Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 12, 23 March 1865 — No ka Mahiai Pulupulu [ARTICLE]

No ka Mahiai Pulupulu

Ua ike no paha ka poe hqluhelu Kuokoa a pau i ko makou paipai nui ana iloko o na makahiki elua a ekolu i kaahope ae nei, i ka oihana kanu Pulupulu ma keia Pae aina, no ka manaoio ana iho, aohe aina o keia honua ioi ae ka pono mamua o keia pae moku no ke kanu pulupulu, a aole no paha he oihana i oi ae ka puka o ka luhi, ke hoohalikeia ke dala a me ka luhi i hooliloia no ke kanu ana ia mea. No ka mea, oka poe i lako ī ka aina, he wahi lilo uuku loa ko lakou mawaho ae ona lilo o kz mahiai, a me ka hooulu ana ia mea. Ke hauoli nui nei makou i ka hoomaopopoia o keia oihana. | Ma Hawaii a me Kauai, ua ka lono, ua kanaiima na eka i hoouluia ma ia mau mokupuni pakahi. A pela no hoi ma Oahu a me Maui, e kanuia ana no ma ia mau mokupuni. 1 kekahi mau mahina aku nei la, ua hoouna aku makou i kekahi o na ano pulupulu 0 onei ma ka eke leta i Nu loka (New York.) oia hoi ka pulupulu Helu 1 (Si Ailana) a me na ano pulupulu e ae no hoi he lehulehu wale. Aua nana ia a hookukuia hoi eka poe akamni loa a i maa hoi i ka nana ana ia mea, a ua hooholo ia poe, "ua oi loa ka maikai o ko Hawaii nei pulupulu Si Ailana (Helu 1,) mamua o ko Amerika Huipuia pulupulu o ia ano." Oiai hoi o ko kakou neipulupulu Helu 2 pokole o ka mnawe, ua oleloia, ua pakeu lou ae ka maikai o ko kakou nei pulupulu o ia ano, mamua o ka pulupulu maikai loa o ia ano j kanuia ma Geogia. Ina e hoouluia ana ka kakou nei pulupulu Si Ailana (Helu 1) me ke " kaokoa, me, ka hoohuikau ole ia me na ano pulupulu e oe," alaila, aohe pulupulu o na aina e ae o keia honua e pakeu mamua o ka j kakou, a e hikiwawe no hoi ke kuaiia'ku ' 1 na wa a pau e hoounaia'i e kuai ma na aina e. Aka oka hapanui nae oka pulupulu e kanuia nei e na kanaka maoii, ua hui aku hui mai ka Helu 1 m'e ka Helu 2, a no ia mea, nahili no ke kuai ana. O ka nui o na paona o ka eka pulupulu hookahi ke kanu a waele pono ia, ua hiki no i ka 1.500 a hiki i ke 2.000 paona me ka hua, pela ka mea i haiia mai, o ka huina o ka lona o ka mea nana e kanu, ina he mai : kai, mai ka hanēri dala hookahi, a hiki i kn hanen kanaonp dala, a he oi loa ae hoi ūt mamua o ka loaa no ka eka ko, raiki, a kale paha. He pono nae ike kanaka ke kanu ' ka pulupulu e like me ka nui e hiki ai ia iv ke malama pono, i na paha be elua eka, f he elirrta eka paha. Aka, mai noho a kani kupai loa, e komoia mai auanei oe e ka ma nao hoi-kua. Ina no oe e hoomaka ana < kanu i elua eka ī kinohi, i keia makahiki, : ia makahiki ae hoi, hoonui ae i elima eka, a pela e kii nkahele ai a hiki i ka nui a palahalaha loa ana'ku. O ka manawa kupono no ke kanu ana i ka pulupulu, oia na malaina mai lanuari: hiki i Aperila, a ina e kanuia pela, alaila, <: hua nui ana no ia makahilii; O ke kuponn loa o ke kanu ana e like me ko ke ko, m:. na lalani he eono kapuai ke akea, a i ekolu a i eha paha kapuai ke kaawale o kekahi komu mai kekahi kr,mu aku iloko o ka la> lBni. Ma iameae loaa ai ke akea kopon > i hiki ai ke waele i ka weuweu,-a ke ohi hoi ika pulupulu. O ka kekahi poe kanu an l hoi, hookahi lalani ko he ewalu kapuai k ! kaawale mai kekahi lalani aku, a mawaen i ka pulupulu he eha kapuai ke kaawale mai ka lalani ko aku. A i ko ke ko ulu ana, lilo ia i mamaiu no ka pulupulu, a mau n > hoi ke kawau ana o ka lepo me ka maikai. A pau ae la ka hua o ka pulupulu i ka ohiii alaila, ookiia'e la ke kumu, a ulu hoōkahi ■ * %■

