Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 23, 8 Iune 1865 — Page 4

ʻaoʻao PDF (1.58 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

Na Palapala.

No ka Mahiai ana.

                Ia oukou na hoa mahiai, he wahi manao lio ko'u no na peelua. Ua manaka pinepine kakou no ka pau loa o na mea kanu o kakou i na peelua. Ua kanu no, akahi, alua, akolu kanu ana i ka mala hookahi, a akahi pau ana no. Poho ka manao lana a haalele no. Alaila ulu no ka nahelehele, a uliuli ia wahi mala i haalele ia, a ukiuki ka manao o ka mea kanu. No keaha ka ai ole o ka peelua i ka nahelehele ? Ai no, aole nae e pau, a ulu ae kekahi a oolea kona lau, puka no ia a hihi i-o a ia nei, no ka mea, kakaikahi ko ka peelua ai ana i ka lau kahiko.
            Auhea ka aina i neoneo i ka peelua, kahi i palau ole ia ? Kakaikahi loa no, ai no nae na peelua ma na wahi nahelehele e like me na wahi i mahiia. Eia ke kumu o ka oneanea ole, no ka nui o na anoano e kupu ana, ua maona na peelua a koe kekahi e ulu ae a puka no.
            He kumu ao keia ia kakou, penei : I ka oukou kanu ana, hoomahuahua no i na ano anoano kanu. E kanu no a nui loa ma kahi hookahi, alaila, ua koe kekahi, ke pau ka nui i ka peelua ; a ina e pau ole, e uhuki maoli i na mea nawaliwali, a ulu maikai na mea ikaika. No ia mea, e malama i na anoano a nui loa, o oukou na mea mahiai.
            Ina he ipu haole paha, he pu paha, papapa, kulina, ia mea'ku, ia mea'ku, e malama anoano, a piha na eke, a i ka wa kanu, e kanu pupupu ma ka makalua hookahi, nou kekahi, a no na peelua kekahi. Ina oukou e hana peia, e pakele pinepine ana ka oukou mea kanu i ka peelua. He makehewa nae ke kanu iki i kekahi manawa, e paapu ana na peelua e like me na uhini ma Aigupita. E kakali ka pono ia manawa, a kaa ae na he-bedoma elua paha, alaila kanu. He wahi manao pokole ko'u i koe no ka wa kanu.
            Ina he kulina me na ipu pu ka oukou kanu ma kahakai, e kanu ia laua iloko o o ka mahina o Novemaba, a me Dekemaba. Ina iuka loa, e hoopanee, a Aperila, Mei, a me Iune paha. Iloko o keia mau mahina hoi e kanu i na ipuhaole, a me na ipu-ala, ma na wahi a pau. E hua mau ana na papapa ke kanu ia mahina aku ia mahina aku. Pela'ku ka mea i ike pinepine i ka poino a me ka pomaikai o ka mahiai. LUHUA.

Kanaka pakele i ka Mitina ma Hilo.

                Ma ka Poakahi iho nei, oia ka la 22 o Mei, hora 5 me na minute he 15. Ua haule o Kaikena, a ua haki kona lima, o ke kumu o kona haule ana, i kii aku i ke ki o ka mitina e makemake ana e hoopaa, oiai ua maloo ke ko, ma ia kii ana, o kona pakika iho la no ia a pepe kona lima ; kahea aku o Kahuna ia Kilika, e huki aku oe ia Kaikena ua haki ka lima. E na makamaka mai Kauai o Mano, me Oahu o Kakuhihewa, a me Maui o Kama, me Hawaii o Keawe, e malama ia oukou e na hoalauna i kepa ia ma keia mau wahi i haiia'ku la. Ina ua noho hana kekahi o oukou ma ka mitina, e hana me ka malama pono a me ke akahai o ka hana ana i pakele i ka pilikia e like me keia. Owau no me ke aloha i na hoa. J. D. ENOSA. Kaupakuea, Hilo, Hawaii, Mei 23, 1865.

