Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 23, 8 June 1865 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa.

Na Palapala.

No ka Mahiai ana.

                Ia oukou na hoa mahiai, he wahi manao lio ko'u no na peelua. Ua manaka pinepine kakou no ka pau loa o na mea kanu o kakou i na peelua. Ua kanu no, akahi, alua, akolu kanu ana i ka mala hookahi, a akahi pau ana no. Poho ka manao lana a haalele no. Alaila ulu no ka nahelehele, a uliuli ia wahi mala i haalele ia, a ukiuki ka manao o ka mea kanu. No keaha ka ai ole o ka peelua i ka nahelehele ? Ai no, aole nae e pau, a ulu ae kekahi a oolea kona lau, puka no ia a hihi i-o a ia nei, no ka mea, kakaikahi ko ka peelua ai ana i ka lau kahiko.
            Auhea ka aina i neoneo i ka peelua, kahi i palau ole ia ? Kakaikahi loa no, ai no nae na peelua ma na wahi nahelehele e like me na wahi i mahiia. Eia ke kumu o ka oneanea ole, no ka nui o na anoano e kupu ana, ua maona na peelua a koe kekahi e ulu ae a puka no.
            He kumu ao keia ia kakou, penei : I ka oukou kanu ana, hoomahuahua no i na ano anoano kanu. E kanu no a nui loa ma kahi hookahi, alaila, ua koe kekahi, ke pau ka nui i ka peelua ; a ina e pau ole, e uhuki maoli i na mea nawaliwali, a ulu maikai na mea ikaika. No ia mea, e malama i na anoano a nui loa, o oukou na mea mahiai.
            Ina he ipu haole paha, he pu paha, papapa, kulina, ia mea'ku, ia mea'ku, e malama anoano, a piha na eke, a i ka wa kanu, e kanu pupupu ma ka makalua hookahi, nou kekahi, a no na peelua kekahi. Ina oukou e hana peia, e pakele pinepine ana ka oukou mea kanu i ka peelua. He makehewa nae ke kanu iki i kekahi manawa, e paapu ana na peelua e like me na uhini ma Aigupita. E kakali ka pono ia manawa, a kaa ae na he-bedoma elua paha, alaila kanu. He wahi manao pokole ko'u i koe no ka wa kanu.
            Ina he kulina me na ipu pu ka oukou kanu ma kahakai, e kanu ia laua iloko o o ka mahina o Novemaba, a me Dekemaba. Ina iuka loa, e hoopanee, a Aperila, Mei, a me Iune paha. Iloko o keia mau mahina hoi e kanu i na ipuhaole, a me na ipu-ala, ma na wahi a pau. E hua mau ana na papapa ke kanu ia mahina aku ia mahina aku. Pela'ku ka mea i ike pinepine i ka poino a me ka pomaikai o ka mahiai. LUHUA.

Kanaka pakele i ka Mitina ma Hilo.

                Ma ka Poakahi iho nei, oia ka la 22 o Mei, hora 5 me na minute he 15. Ua haule o Kaikena, a ua haki kona lima, o ke kumu o kona haule ana, i kii aku i ke ki o ka mitina e makemake ana e hoopaa, oiai ua maloo ke ko, ma ia kii ana, o kona pakika iho la no ia a pepe kona lima ; kahea aku o Kahuna ia Kilika, e huki aku oe ia Kaikena ua haki ka lima. E na makamaka mai Kauai o Mano, me Oahu o Kakuhihewa, a me Maui o Kama, me Hawaii o Keawe, e malama ia oukou e na hoalauna i kepa ia ma keia mau wahi i haiia'ku la. Ina ua noho hana kekahi o oukou ma ka mitina, e hana me ka malama pono a me ke akahai o ka hana ana i pakele i ka pilikia e like me keia. Owau no me ke aloha i na hoa. J. D. ENOSA. Kaupakuea, Hilo, Hawaii, Mei 23, 1865.

He hoa i pili ia.

