Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 14, 6 ʻApelila 1865 — Page 3

ʻaoʻao PDF (1.61 MB)

Ka Nupepa Kuokoa.

ma i ke kaua weliweli i oi a'e; i poino i ka poe i laha mai ai ka hewa. E hookiekie anei kakou me ka olelo iho he wahi e haalele ai, mai keia poe i hana ia ma ko ke Akua ano, oiai ua hooia mau aku ka poe i manaoio i ke Akua Ola ? Me ko makou manao oluolu no ka mea e hiki mai ana, ke pule nei makou e hoopakele koke ae i keia kaua weliweli ; a ina hoi i manao ke Akua e hoomau loa'ku a hiki i ka nalowale ana o ka hoopuupuu ia ana o na waiwai a pau o ke kanaka kauwa kuapaa, i hana iho me ke akakuu ole ; a i na paha i ka manawa e uku ia'ku ai kela kulu koko keia kulu koko ma ka hili ia ana'ku o kekahi pahikaua i kekahi, e like me ka mea i hai ia i na makahiki ekolu tausani i hele aku, pela mau no e oleloia mai ai, ua oiaio a ua pono no hoi na hookolokolo ana a ka Haku. Me ka opu kekeue ole i kekahi mea, me ke aloha i na mea a pau, me ke kupaa ma ka pono e like me ka ke Akua i hoike mai ai e nana i ka pono, e hooikaika kakou e hoopau i ka hana e haulehia nei kakou ; e wahi i na eha o ka lahui, e malama hoi i ka mea i komo aku iloko o ke kaua, i kana wahinekanemake a me kana mau keiki makua ole ; a e hana'ku i mea e loaa'i a e paa'i ke kuikahi oiaio a mau loa ia waena o kakou, a me na lahui e ae.

Ke Kaua mawaena o Sepania a me Dominigo.

                Ua hooholo iho ke Aupuni Sepania e hoopau i kona manao ana e lanakila ana ia maluna o Dominigo. O ka mokupuni o Haiti (Hayti,) aia no ia ma ka hikina o Cuba ; a ua like kona nui me na aina eono e like me Hawaii ka nui. He poe nika na kanaka ; a o ko lakou mau kupuna, he poe kauwa. Aka, i na makahiki he kanahiku i hala'ku, ua ala huliamahi mai lakou, a pepehi i na kanaka keokeo, me ka hoemu aku i ke koena. Ia wa, ua hoounaia'ku kekahi puali koa Farani me ko lakou manao e lanakila ana lakou, aka ua maule iho ia manao o lakou. O ka aoao komohana o ua mokupuni la, no ka poe Farani, a ua ike no na kanaka i ka olelo Farani, me ke kuokoa o ko lakou aupuni. O ka hapanui o ka aina, aole e kala kahiko ka noho ana malalo o ka malu o Sepania, a kuokoa no hoi ko lakou aupuni, oia hoi ke "aupuni kuokoa o Dominika." O ka nui o na kanaka o ua mokupuni la, ua aneane miliona.
            Ua kuko o Sepania i keia aina momona, a hooholo iho e kii hou i ua mokupuni la. I ka malama o Aperila makahiki 1861, ua lele aku kekahi puali koa Sepania iuka o ka aina, a hookipa maikai ia Sanatana ka Peresidena, oia hoi ka mea i kipeia i ke dala, a e kumakaia mai hoi ia i kona Lahuikanaka iloko o na lima o ka poe Sepania. Aka, aole nae i ae aku ka poe Dominika ; ua a-a aku no lakou. Ua hooauheeia'ku e lakou ka poe Sepania ma na kaua ana he nui wale, a ke mau mai nei no ke kaua ana, o ka ha keia o na makahiki. Ua lilo he kanaha miliona dala o na Sepania, a me na tausani koa he nui wale, a o kahi pomaikai wale no i loaa mai ia lakou o ka hilahila.

Ka Laweia ana o Lifu e ka poe Farani.

                Ma ka moana Pakifika Hema, e pili ana me ka mokupuni nui o Nu Kaledona, malaila kekahi mau Pae moku i nohoia e ka poe eleele hihiu loa. Iloko o na makahiki he iwakalua, ua ao aku na misionari Enelani a me na misionari Samoa, a ua lanakila no ka lakou hana. Ma kekahi mau aina, ua pau ke kaua ana, ua haalele aku na kanaka i ka lakou mau hana ino, me ko lakou mau naau pouli, a ke ao nei lakou i ka heluhelu a me ke kakau. O kekahi o na misionari nana e alakai o Mika Gede (Geddes,) oia kekahi o na misionari i holo mai i Hawaii nei, i ka makaikai i ka makahiki 1848, oiai ia e holo ana i kahi i kupu ai kona manao ; a ua mahalo nui loa ia oia e na misionari Amerika maanei.
            Ano hoi, ua lohe mai nei makou ua lawe ae ke Aupuni o Farani me ka lima ikaika i ka mokupuni o Lifu, e pili ana me Nu Kaledonia, e like me ka lakou lawe ana ia Tahiti, a hookuke aku lakou i na misionari Enelani, a me na misionari maoli. Ua lanakila ka hana a ka Haku ma kela mokupuni, a ua huli mai ka hapanui o na kanaka i ka pono. Auwe ka poe i hoonele iho i na kumu a lakou !

Ka Home o na Luina.