He hoa i pili ia.

                He pua i mohala ae a ua mae iho nei. O keia pua oia no ka pua i oi ae mamua o na pua a pau o Hawaii nei i keia Kau, ma ko'u ike maoli iho no, no ka mea o ko'u hoa pili ia o ko'u hoa uhai aholo no hoi o ka naauao, a maua i alo pu iho ai i ke kula wela nopu la o Kahua, a me ka hui anu o ka ua Kuahine o Manoa, he mea ola ia wela a me ia anu i keia mea he imi ana i ka naauao. Elua hoi maua ili ulaula, a he nui hoi ka poe ili keokeo ma ke kula kahi a maua i hele hoomanawanui ai, me ka nuku ino ia mai i kekahi hua olelo penei : " nika," a no ia nuku ia ana mai pela, aohe no maua i kuemi ae ua hooikaika loa maua i pau ko maua hilahila, aka ke kau nei no ke alina oia wahi huaolelo, me ko maua manao e hooikaika loa a puka ka "nika imua loa, aka ua puka no a o ka hooko wale ia no koe o ka maua mea i uhai loloa ai, aka ua kii e ia mai nei oia e ka makua ma ka lani, a aia paha ia i ka Paredaiso nani e noho la.
            O keia mea a'u e kamailio nei, oia no o Aberahama Kahai ke keiki Hawaii hookahi nana i i lalau aku ka pua nani lua ole o Kalakulaka, ka pua hoi i hoopa ole ia e kekahi koko Hawaii, koe ka poe ili keokeo, a na keia keiki hoi i lalau aku a hehi ia iho me ka menemene ole malalo o kona mau kapuai wawae. Mamua o ko maua haalele ana i ke Kula Alii, ua hele maua a ike Kiaaina M. KEKUANAOA, a ua loaa mai ko maua mau palapala hoomaikai (certificate) mai laila aku maua a halawai pu me ka Peresidena C. T. Mills, a nana a me kana wahine maua i hoike ma na mea imi naauao a pau a maua i ao ai, a ua oluolu loa ka manao o ka Peresidena, e komo maua ma ia kula.
            I ko maua hoomaka ana i ka hana, i ke anuu mua no au o ke alapii o ka naauao, a eha ae oi ala anuu maluna ae o'u, pela maua i hahai loloa ai i keia mea he naauao, pii aku ana no hoi kela he anuu, oia mau no, oia kowa mawaena o maua, a hala wale aku la kela i kahi ike ole ia, " aloha wale."
            Oiai maua e hele ana i ke kula, he mea mau i ka wa hoomaha o ke kula, ka hanaia o kela ano paani, keia ano paani. I kekahi wa ia makou e kinipopo ana, ua kapaia'ku kona inoa e na keiki e paani ana o " Greasy Abraham," no ka pahee loa o kona mau lima ke hopu mai i ka popo, aohe paa iki, nolaila loaa iaia ka inoa i haiia ae la maluna, a no ko'u mama loa hoi i ka holo ana, ua kapaia mai no hoi ko'u inoa o " Trotting Gulick," o ko maua mau inoa iho la ia i ko maua wa e noho ana i ke kula.
            Pela wale no ka maua hoomanawanui ana, a o koi ala kuehu wale aku no hoi koe i ke one kapu o ke kihapai nani o ka naauao, nona ke ala pau ole i ka holoiia, aohe ae nei ia, ua pau kona ike ia ana ma kela wahi keia wahi aha e hele ai, a e noho ai hoi.
            Ke noho nei makou me ka u me ka minamina ia ia, ke kanikau nei kona mau hoa aloha, a me kona mau kini a pau loa nona, aka o na makua kai oi loa'ku o ke aloha ia ia, o na mea nana i hanai, a i malama, mai kona wa uuku mai, a hiki wale i kona wa a kona mau makua i manao ai, e nalo ana ko laua mau iwi ia ia, aka aohe ka i ko ko laua makemake, no ka mea, ua hala e aku la oia i ke ala makamaka ole, hookahi no makamaka o ka Mea nana i hana.
            Aka ua oluolu aku la kela ua hiki paha i ka Paredaiso mau, ke himeni la paha oia " Hosana ! Hosana !! I ke Akua Mana Loa." Aka o kana ukana e waiho nei, he ukana hiki-ole ia kakou ke kaikai, oia hoi ke "aloha."
            Eia ka ia e haalele e mai ana ia makou,   i kona mau hoa o ka inea o ka iini naauao, a ke hoomanao nei no makou i na huaolelo i kakauia ma ka paia o ko makou rumi imi palapala, penei : " Five niggers live in this room." penei ma ka unuhi ana : " Elima nika noho iloko o keia rumi." Na kekahi o na ili-keokeo keia mau hua i kakau, no ka mea ua manao ino loa kekahi poe o lakou ia makou, oiai ua hala loa imua na "nika."
            E o'u mau hoa o ka inea o ka imi naauao e ! o ke aloha no ko oukou a pau loa, ke hoopau nei au maanei. Me ke aloha.
J. W. COLLEGIATE.
Punahou, Iune 3, 1864.

