Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 17, 27 ʻApelila 1865 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa.

Na La Weliweli he Umi.
KA MAKE ANA O KEKAHI MOKU AMERIKA MA KA MOANA I HOLO AKU MAI KAPALAKIKO A I ENELANI.

                I ka makahiki 1861, he 30 ka nui o na moku i piha i ka huita i holo aku i Enelani mai Kaliponia aku. Ua waiwai no hoi ia Aupuni i ka ohi nui i ka loaa o ka lakou mau mea i kanu ai, a o kekahi kumu no hoi ia e paa mau ai ka poe kalepa i ka hana ma ka hoouna ana aku i ua mau waiwai la ma na moku i na wahi a pau o ka honua nei. Owau, he wahine, ka mea e hai aku ana i ka oiaio o ka moolelo o na la weliweli he umi o ko'u ola ana. Ua makemake au e holo i Enelani ia manawa me ka'u keiki kamakahi, he wahi kaikamahine uuku nona na makahiki eha. No ka maikai ole o ko'u ola, nolaila, ua manao iho au o ka holo ana ma kahi loihi maluna o ka moku pea ko'u mea e oluolu ai mamua o ko'u holo ana maluna o na moku mahu i huikau i na ohua e holo ana mawaena o Kapalakiko a me Nu Ioka, ma ke ala o Panama. Pela au i lilo ai i eepakeke maluna o ka moku Davida Balaunu e holo ana i Livapula, oia kekahi moku Amerika, i kaulana no ka nui, no ka maemae, a me ka nani o kahi o na ohua e noho ai. O ko'u hoa eepakeke e hiki ai ia'u ke hoike aku, he wahine mai Kolumebia, Beritania mai, he wahine na kekahi Aliikoa (Major) ma ka Pualikoa Beritania. Ua holo pu mai meia kana mau keiki liilii elua me kekahi kauwa wahine. Ua ike no au i keia wahine i na la i kaahope aku ma ka Mokupuni o Wanekouwa ; a pela ia i lilo ai i hoa'loha no'u.
            Ma ka la 11 o Okatoba, makahiki 1861, ua holo aku ka moku haaheo mai ke awa hoolailai aku o Kapalakiko me na tausani tona huita elua. E ku ana na hoa'loha ma na uapo ; aka, ua hala aku no waimaka maewaewa. E poha ana ka la e like me kona mea mau ma Kaliponi a hiki i ka manawa i uiuiki mai ai ke kai, na pohaku, a me ke kulanakauhale holookoa me ka malamalama o ka la. Hookahi wale no a'u nana loihi ana i hope i ka home oluolu a'u i noho iho ai i na makahiki eono, ka home hoi a ke kaohi mai ai hoi e noho ; a mahope iho, o ke kai wale no ka'u mea e nana ai, ka mea hoi nana i hookaawale mai ia'u mai na hoalauna mai me ke kulu o ko'u mau waimaka.
            Ua ike no ko'u poe hoaloha i ko'u holo ana maluna o ka moku i manaoia he moku paa ; a ua kohoia no hoi e na mea a pau oia ko makou moku nana e hoihoi i ko makou home no ka maikai o ka nanaina. Ua ike no nae kekahi poe kanaka ma Kapalakiko i ke ano nawaliwali o ka moku, aohe no he kupono o ua moku la me ka hilinaiia aku hoi o ke ola o na wahine kokua ole ia, aka, aole nae lakou i hai mai i kekahi olelo e wanana mai ana ia makou aohe make holo, e make auanei oukou. Komo mai la nae ka manao hopohopo iloko o'u a me ko'u hoa eepakeke i ka hala ana aku o na la elua no ke koho ana o maua i ka moku pea, ua like ia me he mea la he home no maua no na malama ekolu. Ua pilikia loa maua, a ua like maua me na kaikamahine e hele ana i ke kula ka hoomanao i na mea o ka la maluna o ka apana pepa, a hauoli aela no ia mea ma ka po no ka hala ana aku o ia la. Hookahi paha o makou pule ma ka moana, nana iho la makou i ka moku, ua liu, he wahi mea iki wale no nae, ua kapili ia iho no e ke Kapena a paa. Wehewehe mai la no hoi ke kapena i kona manao, nolaila, aole