Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 21, 25 May 1865 — Kumumanao. [ARTICLE]

Kumumanao.

O NA HUA A NA MAKUA I LULU AI, OIA KA NA KEIKI E OHI AI. He oiaio ka olelo, na hai e lulu, a na kekahi mea e hoi e ohi. Pela hoi na na makua i lulu, a na ke keiki hoi e ohi. Aka, mai kuhihewa mai nae oukou ; o ka hua a ka makua i lulu aku ai, oia no ka na keiki e ohi mai ai mahope. E like me ka hana ana a Kaululaau i ka poho-piapia, kanu no ka makua i ka ulu, huhuki aku no kela mahope. Huhu ka makua a hooleiia oia i Lanai, i kahi nui o ke akua ia wa, a nolaila, kona inoa o Kaululaau i ka poho-piapia. E like penei, i nā lulu aku na makua i ka hua palaoa ma ka mahinaai, aole e ohi mai ua mau keiki la ; ua hua la i luluia. Aole waihona kela hua iloko o ka lepo, a ulu, a pua, a hua, alaila ohi, o ka hua no nae ana e ohi ai, ua ano like loa me ka hua i kanuia i ka lepo. Nolaila, eia ka mea pohihihi a kakou e noonoo mai ai. "Aia la mahea ka mala kahi a na makua e lulu aku ai, i ka lakou mau hua?" Ma ka nana ana i na mea o keia ao, aole e kupu mai ka hua ke ole e kanuia ma kahi kupono. Ua ike paha oukou, ina lulu ke kanaka naaupo i ka hua kulina ma ke kai, heaha la kana e ohi mai ai? Aole, pela no na mea e ae a pau. Ua hana mai ke Akua i kela mea keia mea, a ua hoonoho ma kahi kupono, a ua waiho i na ia maloko o ke kai, i na manu e lele ko-haihai nei maluna o ka lewa, a i na kanaka ma ka aina, a me na mea kupu ma ka lepo. "Nolaila, aia la mahea ka mala kahi a na makua e lulu ai i ka lakou mau hua, a e ohi mai ai na keiki?" Aia no iloko o ka naau o na kamalii. He uuku ke kino o na kamalii, aka, he akea loa, a laula ka naau. a na makua e lulu ai, a koe okoa no ua mala la. A manao mai nei paha kekahi o oukou, "aole ia o ka mala, o na mala wale no, na mala kulina, na mala ko paha? Aole ia, no ka mea paha, aole na ke keiki wale no e ohi ka hua oia mau mala, na na mea a pau, na ke kane no, na ka wahine no, na ka haole, na ka aihue aloha ole paha. No ka mea, ua hai e lulu, a na hai hoi e ohi. Aka, ma