            KULIKA ALOHA OE, KE KAPENA O KE KUOKOA ;— Ua ike iho nei kau wahi kauwa i kau Hoolaha no ka'u wahi leta, no ka loihi ka kou mea i hookomo ole mai ai i ka'u olelo pane ia Kapea o Waikapu. Pela io no. A eia hou no au ke hai hou aku nei i ka oiaio o ka'u mea i ike ai, i ka mea i hanaia ma Wailuku nei, i ike kuu hoa a me lakou la ae hoi kekahi.
            S. N. H. Kapea aloha oe ; ke hoopokole nei au i ka haina o kau mau ninau, ma ka Helu 140 o ka Nupepa Kuokoa, ninau mua. I Honolulu no au aole no au i ike i kahi kahunapule e like me keia, ma ka malu kuawa o Wailuku nei, no ke kanaka pono, makehewa ia ninau au, e ke hoa, no ka mea, aole mea pono ma ka honua nei, pela ka Palapala Hemolele i wanana mai ai, no na kii. " Eia ka haina malaila, aole au i ike i Honolulu, e like me keia a kaua e ike nei., Ua hoike ia no na kii, e like me ka mea i hai mua ia. A eia hoi ka ninau ia oe e S. N. H. Kapea, a me lakou la ae hoi kekahi. Aole anei i pili a i ku i ke keaka kekahi kii e ai ana i ka iole ? a me ka nika i hooia i ke kaulawaha i ua po la ma ka hoike kii ana ? a me kekahi mau mea like." E ke hoa, mai pane hawawa oe ua lilo no nei hoike kii i keaka. Penei i lilo ai, aia me ka hapalua komo, haawi aku i ka hapalua, loaa mai kahi palapala liilii ; komo iloko, pela no i hapaiia ai na ano keaka a pau i hiki mai ma Honolulu. Ma ka hoohalike ana, ua like me ke kii ma Honolulu. Eia ka haina malaila aoilike, o ke kii haawi aku i ke dala haawi mai kela i ke kii alaila pomaikai pu, aole like me keia, ua haawi aku kakou i ka hapalua a ua lawe pu aku i na kii. Auhea ka like ma kau hoohalike ana ? A heaha la hoi kou mea i hoahewa ole mai ai ia'u ma na mea a pau au i ike ai oe ma ka Helu 12, ne nui no kuu manao e hahai aku ia oe, aka ua kaohi ia mai au, e ka leo o ko kaua Kapena no ka nui loa o ka ukana e hooili aku nei. Eia hoi, e ka poe e lawe ana i ke kino o ko kakou pepa. Ke hooia aku nei no au i ka hana ia ana o keia, hana pili i ke keaka ma ka Halepule o Wailuku nei, ua hana io ia no. Aloha oe e Kapea, ke hoi nei ke keiki o Hale Rose, ke hea mai la ka lau o ke ko pua ole o Puuohala. NA W. P. KAMA, Wailuku, Maui.

