohe i hiki mai ka wa e ulu ai a e ohi ai. Ke kanu nei no ma kela Pae aina. Oka hoomanawanui ko kakou pono, a hiki mai ko ke Akua kau, alaila ilaila kakou e ohi ai.

Ke makemake loa nei ka Papa Hawaii, e hoouna koke i kekahi misionari Hawaii hou, ma kela pae aina, a e hoonohoia ma ka aina o Maiana. Ka Pae Aina o Nuuhiwa. Fatuiwa. Omoa. Rev. J. W. Kaiwi, a me kana wahina o Hana Napaeaina. Hanavave. Rev. A. Kaukau, a me kana wahine o Ruta Kaihihekai. Hivaoa. Puamau. Rev. J. Kekela, ame kana wahine o Naomi. Hanaaahi. Mr. J. W. Laioha, a me kana wahine o Hana Ihuanu. Uapou. Hakaekau. Rev. S. Kauwealoha, a me kana wahine o Kaaiawahia. Holo aku o Hokuao i Nuuhiva i ka la 15 o Feberuari, a me ka Mea Hanohano o Ioane Ii ke elele i hele a ike aku i ko kakou mau hoahanau ma ia Pae aina. O Rev. J. Bikanele kekahi i holo pu. Ua holo aku a hoi pomaikai mai o Hokuao i ka la 18 o Aperila. Ua e e mai maluna ona na kaikamahine ekolu o na misionari a me na kanaka Nuuhiva he 20 paha i holo pu mai me Mr. Bikanele. O Kiiheikai kekahi alii o laila kekahi i holo mai e hoolana mai ana. Ke hoike mai nei o Ioane Ii i ka holo pono ana o na hana a keia Misiona. Ua luku nui ka mai puupuu-liilii i na kanaka o Nuuhiva a me Uapou, aka ua pakele na mokuaina e ae, a ua pakele hoi o Kauwealoha a me kona ohana ma ka lokomaikai o ke Akua. O ke kiakahi liilii ka mea e halihali i na misionari i na wahi a pau loa o kela pae aina, a ua pomaikai lakou malaila, uka aole he mea ia e waiwai ai lakou. Aole i komo hou mai kekahi mea hou i na ekalesia olaila i keia makahiki, aka hoi aole e ole ka ulu ana o ka mana o ka malamalama ma kela aina pouli pegana. Ua hui ko kakou mau hoahanau misionari ma ka Ahaolelo a lakou i ka la 24 o Mara« ki. Ua oluolu loa lakou ika loaa ika noho ana malalo iho oka Papa Hawaii. Ua hoopii like mai no hoi e hoomahuahuaia ka lakou mau haawina dala makahiki. Ua nonoi mai hoi ī hookahi rnisionnri hou no lakou. Ka Hoike Makahiki iho la no keia o na hana a ke Akua i ae ai ia kakou ke hapai aku nona, a me na hana ana i kokua ai ia kakou e hoopau. laia ka Hoonani ia !

o ha hana ano nui e kokua ana i ka hooholo ana o ke aupuni o ka Haku.