makou i makau, aole no hoi makou i noonoo iki o kahi liu uuku, he wanana ia no ka poino nui e ili mai ana. Ua ku pinepine ka moku no keia wahi liu uuku ; ina makou e ninaninau aku, o ka olelo ia mai la noia, aohe kumu o ka makau ana, a mai makau no hoi oukou. No ka mea, ina aole keia ku pinepine ana, aole e nele ka holo o ka moku ; he makani maikai, a ua manao no hoi ke kapena e holo hikiwawe ana ua moku la. Kaalo ae makou i ka Lae Hao i kekahi la kalaelae maikai o ke kau, a ua lele mau mai na manu kuhukuku, a he mea olioli loa ia i na keiki. Ia manawa, loaa i ka Hulipahu kekahi manu Kaupu i mea paani na na wahine me na keiki, aka no ka hoomanao ana ae o ke kapena i na hana hoomanamana o ka manawa kahiko, nolaila, ua kiola aku ia i ua manu la iloko o ke kai ; a komo iho la hoi ka manao inaina iloko o ka hulipahu no kona mahaoi. Hala mai la ia makou na kahakai o Berazila ; a ua kokoke loa mkou i Perenamabuco, he ike aku no makou i na kukui i ka a mai iloko o na hale, a lohe aku no hoi makou i ke kani mai o na ohe a ka poe hookani pila. Ilaila kahi i hai mai ai o ke kapena o ka aina hope ia a makou e ike aku ai mamua o ka hoea ana mai o na kahakai haahaa o Irelani.
            Ma ka po o ka la 4 o Ianuari, makahiki 1862, o ke 86 ia o na la o ko makou holo ana, a he 10 la i koe, ku makou i Enelani, pela ko makou manao. E hiamoe ana na keiki a makou ma kahi moe, a e kiai ana hoi makou iluna o ka oneki no ka wa pokole i na ale kupikipiki-o o ka moana, no ka mea, ua poluluhi mai ka lani, a ua hoi mai no hoi na luina e loaa ana makou i ka ino. Aole i liuliu ko makou noho ana iho iloko o ko makou mau rumi, hanau mai la kekahi wahi hoike, na kekahi o na ohua. Ua hana aku mako i ka makuahine i na mea hiki ia makou ke hana, aka, no ke kahuna lapaau ole oluna o ka moku, a no ka uwe mai hoi o kekahi poe keiki, ua pa-ia loa na pepeiao o makou. O ka makani kekahi i hoomahuahu loa mai i kona ikaika, ua hooluliluli ino loa ia ka moku a hiki ole ia makou ke ku iluna. Ua hoi aku makou e moe me ka makau i ka halulu mai o ke kai, a me ka hoomanao hoi i na pilikia o ka wahine hanau keiki. O ka hiamoe ana iho noia o ka'u wahi kamakahi, a mahope o kuu nana loihi ana iaia, waiho aku la au ia'u iho iluna o kahi moe, a hiamoe iho la me ka lealea ole. Ua hoomanao no au i kekahi ala ana ae, a no kona ike ana aku i ke kapena e hele wikiwiki ae ana me na palapala holomoku ma ka lima, ninau mai la ia ia'u. " E mama ! heaha kela mea nakeke ?" He oiaio, o ka nakeke ma ka oneki ua pa-ia loa makou, no ka mea, e ulupa ana ka makani i ka moku, aka, ua pauhia loaia ke keiki e ka hiamoe, a owau hoi aohe o'u hiamoe pono; ia wa no i lohe ai au i kekahi leo i pa-e mai, me ke kahea mai i kuu inoa. O ko'u ala koke ae la noia, a ike aku la au i kuu hoalauna wahine e ku haalulu ana ma ko'u ipuka, ua keokeo loa kona mau papalina, a ma kuu nana ana aku no hoi ua komo io no ka weliweli iloko o kona mau maka, a pela no hoi au, ua haalulu ko'u mau niho, a ninau aku la au iaia, " heaha keia ? Pane mai la ia, " auwe, ke iho nei kakou ilalo." " E piho ana ka moku !"
