Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 11, 16 March 1865 — HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI. [ARTICLE+ILLUSTRATION]

HUNAHUNA MEA HOU O HAWAII NEI.

No ka Mahī Pi'Lupulu.——l keia hebedo. ma ae e pai ana makou i kekahi mau olelo ao noJia Pulupulu. E heluhelu pau oukeu e na makamaka mahiai. Anoano Pulūpulu Ina makamaka a pau mai Hawaii a Kauai, ka poe e kauoha mai nei i na anoano Pulupulu ia H. M. Wini. Ke hai ia'ku nei, aole anoano Pulupulu i koe maanei, ua pau loa ; no ka nui o ka poe kii mai. —: Pakele mahunehune i ke ahi. —Ua poloai īa mai makou e Paaluhi o ka ua kanilehua o Hilo, i ka pakele mahunehune o ka Hale Wili ko o Aukina (S. L. Austin), i ka Ia 19 iho nei o Feberuari. Mai puhi ke oka i ua Wiliko la.

Ha Poe Pliii Aniani.—Ua hoi aku nei ka poe Puhi Aniani maluna o ka moku Kameberike (Cambridge.) E holo ana lakou i Keamolewa, a malaila'ku paha a Vitoria. Aloha wale ko lakou ike ana'ku i na lau lupalupa o na laau o Keamolewa, a me na pali hauliuli o Kaleponi. [Ja Makeia : —Ma ka po iho nei o ka Poakolu, Maraki 8, maloko o Kawaiahao, ua mare o Mr. Z. Pōli, me Mary. L. Kalauli, na JRev. H. H. Parker (Opio) laua i mare, a i hoopaa hoi i ke kaula silika o ka berita mare: Ē mahaloia auanei ka Oihana mare ma keia auwaha o na waimaka e ka kanaka holookoa. HANAU I KE KEIKI A MAKE 0 KaAIWILI.—Ma ka la 20 o Feb., ua hoomaka oia e haakohi i ka hanau keiki, mai ia la mai a hiki i ka la 27, luai a koko ma ka waha a me ka ihu, nui loa ke koko, a mau no pela ke kahe ana a hiki i ka la 28 make iho la oia. Ua make oia me ke aloha nui ia iloko oia pilikia hiki ole ke pale ae. Halawai ana.—Ua hai mai o Gr. S. Kekoi, o Hamakua Hawaii, i ko lakou halawai «na me Kaor.\ohimaka, ma na Luakini o Paauhau, a me Maunahoano, a ua nui no ka olioli o na hoahanau, i ka lohe ana i kona mau manao paipai e pili ana i ke kukulu ana i Luakini ma kona apana. Aia ma ioane 10:11, a ma 2 Samuela 2:26, kona mau kumumanao paipāi. Kailiulaula i ke kaua:—Ua hiki mai ia makou ka lohe, eha mau iliulaula iloko o ke kaua ana mai nei iloko o ka Papu Lawaia, a pio mai nei i ka Akau, aia nae lakou iluna o na aumoku manua o ka Akau, he mau luina no nae lakou, aka, ke hoomau aku nei no nae lakou i ka au ana iloko o na leo kupinai ona pu lehulehu wale, aka, e lana ka manao e ko Hawaii, he mau mea nō ia au e lana ai me ko ka Akau poe.e hauoli nei maanei. L. H. Kulika, ka Lunahooponopono o ka Mupepa Kuokoa, a me kou noau hoa hooponopono.—Ke*ninau aku nei au ia oukou, ka poe i hai m mai no ka uNu Hou ma Koolaupoko" e pili ana i ka Luna Auhau, no ka auhau ana i na ilio, a ohi mai i $1.50 no kekahi ilio, 2 ilio he $1.25, a 3 ilio he $1.25, ahe hapawalu no kahi ilio. Owai ka inoa a mau inoa paha i lohe mai ai oukou a oukou i hoolaha'e nei ma ka Nupepa Helu-10 Buke 4 o ka la 9 Maraki o keia makahiki? E hai mai oukou. Job. Kahana.

KaiKamahine Hawaii.—Ma ka holo ana aku nei o ka moku Onowada (Onward) i Kapalakiko i ka Poaha iho nei, ua lawe aku ia i ka iwa puukani o Hawaii nei, ka mea hoi nana e hooulu rnai ke kaomi pumehana o na keiki o ke kaona, a e hoeha hoi i ka puuwai o na Kaikamahine maka palupalu. Ke au la ia i ka moana o Hawaii a hala mai ia, alaila, hoi aku ka olu ika wai ula o Amenka. Pau kona lohe ana ike kulu aumoe i ka leo hoala hiamoe a ke kahuli leo lea v a ike kani kupinai &ka iiwi maka onaona. Aole paha e ole ka umii puuwai o ko Kaieponi mau iwa e ka iwā kukilakila ok« Aupuni Hawaii. I. holo aku nei ia i Kumukula Himeni no ke Kula Kaikamahine ma ke Kulanui o Okolaoa (Oakland) ma Kaleponi. O keia iwa e oleloia nei, oia no ke Kaikamahine puukani a Mika Kuke, ka mea a kakou i ike maka iho nei.a i huipu ai hoi ma keia mea he Himeni. No ka nele paha o Amerika i ka iwa ole, nolāi-la,-kii i Hawaii nei. Heaha la ia ike Kaikamahine Hawaii ? He kauaheahe paha.