*ho la ke ko a hiki i kona oo ana. Manao mak<*u he mea puka maoli ka hāna ana pela, ma kekahi mau wahi, ma na wahi e kanuia ke ko me ka wiliia e na wiliko ma ka maEele, no l?a mea, kaa no na lilo o ke kanu ana i ka pulupulu a me ke ko, i ka loaa oke ko. Aka nae paha, oke kanu maikai ana ma na apana makani, oia no ke ano like me ke kanu ana a ka Mea Hanohano loane li o Honolulu nei, ka mea hoi i hooikaika nui ma ka oihana kanu pulupulu. He hiki no ke ikeia kona aina mahiai pulupulu ma ma kahi a ke alanui e huli hele ana 1 kai o Uiukou. Oke ano o kana kanu ana, he ekolu lalani pulupulu, alaila kanu iho la ka lalani ko hookahi, a lilo iho la ka lalani ko, i alai makani no ka pulupulu. A, he mea kupono loa ika poe a pau e hoomaopopo ana a e manao ana hoi e kanu pulupulu, ke hele e inakaikai i ka mala pulupulu a ka Mea Hanohano loane li.

Hoomaka no ka pulupulu i ka hua iloko o na malama elima, a pela no e hoomau ai ka hua ana, a hiki wale mai i ka hooilo, alaila oki iho ia ka hua ana, no ka pau o na pua i ka lu ia e ka makani lu pua o ka hooilo, a pau pu hoi na lala ika haihai. A pau ke kau ino, alaila, hoomaka hou mai no na lala epuka, a hua hou mai no hoi. A i ole no hoi ia, alaila, he pono no ke okioki i na lala i ka wa ino, a* ma na malama o Febuari a rne Maraki, mahope iho o ka hoopulu maikaila'na o ka honua e na ku-a-ua o ka hooilo. 1 ka wa e hoomaka mai ai ka pulupulu e 00, alaila, e hookuu i na wahine a me na keiki e ohi i na hua pulupulu mai ke kumu mai, ke maloo, a hahao ia inea iloko o ka eke kupuno. Mai noho nae a " ohi pu me na pulupulu malili, ame na mea hoi i ai ia e ka mu." No ka mea, aole e lilo ia mea i-ke kuai ia, e ohi wale no ma ka pulupulu keo-. keo maikai, mai noho a ohi ma ka pulupuiu ino, a pulu hoi.

O kekahi poe kanaka nae, he hoohuikau i kela a me keia ano pulupulu i ka wa e ohi ai, a no ia mea, v oka pulupulu a ia poe e kanulli, ua pau loa i ka huikau, a ua kuai ia ma ke ano puli»pulu Helu 2, a poho wale iho la no ka pulupulu Helu 1, me ke emi hoi o ke kumukuai.