Kanaka i mahuka a make.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— Ma ka la 30 o Aperila, ua mahuka aku kekahi kanaka ku-makahiki, o J. H. Henry o Kukuipahu, Kohala Akau, no ka makau i ka hana ino ia e kona Haku hana, aole haawi ia i ka mea kupono ; ma na kapa e hoohainu ia'i na holoholona, a koe iho ke koena wai, oia no ka wai e inu ai na kanaka ku-makahiki o keia haole, aole e loaa mai ka wai maikai. Nolaila paha kekahi mea e mahuka'i kanaka, a he mea e ae no paha kekahi.
            Ua mahuka aku no ua kanaka nei, oia hoi o Kealakai no Maui, a kepaia noho mai i Kohala Akau nei. Me kona hele auana ana ma ke pili o Kahu-a a me Kawaihae, a hoea mua'ku oia ma kekahi kauhale lawaia, a mahope i Kawaihae-kai, me kona manao paha, i na aole oia e loaa, i na ua kepa e holo i ke Okohola, ike e ia e Naala, kii ia mai a loaa ka palapala hopu ia J. H. Henery, oia ka Poaha, i ka Ia 4. Aole i ikeia'ku kona mai mamua, e holoholo wale ana no oia me kona ikaika, ma-o a maanei, a loaa ka palapala hopu i ka Ilamuku, o ke kena ia no ia ia Heau e hopu, laweia'ku la a ma ka ulukou o Onouli, malaila kahi i ku ai na lio o Naala, lalau Heau, o ka hoomaka koke mai la no ia o ka mai, puoho iluna me he kao la ; a oluolu iki, kau maluna o ka lio, aole hoi i hala ka hapalua mile, o ka lele no ia ilalo e luai ai, a oluolu no, ka ae no mahope o Naala, aole no i liuliu, lele no ilalo, pela no a kokoke i ke ao, puka ma Kokio, komo iloko o kauhale kamaaina, aole i liuliu, o ka make loa iho la no ia, haalele i ka la i ka mea mehana, a waiho ia kona kino kupapau ma ka lepo o Kapaliuka ; oia hoi ka la 5 o keia malama, ma ke kakahiaka o ua la i haalele mai ai o Kealakai i ka pumehana o ka la o ka Hooilo, a hele aku i ka aoao mau o ka honua ; me kona ano mai ole aku mamua, a o ka make no ia, waiho ana na iwi o kamahele i Kokio. Aka, he aloha no ko'u no kona ohana, malia eia no ke ola mai nei no kekahi o kona mau kini, ike ole ana i kona mau helehelena a me kona kino kupapau.
            Ina makamaka a pau o Kealakai, kaikuaana, kaikaina, &c., &c :— Aloha oukou. S. W. KANALU.
Kaipuhaa, Kohala Akau, Mei 17, 1865.

Auhea oe ? Ae !

