Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 16, 20 ʻApelila 1865 — Page 3

Ka Nupepa Kuokoa.

Na Palapala.

Ka Moolelo o Kamehameha I.

                E na Makamaka. Ma ko kakou Pepa o ka pule i hala iho nei, ua ike akea oukou i ka olelo hoike a ka pepa e pili ana no ka Moolelo o Kamehameha. A nolaila, aole paha oukou i nele i ka iini manao kanakamakua e hoopuka kokeia ua moolelo la : He oiaio, ua ae aku au e hoopukaia ua Moolelo la ma ko kakou Nupepa ; aka, aole owau wale ka mea kuleana iloko oia moolelo, elua mau mea e ae i hoohui pu mai me a'u e kakau, a e imi hoi i ka moolelo o ka mea nona ka inoa maluna. O ua mau hoa hui la o'u, he mau kanaka i like ole ka ili me ko'u, he mau kanaka kaulana laua ; a mamuli o ke kauoha a ia mau mea i kuleana ai wau iloko o keia moolelo. A o ka mea e hiki ai au e hoopuka ia moolelo ma ke akea i ku i ka maikai wale no, aia a haalele mai o'u mau hoa i ko laua kuleana ma keia moolelo, alaila e hoopuka no au ma ke ano akahele, malia paha, o lilo au i mea e hooheneheneia mai ai ma keia hope aku, mamuli o ko'u ano mahaoi paha, a ano kanaka hou o keia wa. A nolaila e kali no au me ke akahele i keia mau la, a hiki i ka wa maopopo. A nolaila, ke waiho aku nei au he wahi olelo hoakaka e pili ana i ka Moolelo o Kamehameha.
1 Ko Kamehameha hanau ana
2 Kona wahi i hanau ai
3 Ka hana a Kalaiopuu me Keoua mahope iho o ko Kamehameha hanau ana
4 Kona wahi i hanaiia'i
5 Na uha nana i hii (hanai)
6 Kona mau hoa ai waiu
7 Kana mau punahele
8 Kona ao ana i na mea Kaua 9 Kona haipule ana i ke Akua
10 Kana mau Kahuna
11 Ke ano o kana malama ana i ka Oihanakahuna
12 Kona Kaua ana a me kona Lanakila ana.
13 Kona ku ana i ka moku, a me kana mau hana maikai a pau i pili i ka naauao.
            Ma ka hoomaopopo ana i keia moolelo, aneane akolu makahiki ka imi ana, a hooponopono hou ana i keia moolelo, ua nui no hoi na alu a me na awawa o ka imi hoomanawanui ana i keia moolelo me ka hoolilo i na dala he kanawalukumamaha me akolu hapawalu. Aka, me ko makou hilinai nui e malama no ka hanauna mahope aku.
            A mamuli o ka'u mea i olelo mua ae nei, ke noi aku nei au ia oukou ano. Mai uluhua oukou mamuli o ka makou nee malie ana e hooponopono i keia moolelo a hiki i ka hookoia ana o ko oukou makemake. A o ko makou malama ana i keia moolelo ma ke ano maikai wale no, aole e hiki ia makou ke olelo mamua o kona laha ana, ua kina ole makou ma keia kakau moolelo ana.
S. N. HALEOLE.