            Ia manawa hu mai la ke aloha o ke kane, o ka makuahine, o na kaikunane, me na kaikaina, a he mea hiki ole ia'u ke wehewehe aku i ko'u ano kaumaha. O ka'u keiki, oia hoi ka'u keiki kamakahi e moe ana noia ma ko'u aoao. Ua kulou iho au a honi iho iaia, no ka mea, ua komo mai ka manao iloko o'u aohe ola i koe, a no ke kaa ana kekahi iwaho o ka moana lilo, aole no e ole ko makou aleia e ka moana kuhoho. Ke hiamoe la no ke keiki, a hawanawana aku la au iaia. Aole e hiki ia'u ke ku ae iluna, no ka mea, e luli ino ana ka moku; a i na manawa a pau e hookui mau mai ana na ale kawahawaha i ka aoao o ka moku, a oia kona mea e haalulu ai. Ia manawa, ua hele aku ua hoalauna nei o'u me kana mau keiki liilii iloko o ka rumi o ke kapena ; a ia wa no hoi au i hoala iho ai i ka'u keiki. Hookomo koke iho la au iaia i kona lole, a pela no hoi au, a holo aku la au e huipu me ko'u hoalauna. O na wahi liu uuku nei i ikeia ai mamua, ua lilo ae ia he mea nui, a ua komo nui mai ke kai. Ua noho malie makou, a hiki i ka wehe ana ae o ke alaula o ke ao me ko makou haalulu no nae, no ka mea, ua manao iho ke kapena ma ka pauma ana i ka liu me na pauma ekolu, a me ka hoolei ana aku i kekahi mau ukana kaumaha ka mea e pakele ai ka moku.
            I ka wanaao, hopu aku la au i kuu wahi kaikamahine ma ka lima, a pii aku la maua iluna o ka oneki. Ua emi iki iho nae ka ikaika o ka makani, aka, e mau ana no nae ke awahua o ke kai, me he mea la, o ka o-hu ana'e a na ale nui e hoomaewa mai ana i ka nawaliwali o makou. Ua ala na luina ia po a ao, e pauma ana hoi kahi poe me ka hooki ole, me ka himeni i na mele hihiu e ka au ana o ke kai i malama ai lakou i ka manawa o ka pauma ana ; o kekahi poe hoi, e kiola ana i ka ukana iloko o ke kai, he mau haneri tona huita paha kai kiolaia i mea e mama ae ai ka moku. O keia mea ka'u i manao iho, o ko makou poino io ia. E au wale ana no au i-o a ianei, aole hiki ia'u ke noho i kahi hookahi a hiki i ka manawa a ke Kapena i kii mai ai ia makou e iho ilalo i ka rumi ona i loaa'i ka makou ai, me kona olelo mai, " He mea hiki ole ke hoopakele i ka moku," a o ka manawa kupono ia ia makou e lawe ai i ko makou wahi lole me ka ai. Ua hoomanao iho no au i ka hiki ole ke ai i ka berena, aka, ua ai iho no ka makou poe keiki me ka olioli. Ua hoolakoia mai no hoi makou e ke Kapena i na eke i hanaia noloko mai o ka Bea, me ke kauoha mai ona e lawe makou i na lole pumehana. O ko'u mau waiwai mae wale o keia ao, ua waiho no au iluna o ka moku, oia hoi na kii o na hoa'loha a'u e ike hou ole aku ai ; a o ko'u mau dala, aole au i minamina. Me ka pihoihoi, uhao iho la au i na kakini iloko o ko'u eke, a me na kihei mehana elua. Maluna o kekahi pahu, ua ike aku au i kekahi wahi puolo uuku i haawiia mai ia'u e kekahi wahine ma Kaliponia, no kona makuahine e noho ana ma Liwapula. Ho-o iho la no au ia mea iloko o kuu eke, a loaa aku no i ka mea nona ua waiwai la. O ko'u komo iho la noia i na lole a'u i hapuku mai ai me ka lole o ka'u wahi keiki, no ka mea, ua komo mai ka manao ia'u no na po anu e hiki mai ana ; aka, ua hoehaia mai ko'u manao i ko'u nana ana'ku i ka'u keiki kamakahi, ka mea hoi a na makani kuhuluku i pa ole ai ma kona mau papalina, ke kii hoomana a kona mau makua, i ka hookauia'ku iluna o kekahi wahi waapa nawaliwali, a holo aku i ka moana laula. Pule ae la au i ke Akua nona, me ka manao kaumaha, me ke kulu iho o ko'u mau waimaka a'u i ike pinepine ole ai mamua ; a mahope iho, kokolo mai la ka makani kolonahe o ka make, a na ia mea au i hoopoluluhi mai.
Aole i pau.