                E KE KUOKOA ; ALOHA OE :— Ma ka inoa o ka mea nana keia Olelo hoolaha, " Hua kukui, hua kukui." A no ka ike ana iho a ko'u mau maka, a me ko lakou nei mau maka'e, aia malaila na kaomi pumehana, a me na umii kuloko o kona puu-wai, kahi i kau nui ai na anuu holookoa a ka makemake iloko ona.
            Nolaila keia ninau, " Auhea oe ? Ae." Ina nae he kuleana kona mokupuni e ae iloko o keia olelo hoolaha, alaila, penei ka'u olelo pane i ka mea nona keia olelo kauoha, " Hua kukui, hua kukui."
            Auhea oe e G * ? Olioli au i kau olelo hoolaha, no ka hua kukui, no ka mea, o ka apana kahi a'u e hoho nei. (Kona, Hawaii) He laau nui loa ia ma keia apana, e like me ka nui o ka ulu ana, pela e hui ai ka hua, a pela hoi e lawa'i ko'u makemake, a nui aku. Eia maanei o Keaukukuiula, a me Kukuialainamona, na kukui kaulana o keia apana o Kona nei. Aka, eia ka mea hoakaka, ua ikeia ma kou olelo hoolaha ke kumukuai o ke kukui, he $3.50, ma ka parela ke kuai ana ; eia ka mea kaulua iki, ua pinana'ku nei i Farani ka uku o ka moku $2.00 o na moku holo mau ma keia mau kai, e like me ka Emalaina, a me ka moku-mahu o kakou, a me Kilauea. Ina paha eha (4) wahi parela a ke kanaka hookahi, lilo aku la i ka uku moku, no ka holo ana'ku, no ka hoi ana mai $4.00, uku hoi na eke kukui ewalu a 12 paha i na he hapaha no ka eke hookahi, ua like me hookahi, ua like me $3.00, hui $7.00 ! A koe iho la ka pihipihi omau o ke koloka, ku ae no le-o ana maluna, o Kilaue, hoi ana i Hawaii, heaha iho la la kahi hoina ?
            A nolaila, i na o kela mau parela eha elima &c., i na he mau parela kope, alaila, he mea ole kela mau lilo i oleloia'e la maluna, no ka mea, i na oia ka nui o ke kope e loaa ana i ke kanaka hookahi ma Kona nei, " Heaha la ia ? he ala ku hau paha." Ma ka barela hookahi o ka'u eke, elua haneri paona a emi iki iho ; a i na he 20 keneta no ka paona kope hookahi, he like me $20.00 ! He $80.00 hoi no na barela eha.
            Nolaila i oleloia'i maluna, he mea ole kela mau lilo. A ina hoi e loaa'na i ke kanaka hookahi he umi barela hua-kukui, ehia wahi dala ? He $35.00 wale no wahi dala ! E aho no nae ia wahi loaa i na o na la mamua iho nei o na moku holo mau o kakou, he akakuu iki mai hoi paha na lilo, i na aohe olena ana, he hooluu wale no.
            Auhea oe e C * ? He wahi mea i koe a oki iho. Aole anei oe e oluolu, o oe no hoi ke naue mai i-o makou nei, a i ole e poloai no hoi i kou mau Hope a hoouna mai i-o makou nei i mea e lawa'i kou makemake ? A i na he mea oluolu ia ia oe, alaila, hookahi mea i koe, e kuahaua ae au ia lakou nei e haiia ke kukui a nui, he mau haneri barela, mai Keaukukuiula a hiki i Kaulanamauna, pela paha ea ?
            Ke nalu la no hoi paha la loko ou me ka i-ho, " Ka ? poho loa wau, nui ko'u lilo i ka uku moku, i ka mea, i na barela, &c," a pela pu kaua, i na iho o Hawaii-Loa, o Maui Puali, o Kauai-Poepoe, me na Ailana liilii iho i mokua e ke kai a kaawale e pilipili ole aku ana i ka mokupuni au e noho hakake ia iluna o Keolewa, e ake ana ka manao, ka haupu, ka lia e hiki i ou la me na wahi eke hua-kukui, 1, 2 paha wahi barela, aka, aole nae e hiki, ua alaiia mai e elua palahaku, o na wahi waa holoholo o kakou.
            O ko mea ia e nele ai, a nele pu hoi me makou i kahi dala. E aloha auanei ko Honolulu keiki. KONA.
Kona Hema, Hawaii, Mei 16, 1865.

Mai haawi i ka poe mai i na Kahuna Hoopunipuni.