Wehe i ka piko la e ke hoa.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Pohu paa ka ua i na kulu wai o ke Aloha, no ke kau ana mai o na opua kaieulu, hooluuluu i ka puuwai o kekahi hapa o ko kaua lahui nei. Penei no ia. Aia i ke au o Kamehameha Nui. Ka mea e noho ana ma ka noho Alii o keia Aupuni, e kiai ana i na hana a ko kaua mau kupuna i hala aku. Ulu nui no iloko o ia mau kau ; na lala a keia kumu hookahi o ka hewa, lehulehu lakou ke helu pakahiia, ua palua ; a pakolu paha lakou i ke kaau hookahi. Aia no iloko o ia kau, ka ulu nui ana o keia lala kamahele, laau pii alii hoi i ulu nui ia ai (ka moe aku a moe mai,) uhi haalele mai la kona malu i ka lahui holookoa o kaua, pau iki, pau nui, aohe koe. A iloko o keia hoomanao ae la au i kekahi lalani o ke mele. O ka hao a ka wai nui Aohe opala koe.
            Noho aloha no lakou kekahi i kekahi, noho no lakou a kupa, a kau i ka moopuna kuakahi, a kualua, a pela i mahuahua mau ai ka lahui Hawaii o kaua, e noho poai nei i ke Aupuni o Kapuaiwa. A hele akuia i ke ala hoi ole mai, (Kamehameha Nui,) a noho ae la o Liholiho ma ka Nohoalii o keia Aupuni, ina la o kona noho Aupuni ana, e hana mau ana no na kupuna o kakou i keia mea hookahi, a pela mai no a hiki loa mai iloko o na la hope nei. Kokoke moowini mai la keia mea iloko o ka lahui holookoa o kaua ; paa puni ae la na kapakahakai o keia mau moku, a hiki mai la ka malamalama iloko o ka pouli, i ka wa a na kupuna a kaua e kulou haalipo ana iloko o keia mau mea ; ea poo no lakou iluna a kulou iho, a hoohialaai no i na mea i maa ia lakou, noho aloha no lakou iloko o ia mau kau, a pela mai no a hiki loa mai i ke au o Kapuaiwa nei (Kamehameha V,) o kekahi poe, noho lakou me ka hooko pono i na Kanawai no ka mare, a o ka hapanui noho huikau no kekahi me kekahi, halawai ae la ka wahine e me ke kane e, a noho laua me ka moekolohe mehe mau mea mare la : Komo kino ae la ke kaula gula o ke aloha iloko o ko laua mau puuwai pakahi, a hoopaa loa ia ko laua noho ana ma ia ano, pela no hoi lilo ae la ka hai kane i ka wahine e, pela hoi ka hai wahine i ke kane e, noho no lakou a hanau, keiki, a kaniamoopuna, kuakahi a kualua hoi kekahi poe iloko o keia mea hookahi, a hoomauia ke aloha pakahi iloko o kela mea keia mea pakahi. Aia la iloko o ka Ahaolelo Alii, iloko o ka A. D. 1864, ma Honolulu i Oahu, puka anoano ae la na Kanawai o ka Ahaolelo i hooholoai, ke ku nae i ka oiaio ka'u i lohe ai, e olelo ana. " E hoi ae ka wahine i mareia, me kana kane mare" a o ka hope ka o keia mau mea na ke Kanawai e nana, aia la, wehe i ka piko la e ka hoa. Kaawale ke aloha mai ka puuwai ae o laua a elua, hao mai la ka mana o ke Kanawai ana i paa i ka aina.
            Eia no ma kahi a kuu mau kapuai e ku nei, ua akoakoa a lehulehu loa na poe oia ano, e hele hooioi ana i ko lakou mau umauma, me ke kaena ia lakou iho me na olelo ma ko lakou mau waha. " Heaha la ia Kanawai, he uleu paha." Aka hoi, o ka hope o keia mau mea aole i ikeia. Aia a hookaawaleia ka mea aloha, mai ka poli ae i pumehana ai laua, alaila, haulehia iho la na kulu huihui o ka waimaka ma ko lakou mau papalina. Me na kuemaka i kaumaha i ke aloha. Aloha ino ka hoa, ka hoapili o ke kane. Me ke aloha i ke Kuokoa.
JOHN WAIOHINU. Waioli, Apr. 15, 1865.

Popoki imi i kona Kahu.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE :— Ke hoouna'ku nei au i keia puolo nau e lawe hele ma kela wahi keia wahi i keia mea i haiia'e la maluna. Ma ka malama o Dek. 1864, kipaku ia mai na kanaka o Niihau i Kauai nei.
            Ia manawa i hele pu mai ai o Keo me kana puukani, oia hoi na kahu o keia Pokoki, a hiki ma Waimea ; lilo ka Popoki ia Awana noho i Hanapepe, noho hoi na kahu i Waimea, ane aha malama ko lakou kaawale ana. " Haalele hoi la i Puna na hoa'loha." A ma ka wanaao la 7 o Mar. nei, hoea'ku keia Popoki i Mana, no ka mea, ua hele aku na kahu a noho i Mana. Komo malie aku keia Popoki iloko o ka hale e imi ana i kona kahu ponoi. Ua puka'ku o Keo iwaho i kalua ai, hele malie aku la ua Popoki kupanaha nei a noho ma ke kua o Keo, me kona ike ole mai he Popoki mahope ona, a lohe nae o Keo i ke owau ana'ku, huli koke mai oia e nana, ia ike ana o ua Keo nei. Ili koke mai iluna ka manao kaumaha a me ke aloha, no ka like loa o keia Popoki me kana Popoki, no ka mea, ua waiho aku oia ma kahi loihi kahi hiki ole i keia holoholona maalea ke imi i kona kahu. Eia no ka oia no !
            Olelo aku ua Keo nei i kona hoa, " O kuu Popoki keia mai Hanapepe mai nei ;" hoole aku kona hoa, " Aole pahaia, kupanaha hoi ha kona hele ana mai i keia wahi loihi me kona ike mua ole ia anei." I aku la ua Keo nei, e kahea'e au i ka inoa, " O oe na la e Kahalepahu ?" Lele koke mai la ua Popoki nei iluna o Keo a puliki mai la na wawae mua ma ka a-i o ua Keo nei ; e hoike ana i kona aloha i kona kahu. Hapai aku la oia i ua Popoki nei iloko o ka hale, hookuu aku la imua o kana wahine, kahea mai la oia ma ka inoa o ua Popoki la, pii aku la ua Popoki la iluna o ke kahu wahine e ai ana i ka waiu, oia kekahi hoike e akaka'i na laua ia Popoki.
            E nana pu mai kakou e na hoa puni mea hou, i ka hele ana mai o keia Popoki mai Hanapepe mai a hiki i ka la o Mana. O ka loihi ua oi aku mamua o umi mile. Kakaikahi paha o na Popoki i like me keia ? Ke hoi nei ke keiki hoopiolauniu o Pokii.
J. N. FARAILE.
Halehoomaha, Pokii, Kauai, Mar. 31, 1865.