            E Halawai ana ke Kula Holomoku ma ka Halekula ma Kaumakapili, i ka hora 4 o ke ahiahi, ma ke kauoha a na Komite.

Ka Nupepa Kuokoa.
HONOLULU, APERILA 27, 1865.

Ke Au o Kakou.

                Ke noho nei na aupuni malamalama o ko ke ao nei iloko o ke au nani ano e, i ike ole ia kona lua mai ka hookumu ia ana o ka honua a hiki i keia wa. Ano e na mea e hanaia nei ma na aupuni o ke ao. Ano e hoi ka hikiwawe o na hana o keia au. O na mea i hookoia ma ka hooikaika loihi ana i loa ka hana ana. O na hana i komo iloko o na makahiki mamua, ua pau i ka hookoia iloko o na la a me na mahina wale no i keia wa. He au holo o ka hana keia. Hikiwawe na hana nui. Holokiki ka malamalama. Emoole ka lohe ia ana o na mea hou. Me he mea la, ua huiia na welelau o ka honua. He au naauao no hoi keia. Ua hala na au pouli. I ka wa kahiko aole kuleana o ka lehulehu iloko o nei mea he naauao. Ua paa ka puka e komo ai lakou iloko o ka noho ka wa kahiko, ma keia au ua hikiwawe ana ike. A o ka pono o ka ike, ua haawiia i ka hapa uuku wale no o na kanaka. Aka, i keia wa ke hoopau ia nei ia pilikia. Ke weheia nei na ipuka o ka naauao no na mea a pau. Me he aupuni kuokoa la ka haawina noonoo o kela a me keia o na kanaka a pau. He kuleana ponoi, a he kuleana paa loa ko ke kanaka iloko o kona ike iho. Nona ponoi kona lolo, a oia wale no ka mea mana i ka hooponopono maluna o kona noonoo. He kuleana hemo ole ko kela kanaka keia kanaka iloko ona iho. Hiki iaia ke noonoo, ke imi hoi ma kela mea keia mea e like me kona manao kuokoa. O na aupuni malamalama ka i ike ae i keia kuleana o ke kanaka. Nolaila, ua wehe ae ia mau aupuni i na mea e alai ana i ka lehulehu ma ko lakou imi ana i ka naauao. Ua hoolako ia na makaainana o ia mau aupuni me na kula, ua hoakeaia na alanui e pii ai na makaainana a noho iloko o ko ke kanaka kuleana pookela ma keia honua, oia ka noho ana naauao.
            Eia hoi kekahi ano o ko kakou au; he au noho kauwa kuapaa ole, he au noho kuokoa, a noho hooluhi ole ia no kela kanaka keia kanaka. Ua pau ka noho hooluhiia. No ka wa naaupo ka hooluhi wale i ke kanaka. Aole kohu ka noho kuapaa me ka noho ana malamalama. E like me ka hiki ole i ka aila me ka wai ke hoohuiia, pela i hiki ole ai ka noho ana kauwa kuapaa ke hoohui me ka noho ana naauao. E like me ka hiki ole o ka pauda ke noho malie ke hookui aku ke ahi meia, pela i hiki ole ai i na lehulehu kanaka ke noho malie, ke hookui pu iwaena o lakou ka manao hooluhi a hookaumaha wale me na manao malamalama a naauao o keia au o ka honua. No ka hookui ana o ia mau aoao elua, oia hoi ka makemake e hookaumaha kumu ole ma kekahi aoao me ka makemake e noho lanakila a kuokoa ma kekahi aoao, nolaila i lilo ai ke Aupuni o Amerika Hui i kahua kaua weliweli no na makahiki eha i hala ae nei. Aka, ua lanakila ka aoao o ka pono o ka lehulehu. Ua pio ka aoao o ka poe e olelo ana, " aole i hanaia na kanaka a pau ma ke ano like," a e noho kuapaa ole hoi. Ua hana io maoli ia na kanaka a pau ma ke ano like. Hookahi koko, hookahi io. Hookahi kuleana nui ko na lahui a pau o ka honua. Na ili keokeo me na ili ulaula me na ili eleele, hookahi lakou a pau. Aole e ikeia ka ili ma keia hope he hewa no ke kanaka ; aole e nanaia ko ke kanaka kii me na ano o waho. Aka, o ke KANAKA ka mea e ike ia, a o ke ano kanaka, me na pono lawa like no na kanaka a pau. Ke hoomaka nei na lahui o ke ao e ike i keia mea, a ke hoomakaukau nei na lahui aina noho pio no ke ola. Ke ike nei na aupuni aloha kanaka i keia me ka mahalo. Ke ike nei no hoi na aupuni hookaumaha wale me ka weliweli a me ka makau. Ua kokoke ko lakou manawa.
            Oia iho la kekahi mau ano o keia au a kakou e noho nei. He mea pono ia kakou me ko kakou aupuni ke nana i keia mau mea. E nana ke aupuni i na aouli o keia au, oiai ua heluia kakou me na aupuni naauao. E hele ana anei kakou ma ke alanui hookahi me lakou ? E emi ana anei kakou i hope ? Pehea na kula a kakou ? Pehea na kula haole o Honolulu nei, i hoopau waleia iho nei na kumu ? Pehea o Lahainaluna e noho nei me ka lawa pono ole i na kumu e hiki ai kona mau hana. Pehea na hana kuloko a pau a kakou e pili ana i ke aupuni ? PEHEA ? PEHEA ?
            He pono i ke aupuni e nana i na hoailona o ka manawa, a e hana me ka naauao. E hele imua, aole e hoi i hope. Ina e ike lea ke aupuni i na hoailona o keia au, a ina oia e hahai ma ke kuhikuhi ana o ia mau hoailona ; alaila, e loaa ana ia kakou na pono nui o keia hope aku. Aka, ina e emi ke aupuni i hope, ina hana kekee, ina hoopilimeaai, ina hoopio i ka malamalama. Ina kokua mamuli o kekahi hapa wale no o na kanaka, a hana paewaewa i kekahi hapa ; alaila, e auhulihia auanei oia ilalo, aohe mea e ole ai. O ka haawina like no ia o na aupuni hana paewaewa, a e hoopiha ia ana ko lakou mau hakahaka e na aupuni maikai. Na ke Akua e hoopakele ia Hawaii ia hope ino.