                Ma Bosetona, ua kukuluia kekahi ahaaina lulu dala, i mea e hoala ai i hale no na luina o na moku manuwa Amerika. Oia hoi ka poe i loohia i na eha ma ke kaua ana, ma ka mai paha, no lakou keia hale i hanaia'i ; a no ko lakou manawa e elemakule ai. Ua hoolako iho no ke Aupuni Amerika i mau Halemai no lakou, ke loaa i ka mai ; aka, aole nae i haawiia aku ia lakou i wahi paa no lakou, aia wale no a hiki ka nui o ko lakou mau makahiki i ka iwakalua o ka noho ana ma ia oihana. Nolaila keia mea i hoalaia'i i home hou no na luina. O Ailuene Evereke (Edward Everett,) ka mea kaulana ma ka haiolelo ana, a i make koke mai nei hoi, o Adimarala Faraguta a me kekahi poe e ae, o lakou ka poe haimanao aku i ka poe i akoakoa mai ma ia halawai. O ka mea i loaa mai ma ia hookupu ana, elua haneri tausani dala (200,000.00,) ma ua kulanakauhale la o Bosetona ; a aole no paha e nele ke kokua mai o kekahi mau kulanakauhale e ae ma keia hana maikai.

Na Palalapa.

Ia W. P. Kama.

                E KA NUPEPA KUOKOA E :— E oluolu oe a me kou Lunahooponopono, e ae mai e kamakamailio pu me ka mea nona ka inoa e kau kehakeha'e la maluna. A penei no ke kamakamailio ana.
            E. W. P. Kama e ! Ua ike au i kou mau manao i paiia ma ka Helu 12 o ka la 23 o ka malama i hala, aia ma ia mau manao ou, he nui no kuu hoohalahala. Aka, aia ma ka hapa waena o kou kukulu manao ana, au i olelo ai o kau mea i hoahewa ai o ka hoolilo ia ana o ka Halepule i Halekeaka. Aia malaila kahi e hiki ai ia'u ke wehewehe aku imua ou a me ka poe e hoi e nana mai ana. Ke olelo nei au ma ko'u ike ma ua mau po la i hoike ia'i ua hana akamai nei, no ka mea, elua a'u po i hele ai e nana, me kuu manao aole i ku, a i pili na hana i hanaia ma ia mau po e like me ka W. P. Kama e hoike nei he hana keaka. Eia ka mea i ku i ko'u manao i na mea i hanaia iloko o ua mau po nei, " He mahalo i na mea i hoikeia." No ka mea, ma na Nupepa a me na palapala e ae, ua ike wale no ma ka heluhelu ana, a ma keia hoike kii ia ana, ua maopopo loa ke kaua ana o ke Aupuni Amerika Huipuia, a me na Hale, na Alahaka, na Papu, na Mauna, na Wailele, a me ke ano hauoli o Amerika Huipuia, no G. Wasinetona ka mea nana i imi i ke Kuokoa o Amerika Huipuia, ka mea hoi nana i moku ke kaula o ka hooluhi a Beritania. A ma keia mau mea i hoikeia, he nui no ko'u mahalo, aole owau wale no, he nui no, o ka poe i ike a i lohe ma na mea i hoikeia me ka noonoo pono, ua hiki ia lakou ke koho e like me ko'u.
            I mea e ike ai oe e kuu hoa ma o keia mea la he hoopuka manao ma ka Nupepa, ke olelo nei au ia oe ma keia. Ina paha he wahi kanaka holo pinepine oe i Honolulu i ka wa o na keaka i hiki nui mai ai malaila, a ua komo paha e nana. Ina pela io. Eia ka ninau ia oe malaila. l Ua ike no anei oe ua hana ia kekahi kii ano hoolele-aka e like me kau i ike ai ma Wailuku, i na ua komo oe i ke keaka i Honolulu ? 2 Ua ike no anei oe i kekahi Kahunapule a me kekahi poe ano pono e ae ua komo iloko oia keaka ana, e like me kau i ike ai ma ka malu o ke kuawa nei ? 3 O na kii au i ike ai ma Wailuku nei oia anei na kii a ka poe hana keaka e hana'i ? Ma keia mau ninau e loaa no ia oe ka mea e hiki ai ke pane, i na ua ike oe i kela a me keia aoao o ka hoohalike ana. E hu mai no ka oiaio.
            Eia ka mea i koe a'u e pane ai ia oe, o kou manao hookiekie maluna o ka inaina a me ka hoomauhala, i huipuia me ka poe dala ole ia mau po o lakou no ka poe wawahi i ka puka aniani e like me kona ike. Nolaila, ua makehewa kou hoike ana ma ke akea no keia mau manao au i hookaulana'i, a manao ia mai paha ua hana io ke Kahu Ekalesia o Wailuku i ka hana keaka, a ua hookipa oia ia hana. E ! e ke hoa, " No ka Lio ino ke kepa."
            E ka poe a pau mai Hawaii a Kauai, ka poe e lawe ana i ka Nupepa Kuokoa, mai hooiaio oukou ua hana ia ke keaka ma Wailuku nei e like me ka hoike a W. P. Kama. Eia ka mea i hoikeia malaila. " He hoike kii o na aina e i ku i ka manao e like me ka Kini ma e hana nei ma Honolulu." No kuu ano hookamani ole, ke kakau nei au i ko'u inoa ohana. S. N. H. KAPEA.
Waikapu, Maui, Mar. 28, 1865.

