Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 16, 20 April 1865 — Ka Hoomana Kahiko. [ARTICLE]

Ka Hoomana Kahiko.

HELU 14. NA LAPU O HAWAII NEI. I ka manao o ka poe kahiko a hiki mai no i keia manawa, ua manao no lakou, o na uhane no iu, mahope iho o ka make ana o ke kino, na lapu kekahi inoa. Na wahi e noho ai na Lapu, ma ka po, a ma ke ao, ma kct alanui, iloko o ka ululaau, ma na awawa, i ke kuahiwi, ma kahakai, iloko no o ka hale, ma na ilina kupapau, ma ka moana, ua manao ia no i o Milu la, a mailaila mai no i hele mai ai, a holoo no ma kela wahi keia wahi.

Ko ke kanaka ike ana i na lapu. Ua ike aku kekahi poe, maluna he poo, a @ekino, a oiaio o na wawae he mulei wale no, na ke ahi i lapalapa mai, ma ka hoe ma ka muki, ma ka hookani ana i ka ipuhoehoe, ma ka hookani ana mai i ka pahu, ma ka holo no ma ka Lio, ma ka hoohalulu mai no iloko o ka hale, ma ke alanui, ke oki mai no i ke koi i ka laau, ka lawai-a mai no i ka moana, ma ka lapalapa mai no ma ka lapa o ka nalu, a ma ka ili o ke kai, he uwe mai no, a lohe no kekahi poe, he ike aku no kekahi poe, me ke kapa no, he kapa keokeo, eleele, ulaula, a pela aku. Eia kekahi ikeia o na lapu, ma ka wela o ke alanui, me ka ike ou aohe kanaka oia wahi, he pumehana nae, ma ka honi i ke ala o ka waiala, ke ala awapuhi, kapa olena, mao, ouholowai, ke Pele, na kapa hou i uhiia i ke kupapau, i ka wa paha e ola ana.

Eia kekahi mea i ike ia, o ka poe i make i ka moana, ua kii no lakou i ka makau a ka poe lawai-a, a hopu me ka lima, a huki no me he i-a maoli la, me ke kipu no ilalo, a hiki i kahi e kokok« ae ana i ka waa, kiola i ka makuu, o ka lapalapa nae ka mea nana i hai mau. Pela no ma ka lawaia upena ana ma ka po, ua ike no kekahi poe i ka hokai o na la pu, i ka aa o ka weli me he ahi maoli la, o ka pilau kekahi mea nana e hai mai, ma ke alanui, iloko o ka hale, ma ka po, i ke ao no, he nou maoli mai no i ka pohaku i kekahi poe, he puhi no i ke kukui, o ka poe e noho ana iloko o ka hale. Eia kekahi, alua at»o «» ka lapu* tm laka Oio, oia ka huakai « nalu i « hele ana me kona p koa* a mm kaim huakai alii paha, u A olebta> e make ke kanaka o)a ke hai me ka ht»kat alm ua hahauia eke p U al » holooko*, a t kana ilamuku * Na mea uto a ka Lapu e hana i 0 ke ku o ka oka ok,ala o t lauaho oke poo, a omk ka eehia n' r f ma ko Kekahi a pibhtta loa. Eia hf ina 'ike ka pee « «« ,a P u ' ac >le e loaa ka i-a, ua hokaiia. wah ? aka P 1 je lawai-a, p*ta kt «peoa ' k°P' iia oI» laoahi, /&** «a* ka P 51 * ae& r *na i fca po t pela r.g ina &*** * nt ° i poe la«trai>a a ire laivaku. £ia hou kekahi ot« Lap«» o */ i ma» no ika poe nai e ana, &*e j» e kahea mai no e hele p« k iako«, Aa haikaika mai no, ame ke kmr« m,, «o i ka poe e o4a ana, «ahi aka poe ike. Eia tekahi, ua lohe at> i ko*ti Ok 1 » ma~ koa, i ko lakou wa e noho at i i ke kanu uala, ua ikeia oa lapa be «jit t hoopuni mai mawaho o kona hale,*e U hooho ona iapu a " oia bot f oia hoi!! oia hoi!!!" Hooiei «ku kon i na momoku ahi be nui, oia wale ao konu mea i pakele ti. Eia ka olelo a kekahi poe, he mea ikaika na lapu, ua paa ke kuaune o kela loi nui o Alakoko, i ka nini pohaku, he loi i-a nui kela a hiki i keia wa ma Huleia pela ka manao o ka poe kahiko. Eia keia, o ka auwai o Kikiaola, ua paa i ka pohaku, ua oleloia, he wahi hohonu ka ia, aka, ua paa i ka pohaku, no uka o Mokihana ka pohoku o ka hoolei ana mai, he mau mile ekolu a eha paha, i kai o Kikiaola, ua oleloia, hookahi wale @o po ua paa. Ua oleloia, tia eii l&keo t paii» mi Kawaieli, ke mau la n« ke *«*«* <m wahi a hiki i keia Ia f ua lapa», »fc« «§ ana a na lapu, oia oa akoa. No ka nui oka leo oo& lapu— «* eim* loia iuka o LonoltuLuhulu i ka b*~ oho ana ; puoho ka maau o Kawamm i Koolaupoko, Oahu, kohu hekili aa o na lapu. Ko'u tnanao no na lapu, eia, o isa «kimonio, na kauwa hoi a Batana, «ta hoo* pahaohao oae, ua boike mai i ka lena raa ka maka o ke kaoaka i vmkt aku, oia na lap», oo ka mea, b»4i|i t ke diabolo ke hoop&haoh&o me he Hi no ka malamakma.