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

                AHAAINA ALII.— I ka hora eono o ke ahiahi o ka Poakolu la 26, ua haawi ae ka Moi i Ahaaina ma ka Pa Alii Iolani i mea hooluolu puuwai no ka Moi Wahine Ema, mamua iho o kona au ana aku i na moana uliuli lipolipo.

            KEOLA O KE KAMA ALII WAHINE.— Ua maikai maoli kona ola i keia mau la, akahi no ko makou ike ana aku iaia e naue ae ana i ka pule i keia Sabati ae nei, he mea hauoli nui no hoi ia no kakou, no ka mea, ina la ae nei mamua ua hookaumahaia mai na puuwai o kakou no kona pilikia i ka mai, a ano la e hauoli pu kakou.
            E hoike ana ke Kula Nui o Lahainaluna Poalua, la elua o Mei. Elua la hoike, Poalua me ka Poakolu, a i ka Poaha e hoopau ia na hana pili hoike ma ka haiolelo ana o na haumana ma Lahainaluna. He oluolu ia na mea a pau ke hele aku.

            NA KAOMI PUMEHANA O KE ALOHA.— I ka Poakolu iho nei, ua naue mai o Mika Kakai ma ko makou keena, me kekahi palapala e hoike ana i ke aloha pumehana o na haole Amerika i ke Kapena o ka manuwa Rukini i kakau inoaia e lakou, no kona haawi lokomaikai ana mai i na pu kuniahi eha.

            LUNA HOOPONOPONO O KA NUPEPA KUOKOA.— Ua hoi mai nei o L. H. Gulika ka Lunahoopuka o ke Kuokoa, ko makou Kapena mai Kauai mai, maluna mai o ka moku mahu Ane Laulia, a e hoomaka hou ana no ia ma kana hana e like me mamua.

            MOKU ILI.— Ua poloaiia mai makou e W. L. Haawi o Puna, Hawaii, i ka ili ana o ka moku kialua Kanukuokamanu o Poonahoahoa ma ia wahi. Ua pakele ke ola o na kanaka, a o ka ukana ka mea i aleia'ku e ka moana.

            MAU KEIKI HAKAKA.— I ke awakea o ka Poalua iho nei ua inu kekahi keiki i ka rama a ona, a ua kii hoomano aku i kekahi o kona mau hoalauna e hakaka, aka, ua loaa mai no ka hua o kana hana maewaewa ana iaia iho ; ua eha ia i kona hoa hakaka. Makai o ka hale kuai bipi o Kimo Pelekane ma, ko laua wahi i hakaka ai, he mau wahi omao huakole laua no ka uapo.

            HOOHALIKELIKE NA LOLE KOMO :— O ka mea nui iwaena o na wahine o kakou nei, mai ka poe opiopio a ke kolopupu, mai ka poe ui a ke unu, o ka hoohalikelike i na lole, a i na papale a me kekahi mau mea e ae. Hookano no hoi; pau ka lihi hoihoi i ka lei melekule, o ka lei pikake ka lai o kela manawa.

            KANAKA PEPE I KA PAHU :— I ka Poaha aku nei o kela pule, ua kaaia kekahi kanaka hana e ka pahu ma ka Hale Hana Pahu o Lewis a me Norton, a ua lawe koke ia no nae i kahi o ke Kauka.

            KE MAHI NEI I KA PULUPULU.— Ua hoomaka iho nei keia mau kanaka e mahi Pulupulu ma Weha Hamakua Hawaii, o Kapuni me Napiha, o ka Helu 1, o ke " Si Ailana." na Wini mai ka laua anoano e kanu nei, ke eku nei ka ihu o na o-o ilalo i ka lepo no na eka eha paha a oi ae, a i pono ka hana ana, me ka pilikia ole, ea ! E kuupau aku no na eka he 50 paha a oi ae, ke ala mai nei o Hawaii o Keawe.