Hoike Kula Beritania ma Waimea, Kohala Hema, Hawaii.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; ALOHA OE : Ka pua pikake aala paoa i na moku, ka opua nani kamahao e u nei, ka ipukukui pio ole i ke Kauaula, ka uku kuapuu mikole lua i kuu alelo, ka poli nahenahe i ke kula o Lihue, iini ae ana ka manao ia oe e ka Nupepa Kuokoa o ka naue mai, no ka lana ana mai o ko'u manao e haukawewe aku ia oe, e ka hoa launa o na mea a pau, ka makamaka o na mea a pau e hiki aku ai ilaila, ia oe ka hooilina paa o ko'u manao e ke " Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii," aloha oe.
            Ma ka la 17 o keia malama o Malaki, makahiki 1865 nei, ua hoike ke kula (school) haole a Miss E. W. Lyons, ma Waimea nei, a ua ike ia ke akamai o na haumana kula ma ia la. Hoomaka ka hoike ma kakahiaka hora 9 (nine o'clock) hoike mamua ka pule, na Rev. L. Lyons ka pule, mahope hoomaka ka hoike o na keiki puukani o ka papa 4 ma ka Primer, heluhelu mamua a mahope pela, (speller) pau ia, hoike ka papa 3 na keiki maka onaona, hoomaka ma ka First Reader, ma ke pela a me ka heluhelu pau ia, hoike ka papa 2 ma ka Second Reader, e like me ka papa i ka hoike ana, pau ia, hoike hou ka papa 4 ma ka Helukamalii haole, ua eleu io no, ka haukawewe ana a na keiki makaonaona i hoopulu ia i ka hau anu o Maunakea, pau ia, hoike ka papa 3 ma ia palapala no, ua eleu io no, pau ia, hoike ka papa 2 ma ka Helunaau (Arithmetic 3 mokuna 10 (Ten Chapter,) pau ia, hoike ka papa 4 ma Geography, oia ka Palapala-aina, pau ia hoike ka papa 3 ma ia Geography no, pau ia ma ka papa 2 ma ia palapala no, pau ia hoomaka ka hoike ma ka papa 2, ma ka Eaton Arithmetic, ua lai no lakou, pau ia, hoike ka papa 1 oia ka pua nani iuiu o Seira, pua ala onaona o Himele, puukani olu o Bosetona, na buke haole me ka lai a nae ka uleu no hoi, pau ia, hoike ka papa 4 na na mea hoopaa, pau ia, hoike na mea hoopaa a na keiki puukani a me na mea a lakou i kakau ai.
            Hoomaka ka hai mea hoopaanaau a pau, a me na haiolelo, ekolu keiki kakau manao, i ke elua mahope, hai mai o Miss. Maria J. ano o na hoku a me ke kino o ke kanaka, pau ia, mamua'ku nae he mau himeni ekolu, mamua'ku ma ka himeni 17 o ka Lila kamalii, a me ka himeni ma ke Kuokoa, ma kela himeni lai Lipoluaikeanu, a me kela himeni ma ka Hokuloa, Kauanoeanu o Waimea, pau ia pau ka pule, pau ka hoike, pau ae la no i lohe oe e ke " Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii," he ma'u mau wahi huaolelo ae la no ia. Ke hoi nei ko ka malu Piti keiki ua malu ka la i na pali. Me ka mahalo.
Na'u na G. W. JOHN FRIDAY.
Waimea, Kohala Hawaii, Apr. 3, 1864.

KANAWAI HOU.
HE KANAWAI E HOOLOLI AI I KA HAAWINA 13 O KE KANAWAI KIVILA " NO KA HELU ANA I NA AUHAU," A E HOOMAKAUKAU ANA I MEA E HELU A E OHI AI ME KA POLOLEI I NA AUHAU HOLOHOLONA, A E KAU ANA HOI I HOOPAI NO KA HUNA ANA I KA WAIWAI.

 

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni : Pauku 1. E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka Haawina 13, o ke Kanawai Kivila, ma ka pakui hou ana mahope iho o ka Pauku 492 i kekahi pauku hou e heluheluia penei :
            Pauku 392. (a). Na ka mea nona ka mea hoolimalima mai, a mea paha e noho ana i ka aina e haawi aku i ka Luna Helu a mau Luna Helu paha, i palapala hoike o na inoa o na kanaka a pau nona na Lio, Miula, Iakake, a holoholona e ae paha i ku i ka auhau e holo ana maluna o ia aina, me ka ike a me ka ae pu ana o ka mea nona, ka hoolimalima mai, a me ka mea e noho ana i ka aina, a me ka nui o ia mau holoholona ; a ina aole e hoike mai pela e manaoia na ka mea nona, ka mea hoolimalima mai, a me ka mea e noho ana i ka aina ia mau holoholona i mea e auhauia'i. Ina e haawi ole mai ka mea nona, ka mea hoolimalima mai, a mea paha e noho ana i ka aina i palapala hoike i haiia maluna, e ole paha e hookomo pu ia me kona ponoi, alaila, e hoopili ia ia na hoopai a me na poino i haiia ma ka pauku eha haneri me kanaiwakumamakolu. O ka mea e hoike oiaio ole ana i kona waiwai e like me ka mea i hoakakaia ma keia a me ka pauku maluna iho e hiki no ke auhauia oia i ka palua o na auhau maluna o ka waiwai i hunaia pela.
            Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai ka la aku i hoolahaia'i.
Ua aponoia i keia la 30 o Dekemaba, M. H. 1864.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI.
I PILI I KA POE HOOLIMALIMA LIO.