No ke kanu ana i ka Pulupulu.

E KA NUPEPA KUOKOA E, ALOHA OE :
            Ua kanuia iho nei o Niihau i ka Pulupulu Si Ailana, maikai ka ulu ana o ka pulupulu, ua hoomaka ke kanu ana ma na pule hope o Febuari, a ke hoomau nei no a ka pule mua o Maraki, ma na wahi apana aina no i loaa mai i ka haole.
            He kanu kane, kanu a wahine, ke kanu ana o ka pulupulu, o na wahi laolao kanaka kanaka iho i koe i kipaku ole ia e ka haole o lakou ka poe nana e kanu nei, he hookahi eka ka kekahi i paa i ka pulupulu, a emi mai ka kekahi, hookahi wahine ikaika i ka mahi pulupulu o ka wahine holoi lole o na haole, o (Kamara Hookaaku,) i ka nana aku nui launa ole mai kana mala ; mai na haku haole mai no ka anoano.
            A hiki i ka wa oo o ka pulupulu a kela mea keia mea, hana a pau i ka hoomaemaeia, alaila, na ka haku haole no e hooili aku ma Honolulu, no ka haole nae kekahi hapa, no ke kanaka kekahi hapa, maikai no ka hana he ahiu ka makani.
            Ua maheleia na apana aina mahi pulupulu, mai Puuheheke a Puniwai. Apana 1, a mai Pakaua, a Lonopapa Apana 2, a ma Kamalino Apana 3. A maloko no o keia mau wahi i hai ia ae la maluna, malaila pu no ka makou mau mala uala, a me na mea kanu a pau, o ka nui ae o ka aina no na hipa no a ka haole, aole paha e mahuahua aku na makahiki e hiki mai ana, a neoneo o Niihau aole kanaka, o ka Hipa a me ka Pipi ke kanaka o Niihau, aloha wale ka aina o Niihau. Me ka mahalo pu no.
Philip, R. Holi-o-Hana.
Halawela, Niiha, Maraki 15, A. D. 1865.

KANAWAI HOU.
HE KANAWAI.
E HOAKAKA AI KA UKU O KA LUNA KANAWAI KOKUA ALUA O KA AHA HOOKOLOKOLO KIEKIE A E HOOLOLI ANA KA PAUKU 846 O KE KANAWAI KIVILA.

 

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni : Pauku 1. Ma keia ua hoololi ia ka Pauku 846 o ke Kanawai Kivila ma ke kapae ana i na huaolelo "elua tausani," ma ka lalani ekolu o ka olelo Hawaii o ia Pauku, a me ka hookomo ma ia wahi i na huaolelo "ekolu tausani."
            Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai ka la aku i hooholoia'i.
Ua aponoia i keia la 30 o Dekemaba, M. H. 1864.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI
E PAPA ANA I NA HOOPII NO NA AIE WAIONA MA NA HALE KUAI LIILII.

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupui : Pauku 1. Mai ka la aku e hooholoia'i keia Kanawai, aole no e hiki ke hoopiia iloko o na Ahahookolokolo o keia Aupuni no kekahi aie no ka waiona e haawiia a e kuaiia paha, e kekahi mea nona ka palapala ae kuai liilii i na waiona mahope o ia hoolaha ana. Ua aponoia i keia la 10 o Ianuari, M. H. 1865.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI
E HOOPAU AI I KA MOKUNA 10 O KE KANAWAI KIVILA, A E HOOPONOPONO AI I KA OIHANA AO PALAPALA.

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni :
            Pauku 1. E hoopauia, a ma keia ua hoopau loa ia no ka Mokuna 10 o ke Kanawai Kivila, mai ka Pauku 693 a hiki i ka Pauku 767.
            Pauku 2. He oihana hooko okoa o ke Aupuni, e kapaia ka Oihana Aopalapala, a e hooponoponoia e kekahi Komite o ka Ahakukamalu, elima hoa o ia aha, a e kapaia lakou ka Papa Hoonaauao, na ka Moi e hoonoho ia lakou, a nana no e koho i kekahi o ia Papa i Peresidena ; e noho lakou ma ia oihana me ka uku ole, aka hoi, aole kekahi kanaka e noho ana iloko o ka Oihana Hemolele a Kahunapule paha, e hoonohoia ma ka oihana Peresidena. Ma na halawai o ka Papa, ina i noho aku ka Peresidena, alaila, na kekahi o na hoa i kohoia i Hope Peresidena, e hoomalu i kela halawai ana.
            Pauku 3. Na ua Papa Hoonauao nei e malama a e hooponopono i ka Oihana Aopalapala a pau, e nana i ka hooko ana i na kanawai a pau no ia oihana ; e hiki no ia lakou ke hana i na rula e pololei ai ka lakou hana iho, aole nae e kue i na Kanawai o ke Aupuni ; e malama i buke moolelo no ka lakou hana ana ; a e hoike hoi ma o ka Peresidena, i ka lakou hana ana imua o ka Ahaolelo, i kona manawa e halawai mau ai.
            Pauku 4. E hiki no i ka Papa Hoonaauao i kela a me keia manawa, e kau i na rula no ka hooponopono ana a me ka hoomalu ana i na Kula a ke Aupuni e kokua ai, aole nae e kue na rula i na Kanawai o ke Aupuni ; aia a hoolaha ponoia ua mau rula nei, e paa like ia maluna o na kumu a me na haumana ; a ma ka hooponopono ana i na mea a pau e pili ana i ka oihana hoonaauao a ke Aupuni e hapai ai, he mana kupono ko keia Papa.
            Pauku 5. Ma na mea pili i keia Kanawai, he mana ko ka Papa Hoonaauao, e like me na mana, a me na pono i haawiia ma na Kanawai i na Ahahui.
            Pauku 6. Na ka Paresidena o ka Papa Hoonaauao e malama i hale oihana, ma kahi e noho ai na poo o ke Aupuni, a e kakauinoa hoi i na palapala oihana a pau i mea e paa'i. E hiki no i ka Peresidena e hoolimalima i Kakauolelo, e kokua ia ia ma kana mau hana, a e uku ia ua Kakauolelo nei e like me ka mea i hooholoia e ka Ahaolelo i kela me keia manawa.
            Pauku 7. E like no ke sila o ka Oihana Aopalapala me ka mea e hoaponoia e ka Papa Hoonaauao ; a o na kope o na palapala a pau o keia oihana i hooiaioia e ka Peresidena, e paiia hoi e ua sila nei, he mea hoike oiaio no ia imua o na Aha Hookolokolo a pau, e like me na palapala kumu.