                He pua i mohala ae a ua mae iho nei. O keia pua oia no ka pua i oi ae mamua o na pua a pau o Hawaii nei i keia Kau, ma ko'u ike maoli iho no, no ka mea o ko'u hoa pili ia o ko'u hoa uhai aholo no hoi o ka naauao, a maua i alo pu iho ai i ke kula wela nopu la o Kahua, a me ka hui anu o ka ua Kuahine o Manoa, he mea ola ia wela a me ia anu i keia mea he imi ana i ka naauao. Elua hoi maua ili ulaula, a he nui hoi ka poe ili keokeo ma ke kula kahi a maua i hele hoomanawanui ai, me ka nuku ino ia mai i kekahi hua olelo penei : " nika," a no ia nuku ia ana mai pela, aohe no maua i kuemi ae ua hooikaika loa maua i pau ko maua hilahila, aka ke kau nei no ke alina oia wahi huaolelo, me ko maua manao e hooikaika loa a puka ka "nika imua loa, aka ua puka no a o ka hooko wale ia no koe o ka maua mea i uhai loloa ai, aka ua kii e ia mai nei oia e ka makua ma ka lani, a aia paha ia i ka Paredaiso nani e noho la.
            O keia mea a'u e kamailio nei, oia no o Aberahama Kahai ke keiki Hawaii hookahi nana i i lalau aku ka pua nani lua ole o Kalakulaka, ka pua hoi i hoopa ole ia e kekahi koko Hawaii, koe ka poe ili keokeo, a na keia keiki hoi i lalau aku a hehi ia iho me ka menemene ole malalo o kona mau kapuai wawae. Mamua o ko maua haalele ana i ke Kula Alii, ua hele maua a ike Kiaaina M. KEKUANAOA, a ua loaa mai ko maua mau palapala hoomaikai (certificate) mai laila aku maua a halawai pu me ka Peresidena C. T. Mills, a nana a me kana wahine maua i hoike ma na mea imi naauao a pau a maua i ao ai, a ua oluolu loa ka manao o ka Peresidena, e komo maua ma ia kula.
            I ko maua hoomaka ana i ka hana, i ke anuu mua no au o ke alapii o ka naauao, a eha ae oi ala anuu maluna ae o'u, pela maua i hahai loloa ai i keia mea he naauao, pii aku ana no hoi kela he anuu, oia mau no, oia kowa mawaena o maua, a hala wale aku la kela i kahi ike ole ia, " aloha wale."
            Oiai maua e hele ana i ke kula, he mea mau i ka wa hoomaha o ke kula, ka hanaia o kela ano paani, keia ano paani. I kekahi wa ia makou e kinipopo ana, ua kapaia'ku kona inoa e na keiki e paani ana o " Greasy Abraham," no ka pahee loa o kona mau lima ke hopu mai i ka popo, aohe paa iki, nolaila loaa iaia ka inoa i haiia ae la maluna, a no ko'u mama loa hoi i ka holo ana, ua kapaia mai no hoi ko'u inoa o " Trotting Gulick," o ko maua mau inoa iho la ia i ko maua wa e noho ana i ke kula.
            Pela wale no ka maua hoomanawanui ana, a o koi ala kuehu wale aku no hoi koe i ke one kapu o ke kihapai nani o ka naauao, nona ke ala pau ole i ka holoiia, aohe ae nei ia, ua pau kona ike ia ana ma kela wahi keia wahi aha e hele ai, a e noho ai hoi.
            Ke noho nei makou me ka u me ka minamina ia ia, ke kanikau nei kona mau hoa aloha, a me kona mau kini a pau loa nona, aka o na makua kai oi loa'ku o ke aloha ia ia, o na mea nana i hanai, a i malama, mai kona wa uuku mai, a hiki wale i kona wa a kona mau makua i manao ai, e nalo ana ko laua mau iwi ia ia, aka aohe ka i ko ko laua makemake, no ka mea, ua hala e aku la oia i ke ala makamaka ole, hookahi no makamaka o ka Mea nana i hana.
            Aka ua oluolu aku la kela ua hiki paha i ka Paredaiso mau, ke himeni la paha oia " Hosana ! Hosana !! I ke Akua Mana Loa." Aka o kana ukana e waiho nei, he ukana hiki-ole ia kakou ke kaikai, oia hoi ke "aloha."
            Eia ka ia e haalele e mai ana ia makou,   i kona mau hoa o ka inea o ka iini naauao, a ke hoomanao nei no makou i na huaolelo i kakauia ma ka paia o ko makou rumi imi palapala, penei : " Five niggers live in this room." penei ma ka unuhi ana : " Elima nika noho iloko o keia rumi." Na kekahi o na ili-keokeo keia mau hua i kakau, no ka mea ua manao ino loa kekahi poe o lakou ia makou, oiai ua hala loa imua na "nika."
            E o'u mau hoa o ka inea o ka imi naauao e ! o ke aloha no ko oukou a pau loa, ke hoopau nei au maanei. Me ke aloha.
J. W. COLLEGIATE.
Punahou, Iune 3, 1864.