            KII MANU I LAWE KOLOHEIA.— I ka po o ka Poakolu o kela pule aku nei, ua lawe koloheia ke kii manu e kau ana ma ka puka o ka pa o ke Kuhina noho o Amerika e kekahi mau " pikimana" o ka moku kaua Beritania. Ua loaa no nae; ua hoihoi ia mai no. Ina paha he poe kanaka makua ka poe nana i kolohe menei ua okalakala ke poohina o Amerika, alaila, ike ia aku na keikikane o laua.

            NUPEPA HOU.— I ka Poakahi iho nei, oia ka la 24 ua hoopukaia mai ka Nupepa Hou a ke Aupuni ma ka olelo Hawaii, e like me ka makou mea i hai mua aku ai. Ke manaolana nei makou e nui ana no ka poe lawe i kona kino, oiai he nupepa maikai no, a ua like no hoi ka uku me ko ke Kuokoa nei. O kekahi hoa kaana o makou i luana like iho ai iloko o ke keena hookahi, ua wehe mai ia i ka makou pili a eia oia ke hoolai nei ma ke keena o ua Nupepa Aupuni la, a hoomanao ae la makou, kona mau hoa o ka iu o ka la i kekahi olelo kaulana ana, "haalele i Puna na hoa'loha."

            MAU WAHINE HEIHEI LIO :— I ka Poalua iho nei ua hoolilo iho kekahi mau wahine ia laua iho i mau kane, ma ke komo ana i ka lole kane a kau maluna o na lio, a hoomaka aku laua i ka heihei ma Kula o Kahua iwaena o na puulu kanaka e uwalo ana. I ka manawa i heihei ai, ua puka mai kekahi lio, a i ke kokoke ana e hiki i ka pahu hopu, kuia kekahi lio me ka ilio oia ka lio holo, a hina iho la ua lio la ilalo me ka hoholo aku o ka wahine imua, elua paha anana ke kaawale mai ka lio aku. Ia manawa holo mai ka lio hope a puka ia, oiai e waiho ana kona kokoolua ilalo. Akahi no makou a ike i ka hooliloia o ua wahine o lakou na keiki heihei, he mea hou keia ma Hawaii nei, he mea hilahila loa nae. E noonoo oukou e ka poe o ka aoao palupalu, mai hana e like me keia mau wahine.

            LA OLIOLI NO KA POE AMERIKA.— I ka Poalua iho nei, ua olioli iho ka poe Amerika e noho nei ma Honolulu i ka lanakila mau o na koa Aupuni maluna o na kipi, a no ke pio ana kekahi o na kulanakauhale alii o ka aoao Hema. Ua ki iho na haole Amerika i na pu he haneri. No ka manuwa Rukini mai na pu kuniahi eha. I ke awakea ke ki ana, a i ke ahiahi ki hou. Ua welo iho na hae a po ia la, me he mea la, ua komo pu na keiki Amerika e noho nei maanei iloko o ka pilikia hookahi o ko lakou mau hoahanau e noho mai nei i ke aiwaiwa.

            HANA USO OLE.— I ke kakahiaka o ka Poakahi la 24 ae nei, aia hoi elua mau wahine e kau ana ma ka lio hookahi, e holo ana ma ke alanui Kalepa, e kuupau ana kihikihi i ke aheahe makani waiopua. E ! hookahi mea hilu o ka holo wale no aole wahi pau, o kahi wahine o laua e moe aku ana imua e pupue ai, a o kahi hoi e hilala aku ana i hope e upai ai na wawae, a o na wahi lauoho e puehu hele ana i ka makani, a o kahi lio ka'u aloha aku e holo nakunaku ana me ka u-u, he mau wahi iwa no, ina e malama ia na rula o ka poe maikai aole ka puana wale, me he poe hupo loa ala. Ia oukou ka leo aloha e na Iwa o ke Kaona nei, mai hoohalike ae me lauala ka hana uso ole.

            MOKUHAO NUI.— Eia ma ke awa o Honolulu nei kekahi mokuhao nui mai Kapalakiko mai a e holo loa aku ana oia ma Honokaona ma Kina. He poe pake ka poe ohua ; e hoi nui ana i Kina no ka nui o ka auhau o lakou ma Kapalakiko. O na wahine ka mea hilu loa, nohenohea lua na papalina i ka noke hala ole a na kukuna wela o ka la o ko kakou one hanau. Ua holo aku nei ua moku la i ka Poakolu iho nei, me ko kakou makamaka aloha o ua la wela o ka makalii, a me na po anu o ka hooilo, oia hoi o Kauka Hilibarani. I holo aku nei ia i Kina e hooponopono ai no ka mai pake mamuli o ke kauoha o keia Aupuni ; me ka lawe mai i mau pake hana no na mala ko ma Hawaii nei, e like me ka mea i hooholoia i ka Aha kau Kanawai iho nei.