NO NA KULA KUMU MUA.

                Pauku 8. Eia ke ano o na kula kumu mua o ke Aupuni, e ao aku i na kamalii o ka aina ma ka noho malie, a me na kumu mua o ka ike, oia hoi o ka heluhelu, kakaulima, palapala aina, helu, a me na mea ano like e ae.
            Pauku 9. I mea e holo ai ka naauao ua mahele ia ke Aupuni, i mau apana, ua like na palena me ko na apana auhau, oia hoi, ua maheleia ka Mokupuni o Hawaii i ewalu apana kula, penei : 1. Hilo. 2. Puna. 3. Kau. 4. Kona Hema. 5. Kona Akau. 6. Kohala Hema. 7. Kohala Akau. 8. Hamakua.
            E maheleia ka Mokupuni o Maui penei : 1. Mai Kahakuloa a Ukumehame, a me Kahoolawe. 2. Mai Waihee a Honuaula. 3. Kahikinui, Kaupo, Kipahulu, Hana, Koolau. 4. Hamakualoa, Hamakuapoko, Haliimaile, Makawao, me Kula. 5. Molokai. 6. Lanai.
            E maheleia ka Mokupuni o Oahu, penei : 1. Mai Maunalua a Moanalua. 2. Ewa me Waianae. 3. Waialua. 4. Koolauloa. 5. Koolaupoko.
            E maheleia ka Mokupuni o Kauai, penei : 1. Mai Nualolo a Hanapepe. 2. Mai Wahiawa a Mahaulepu. 3. Mai Kipu a Kamalomalo. 4. Mai Anahola a Kilauea. 5. Mai Kalihiwai a Honopu. 6. Niihau.
            Pauku 10. E hiki no ke maheleia keia mau apana nui i mau apana liilii iho, e ka Papa Hoonauao, ma ka hoomaopopo ana i na palena, a ma ke ano e ae paha, e like me ka mea e pono ai na Kula Aupuni ; a na ka Papa Hoonaauao e hooholo ai no ka nui o na haumana i kupono e hoomau na Kula Aupuni, ma ka helu hoohalike ana i ka nui na haumana i hele mai mai ka mua a i ka hope o ka makahiki, a e hooholo hoi lakou no ka nui o na haumana mau ma ka hoohalike ana pela, e lilo ai i rula paa no kekahi kula, a mau kula paha.

NO KE KAHU KULA NUI.

                Pauku 11. Na ka Papa Hoonaauao e hookohu i kekahi o lakou, a i kekahi mea e ae paha, i Kahu Kula Nui ; e noho oia ma ia oihana oiai i ka makemake o ka Papa, a e uku ia oia e like me ka mea a ka Ahaolelo e hooholo ai i kela me keia manawa, oiai nae hoi, aole kekahi mea e koho ana iloko o kekahi o na oihana hemolele a Kahunapule paha i hiki ke noho ma ka Oihana Kahu Kula Nui.
            Pauku 12. Na ke Kahu Kula Nui e hele kaapuni pinepine ma na Mokupuni a me na apana, e hoomaopopo ai i ke ano o na kula i hoomau ia a i kokua ia paha e ke Aupuni ; e ao aku i na Luna Kula a me na Kumukula no ko lakou mau hana malalo o na Kanawai ; a e paipai mau i ka hoonaauao ana.
            Pauku 13. E haawi ia i ke Kahu Kula Nui e ka Papa Hoonaauao ka mana e hana ai i na hana e ili ana maluna ona, oia hoi e kauoha no ka hoomaka ana a me ka hoopau ana i na kula ; ka hoonoho ana a me ka hoopau ana i na Kumuao ; ka hooponopono ana a me ka hoololi ana i na ano o ke ao ana iloko o na kula, a me ke kauoha ana no na mea e ao pookela ia ; ua hiki no hoi ia ia ke nana i na buke, na palapala kikoo a me na buke helu o ka Luna Kula a me ka Papa Kula Apana ; nana no e kauoha no ka hana hou ana o na hale kula, a me na pa kula o ke Aupuni ; e hoolohe i ka hoike makaukau o ka poe e manaoio e hoolilo i poe Kumuao, a e haawi aku i palapala ae Kumuao i ka poe e makauakau no ia hana ; a me keia mau mea, a me na hana e ae a ka Papa Hoonaauao e kauoha ai ia ia, e hana no oia oiai ia manawa me ka mana, me he mea la, na ka Papa Hoonaauao ia i hana ; a ma kana mau mea a pau e hana ai ma ka inoa o ka Papa Hoonaauao, e hoike kino mai oia, a ma ka palapla paha, imua o ua Papa nei, a na lakou no e apono aku a e hoole ae paha i kana mau mea i hana ai ma ia ano, e like me ka mea e hooholoia e lakou.
(Aole i pau.)