            KULIKA ALOHA OE, KE KAPENA O KE KUOKOA ;— Ua ike iho nei kau wahi kauwa i kau Hoolaha no ka'u wahi leta, no ka loihi ka kou mea i hookomo ole mai ai i ka'u olelo pane ia Kapea o Waikapu. Pela io no. A eia hou no au ke hai hou aku nei i ka oiaio o ka'u mea i ike ai, i ka mea i hanaia ma Wailuku nei, i ike kuu hoa a me lakou la ae hoi kekahi.
            S. N. H. Kapea aloha oe ; ke hoopokole nei au i ka haina o kau mau ninau, ma ka Helu 140 o ka Nupepa Kuokoa, ninau mua. I Honolulu no au aole no au i ike i kahi kahunapule e like me keia, ma ka malu kuawa o Wailuku nei, no ke kanaka pono, makehewa ia ninau au, e ke hoa, no ka mea, aole mea pono ma ka honua nei, pela ka Palapala Hemolele i wanana mai ai, no na kii. " Eia ka haina malaila, aole au i ike i Honolulu, e like me keia a kaua e ike nei., Ua hoike ia no na kii, e like me ka mea i hai mua ia. A eia hoi ka ninau ia oe e S. N. H. Kapea, a me lakou la ae hoi kekahi. Aole anei i pili a i ku i ke keaka kekahi kii e ai ana i ka iole ? a me ka nika i hooia i ke kaulawaha i ua po la ma ka hoike kii ana ? a me kekahi mau mea like." E ke hoa, mai pane hawawa oe ua lilo no nei hoike kii i keaka. Penei i lilo ai, aia me ka hapalua komo, haawi aku i ka hapalua, loaa mai kahi palapala liilii ; komo iloko, pela no i hapaiia ai na ano keaka a pau i hiki mai ma Honolulu. Ma ka hoohalike ana, ua like me ke kii ma Honolulu. Eia ka haina malaila aoilike, o ke kii haawi aku i ke dala haawi mai kela i ke kii alaila pomaikai pu, aole like me keia, ua haawi aku kakou i ka hapalua a ua lawe pu aku i na kii. Auhea ka like ma kau hoohalike ana ? A heaha la hoi kou mea i hoahewa ole mai ai ia'u ma na mea a pau au i ike ai oe ma ka Helu 12, ne nui no kuu manao e hahai aku ia oe, aka ua kaohi ia mai au, e ka leo o ko kaua Kapena no ka nui loa o ka ukana e hooili aku nei. Eia hoi, e ka poe e lawe ana i ke kino o ko kakou pepa. Ke hooia aku nei no au i ka hana ia ana o keia, hana pili i ke keaka ma ka Halepule o Wailuku nei, ua hana io ia no. Aloha oe e Kapea, ke hoi nei ke keiki o Hale Rose, ke hea mai la ka lau o ke ko pua ole o Puuohala. NA W. P. KAMA, Wailuku, Maui.