                He pinepine kuu ike ana ma ka Nupepa i na manao o kekahi mau makamaka o Hawaii, Maui, Oahu, Kauai, Niihau. E olelo mai ana i ka hoopunipuni o kekahi mau Kahuna Hawaii ma ka lapaau ana i na mai.
            E na makamaka, mai noho no oukou a puni hou i ka hana a na Kahuna hoopunipuni, o pilikia hou no oukou. Eia ka'u mea kanalua; me ko oukou ike no hoi paha, he Kahuna hoopunipuni, haawi no oukou nana e lapau. Aia nae a make kekahi mau makamaka o kakou, no ka hawawa o ka lapaau ana, alaila, he puni ka wikiwiki e hoolaha ma ka Nupepa i ke kolohe o ua Kahuna la. Eia keia, ua manao paha oukou, aia a hoolaha ia ma ka Nupepa, alaila pau ka hoopunipuni o ua Kahuna la. Aole loa, no ka mea, ua maa ia poe i ka hoopunipuni ; o oe no ke hooluhiia'na i ka ma-ma i ka awa o ke Kahuna, o ko puaa no ke pau ana i ke kalua ia i mea kumupaa, a i mea aumakua, wahi a ke Kahuna. Nolaila, mai hele hou oukou ilaila e lapaau ai. E pono no ke ninau mua i ke ano o ka hana a ke Kahuna, a ina i maopopo he Kahuna ike i ka lapaau, alaila, e haawi i na makamaka mai o kakou aku i ka poe makaukau.
            Eia keia, i na i ikeia ua hana kekahi Kahuna ma ke ano hoomanamana a ano hoopunipuni no hoi, he mea pono loa no ke hoopii ia Kahuna imua o kekahi o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e like me ke Kanawai e waiho nei.
            No ka mea, eia ma Oahu nei kekahi Kahuna i hana i ka mea hoopunipuni, a no kona hoopunipuni, ua hoopiia oia no kana mau haha hoopunipuni, a ke ai nei oia i ka hua o kana hana ana. He ono paha ? He awaawa paha ?
            No ka mea, o ka lehulehu wale o na Kahuna o keia ano e noho nei, oia kekahi kumu e kau-o hou aku nei i keia lahui e hoi hou ihope, a e nana i ke ano o na hana pegana kahiko.
            Nolaila, he pono ia kakou ke makaala i ka hana a keia poe kipi iwaena o ka wa awakea loa. O pilikia pinepine kakou a me ka hanauna hope e noho nei i keia manawa.
W. N. P.
Kulanakauhale Alii, Mei 17, 1865.

Ia Kalaaukumuole.