 

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaole o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni :
            Pauku 1. E hoololiia, a ma keia ua hoololiia no ka pauku 110 o ke Kanawai Kivila, ma ka hookomo ana i na huaolelo "e kauia e ka mea hooholo, a e kauo kaa paha," mahope iho o na huaolelo " no ka hoolimalima ana i na Lio" ma ka lalani eha, a e heluheluia ka Pauku 110 o ke Kanawai Kivila penei :
            Pauku 110. E hiki no i ke Kuhina Kalaiaina, ke haawi aku i na palapala ae i kela mea keia mea, no ka hoolimalima ana i na Lio e kauia e ka mea hooholo, a e kauo kaa paha, no ka makahiki hookahi no Honolulu a me Lahaina, ke loaa mai i ke Kuhina i elima dala no kela Lio keia Lio o ka mea makemake i ka palapala ae e manao ai e hoolimalima ; a e hoakakaia ka nui o na Lio hoolimalima maloko o ka palapala ae."
            Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai kona la e hoolahaia'i.
Ua aponoia i keia la 10 o Ianuari, M. H. 1865.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI.
E HOOLOLI AI I KA PAUKU 510 O KE KANAWAI KIVILA.

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupui : Pauku 1. E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 510 o ke Kanawai Kivila, ma ka hookomo ana mahope iho o ka huaolelo " e make" i na huaolelo " a ua loaa paha i kekahi mai, e hiki ole ai ia ke lawelawe i na hana o kana oihana," i heluheluia'i ua pauku la penei :
            Pauku 510. Ina e make a ua loaa paha i kekahi mai e hiki ole ai ia ia ke lawelawe i na hana o kana oihana kekahi Luna Auhau mamua o ka pau ana o ka ohi ana i na auhau o kona Apana, e hiki no i ke Kiaaina me ka ae ana mai o ke Kuhina Waiwai e koho i kekahi kanaka nana e ohi i na auhau a pau pono mai, a e loaa no i ua kanaka la ka uku kupono i ka manao o ke Kiaaina me ke Kuhina Waiwai ; a e ili no maluna o ua kanaka la na mana a me na hana a pau, a me na koina o ia oihana, e like me na Luna Auhau e ae. E pili no nae kana hana i na auhau i koe i kona wa i kohoia'i,
Ua aponoia i keia la 31 o Dekemaba, M, H. 1864.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI
E HOOLOLI AI I KA MOKUNA 13 O KE KANAWAI KIVILA.

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni : Pauku 1. O ka mea e hoahewa ia ma ka hookolokolo ana imua o kekahi Lunakanawai Hoomalu a Apana paha, no ka moe Kanawai ole ana me kekahi wahine maloko o keia Aupuni, nona na makahiki i emi malalo o ka umikumamaha, e hoopaiia oia ma ka hoohanaia ma ka hana oolea no ka manawa, aole e emi malalo o na malama ekolu, aole hoi e oi aku i na malama he umikumamawalu, aia no i ka manao o ka Ahahookolokolo.
            Pauku 2. E lilo keia i Kanawai mai ka la i hooholoia'i.
Ua aponoia i keia la 10 o Ianuari, M H. 1865.
KAMEHAMEHA R.

HE KANAWAI.
E HOOLOLI AI I KA MOKUNA 7, HAAWINA 2, O KE KANAWAI KIVILA, NO NA PALAPALA AE I KA POE KUAI AWA.

 

                E HOOHOLOIA e ka Moi a me ka Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina i akoakoa iloko o ka Ahaolelo kau Kanawai o ke Aupuni : Pauku 1. E Kapaeia, a ma keia ua kapae loa ia no ka Pauku 87 o ke Kanawai Kivila, a e paniia kona hakahaka me ka pauku hou i haiia malalo ae nei :
            E hiki no i ke Kuhina Kalaiaina ke haawi i palapala ae i ka mea kupono e noi ana ia ia, e kuai i ka awa no ka makahiki hookahi, ke haawi ia ia ka mea e noi mai ana i elima haneri dala no ka palapala ae kuai awa ma Honolulu, ekolu haneri dala no ka palapala ae ma Lahaina a me Hilo, a i hookahi haneri dala pakahi no na apana e ae. Aka hoi, aole no e oi aku na palapala ae kuai awa mamua o na palapala ekolu no Honolulu, elua pakahi no Lahaina a me Hilo, a hookahi pakahi no kela me keia apana e ae. Eia hoi kekahi, o kela a me keia mea e noi mai ana i ka palapala ae kuai awa, e hoopuka mai i kana olelo noi mamua ae o ka la akahi o Novemaba i kela me keia makahiki, a e hoomakaia ke kuai ana malalo o ia palapala ae ma ka la mua o Ianuari ma ia hope iho ; a ina e oi aku ka nui o ka poe noi palapala ae mamua o ka nui o na palapala i aeia ma ke kanawai, alaila, e kuai kudala ia ua mau palapala la makahi maloko o ka apona a ke Kuhina Kalaiaina e kauoha ai, aole nae e emi ke kumukuai ma ia kudala ana malalo o ka palena i hoakakaia ma keia Pauku.
Ua aponoia i keia la 10 o Ianuari M. H. 1865.