Kanaka i mahuka a make.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— Ma ka la 30 o Aperila, ua mahuka aku kekahi kanaka ku-makahiki, o J. H. Henry o Kukuipahu, Kohala Akau, no ka makau i ka hana ino ia e kona Haku hana, aole haawi ia i ka mea kupono ; ma na kapa e hoohainu ia'i na holoholona, a koe iho ke koena wai, oia no ka wai e inu ai na kanaka ku-makahiki o keia haole, aole e loaa mai ka wai maikai. Nolaila paha kekahi mea e mahuka'i kanaka, a he mea e ae no paha kekahi.
            Ua mahuka aku no ua kanaka nei, oia hoi o Kealakai no Maui, a kepaia noho mai i Kohala Akau nei. Me kona hele auana ana ma ke pili o Kahu-a a me Kawaihae, a hoea mua'ku oia ma kekahi kauhale lawaia, a mahope i Kawaihae-kai, me kona manao paha, i na aole oia e loaa, i na ua kepa e holo i ke Okohola, ike e ia e Naala, kii ia mai a loaa ka palapala hopu ia J. H. Henery, oia ka Poaha, i ka Ia 4. Aole i ikeia'ku kona mai mamua, e holoholo wale ana no oia me kona ikaika, ma-o a maanei, a loaa ka palapala hopu i ka Ilamuku, o ke kena ia no ia ia Heau e hopu, laweia'ku la a ma ka ulukou o Onouli, malaila kahi i ku ai na lio o Naala, lalau Heau, o ka hoomaka koke mai la no ia o ka mai, puoho iluna me he kao la ; a oluolu iki, kau maluna o ka lio, aole hoi i hala ka hapalua mile, o ka lele no ia ilalo e luai ai, a oluolu no, ka ae no mahope o Naala, aole no i liuliu, lele no ilalo, pela no a kokoke i ke ao, puka ma Kokio, komo iloko o kauhale kamaaina, aole i liuliu, o ka make loa iho la no ia, haalele i ka la i ka mea mehana, a waiho ia kona kino kupapau ma ka lepo o Kapaliuka ; oia hoi ka la 5 o keia malama, ma ke kakahiaka o ua la i haalele mai ai o Kealakai i ka pumehana o ka la o ka Hooilo, a hele aku i ka aoao mau o ka honua ; me kona ano mai ole aku mamua, a o ka make no ia, waiho ana na iwi o kamahele i Kokio. Aka, he aloha no ko'u no kona ohana, malia eia no ke ola mai nei no kekahi o kona mau kini, ike ole ana i kona mau helehelena a me kona kino kupapau.
            Ina makamaka a pau o Kealakai, kaikuaana, kaikaina, &c., &c :— Aloha oukou. S. W. KANALU.
Kaipuhaa, Kohala Akau, Mei 17, 1865.

Auhea oe ? Ae !

                E KE KUOKOA ; ALOHA OE :— Ma ka inoa o ka mea nana keia Olelo hoolaha, " Hua kukui, hua kukui." A no ka ike ana iho a ko'u mau maka, a me ko lakou nei mau maka'e, aia malaila na kaomi pumehana, a me na umii kuloko o kona puu-wai, kahi i kau nui ai na anuu holookoa a ka makemake iloko ona.
            Nolaila keia ninau, " Auhea oe ? Ae." Ina nae he kuleana kona mokupuni e ae iloko o keia olelo hoolaha, alaila, penei ka'u olelo pane i ka mea nona keia olelo kauoha, " Hua kukui, hua kukui."
            Auhea oe e G * ? Olioli au i kau olelo hoolaha, no ka hua kukui, no ka mea, o ka apana kahi a'u e hoho nei. (Kona, Hawaii) He laau nui loa ia ma keia apana, e like me ka nui o ka ulu ana, pela e hui ai ka hua, a pela hoi e lawa'i ko'u makemake, a nui aku. Eia maanei o Keaukukuiula, a me Kukuialainamona, na kukui kaulana o keia apana o Kona nei. Aka, eia ka mea hoakaka, ua ikeia ma kou olelo hoolaha ke kumukuai o ke kukui, he $3.50, ma ka parela ke kuai ana ; eia ka mea kaulua iki, ua pinana'ku nei i Farani ka uku o ka moku $2.00 o na moku holo mau ma keia mau kai, e like me ka Emalaina, a me ka moku-mahu o kakou, a me Kilauea. Ina paha eha (4) wahi parela a ke kanaka hookahi, lilo aku la i ka uku moku, no ka holo ana'ku, no ka hoi ana mai $4.00, uku hoi na eke kukui ewalu a 12 paha i na he hapaha no ka eke hookahi, ua like me hookahi, ua like me $3.00, hui $7.00 ! A koe iho la ka pihipihi omau o ke koloka, ku ae no le-o ana maluna, o Kilaue, hoi ana i Hawaii, heaha iho la la kahi hoina ?
            A nolaila, i na o kela mau parela eha elima &c., i na he mau parela kope, alaila, he mea ole kela mau lilo i oleloia'e la maluna, no ka mea, i na oia ka nui o ke kope e loaa ana i ke kanaka hookahi ma Kona nei, " Heaha la ia ? he ala ku hau paha." Ma ka barela hookahi o ka'u eke, elua haneri paona a emi iki iho ; a i na he 20 keneta no ka paona kope hookahi, he like me $20.00 ! He $80.00 hoi no na barela eha.
            Nolaila i oleloia'i maluna, he mea ole kela mau lilo. A ina hoi e loaa'na i ke kanaka hookahi he umi barela hua-kukui, ehia wahi dala ? He $35.00 wale no wahi dala ! E aho no nae ia wahi loaa i na o na la mamua iho nei o na moku holo mau o kakou, he akakuu iki mai hoi paha na lilo, i na aohe olena ana, he hooluu wale no.
            Auhea oe e C * ? He wahi mea i koe a oki iho. Aole anei oe e oluolu, o oe no hoi ke naue mai i-o makou nei, a i ole e poloai no hoi i kou mau Hope a hoouna mai i-o makou nei i mea e lawa'i kou makemake ? A i na he mea oluolu ia ia oe, alaila, hookahi mea i koe, e kuahaua ae au ia lakou nei e haiia ke kukui a nui, he mau haneri barela, mai Keaukukuiula a hiki i Kaulanamauna, pela paha ea ?
            Ke nalu la no hoi paha la loko ou me ka i-ho, " Ka ? poho loa wau, nui ko'u lilo i ka uku moku, i ka mea, i na barela, &c," a pela pu kaua, i na iho o Hawaii-Loa, o Maui Puali, o Kauai-Poepoe, me na Ailana liilii iho i mokua e ke kai a kaawale e pilipili ole aku ana i ka mokupuni au e noho hakake ia iluna o Keolewa, e ake ana ka manao, ka haupu, ka lia e hiki i ou la me na wahi eke hua-kukui, 1, 2 paha wahi barela, aka, aole nae e hiki, ua alaiia mai e elua palahaku, o na wahi waa holoholo o kakou.
            O ko mea ia e nele ai, a nele pu hoi me makou i kahi dala. E aloha auanei ko Honolulu keiki. KONA.
Kona Hema, Hawaii, Mei 16, 1865.