            MAKAIKAI I NA MOKU MANUWA :— I ka auina la o ka la 16 iho nei o Aperila, ua holo aku kekahi elele o makou iluna o na moku manuwa e ku nei ma ko kakou awa. Ua holo mua aku ia iluna o ka moku Rukini, a ua hookipaia no ia e like me ka hookipaia ana o ka poe hanohano. Ua kuhikuhiia no ia i na rumi liilii, me ka haawi mai iaia o na'lii o ka moku Rukini i ko kakou aloha pumehana, a o ka mea hilu loa oia ko lakou haawi ana mai i ko lakou waapa no ka holo ana aku iluna o ka moku kaua Beritania. Ua holo aku no ia iluna o ka moku Beritania, a ua hookipaia no ia e like me ka hookipaia ana ona e na'lii o ka moku Rukini a ua hoikeia mai no hoi iaia ka rumi hookipa, ka rumi ukana, a me ka rumi moe i hookaawaleia no ko kakou Moi Wahine e holo aku ai, me ke koa kiai e ku ana ma ka ipuka o kona rumi.

Mai ka Aha Hookolokolo Mai.
KE KAU O APERILA 1865 o KA AHA KIEKIE.

                Ma ka la 3 o keia mahina, oia hoi ka Monede mua, ua hoomaka ka noho ana o ka Aha Hookolokolo Kiekie o ke Aupuni, ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu. A eia iho ka papa hoike o na hihia i hanaia imua o ia Aha.

KE ALII KUE IA KEKAPA (k.)

                Hoopiiia no ka aihue. Ua hookolokoloia imua o ke Jure, a ma ka noonoo maikai o ka poe Jure ua hookuuia. Aka, i ka manao a kekahi poe e noho makaikai ana, aole i kupono ka hooholo ana a na Jure me ka olelo a na hoike. Ma ke akamai o na Loio me ka maliu pu ana o ke Jure ua hookuuia. Komoikeehuehu, Kanihina me Kamikana ma ka aoao Pale, a o ka Loio Kuhina me ka aoao o ke Alii.

KE ALII KUE IA KALAAU (k.)

                Hoopiiia no ka imi loaa ma ka hoopunipuni. O ke ano o keia hihia, he hihia ano ino maoli, oia hoi ka hoopunipuni ana o Kalaau, he hiki ia ia ke hoola i kekahi kaikamahine makapo, ma ke kau ana i ke dala maluna a malalo o ka mai, a me kekahi mea hana hoopunipuni e ae he nui wale, kupono ole ke hoopuka ia maanei. Ua hoahewa ia ka mea i hoopiiia a ua hoopaiia he 60 la e hana ai ma ka hana oolea me ke $50.00 dala pu me ke koina o ka aha. R. H. Stanley ke kokua a o ka mea i hoopiiia, a o ka Loio Kuhina ma ka aoao o ke Alii.

NA HIHIA KIVILA I KA BANAKO.

                WM. PUSTAU KUE IA RIKMAN & CO. Hoopiiia keia no ka aie o ka aoao pule i na dala he umikumamakolu tausani i ka aoao hoopii. O ka poe ma ka aoao hoopii, he poe kalepa e noho ana ma Kina, a o na mea hoi ma ka aoao pale he mau mea i noho kalepa ma Honolulu nei mamua aku nei, a e noho nei ma Koloa, Kauai, i keia manawa. O ke kumu pale a ka Loio o ka aoao Pale, oia no ke Kanawai o keia Aupuni, e hoopaa ana i ke kuleana kanawai e hiki ai ke koi ia kekahi mea no ka aie, ke hala na makahiki eono mahope iho o ka hookaa hope loa ana. Ua hanaia keia hihia i ke Kau i hala a hoomoeia a keia Kau ; a aole i hooholoia a hiki i keia la. R. H. Stanley kokua o ka aoao Pale. Halaki me Kamikana no ka mea Hoopii.

MA KA WAIWAI O A. KALAUHALA O PUUNUI
HONOLULU I MAKE AKU NEI.

 

                He hihia keia i hoopiiia mai ka Aha Hooko Kauoha. Ua hookoia ka palapala Kauoha, a ua koi no ka po i kue i ka olelo hooholo a ia Aha, oia hoi o Kawahawela kaikamahine a ka mea i make, a ua hoopii loa mai imua o ka Aha Kiekie ma ka Banako e like me ke kanawai i hooholo hope ia iho nei e ka Ahaolelo o ke Kau i hala. A mahope iho o ka hookolokolo loihi ana i kekahi la holookoa a me kekahi hapa la, ua hoopaa ia ka Olelo Hooholo o ka Aha Hooko Kauoha. A ua paa ka waiwai na ka wahine a Kalauhala me kana keiki, na hooilina ma ka Palapala Kauoha. R. H. Stanley no ka Palapala Kauoha : Halaki me Kamikana no Kawahawela (w.)