MARE.

Ma Honolulu, Maraki 29, mare o Helemano Panihale k, me M. Holi w, na Rev. H. H. Pareka laua i mare.
Ma Honolulu, Aperla 4, mare o John Baptiste k, me Nainelua w, na Rev. H. H. Pareka laua i mare.
Maraki 1, ma Kamoku, Lanai, mare o Akana (Pake,) me Kalilioku no Paomai, Lanai. Mare o Paahao me Kahuina, no Mahana, Lanai. Mare o Kimo me Kaoliko, na N. Pali lakou i mare.

HANAU.

Aper. 4, ma Kamanuwai, Honolulu, Oahu, hanau o M. Kekahunanui (k,) na Malama me Kawahinekinolau.
Maraki 27, ma Keawakapu. Honuaula, Maui, hanau o Ageripa Kapualeilei k, na Rev. H. Manase me Mrs. Hazaleleponi K. Manase.
Ianuari 10, ma Lauhulu, Waialua, Oahu, hanau o Mere w, na Ami me Kaulana.
Ian. 27, ma Kamananui, Waialua, Oahu, hanau o Kaakau w, na Kaiaikawaha me Mere.
Feb. 2, ma ia wahi no, hanau o Kilia w, na John me Kamakakoa.
Feb. 4, ma ia wahi no, hanau o Melani w, na Pilipo me Komikila.
Feb. 4, ma Kawaihapai, Waialua, Oahu, hanau o W. P. k, na Kahema me Kepile.
Mar. 1, ma Lahaina, Maui, hanau o Loainehama w, na Kapiiwi me Kaaipuaa.
Mar. 7, ma Honuapo, Kau, Hawaii, hanau o R. Maukaa w, na Kaleohaalulu me Rebeka.
Mar. 23, ma Waikapu, Maui, hanau o Lolika, na Kaa me Kekalohe.
Ian. 18, ma Moanalua, Oahu, hanau o Kaiewe, na Kiko me Kahele.
Feb. 21, ma ia wahi no, hanau Kamakahelu w, na Kapahi me Kahilahilaole.
Mar. 11, ma ia wahi no, hanau o Keluia w, na Hapuu me Kaulunae.
Mar. 11, ma ia wahi no, hanau o Hapaumi k, na Hapaumi me Kanaanoni.
Mar. ma ia wahi no, hanau o Inoaole, na Pau me Kahamanu.
Apr. 2, ma Kahaukomo, Kalihi-uka, Oahu, hanau o Ana Kauhai w, na Geo (Pukiki,) me Kauhai.

MAKE.

Aperila 5, ma Pauoa, Honolulu, make o Napunako k, he nae nae kona mai i make ai.
Maraki 20, ma Halawa, Ewa, Oahu, make o Naiwi k.
Ma. 10, ma Waihee, Maui, make o Luakini.
Mar.19, ma Waikiki-kai, Oahu, make o Kupapaia w.
Mar. 19, ma Waimanalo, Oahu, make o Haole k.
Mar. 4, Kaakopua, Honolulu, make Kaanaana w.
Mar. 14, ma Pauoa, Honolulu, make o Kaaikaula.
Ian. 5, ma Nuamaloa, Kaupo, Maui, make o Maloelani k.
Ian. 12, ma ia wahi no, make o Kaluahi k.
Feb. 1, ma ia wahi no, make o Kuniki k.
Feb. 21. ma ia wahi no, make o Kamai w.
Mar. 11, ma ia wahi no, make o upai w.
Mar. 15, ma ia wahi no, make o Paumano w.
Mar. l3, ma Waikapu, Maui make o Napela w.
Mar. ma ia wahhi no, make o Wahakuliilii w.
Ian. 24, ma Waimea, Kauai, make o Pouwahine w.
Feb. 18. ma Pukaiki, Niihau, make o Hauleiohea k.
Feb. 25, ma Kamalino, Niihau, make o Pahuwai k.
Mar. 21, ma Kuhua, Hilo, Hawaii, make Wai w.
Mar. 25, ma Kaupakuea, Hilo, Hawaii, make o Ehu w.
Ian. 7, ma Kamananui, Waialua, Oahu, make o Pukoaku k.
Ian. 8, ma ia wahi no, make o Kalawaia w.
Ian. 17, ma Kawailoa, Waialua, Oahu, make o Kalua k.
Ian. 19. ma ia wahi no, make o Ohule k.
Feb. 2, ma ia wahi no, make o Luakaha w.
Ian. 21, ma Kaena, Waialua, Oahu, make o Opunui k.
Ian. 23, ma P— kai, Waialua, Oahu, make o Kalamau w.
Feb. 21, ma ia wahi no, make o Pukawale w.
Ian. 30, ma P— kai, Waialua, Oahu, make o Palau w.
Ian. 26, ma Kamooloa, Waialua, Oahu, make o Inoaole w.
Mar. 4, ma ia wahi no, make o Laa w.
Ian. 31, ma Waikoloa, Waialua, Oahu, make o Nahakuaina w.
Feb. 18, ma ia wahi no, make o Kailaa k.
Feb. 2, ma Kaualua, Waialua, Oahu, make o Kamaka w.
Mar. 6, ma Mokuleia, Waialua, Oahu, make o Punohu w.
Mar. 11, ma Punanue, Waialua, Oahu, make o Loheakawai w.
Mar. ma Lauhulu, Waialua, Oahu, make o Kuewa k.
Ian. 17, ma Moanalua, Oahu, make o Kekoawahine k.
Ian. 27, ma ia wahi no, make o Kamaka w.
Feb. 4, ma ia wahi no, make o Paikano w.
Feb. 27, ma ia wahi no, make o Kahiona k.
Mar. 7, ma ia wahi no, make o Keanini k.
Mar. 22, ma ia wahi no, make o Naiwi k.
Mar. 27, ma ia wahi no, make o Inoaole.