He ano pulupulu hou nae ia i lawe ia mai nei ia nei, i kapaia ma ka inoa " Peruvian "Tree Cotton" (Pulupulu Kumu o Peru.) O keia.ke ano pulupulu maikai lea i ko makou manao. He hookahi tausani kunm paha i kanuia e Kauka Poka (JDr. S. P. Ford,) a e hua ana iloko o na malama ekolu a eha paha e hiki mai ana, aiaila, loaa mai ia makou ka anoano o ia pulupulu. O ke kumu makua e ulu nei makona pa mn Peleula, ua kanuia no loko mai o ka anoano i laweia mai mai Peruselevenia. He keu a ke kumu laau maikai, he umikumamawalu kapuai ke kiekie, a he eha paha iniha ke anawaena, ua hele a ohuohu i ka pua. Ua oleloia, ina ka e wae ia na opuu he hookahi haneri, alaila, loaa ka paona hookahi; a uā olelo ia no hoi, e loaa ana ka iwakalua paona no kela kumu keia kumu—o ia ano pu- - lupulu, i k«la makahiki keia makahiki. He ekolu iniha ka loa o ka opuu hookahi, a o kona ano i ka nana'ku, me he la, he kuahiwi i uhiia i ka hau, ka hele a kuakea, oiai e hoomaka ae ana e 00. He loloa kona maawe, a o kona kumukuai ma Enelani, ua like no me ko ka pulupulu Helu 1 kuai ana. Aole e loaa ka anoano o keia ano pulupulu i keia wa, aia nae i ka malama o Novemaba ae nei e loaa'i. I ko oukou wa e houluulu ai i ka pulupulu a hiki ka nui i ka 200 paona a oi ae, aiaila, kukaa a paa, a hahao iloko o kekahi eke maikai, a hoouna mai no i Honolulu. Mai noho a waiho loihi loa iloko o ko oukou mau hale. Ina he pulupulu i maikai i hoomaemae pono ia, alaila, aole no e nele kona koke i ke kuai, aka, īna nae he ~" iirro" ka pulupulu alaila, aohe no he poe e makemake ana e kuai mai me ka haawi mai i ke kumukuai nui no ia mea. O kekahi o .na poe kanaka o keia mokupuni, ke holo mua nei ma keia oihana o ke kanu pulupulu, a ua loaa no ia lakou he mau hanere dala no ko lakou pulupulu i kanuia i ka makahiki i hala iho nei. Oia poe no o Hon M. Kalanipoo, o Waimea, JNatanaela, Amala, a me J. P. Kauwalu o Wailua, a me G. H. E. Keauiaole o Waianae, a ua hoopili (akou i ko lakou mau poohiwi ma ka huila nana e kauo imua 6 keia " hana maikai" o ke kanu pulupulu, *a ua pono ke hoopuka īa ko lakou mau inoa me ka mahalo. Mai noho a anoninoni a kanaiua hoi ka manao ke hanaino ia ka pulupulu e ka peelua, ke poko a me ka mu. INo ka mea, ua hanaino no lakou i ke ko, a me ka huita i kekahi manawa. Anolaila, ina no e ino i kinohi, hoao hou no. apela noe holo ponoai. ina i lokahi na kanaka ma ke kanu ana i ka pulupulu,~i na la ua hiki ia kakou ke hoouna'ku i hookahi mihona paona pulupulu i ka makahiki hookahi i na aina e, ma ia mea hoi e loaa mai ai iwaena o ka poe nana i kanu ka pulupuhi na dala he $80,000. A ma ia mea hoi e loaa'i na dala e hiki ai ke hookaa i ko kakou aie, a ke hana i na halelaau hou, a me ka hooulu hoi i ka pulupulu, a nui ae mamua o ka nui o ka pulupulu a kakou i kanu mua ai. Ka poe a pau e ake hana ana, o lakou no ke ike hikiwawe ana i ke kanu ana o ka pu-

lupulu, a o ka poe e hooulu nui ana ia mea, me ka loaa o na paona he nui, o lakou ka poe e loaa ai ka makana a'u i hoike aku ai, no ka mea, e kupono ana no. ka loaa ana o ia mea ia lakou. E kokua no hoi na wahine a me na keiki i na kane, no ka mea he hana hiki loa no i ke alu pu-, a i ke kokua likeia no boi. Me ke aloha a me ka mahalo, H. M. WINI. Honolnlo, Oahu, Maraki, 15 1865.