                L. Z. E. KALAAUKUMUOLE ; Aloha oe. Ke keiki o ka malu o ka ulu o Lele, e noho mai la i ka wela o ka la, a me ka makani he Aa. " Eia hoi au o ke keiki o ka ua kani lehua o Hilo, i hele wale a nohea i ka pehia e ka hau o ke kakahiaka.
            O ka mua, aole no ka makani mai e pa ana ma ka honua ka mea i ino ai, ma ka Hoike Honua o ka makahi ka mea e pono ai.
            2. Eia ke kala ana ma ia kuhihewa ou, aole no ka hooleiia o na mea ino, ka mea ia i ino ai a pilikia ai keia lahui, i kuu manao no ka uuku no o keia lahui, ke pau'la a nei ko Maleka, kahi i hanaia a nui, ua hele a kupai ka ua mea he kanaka. O ke kolu keia o kou kuhihewa. Pau ma Honolulu i ka hepela, no ka moku mai ia pilikia o ka lahui o kaua, aole no na Ili bipi Ili kao a me na mea like, i keia manawa no, aia no ke kaulai nei ka ili ma Ainahou i Honolulu, a eia ma kuu wahi e noho nei kekahi hale pepehi bipi, aole emi koke iho o na kanaka maanei ke piha kui loa mai nei i kanaka. Eia hoi ; i ke puhi ana i na pahu aila pilau ma kou kaona. Ua pono ia ina e make ana ma kahi i hanaia keia mea pilau. Aole anei, e make ana ma na wahi a pau ?
            Eia hoi keia kuhihewa ou no ka wai o Kapoulu, aole no ke kapa ka mea i pau ai o na kanaka i ka make. O ke kumu iho'la no ia i emi ai o ka lahui, i haiia ae la maluna, no ka uuku no o keia lahui, o ko'u kuhihewa keia ke manao nei au, o ka lahui Hawaii no o kaua kau i minamina ae nei, aole pela, o ka lahui no nae paha o Lahaina.
            He kakaikahi wale ka poe i make o ko kaua lahui no na mea ona. He make no iwaena o kanaka, a me na mea a pau i waiho ia mai e ke Akua. " Eia ka mea i koe ia oe, mai hana hou oe i keia, e noonoo mua kou lunamanao a pono, alaila hooili mai ma ke Kuokoa. Mai hoopiha wale i na kolamu i ka mea ku ole i ka makemake o ka lehulehu, ke hoopau nei ke ka-a-ka kumakahiki o Wailuku, ke pa mai la ka makani o Iao he Alopali. Me ke Kapena o ke Kuokoa ke aloha nui." O. H. KANUHA.
Halerose Wailuku, Mei 24, 1866.

Ke kuai ana i ka Palapala Hemolele ma Kohala.

                Ua kuaiia ka Palapala Hemolele ma Kohala i ka malama o Dekemaba, M. H. 1864, a hiki i ka malama o Aperila, M. H. 1865, he mea hou ia malaila, ua hanaia paha keia mea o ke kuai P. H. ma na wahi e ae o keia Pae Aina, aka, ma Kohala, akahi no a hana ia i ke Au ia KAMEHAMEHA V., a ua like ke kuai ana o ka Palapala Hemolele me ke kuai ana i na waiwai o keia ao, e like me ke kaumaha o na lio o Koolau mai i na pai-kalo, a me na hoki o Kona Hawaii i kaumaha i na eke kofe, a me na wahi e ae o keia Pae Aina. Pela ke kaumaha o ka lio o ko oukou makamaka i ka waiwai makamae o ko kakou Akua o.Iehova.
            Aole nae like loa ke kuai, he ano e iki no, o ke kuai ana i na waiwai o keia ao, he nui ka manao o ka lilo koke i ke dala, oluolu ka manao, mama na holoholona. Aole pela ke kuai ana o keia waiwai, eia ka mea nui, o ka hele i kela hale i keia hale e ike i ka noho ana o na hoahanau, a me ka poe mawaho, he mea nui loa ia, ke kuka ana, ka paipai ana, ka wehewehe ana ma ka Baibala, i lana mai ka manao, i lawe lakou i keia waiwai nui i loaa ke kukui o ko lakou mau wawae, malamalama hoi no ko lakou alanui e hiki aku ai i o Iesu la, a i ipu-kukui hoi no na uhane o ka poe hoomaloka.
            Auhea oukou e ka poe e makemake ana e hele e kuai i keia waiwai, mai lawe oukou i ka Baibala wale no, o koe anei kekahi.
            Penei oukou e lawe ai, i 20 Baibala, i 30 Kauoha Hou o na ano elua, 10 Ninauhelu, 14 Lila Kamalii, 30 Kumumua hou, a me kekahi mau mea e ae, pela ko makou makamaka, aole kanalua i ka iho ana i ka pali o Pololu, i na alu kahawai i ka uka lilo maulukua, aole wikiwiki i ka hoi i ka hale, hele no a moe, a moe, mai kanalua ka manao, mai emi ihope no ka makau i ka hoino ia mai, keakeaia mai e na enemi.
            Ke i mai nei o Paulo penei : " E lawe oukou i ka Mahiole o ke Ola, a me ka Pahikaua o ka Uhane, o ka olelo a ke Akua."
            E ala e ko'u mau hoa e lalau i keia hana nui, a e hele aku e ike i ka noho ana o kou mau hoahanau, ke ala'la paha lakou, ke hiamoe la paha. He mea holo loa keia o ke kuai Buke, nui na Buke i lilo, ala mai kekahi mau haole o Kohala, kuai i na buke no lakou, i kakauia kona inoa a me kona ohana iwaena o ka buke o ke ola, a i hoeuli hoi nana lakou e hookele mai a komo i ka hale o ke Akua. Me ka mahalo.
S. C. LUHIAU
Mei 29, 1865.