OLELO HOOLAHA.

                E KUAI KUDALAIA ANA NA LIO 2 ma ka Pa Aupuni ma Kaelepulu, ke hiki aku i ka Poaono, oia ka la 8 o Aperila, ke ano me ka hao malalo nei :
Lio kane puakea, hao DK. Lio kane ulaula, hao O.
            A e kuai kudalaia'na Elima Lio i ka la 12 o Aperila, oia ke Poakolu, ke ano me ka hao malalo nei : Lio kane eleele kalakoa, hao KH. Lio wahine ulaula, aole hao. Lio wahine ulaula, hao NO(. Lio wahine puakea, hao manamana ano e. Lio kane hulupala, hao P. E hele mai oukou ia la me ka lako.
JOHN PALE, Luna Pa Aupuni. Kaelepulu, Koolaupoko, Oahu, Aperila 3.1865 174-1t

I ka Luna Hooponopono
O KA NUPEPA KUOKOA. L. H. KULIKA.

Aloha oe.
            Nani ke kau maha o ko'u ma na o, no ka hoo pu ka ole mai i ka ue mau " kope" i wa ihoia'ku ma kai noa o ke " Kuokoa." aneane pau pau a ho ko'u na au i kai imi ana.
            Eia ko'u ma nao ho peloa i oe, e hoo puka koke ae ma ke ia po ahae,— E ahonui ka Luna Hooponopono.— Me Ka Mahalo.
P. W. WAHA.
Kaopuoua, Kamanuwui, Honolulu, Apelila 3, 1865.

            ALOHA OE E WAHA : Eia ke kumu o ka hoopuka ole ia o kou mau manao, no ka hemahema a hawawa maoli o ke kakau ana, elike me kou leta e kau ae nei maluna. Ina he makemake kou e hoolaha ia kou mau manao, e kakau pono mai, aole o ka mahele naaupo i na huaolelo me na hopunaolelo Aole hiki ia makou ke hooponopono hou i na palapala hemahema ; aole hoi hiki ke hoolaha aku me ka hemahema.
LUNA HOOPONOPONO.

Awa o Honolulu.
Na Moku Hawaii ku mai.

Mar. 25 — Kalama, mai Kohala mai, me 24 paila wahie.
25 — Helene, mai Maliko mai, me 200 pahu ko, me 6 ohua.
25 — Active, mai Lahaina mai, me 280 pahu ko, 58 pahu malakeke, me 13 ohua.
25 — Marilda, mai Hilo mai.
29 — Kamoi-kane, mai Kahului mai,
31 — Moi-wahine, mai Koloa mai, me 350 pahu ko, 41 pahu malakeke, 10 paila wahie, 17 ili bipi, 5 pahu aila bipi. 3 eke pepeiao laau, 2 puaa, me 3 ohua.
31 — Hana, mai Nawiliwili mai, me 350 pahu ko, 2 bipi, 7 puaa, 1 lio, 5 kapu nui, 1 pahu aila bipi, 25 papa pahu waiu paka, me 10 ohua.
31 — Anelaulie, mai Koloa mai, me 10 bipi.
Apr. 1 — Kilauea, mai na awa o Hawaii a me Maui mai.
3 — Mary, mai Maliko mai.
3 — Prince, mai Hanalei mai.
3 — Emalani, mai Kau mai.

Na Moku i Holo aku.

Mar. 22 — Emalani, i Kau, Hawaii.
22 — Ekepela, i Molokai.
23 — Helene, i Molokai a me Maliko.
29 — Nahienaena, i Hilo.
Apr. 3 — Kilauea, i Maui a me Hawaii.
3 — Mary, i Anehola, Kauai.

OLELO HOOLAHA.

                EIA MA KA PA AUPUNI I PAUOA nei, he mau Lio helehewa hou mai, ke ano a me ka hao malalo nei :
Lio kane hulupala, hao PI POx hema.
Lio kane keokeo, nao manamana ano e.
Lio kane eleele wiwi, hao manamana ano e.
Lio kane lokia, hao K hema.
Lio kane lokia, hao C akau, hao ano e hema.
Lio wahine ahinahina, aole hao.
Lio wahine keokeo, aole hao
Lio wahine eleele wiwi, hao KC akau.
Lio wahine ulaula, he mau hao manamana ano e.
Lio wahine ulaula wiwi, hao AKW akau, ano e, hema.
Lio wahine ulaula wiwi, hao manamana ano e.
Lio wahine eleele wiwi, hao xKE akau.
Lio wahine keokeo wiwi, hao WP akau, K hema.
P. KAAIAHUA Luna Pa Aupuni. Pauoa. Aperila 5, 1865. 116-1t*

OLELO HOOLAHA.