Mai haawi i ka poe mai i na Kahuna Hoopunipuni.

                He pinepine kuu ike ana ma ka Nupepa i na manao o kekahi mau makamaka o Hawaii, Maui, Oahu, Kauai, Niihau. E olelo mai ana i ka hoopunipuni o kekahi mau Kahuna Hawaii ma ka lapaau ana i na mai.
            E na makamaka, mai noho no oukou a puni hou i ka hana a na Kahuna hoopunipuni, o pilikia hou no oukou. Eia ka'u mea kanalua; me ko oukou ike no hoi paha, he Kahuna hoopunipuni, haawi no oukou nana e lapau. Aia nae a make kekahi mau makamaka o kakou, no ka hawawa o ka lapaau ana, alaila, he puni ka wikiwiki e hoolaha ma ka Nupepa i ke kolohe o ua Kahuna la. Eia keia, ua manao paha oukou, aia a hoolaha ia ma ka Nupepa, alaila pau ka hoopunipuni o ua Kahuna la. Aole loa, no ka mea, ua maa ia poe i ka hoopunipuni ; o oe no ke hooluhiia'na i ka ma-ma i ka awa o ke Kahuna, o ko puaa no ke pau ana i ke kalua ia i mea kumupaa, a i mea aumakua, wahi a ke Kahuna. Nolaila, mai hele hou oukou ilaila e lapaau ai. E pono no ke ninau mua i ke ano o ka hana a ke Kahuna, a ina i maopopo he Kahuna ike i ka lapaau, alaila, e haawi i na makamaka mai o kakou aku i ka poe makaukau.
            Eia keia, i na i ikeia ua hana kekahi Kahuna ma ke ano hoomanamana a ano hoopunipuni no hoi, he mea pono loa no ke hoopii ia Kahuna imua o kekahi o na Aha Hookolokolo o keia Aupuni, e like me ke Kanawai e waiho nei.
            No ka mea, eia ma Oahu nei kekahi Kahuna i hana i ka mea hoopunipuni, a no kona hoopunipuni, ua hoopiia oia no kana mau haha hoopunipuni, a ke ai nei oia i ka hua o kana hana ana. He ono paha ? He awaawa paha ?
            No ka mea, o ka lehulehu wale o na Kahuna o keia ano e noho nei, oia kekahi kumu e kau-o hou aku nei i keia lahui e hoi hou ihope, a e nana i ke ano o na hana pegana kahiko.
            Nolaila, he pono ia kakou ke makaala i ka hana a keia poe kipi iwaena o ka wa awakea loa. O pilikia pinepine kakou a me ka hanauna hope e noho nei i keia manawa.
W. N. P.
Kulanakauhale Alii, Mei 17, 1865.