Pau kuhihewa i na Kahuna Hawaii.

                He wahine ka'u ua loohia ia e ka mai ma ka wawae, a mamuli o ia pilikia, ua kii aku au i na kahuna Hawaii, me kuu manao e loaa ana ke ola. Eia ka aole.
            Iloko o ka makahiki 1855, oia ka manawa i loohia'i o kuu wahine i ka eha, a mai ia manawa mai a hiki i ka makahiki 1864 ka waiho ana o kuu wahine iloko o na lima o na kahuna Hawaii, aole nae he ola i loaa mai ia manawa. A o ka nui o na kahuna i hana ai eiwa lakou, a ua pau lakou i ka haulehia iloko o ke kuhihewa a me ka hoopunipuni, a o ka nui o na dala i pau aku i ka lilo i keia poe kahuna palaualelo, he $700.00, aole o kana mai o ka ilihune i ka hao a keia poe makilo.
            A i ka makahiki 1864, i ka malama o Sepatemaba, ia manawa ka lilo ana ia Kauka Minuteole, a mai ia manawa mai a hiki i ka malama o Aperila, o ka makahiki 1865 ua ola kuu wahine, ewalu wale no malama, aole hoi he nui o ka lilo, ma kuu hoomaopopo ana he $10.00 wale no a keu ae ka mea i lilo ia Kauka Minuteole, nolaila, ke mahalo aku nei au iaia, a pela paha ka poe a pau ana i hana aku ai malaila. Ina he poe kekahi e waiho ana iloko o ka pilikia e like me ka'u wahine nei, e pono no lakou e kipa io Kauka Minuteole la, aole hoi e nui ka lilo. E hoomanawanui oe e ke Kilohana Pookela e hoopuka mai.
NA J. IOSIA.
Waimanalo, Kapalikoolau.

He olelo Paipai i ka poe i lawe i ka Nupepa Kuokoa.

                Nolaila, ke kokoke mai nei ka malama o Iune, oia ka hapalua o ka makahiki, a hiki mai ka malama o Iulai, oia no ka wa e hookaa mai i ke dala hookahi ($1.00.) I ka wa a ka Luna e hiki aku ai ilaila, e haawi mai no. I na o ka poe i koe aole i loaa ke Kuokoa e makemake ana e lawe e hookaa mua mai no ke dala.
            E na makamaka o na pali haliulua o Kailua, e na keiki puukani oia aina, e ala'e, e kahea mai, pii mai maua. E na hoa i ka lai o Kaneohe, a me na iwa i ka pali o Puukapu, mai hookapu i ka hale, e hookipa no, e na hoa i ke koa mokumoku o Heeia, e lulu lima i ko kakou aloha ia ia.
            Oiai ko kakou uea Teregarapa, e lohe ai kakou i ka make ana o Aberahama Linekona, Peresidena o Amerika Huipuia. Ke kapa nei kakou i ka nupepa he hoa kamailio, hoa lo-lii.
IOSIA MEEMANO. Kaneohe, Iune 5, 1865.

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
            Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
            Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
            Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE   BALSAM.
            He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
            Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi hiki i ka iwakalua ka pono.
            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
            I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, i hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU ? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALILI? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
            A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
MAI o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
            Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI, KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO, MAI KUNA,
MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
            Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y