                E IKE OUKOU E NA MEA A PAU loa, na Haole, na Pake, a me kela ano a me keia ano kanaka. Ke papa ikaika loa aku nei au ia oukou a pau loa, mai hoaie wale mai oukou i kuu wahine mare Kanika, no Keei, Kona Hema, Hawaii, ua Haalele kumu ole ma oia ia'u a me ko maua wahi moe, ina o ka mea hoaie mai ia ia, aole au e hookaa i kona aie, maluna ona ko oukou poho.
Keei, Kona hema, Hawaii, Mar. 29, 1865, 175-1t*

Olelo Hoolaha !

                E HALAWAI ANA KA PUALIKOA LIO mua o Honolulu, ma ka Hale Paikau, ma ke ahiahi o ka Poalua, oia ka la 11 o Aperila, i ka hora 7 1/2. Ua makemakeia na hoa a pau e akoakoa mai, no ka mea, he mau mea nui ke hanaia'na ma ia po.
KALE H. KAUKA.
Kapena o ka Puili Kaua Lio.
Honolulu, Aperila 6, 1865. 175-1t

Olelo Hoolaha Aie o Molokai.

                E IKE AUANEI OUKOU, NA MEA aie a pau o Molokai, mai Halawa a Kalae, ma Kona, a me Koolau ; ka poe hoi i AIE mai i ka waiwai o ko'u Hale Kuai ma Kaluaaha, ke kahea leo nui aku nei au ia oukou a pau, e hoomakaukau oukou ia oukou iho, mai kela la aku o kona puka ana ma ka nupepa Kuokoa, mai ka la 4 o Aperila nei a hiki i Mei, o keia
makahiki 1865. Na J. S. LONO.
Luna o R. P. KAMAIPELEKANE.
Kaakopua, Honolulu, Aperila 4, 1865. 174-lt*

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o NAIWI. }

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Nalaau (w,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o KAIWI, no Honolulu, i make aku nei : Nolalia, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaha, oia ka la 20 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o kela noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu,
Oahu.
L. McCULLY.
Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 26, 1865. 175-2t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o KAELELE (k.) }

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Puhi (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o KAELELE (k,) no Honolulu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 15 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Aperia 4, 1865. 175-2t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e J. C. FARWELL, no ke koho ia ana i Lunahooponopono Waiwai no Meeau o Waihee Maui i make aku nei. Nolaila, ke hoikeia'ku nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 10 o Mei, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia noi ana, aia ma Lahaina kahi e hanaia'i. A. M. KAHALEWAI.
Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Mar. 24, 1865. 174-3t

HALE PAI KII.

                AIA KO'U HALE PAI KII MA KA HALE e pili ana me ka Hale Leta, maluna'e o ke Keena Pai o ka " Nupepa Kuokoa," Ua emi loa na kii. Elima a eono dala no ke kii pepa. A elua wale no dala no ke kii aniani.
H. L. CHASE (Keiki.) 174-6m Mea Pai Kii.

MOKU KUAI !

                E KUAI IA ANA E KA MEA NONA ka inoa malalo nei, i ka moku KIAKAHI " Waikane," nona na tona i aneane aku i ka 5, he moku hou no keia a paa hoi, o na pea a me na rikini he mau mea hou. Iloko o na la he 30 mai keia la'ku, e kuai aku ai, i ka poe e makemake mai ana, a e ninau no hoi ia Kuea (Z. Y. Squires) ma Kaneohe, a i ole ia ia WM. Combs ma Waikane,
KUEA (Z. Y. SQUIRES. Maraki 30, 1865. 174-4t*

KUOKOA HUMUHUMUIA.
EKOLU BUKE — BUKE 1, 2, A
ME 3.

                Umi Kala ke kumukuai no na buke ekolu. No ka akahi buke $3.50. E ninau ma ka Hale buke o
171-4m H. M. WINI.

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo, o W. H. UWELEALEA, e hooiaio i na Palapala Kauoha o William Humphreys o Waikapu Maui i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 27 o Mei, ma ka hola 10 A. M. oia ka la a me ka hora e hoolohe ia'i ka oiaio oia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i ikeia, aia ma Lahaina kahi e hanaia'i.
A. M. KAHALEWAI. Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Mar. 24, 1865 174-3t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo e I. KEOHOKAUA, e hooponopono i ka Waiwai o Kealoha (k.) o Honopu, Hamakua Maui i make aku nei. Nolaila, ke hoikeia'ku nei i na kanaka a pau, a ke pili hoi, o ka Poalua, oia ka la 23 o Mei, ma ka hora 10 A. M. oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia nonoi ana mai, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Lahaina kahi e hana'i.
A. M. KAHALEWAI, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Mar. 23, 1865. 174-3t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI E KA MEA nona ka inoa malalo nei e Gov. P. NAHAOLELUA e hooiaio i na Palapala Kauoha a Kalahohina o Lahaina i make aku nei. Nolaila, ke hoike nei i na mea a pau i pili, o ka Poalua, oia ka la 23 o Mei, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai ia nei aua mai, a me ua mau kue i hoikeia, aia ma Lahaina kahi e hana'i.
A. M. KAHALEWAI. Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Mar. 21, 1865. 174-3t

OLELO HOOLAHA.

                No KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e MANU, e hoonoho ia ia i Lunahooponopono Waiwai no Kaanaiua o Waikapu Maui i make aku nei. Nolaila, ke hoikeia'ku nei i na mea a pau i pili, o ka Poakolu, oia ka la 10 o Mei, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai ia noi ana mai, a me na mea kue i hoikeia, aia ma Lahaina kahi e hanaia'i.
A M. KAHALEWAI. Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Mar. 24, 1865. 174-2t

OLELO HOOLAHA.