Awa o Honolulu.
Na Moku Hawaii ku mai.

Maraki 11 — Moiwahine mai Koloa mai.
11 — Prince mai Hanalei mai.
12 — Helene mai Lanai a me Molokai mai, me 3 bipi, 1 lio.
12 — Wauwiki mai Molokai mai, me 50 hipa, 2 pena pulu, 14 pahu waiu-paka, 7 ili-kao, 4 paila-wahie.
13 — Active mai Lahaina mai, me 110 pahu malakeke, 3 ohua.
15 — Kilauea mai Hawaii mai, a me Maui.
15 — Kalama mai Koloa mai.
17 — Emalaina mai Kau mai, a me 90 pahu-ko, 67 pahu malakeke, 38 pena pulu, 1000 ili-kao, 6 eke pepiao laau, 50 ahui maia, 6 puaa, 3 umeke maia awaawa, 23 ohua.
17 — Manuokawai mai Hana mai, me 110 pahu malakeke, 5 eke pepeiao laau, 1 ili-bipi.
17 — Hana mai Nawiliwili mai, me 218 pahu ko, 48 pahu malakeke, 1 lio, 1 pahu piano, 4 ohua.
17 — Mery mai Anehola mai, me 30 paila wahie, 2 pahu aila-bipi, 3 puaa, 5 ili-bipi, 3 ohua.
17 — Kamikila mai Victoria mai.

Na Moku i Holo aku.

Aper. 10 — Kilauea, i Lahaina, Ulupalakua, Kohala, Kawaihae a me Kona.
10 — Marilda i Hilo.
10 — Ane Laulia, i Koloa.
10 — Hana, i Nawiliwili.
11 — Active, i Lahaina, me Ulupalakua.
11 — Moikane, i Kahului.
14 — Mary, i Anehola.
14 — Moikeiki, Kahului.
15 — Ane Laulia, i Koloa.
17 — Kilauea, i Maui a me Hawaii.
17 — Manuokawai, i Hana.
17 — Nahienaena, i Hilo.
17 — Hana, i Nawiliwili.
17 — Kalama, Kohala.

HANAU.

Apr. 6, ma Hanamaulu, Kanoi, hanau o Laielohelohe w. na Laau, me Palau.
Mar. 15, ma Haliimaile, Honolulu Oahu, hanau o Davida k. na Mohole, kamehai.
Mar. 17, ma ia wahi no hanau o Kaaea w. na Kanahele me Kainaloa.
Apr. 3, ma Pahupaukole, Kalihi-kai, Oahu, hanau o Hariata Kaukaliula w. na Kaaikanaha, me Kaukaliu.
Apr. 5, ma Kaaawa, Koolauloa, Oahu, hanau o Hoolulu k. na Hoolulu, me Mahoe.
Mar. 11, ma Kaieie, Hilo, hanau o Miliama w. na Kealoha, me Kaihumua.
Apr. 1, ma ia wahi no hanau o Makaikuha w. na Papau, me Kaoao.

MAKE.

Mar. 20, ma Kaieie, Hilo, make o Miliama w.
Apr. 3, ma Puumoi, Hilo make o Kauwahi w. he piva ka mai i make ai.
Apr. 3, ma Aleamai, Hilo, make o Kauwekane w. he piva ka mai i make ai.

OLELO HOOLAHA.

                E KUAI KUDALA IA'NA NA LIO E 4 ma ka Pa Aupuni ma
Waiawa, Ewa nei, ke hiki aku i ka Poaono oia ka la 22 o Aperila, 1865, hora 9 oia la, ke ano o ka Lio a me ka hao kuni malalo iho.
1 Lio k. Hulu lotia lae keokeo kua-puka hao Akau H. Hm. NP
1 " " Ulaula lae keokeo hao Akau ano e. Hema ano e.
1 " " " " " Hema PP
1 " w. " " " hao Akau ano e, Hema ano e.
J. KAHAUOLONO.
Luna Pa Aupuni. Waiawa, Ewa, Aperila 12, 1865.