Ia Kalaaukumuole.

                L. Z. E. KALAAUKUMUOLE ; Aloha oe. Ke keiki o ka malu o ka ulu o Lele, e noho mai la i ka wela o ka la, a me ka makani he Aa. " Eia hoi au o ke keiki o ka ua kani lehua o Hilo, i hele wale a nohea i ka pehia e ka hau o ke kakahiaka.
            O ka mua, aole no ka makani mai e pa ana ma ka honua ka mea i ino ai, ma ka Hoike Honua o ka makahi ka mea e pono ai.
            2. Eia ke kala ana ma ia kuhihewa ou, aole no ka hooleiia o na mea ino, ka mea ia i ino ai a pilikia ai keia lahui, i kuu manao no ka uuku no o keia lahui, ke pau'la a nei ko Maleka, kahi i hanaia a nui, ua hele a kupai ka ua mea he kanaka. O ke kolu keia o kou kuhihewa. Pau ma Honolulu i ka hepela, no ka moku mai ia pilikia o ka lahui o kaua, aole no na Ili bipi Ili kao a me na mea like, i keia manawa no, aia no ke kaulai nei ka ili ma Ainahou i Honolulu, a eia ma kuu wahi e noho nei kekahi hale pepehi bipi, aole emi koke iho o na kanaka maanei ke piha kui loa mai nei i kanaka. Eia hoi ; i ke puhi ana i na pahu aila pilau ma kou kaona. Ua pono ia ina e make ana ma kahi i hanaia keia mea pilau. Aole anei, e make ana ma na wahi a pau ?
            Eia hoi keia kuhihewa ou no ka wai o Kapoulu, aole no ke kapa ka mea i pau ai o na kanaka i ka make. O ke kumu iho'la no ia i emi ai o ka lahui, i haiia ae la maluna, no ka uuku no o keia lahui, o ko'u kuhihewa keia ke manao nei au, o ka lahui Hawaii no o kaua kau i minamina ae nei, aole pela, o ka lahui no nae paha o Lahaina.
            He kakaikahi wale ka poe i make o ko kaua lahui no na mea ona. He make no iwaena o kanaka, a me na mea a pau i waiho ia mai e ke Akua. " Eia ka mea i koe ia oe, mai hana hou oe i keia, e noonoo mua kou lunamanao a pono, alaila hooili mai ma ke Kuokoa. Mai hoopiha wale i na kolamu i ka mea ku ole i ka makemake o ka lehulehu, ke hoopau nei ke ka-a-ka kumakahiki o Wailuku, ke pa mai la ka makani o Iao he Alopali. Me ke Kapena o ke Kuokoa ke aloha nui." O. H. KANUHA.
Halerose Wailuku, Mei 24, 1866.

Ke kuai ana i ka Palapala Hemolele ma Kohala.