 

                NO KA MEA. UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e J. C. FARWELL no ke kohoia ana i Lunahooponopono Waiwai no Pakaku o Waiehu Maui i make aku nei. Nolaila ke hoikeia'ku nei i na mea a pau i pili, o ka Poakolu, oia ka la 10 o Mei, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora e hoolohe ai i keia noi ana, aia ma Lahaina kahi e hanaia'i.
A. M. KAHALEWAI Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Elua. Lahaina, Maui, Mar. 24, 1865. 174-3t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e OPUNUI, no ke koho ana iaia i Lunahooponopono Waiwai no ka Waiwai o Ehu no Makawao Maui i make aku nei, a e hooiaio ia hoi kona pili ana. Nolaila, ke hoikeia nei i na mea a pau, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 26 o Iune, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia e hoolohe ai ia noi ana mai a me na mea kue i hoikeia, aia ma Lahaina kahi e hanaia'i.
A. M. KAHALEWAI,
Lunakanawai Kaapuui o ka Apana Elua,
Lahaina, Maui, Mar. 24, 1865. 174-3t

OLELO HOOLAHA,

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e KAMAKA, no ka hookohuia ia i Lunahooponopono Waiwai e Kahiamoe no Kona Akau Hawaii. Nolaila, ua hoikeia, i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 22 o Aperila, i ka hora 9 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i keia, aia ma ke Keena Hookolokolo ma Onouli-Nui, Kona Hema Hawaii.
C. F. HART,
Lunakanawai Kaapuni o Kona Akau, Onouli-Nui, S. Kona, Mar. 30, 1865. 174-2t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo nei e KALAHOOLEWA, no ka hookohu ia ia i Lunahooponopono Waiwai o Paai no Kona Akau. Hawaii. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 22 o Aperila, i ka hora 9 o ke kakahiaka oia ka la a me ka hora i oleloia, no ka hoolohe i ka oiaio o kela noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ke Keena Hookolokolo ma Onouli-Nui, Kona Hema, Hawaii.
C. F. HART,
Lunakanawai Kaapuni o Kona Akau. Onouli-Nui, Kona Hema, Mar. 30, 1865 174-2t*

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o }
KAAWAHUA (k.) }

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KAHAI (k.) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Kaawahua (k.) no Honolulu, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 11 o Aperila, i ka hora 10 o ke kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu. WM. HUMPHREYS.
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 23, 1865. 174-2t

OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o } HIKOULA (k.) me }
KUALUA (w.) }

                NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e KAHALEKAPU (k.) no ka hooiaio i na Palapala Kauoha o Hikoula (k.) me Kualua (w,) no Honolulu, Oahu i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 22 o Aperila, i ka hora 10 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio a keia Palapala Kauoha, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Mar. 23, 1865. 174-2t

OLELO HOOLAHA.

                NO KA MEA. UA HOOKOHUIA MAI KA mea nona ka inoa malalo e ka Mea hanohano G. M. Robertson kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie i Lunahooponopono no ka Waiwai o KUA (k.) o Kualoa, Koolaupoko, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ke kauohaia nei i na mea a pau ana i Aie aku ai, a me ka poe i Aie mai iaia, e hoike koke mai maloko o na la 30 mai keia la'ku. E loaa no wau ma Kaumakapili, ma ka aoao hema ae o ka Pa o Rev. L. Kamika. M. KEANU,
Lunahooponopono Waiwai o Kua. Kaumakapili, Honolulu, Oahu, Mar. 22, 1865. 173-3t*

OLELO HOOLAHA

                NO KA MEA, UA KOHOIA MAI KA MEA nona ka inoa malalo i Luna Hooponopono no ka waiwai, a i Luna kakau hoi no ka Palapala Hooilina o Michael Nowlien o Keupukaloa, ka mea i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau, ina ua aie lakou i ka mea i make, e pone e hookaa mai lakou i ko lakou mau aie mamua o ka la 15 o Iulai e hiki mai ana. O na kanaka hoi a ka mea i make i aie aku ai, ke kauohaia aku nei lakou e hele mai imua o'u e hoike mai i ko lakou mau bila.
P. H. TREADWAY. Lahaina, Mar. 9, 1865. 172-4t

MRS. SCHIMMELFENIG,
Mea hana Koloka,

                ME NA LOLE WAHINE MAIKAI LOA, Ma ka Hale kahiko o W. Fischer, Alanui Hotele, kokoke i ka Hale Keaka.
            Ua lakou mau na Papale a me na Koloka no na Keiki a me na Wahine i ko'u Hale Kuai. 147-1m

OLELO HOOLAHA.

                E IKE AUANEI NA MEA A PAU E noho ana ma kuu Ili-aina Kuleana Alolio, nona ka inoa KAHALAMAKAUEA, KAPAEA, ma Papaluana, Kipahulu, Maui. Ua kuai lilo loa'ku au ia KALAWAIA (k.) no Honolulu, Oahu, nona ua aina la a mau loa'ku, a me kona hooilina'ku. A no ka oiaio o keia kuai ana, nolaila, ke kau nei au i ko'u inoa. D. MAHIAI. Honolulu, Oahu, Mar. 23, 1864. 174-2t*