KUAI HOPE LOA ANA
— MA KE —
KUAI KUDALA !

                MA KA POAKOLU, OIA KA LA 28 o Aperila, ma ka hora 10 o ke kakahika, e kuaiia ana ka HALEKUAI KAMAA, a me na mea hana a J. H. Wood. Oia hoi na ano kamaa he nui wale o na wahine, me na kane, na keiki, a me na kamalii.
            Na mea hana kamaa o na ano a pau ; Na ilibipi keiki Farani k me ko Amerika, Na ili dia eleele a olenalena. Na lopi kuaina me ka iliwai lole. Na kaliki Marina o na wahine, Na mea humuhumu, me na mea kaomi. Na pahu me na eke ili, me wehe kamaa, me na eke lole, Hookahi pahu aniani koa, me ka pahu Dala Ilao. Hookahi pahu aniani haole. Me ke Pakaukau Oihana, me na kui laau. Na lopi, na pale kamaa, na laau kamaa pelu, Na laau maoli, me na noho haahaa,
            A me na mea e ae e pono ai ka hana ana i na kamaa buti a me na kamaa hahhaa. A elua Kaamaa Buti Gula Hoailona. 177-1t

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU KE nana mai i keia, no ka mea, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoiko nei, a hoolaha hoi ma ke akea, ia Pakaalana kuu kane mare, ua kepaia ma Onomea, aole nae i pau ka manawa, kepa hou i Kaupakuea, a ohi 18.00 dala malaila a mahuka kela me kuu ike ole ia ia a hiki i kela la.
MIREKA KEANOLOA. Malamalamaiki, Hilo, Hawaii, Apr. 10, 1865. 177-lt*

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA HOOPANEEIA KA LA no ka hoolohe ana i ka hoopii no ka Palapala Kauoha hope a KALOLII, o Ala, Hilo, Hawaii, i make aku nei : Nolaila, i ka Poakahi, oia ka la mua o Mei, 1865, i ka hora 9 o kakahiaka, ma kuu Keena ma Hilo, Hawaii, kahi e hana ai.
G. J. KENWAY, Lunakanawai Kaapuni o Hilo. Hilo, Mar. 31, 1865. 176-3t

Notice !

                THERE WILL BE SOLD AT PUBlic Auction at Waiawa, Ewa, Oahu, on Thursday the 27th day of April, at 9 o'clock A. M., 1 Bay Horse branded on the right hip, undescribed.
J. KAHAUOLONO.
Pound Master. Waiawa, Ewa, April 17, 1865. 177-lt*

OLELO HOOLAHA.

                E KUAI KUDALA IA'NA 1 LIO MA ka Pa Aupuni ma Waiawa, Ewa, Oahu, ke hiki i ka Poaha oia ka 27 o Aperila, 1865, hora 9 oia la. Ke ano me ka hao kuni malalo iho.
1 Lio kane ulaula hao akau, aoao ano e.
J. KAHAUOLONO.
Luna Pa Aupuni. Waiwa, Ewa, Aperila 17, 1865. 177-1t*

NUPEPA HOU !

                AIA I KA POAKAHI LA 24 O KEIA malama o Aperila, e hoopuka ia'na MA KA HALE PAIPALAPALA O KE AUPUNI, he NUPEPA HOU ma ka olelo Hawaii, e kapa ia'na ka inoa o ua nupepa nei.
" KE AU OKOA !"
            A e uka mau ia'na ma keia hope aku i kela, a me keia Poakahi.
            ELUA DALA ka uku makahiki o keia pepa, iloko o na mahina mua eono e hookaa'i hookahi dala, a iloko o ka hapa hope e hookaa pau loa.
            E like ana ka auhau no na Olelo Hoolaha a me na Kanikau me ko ka NUPEPA KUOKOA.
            O na Lunakanawai Apana, na Luna Makai a me na Luna Aupuni e ae, mai Hawaii a Niihau, o lakou na Luna o " KE AU OKOA," me lakou e hooponopono ai ka poe lawe nupepa.
            Ma KE AU OKOA e pai ia'na na Olelo Hoolaha Aupuni a pau, inalaila e hoomaopopo ai i na manao Aupuni a me na hana Aupuni, a me na mea a pau e pili ana i ka pono o ka noho ana a me ka hoowaiwai ana i ka LAHUI HAWAII. E hoike ana no hoi i na NU HOU mai kela a me keia aupuni mai o ka honua nei. E ala ae oukou, e na makamaka mai Hawaii a Niihau, a e lawe i kela Nupepa Hou.
Honolulu, Ap. 19, 1865. 177-1t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o } KAILIKOLE w.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e J. Kahai (k,) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o KAILIKOLE (w,) no Honolulu, Oahu i make aku nei : Nolaila ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 29 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o kela palapala kauoha, a me na mea i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 14, 1865. 177-1t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o PILIPO (k.) }

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Apia (k,) me Kekele (k,) no ka hookohu ia i luna hooponopono no ka waiwai o PILIPO (k.) no Honolulu, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 29 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperia 13, 1865. 177-2t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o NAPAPAI (w.) }

 