                Ua kuaiia ka Palapala Hemolele ma Kohala i ka malama o Dekemaba, M. H. 1864, a hiki i ka malama o Aperila, M. H. 1865, he mea hou ia malaila, ua hanaia paha keia mea o ke kuai P. H. ma na wahi e ae o keia Pae Aina, aka, ma Kohala, akahi no a hana ia i ke Au ia KAMEHAMEHA V., a ua like ke kuai ana o ka Palapala Hemolele me ke kuai ana i na waiwai o keia ao, e like me ke kaumaha o na lio o Koolau mai i na pai-kalo, a me na hoki o Kona Hawaii i kaumaha i na eke kofe, a me na wahi e ae o keia Pae Aina. Pela ke kaumaha o ka lio o ko oukou makamaka i ka waiwai makamae o ko kakou Akua o.Iehova.
            Aole nae like loa ke kuai, he ano e iki no, o ke kuai ana i na waiwai o keia ao, he nui ka manao o ka lilo koke i ke dala, oluolu ka manao, mama na holoholona. Aole pela ke kuai ana o keia waiwai, eia ka mea nui, o ka hele i kela hale i keia hale e ike i ka noho ana o na hoahanau, a me ka poe mawaho, he mea nui loa ia, ke kuka ana, ka paipai ana, ka wehewehe ana ma ka Baibala, i lana mai ka manao, i lawe lakou i keia waiwai nui i loaa ke kukui o ko lakou mau wawae, malamalama hoi no ko lakou alanui e hiki aku ai i o Iesu la, a i ipu-kukui hoi no na uhane o ka poe hoomaloka.
            Auhea oukou e ka poe e makemake ana e hele e kuai i keia waiwai, mai lawe oukou i ka Baibala wale no, o koe anei kekahi.
            Penei oukou e lawe ai, i 20 Baibala, i 30 Kauoha Hou o na ano elua, 10 Ninauhelu, 14 Lila Kamalii, 30 Kumumua hou, a me kekahi mau mea e ae, pela ko makou makamaka, aole kanalua i ka iho ana i ka pali o Pololu, i na alu kahawai i ka uka lilo maulukua, aole wikiwiki i ka hoi i ka hale, hele no a moe, a moe, mai kanalua ka manao, mai emi ihope no ka makau i ka hoino ia mai, keakeaia mai e na enemi.
            Ke i mai nei o Paulo penei : " E lawe oukou i ka Mahiole o ke Ola, a me ka Pahikaua o ka Uhane, o ka olelo a ke Akua."
            E ala e ko'u mau hoa e lalau i keia hana nui, a e hele aku e ike i ka noho ana o kou mau hoahanau, ke ala'la paha lakou, ke hiamoe la paha. He mea holo loa keia o ke kuai Buke, nui na Buke i lilo, ala mai kekahi mau haole o Kohala, kuai i na buke no lakou, i kakauia kona inoa a me kona ohana iwaena o ka buke o ke ola, a i hoeuli hoi nana lakou e hookele mai a komo i ka hale o ke Akua. Me ka mahalo.
S. C. LUHIAU
Mei 29, 1865.

Pau kuhihewa i na Kahuna Hawaii.

                He wahine ka'u ua loohia ia e ka mai ma ka wawae, a mamuli o ia pilikia, ua kii aku au i na kahuna Hawaii, me kuu manao e loaa ana ke ola. Eia ka aole.
            Iloko o ka makahiki 1855, oia ka manawa i loohia'i o kuu wahine i ka eha, a mai ia manawa mai a hiki i ka makahiki 1864 ka waiho ana o kuu wahine iloko o na lima o na kahuna Hawaii, aole nae he ola i loaa mai ia manawa. A o ka nui o na kahuna i hana ai eiwa lakou, a ua pau lakou i ka haulehia iloko o ke kuhihewa a me ka hoopunipuni, a o ka nui o na dala i pau aku i ka lilo i keia poe kahuna palaualelo, he $700.00, aole o kana mai o ka ilihune i ka hao a keia poe makilo.
            A i ka makahiki 1864, i ka malama o Sepatemaba, ia manawa ka lilo ana ia Kauka Minuteole, a mai ia manawa mai a hiki i ka malama o Aperila, o ka makahiki 1865 ua ola kuu wahine, ewalu wale no malama, aole hoi he nui o ka lilo, ma kuu hoomaopopo ana he $10.00 wale no a keu ae ka mea i lilo ia Kauka Minuteole, nolaila, ke mahalo aku nei au iaia, a pela paha ka poe a pau ana i hana aku ai malaila. Ina he poe kekahi e waiho ana iloko o ka pilikia e like me ka'u wahine nei, e pono no lakou e kipa io Kauka Minuteole la, aole hoi e nui ka lilo. E hoomanawanui oe e ke Kilohana Pookela e hoopuka mai.
NA J. IOSIA.
Waimanalo, Kapalikoolau.

He olelo Paipai i ka poe i lawe i ka Nupepa Kuokoa.