ke kumumanao, na ka makua e lulu, ana na keiki no e ohi, aolle na ka mea e ae. A pek hoi e oiaūrke kumuhana, ina he mala ; I maoii ? C7a maopopo paha ka mala kahf e lulu ai na makua i na hua, alaila, eia ka" kakou e noonoo hou mai ai. Heaha la i na hua a na makua e lulu aku ai ma keia l mahinaei. 1 . Naolelo. ika wa uuku oke | ieamalii, ua lulu no na makua i keia hua ma ka naau ona keillei, aohe makua i olelo ole ole aku i kana mau keiki. Ika makuahine ] e. honihoni ana, a e hookaawili ana i kana ' keiki, iulu aku no i keia hua. ina ua oleio | ole akn kekahi oia mau makua i ka lakou ; mau keiki, he mea hou ia, he mau makua ' leo paa ia, a he imau makua olelo ole paha. *No ka mea, i ka nana ana i na jnea i«o a | pau ma keia ao. Aia no ka moa makuahine e keukeu ana i na keiki, ka pueo hoi e ■ heuheu ana, ka pipi ai weuweu e uwo ana ; • ka lio e uhohu ana, na kao e alala ana, a i keia mau makua ka hoi, aohe leo, e hoaa ana. Ina. he maikai ka olelo a na makua e lulu aku ai ma ka naau o na keiki a iakou, alaila» he huu hoololhe, a maemae na hua a na,. keiki e ohi mai ai. Ua nui no na makua i kanu i na olelo pono, na oielo maemae ma' ka naau 'o na kainalii, a ua ulu no ia me'a, a ua hua no, ua oki no na keiki ina hua. O kekahi mau makua, ua lulu no i na olelo mo, olelo pelapeln, olelo haumia, olelo kuainuamu, olelo nuku, ma ka naau o ka lakou mau kejki, nui wale ia mea ma na aina a pau ma ka honua. A pela no ma Hawaii nei, a ua hiki wawe loa ka ulu ana a me ka hua ana a ohi no hoi na keiki mahope. Eia no hoi kekahi huaana makuae lulu ai. .2. Oka naaupo ame ka naauao. Ua lulu no kekahi mau makua i keia ma ka naau'o na keilei, ma na aina a pau, na Ainapuniole, a ine na mekupuni.o na moana. Ulu hiki wawe no hoi keia hua, a hua mai no hoi i ka naaupo. E aho ka puaa e haluku ana* i ke kio lepo, a me ka ilio e ai hou ana i kona luai, i ka pakela naaupo e ulu ana ma ka naau o na keiki a lakou, a ohi no hoi. Aole io no oka naauao, uliuli na lau, kuhe» la na lala, holuholu napenape i ka nui o na hua. Kiekie ko lakou naauao,a hohonu hoi ilalo i o Milu la». Kiei aku no ka na naauao ' i na mea o ka laiai, me he mea la ua kamaiHo pu me ke Akua, i ko lakou hoike ona mai ina mea oka lani. Ka pouli oka la,ka mahma, ke kaapuni ana o ka ia, na inahiōa, na hoku welowelo, a me na mea e ae. Nani io no ka naauao, hoike mai i ka hora e pouli ai ka la, ka mahina,*oia hele no a ma ua hoi-a la pouli, ia kakou ua pau ka Ia ike Akua. Hohouu io hoi ka naauao oua poe la, milimili lakou i na mea liilii e kolo ana, na iwi o nia holoholona i moe kahiko iioko ona lua hohonu. Kahi e ahu ana o ke gulā, ame ke dala a ke Akua i huna haālele ai i ka wa kahiko, aka, ua pau ia inau mea i ka imi ia e ka poe naauao, aole wahi i koe. Eia hoi kekahi hua a na makua e lQlu oi. 3. O kamwlowa ameka hoomawiauna. Ke kanu nei na makua i keia mau hua iloko o ka naau ona kamalii. Puipui na kumu, kikfwi loulou ke-au, a ke ohi nei na keiki r na hua a ka npolowaa me ka hoomaunauna ka palaka, ka nanea, ka lapuwale, ka noho wale, ka palaualelo, ka haowale, ka makilo, ka ilihune, ka puihikole e hele wale ana. O kekahi poe tnakua no nae ua lulu no i ka hauoli, i ka makaala ana ma ka naau oka lakou mau keiki. * Eia hoi kekahii hua a na makuae lulu ai : 4. Oka hewa ame ka pono. Ua lulu hoi | na niakua i ka hewa ma ka mala makamae a ke Akua i ma'kemake nui ai, ana i olelo 1 mai ai: 4< E haawi inai i kou naau ia'u." Ua ike no |ia makua i ka hewa he hua awaHialoa. Oiaka hua awahia ona hua a pau ' ma keia ao, a ma kela ao no hoi, lulu no nae na makua i ua hua ia, ma ka naau o na kamahi, a he hua hikiwawe loa no hoi ia ke kanu aku. I ka minute e kanu aku ai, o ka minute j no ia e ulu ai. Aole peU na hua eae a pau ma keia ao, j kela hua wale no, aka, aolei pau loa na makua i ka lulu i ka hewa ma ka naau o na keiki, ua lulu no kekahi poe i ka pono ma ka naau, he lohi nae ka ulu ana, he pilikia, nui nn mea keakea, a pomaikai ka ulu, aka, hua no nae a ohi no hoi na keiki,i ka hua-niaikai. Aoleanei pela na makua haipule io i lee Akkua i Minamina i na uhane ona keiki, pela no! Pela io!! Pela maolii!!! Ua maopopo aku la ia oukou na hua a na makua e lulu ai. Na olelo, ka naaupo, ka naauao, ka molowa, ka hoomaunauna, ka pono ame ka hewa. Aka, ika lulu ana o na makua i keia. mau hua, a ulu, a pua, &: hiia, oke aha koe ? " O ke ano ona hua a na keiki e ohi ma.i ai ? " E(u& wale no ano nui on& hua a nil keilei e ohimaiai, ka poino, ai ole ia, oka pomaikai. Ona makua i lulu i na hua ino ma ka naau o na kamalii e ohi mai auanei ka lakou mau keiki i ka popilikia mahope, e nuku ana } e kuamuamu aua» e kolohe aaii, a e. kanu a&a ua keiki i ka make maluna o ko lakou mau kino iho, a emoole ua loaa i na mai ino, palupalo na kino, palaho, punpuu, a make ihō la. we! aloha ino, ka hua ka keia ana keiki e ohi ai, noloko mai o ka hewa a na makua e lulu ai. Poino m kino, poino hoi na uhane. Ao na makua i lulu i na hua uiaikai, e ohi np k .n&j(£lgti maileni, k&olooiu, ka

hoolohe i na makua, ke aloha, ka waiwai, ka hanohāao, ka pomaikai ma kela ao, li]o i mau keiki no ka malamalama. Noho pu me na Anela Hemolele, me ka Haku lesu Kristo. E like me ke ano ona hua a- na makua e luiu ai, ina he maikai ; ai ole ia o ka poino, pela no ke ano o na hua a na keiki e ohi mai ai. Ena n\akua, e lulu oukou i na hua ma ko oukou mahinaai, a e ohi no na keiki a oukou. - Na'u na Hapuu.