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie J, L. Rives no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o NAPAPAI (w,) no Lahaina, Maui, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 28 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 17, 1865. l77-1t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI AU E D. KAMALO, e hookohu ia ia i Lunahooponopono i ka Waiwai o Paimaka no Kawaihae-uka Hawaii i make aku nei. Nolaila, ua kaheaia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 3 o Mei, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Waimea.
J. WIGHT, Lunakanawai Kaapuni. Kohola, Hawaii, Aper. 1865. 177-3t*

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e ANAPANAPA, e hooponopono ia ka Waiwai o Pu o Waihee Maui i make kauoha ole. A e hooiaio ia kana mau keiki i Hooilina, a e hoonoho i Kahu malama Waiwai : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau ke pili, o ka Poaha, oia ka la 25 o Mei, ma ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka manawa e hoolohe ai i ka oiaio o keia noi, a me na mea kue i hoikeia mai, aia ma Lahaina kahi e hana'i. A M. KAHALEWAI. Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Aper. 14, 1865. l77-3t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo e WAHINEINO, e hooponopono ia ka Waiwai o Peter Doct, o Lahaina nei i make emoole aku nei me ke kauoha ole, e koho hoi i mau Lunahooponopono no kona waiwai : Nolaila, ua hoike ia, i na kanaka a pau loa, o ka Poaha, oia ka la 4 o Mei, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la, a me ka hora, e hoolohe ai ia noi ana mai, a me na mea hoole i hoike ia, aia ma Lahaina kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Mar. 9, 1865. 177-3t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA. UA NOI IA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e J. C. FARWELL, e hooiaio i na Palapala Kauoha a Hakiki o Waikapu Maui i make aku nei : Nolaila, ke hoike ia'ku nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 10 o Mei, ma ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai ia nonoi ana mai, aia ma Lahaina kahi e hana'i.
A. M. KAHALEWAI. Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina. Maui, Aper. 14, 1865. 177-3t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o } KAIPUHA (w.) }

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson Lunakanawai o ka Aha Kiekie e PILALI (k,) no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Kaipuha (w,) no Honolulu, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 22 o Aperila i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS. Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie Honolulu, Aperila 5, 1865. 176-2t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } O KUENE KEAWEWAHAHEE. }

E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU I keia e like me ka mana i loaa ia'u mai kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Paeaina. Nolalia, ke kahea nei au, o ka poe a pau i aie mai, a aie aku no ka Waiwai o KUENE KEAWEWAHAHEE o Waikiki Oahu i make aku nei : E hele mai lakou ma ka hale noho o S. KUPANEA (LOIO,) mauka iho o ka huina o ke Alanui Hotele me Alanui Maunakea, no ka hookaa ana'ku, a hookaa mai no na aie o ka mea i oleloia maluna iloko o na malama elua mai keia la aku.
HENELI (w.) Lunahooponopono Waiwai. Honolulu, Oahu. Mar. 23, 1865. 176-2m*

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai
o KEOMAILANI (w.)

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KAINAINA (k,) no ka hookohu ia ia i luna hooponopono waiwai o Keomailani (w.) no Honolulu, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 21 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma
Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 11, 1865. 176-2t

KUOKOA HUMUHUMUIA.
EKOLU BUKE — BUKE 1, 2, A
ME 3.

                Umi Kala ke kumukuai no na buke ekolu. No ka akahi buke $3.50. E
ninau ma ka Hale buke o
171-4m H. M. WINI.

MOKU KUAI !

                E KUAI IA ANA E KA MEA NONA ka inoa malalo nei, i ka moku KIAKAHI " Waikane," nona na tona i aneane aku i ka 5, he moku hou no keia a paa hoi, o na pea a me na rikini he mau mea hou. Iloko o na la he 30 mai keia la'ku, e kuai aku ai, i ka poe e makemake mai ana, a e ninau no hoi ia Kuea (Z. Y. Squires) ma Kaneohe, a i ole ia ia WM. Combs ma Waikane,
KUEA (Z. Y. SQUIRES. Maraki 30, 1865. 174-4t*

HALE PAI KII.

                AIA KO'U HALE PAI KII MA KA HALE e pili ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai o ka " Nupepa Kuokoa," Ua emi loa na kii. Elima a eono dala no ke kii pepa. A elua wale no dala no ke kii aniani.
H. L. CHASE (Keiki.) 174-6m Mea Pai Kii.

E HELE MAI OUKOU !!
— HE —
50 KANAKA PAAHANA E MAKEMAKEIA NEI.

                KE MAKEMAKE NEI MAKOU I MAU kanaka paahana no makou ma na Mala Ko. E haawiia no mamua ke aala i ko oukou wa i hele mai ai, oia hoi keia, he KANAHIKU Dala !
            A e haawi mau ia no hoi ka uku malama. E hele wiki mai oukou, a e ninau ia ALDRICH, WALKER & CO.

 

MRS. SCHIMMELFENIG,
Mea hana Koloka,

                ME NA LOLE WAHINE MAIKAI LOA, Ma ka Hale kahiko o W. Fischer, Alanui Hotele, kokoke i ka Hale Keaka.
            Ua lakou mau na Papale a me na Koloka no na Keiki a me na Wahine i ko'u Hale Kuai. 147-1m

OLELO HOOLAHA !