                Nolaila, ke kokoke mai nei ka malama o Iune, oia ka hapalua o ka makahiki, a hiki mai ka malama o Iulai, oia no ka wa e hookaa mai i ke dala hookahi ($1.00.) I ka wa a ka Luna e hiki aku ai ilaila, e haawi mai no. I na o ka poe i koe aole i loaa ke Kuokoa e makemake ana e lawe e hookaa mua mai no ke dala.
            E na makamaka o na pali haliulua o Kailua, e na keiki puukani oia aina, e ala'e, e kahea mai, pii mai maua. E na hoa i ka lai o Kaneohe, a me na iwa i ka pali o Puukapu, mai hookapu i ka hale, e hookipa no, e na hoa i ke koa mokumoku o Heeia, e lulu lima i ko kakou aloha ia ia.
            Oiai ko kakou uea Teregarapa, e lohe ai kakou i ka make ana o Aberahama Linekona, Peresidena o Amerika Huipuia. Ke kapa nei kakou i ka nupepa he hoa kamailio, hoa lo-lii.
IOSIA MEEMANO. Kaneohe, Iune 5, 1865.

LAAU LAPAAU!

AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER, — Makawao, Maui. J. D. HAVEKOST. — Wailuku, Maui. C. H. WETMORE, — Hilo, Hawaii. J. W. SMITH, — Koloa. Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI.
Laau hoopau Naio me na Koe, A DR. JAYNE.
            HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a pela hoi na kanaka. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila ma ia mai e ae kekahi, e like me ka lepo pou, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
            O ka Laau no keia e pau ai ua mau mea ino nei.
            Eia hoi kekahi. O ka laau ka pono keia i ka pau pilikia i ka wela o ka houpo: i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino, i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na nea like.
            Penei no e inu ai i ka laau hoopaia Naio me na Koe.
            Ina no kamalii, e haawi aku i hookahi kupakolu o ka paua ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki eono, elua hapakolu o ka puna ka pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a mailaila aku a i ka na kanaka makua, e hanai i elua, a i ekolu paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ka o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono oe elima inu ani i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
            E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE   BALSAM.
            He laau maikai a oluolu hoi kela no ka Hi, ka Nahu, Nalulu. Wela o ka Houpo, Haoa, Huapailua wale, Luai, Luai moku. ono olo i ka ai, Nahu me ka awe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
            Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia hana.
            Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi hiki i ka iwakalua ka pono.
            Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a akaa a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
            A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku. (a like a like me ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha, elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
            I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua kumu kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau hua'ale Ola. a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i kumu e ka mea ino oloko, alaila e inu i keia laau hoopaa hi.
            Ina e luai ka mea mai, mahope o ka inu ana i ka Laau, a pau a i ka luaiia, e hanai hoi aku no e like me mamua; a pela no a pinepine, a oluolu hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
            Aohe a makou mea e noi aku ai i ka ka hui uku hookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na Laau Kunu a Kauka Jayne, i hoike aku ai i ke oia o na mea a pau i hoakakaia oa kana mau laau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hooia i ka mai KUNU, NAHU, a me ke ANU, a me na mai e ae no hoi he mai wale ; a o na mai Hukii no ho i ola nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou o ka poe i mai la.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-I?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU ? AOLE ANEI OU MAI KUNU? AOLE ANEI OU MAI NAENAE? AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma? AOLE ANEI OU KUNU KALILI? AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao?
            A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola o ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA.
MAI o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, iloko o ko kakou mau waihona ai.)
            He pono ke ai koke i ka laau a Huaale Ola a Kauka Jayne. he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe ae ke mai i nele ka makekemake i na laau hoonaha ; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko o kona kino ; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e inu hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka Huaale Ola a Dr. Jayne.
            Me ka hiki ke hoola'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai no hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookapuia, oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
            (Oia ka mai ono ole o ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowali pono ole ia hoi o ka ai iloko o ka puu moni ai.) O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka hooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua loihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke inu pu ia ka Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko a hoopau KAIO me na KOE A Kauka JAYNE, e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE, MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI, NA MAI WELA, KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI, KOKO INO,
MAI NALULU,
PAA O KA LEPO, MAI KUNA,
MAI WAHINE, a me ka MAI HOOPAILUA.
            Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai PUHA, ALAALA, KAOKAO, PUUPUU, PEHU, KUNAKUNA, Hanene, Lolo, na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kana LAAU HOOMAEMAE KOKO.
162-1y