P. KANOA KUE IA D. LIMA :

                He hoopii keia e koi ana e kipaku ia ka aoao Pale mailoko ae o kekahi apana aina ana e noho nei.Ua heluheluia ka palapala hoopii, a ua kue ia e ke kokua o ka aoaoa Pale no ke kakau ole ia ana o ka inoa o kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie e like me ke kanawai, a ua noi oia e hooleia ka Palapala hoopii. A ua hooholo ka Aha e like me ka mea i noi ia mai. Halaki me Kamikana ma ka aoao Hoopii. R. H. Stanley ma ka aoao Pale.

THE LATEST NEWS.

                By the bark Onward, which arrived last Sunday morning, we have news from San Francisco to the 8th of this month.
            The news from Virginia is glorious. The and of this terrible rebellion is near. The last great battles, we hope, have been fought. Gen. Grant has not only taken Richmond, but given a crushing defeat to Lee's army. Gen. Lee was retreating toward Lynchburg, while Grant was marching so as to head him off at Burkesville Junction. Sheridan with 20,000 calvary was pressing him in the rear, and capturing prisoners, guns and wagons, while many of Lee's men were throwing away their muskets, and deserting.
            The following are the latest despatches.

Lee's Destruction Certain.
[SPECIAL DISPATCH.]

                WAR DEPAR'T WASHINGTON, April 7 - 10 A. M. } Received via St. Joseph. } To Major Gen. Dix.— Sheridan has whipped and routed Lee, capturing Generals Ewell, Corse, Bennett, Kershaw, and many other General officers, several thousand prisoners, and many guns, and we hope soon to capture or annihilate what remains of Lee's army. Will send particulars soon, though the telegraph lines are working badly. E. M. STANTON, Secretary of War.

Further of Sheridan's Victory.

                CHICAGO, April 7th.— Sheridan Attacked and routed Lee's army, capturing Generals Ewell, Corse, Bennett, and other general officers, with several thousand prisoners, and a large number of cannon ; and he expects to force Lee to surrender what is left of his army.(Signed) RANKIN

Gold.

Private despatches give the following quotation :
New York, April 5th.— 154.
New York, April 6th.— 153 to 156 & 157.

NU HOU O NA AINA E MAI.

                Aole i loaa mai ia makou na mea e pili ana i ka lawepio ana o Rikemona. Aka, e hai no makou i kekahi mau mea ano nui o ke kulana. Ke kiai nei ko ke ao nei a puni iloko o keia malama o Aperila i ka hakaka ma Veregina a me Karolina Akau. Eha mau kulanakauhale i hoohuiia a na alanui kaa mahu me he huinahalike la, ua like me na mile he 120 ka kaawale. O keia mau kulanakauhale, o Rikemona, Linebabaga ma ke Komohana o Rikemona, o Gulaboro ma ka Hema o Rikemona, a o Salisibiri ma ke Komohana Hema, oia hoi kahi e hoopaaia nei na koa Aupuni i lawepioia.
            Aia hoi iloko o keia huinahalike na koa ikaika loa ma ka honua nei 300,000 malalo o na Kenela akamai loa ma Amerika kahi i kaua ai i na hoouka hope loa o keia kaua weliweli. Ma ka aoao o ke Aupuni, o Kenela Kalani ka Luna o na koa Aupuni ma Vireginia, a o Kelemana hoi o na koa Aupuni ma Karolina Akau. Ma ka aoao o na kipi; o Kenela Li ka Luna ma Vireginia, a o Ioanepohaku ma Kalolina Akau. Ua manao iho makou e haalele ana o Kenela Li ia Rikemona, a e hele wikiwiki aku noia e hui me Ioanepohaku, me ka manao e hooauhee aku a e hoopio aku i ka puali koa o Keremana e hele nei iloko o Karolina Akau.

 

No Karolina Akau.

                Ua hoao iho o Kenela Baraka (Bragg) e hoemu aku ihope i ka puali koa e hele mai nei mai Nubena mai e halawai me Keremana ma Gulaboro, a e hoouka aku hoi ia lakou ma kahi e kokoke ana i Kinetona, a aneane hapalua paha o ke alanui mawaena, e like me ka makou mea i hai aku ai i kela pule aku nei, ma ka la 10 o Maraki, aka, ua kipakuia aku lakou me ka poina o na koa