                I KA POE A PAU E NONOI MAI ANA e hooponoponoia ka waiwai o ka poe make ma ka Apana Hookolokolo Elua, o ko Hawaii Pae Aina. Owau i hoonohoia i Lunakanawai Hooko Kauoha, no ka waiwai o ka poe make. Ke hai aku nei au, mai keia la aku, aole e hanaia ia mau nonoi ana ma kahi e, ma ke Kulanakauhale wale no o Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
            No ka mea, aia malaila na Buke a me ka Moolelo o kekahi poe i make mamua, a ua pono ole ke hanaia ma kahi e, o huikau, a hoopapaa, a lilo i mea ole ka hooko ana a ke Kanawai. Aole pono ke kakau a hiki i ko'u wa e hele kaapuni ai, no ka mea, elua wale no o'u hele kaapuni ana i ka makahiki. Ua loihi ka waiho ana e kali ai, a nake e paha kekahi poe i nonoi mai, a poho wale ko oukou dala, me ka pau ole hoi o ka hana. E hele, a e holo mai no ma Lahaina, Maui, a e loaa no au ia oukou ma ko'u Keena Hookolokolo Kauoha, i na la noa a pau.
Owau no me ke aloha ia oukou,
A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Aperila 7, 1865. 176-1m

MA KE KUAI !

                UA LAKO AU I NA KUKA PAINA ELEELE maikai, he hookahi haneri. Mai ka Umikumamalima aku a ke Kanakolu dala ke kumukuai o ke Kuka hookahi, oia hoi na Kuka maoli, na Koheoheo, me na Kuka Holoku.
            He mau lole manoanoa kekahi, oia hoi na Palemai, na Kakini me na Palemai wawae i hanaia noloko mai o na lole maikai loa. He mau Kuka Palu Holoku no kekahi, me na Koheoheo, mai ka a 7 a hiki i ka 14 dala o ke Kuka hookahi.
            O na lole i haiia ae la maluna, he mau lole maikai, aohe aie, he dala kuike wale no. H. McDONNA.
Ma kahi e kokoke ana i ka Pa Kuai Papa o Lui a me Dikesona. 176-3m

AHAHUI LAHAINALUNA.

                O KA'U NO IA E KAU LEO PINEPINE aku nei ia oukou e na hoa o ka Ahahui Aloha o Lahainaluna, a me na mea e ae e makemake ana e lilo i mau Lala no ua Aha la e hele mai. E hele mai no ! No ka mea, e hoike ana ke Kulanui o Lahainaluna nei, ma ka Poalua mua o Mei, oia ka la 2, 1865. A oia no hoi ka wa e halawai ai ka Ahahui Aloha o Lahainaluna. A mea no a naue nui mai. Mai hoopupu oukou. L. AHOLO,
Peresidena o ka Ahahui Aloha o Lahainaluna. Lahainaluna, Maui, Aperila 6, 1865. 176-4t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, o John Kawaihalau, no ka hookohu aku ia ia i luna hooponopono waiwai o KAILI (w,) no Lahaina, Maui, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na mea a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 22 o Aperila, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai. A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Aperila 7, 1865. 176-3t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, e Puonohi, e hooponoponoia ka waiwai o KAUHIAKU (k,) o Kahakuloa, Maui, i make aku nei me ke kauoha ole, a e hooiaio pu la kona pili ana ia ia i hooilina no kona waiwai : Nolaila, ua hoikeia na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 20 o Mei, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui, kahi e hana ai.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Aperila 1, 1865 l76-3t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o KALAULI (k.) }

                E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o KALAULI (k.) no Waialua Oahu i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poaono, oia ka la 22 o Aperila, e hiki mai ana, i ka hora 10 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a KAMAU (k.) ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ap. 10, 1865. I76-2t

OLELO HOOLAHA

                E IKE AUANEI NA MEA A PAU LOA ke nana mai, owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ke hai aku nei au ma ke akea, ua hoopau aku au ia K. M. Mayor, o Lahaina Maui i kona noho ana i Kahu Malama Waiwai no'u, ma ka la 28 o Feb., M. H. 1865. Aole ia e hana, a malama, a hooponopono hou maluna o ko'u mau waiwai a pau, aole hoi e hiki ia ia ke hoolimalima aku me kekahi kanaka, a haole, a mea e ae o kela ano, keia ano. Ina ua hoolimalima aku oia i kekahi o ko'u mau waiwai, mai ka la aku a'u i hoopau ai, a hiki mai i keia manawa, e lilo no ia hoolimalima ana i mea ole, aole ona kuleana e hana ai ma keia hope aku. A no ka oiaio o keia, ke kau nei au i ko'u inoa ponoi.
MRS JURIA M. KAEO. Honolulu, Oahu, Aperila 8, 1865. 176-2t*

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai
o KEO KAHOPULUA (k.)

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ELIZABETH R. PRATT, no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Keo Kahopulua (k,) no Kahehuna, Honolulu, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 26 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperila 10, 1865. 176-2t