Ahaa|a lui.u dala. —Ua loaa mai ia makou he ia na S. W. H. Makaike, o Kainaliu, e halnai anā i ka holo o ka hana ma ka hoalUflf& iba ahaaina. Penei no ka hoopononio ana, pakahi dala i na wahine, a he hapia-ka kela kane keia kane, he hapawiUu n|kelakeiki keia keiki. Ua kohoia eono maulmiUe wahine, na lakou ka hooponoppnoina; ama o lako6 noonoo nna ua hoo&oliiou iho no lakou hou i n a J ine ale na kamalii e"di ana ma ka ahaaina i> ukuhpm' iho no lakou he hapawalu na ka eai ana. Ona dala i loaa ma ia^ aana he *

,\^ o F AT(: hiva.—Ua loaa mni kekahi ia D H . L. Hakuole ia makou, ke 0 ka „ Ahahui Kalepa" o Lahaina, ul jkala 22 0 l anU ari, 1865, ua keia Aha no ka he!e maloko 0 ka Luakh e lulu dala no kela wahi i hoike ia mal^ a> jko i akou i u i u a na ma ia la, ua loaa he $ a75) mamua 0 ke i a lulu ana, ua lulu no j^ OU) aua loaa n0 ia puu dala. Ona lala Ā, pe 0 keia Aha ke kue ike kokua i ko poe . oka Luna nui 0 keia Aha, ua w oia e kokua na hoa o keia Aha īa j $150.00 no ka makahiki hookahi, a ia ia manao>

Pakele mai make :-Ua po, iia mai ma . kou eI. W. Kaluaokahaku ikt ke j e ana 0 ke Kapena o u Nnhienaena " a ie kanaka maoli, penei ke kumu : ana mai o lakou a ku ma ke Awae j j{ 0 . hala. Lawe aku la ka waapa i kekahi g o ] # mauka, a hiki ka waapa i ke awa, 8 lele la ka haole, hoi hou mai ka waapa i hiki ma ka Poe, nakii la'kou i ka laina ma laila, e lawelawe ana no lakou, o ke poi iho la no ia o ka nalu, a huli ka waapa, a paa ke kanaka iloko o ka waha.o ka waapa, e ole ka nalu e hulei aē i ka waapa puka ai ke kanaka iluna, ua moni nae i ke kai. la wa kokua ia mai la e kanaka o uka, a pakele loa ae la ka waapa a me na kanaka oluna. Hana aloha ole. —I ke kakahiaka oka poaōno iho nei la° 24 o Feberuari. Aia hoi, ike aku Ja au i kekahi kaa Kikane, ua hele oluna a ohuohu i na wahine, makai iho o ka hale o Kauanui, ma ke alanui Moiwahine, me na lio i hoomakaukau ia e huki ana i ua kaa'la, aole nae he hiki iki, ia wa no e nokenoke ana ke kahu kaa i ka hili me kuna huipa e hoolei ana i kana huelo loihi i-o a i anei. E lapuu ana hoi lauala ioa i anei i ka eha, " e li ana ka iō i ke anu o Hauailiki," 1 iho la au ina no pahaia ia.oe la menei no hoi paha o kou amo kahi e pi, me ka olelo ino iho. Eka mea hana pela, e hoonaauao 1a oe iho, mai hoeha ino i kou hoahanau o ka la hōokahi.

Ko-Waikapu Ahahui. —Ua lono mai makou iaJS. N. H. Kapea, ua kukulu iho ka na keiki o Waikapu i Ahahui na lakou. Oka inoa o ua Ahahui la, o ka " Ahahui Hoomanao ina ]a nui oke Aup&ni Hawaii." O ka hoomanao i na la nui, o ke kokua i ka poe ilihune,a me ka hoolaha ana aku i ka ekalesia o lesu Kristo. Oke Kumu Kanawai, oia no ka haawi ana aku o kela kane f?eia kane i na hapawalu ekolu mamua o kona liio ana i !al?, ona keiki he hapaha. He hapalua ka uku manawa a ke kane, ahe hapeha ka na wahine. Ona luna o keia aha, o lakou no na Komite Hooko no na. apana i manaoia, OkaLunaNui, oia no ka Luna Hoomalu, a na ke Kakauolelo e kakau na poe e makemake ana e komo, me ke Kumu Kanawai, ana ka Puuku no hoi e malama ka puu dala. Elima* makahiki ka loihi oka manawa e lilo ai na hoa i mau lala no ua aha la, a aole no e ae ia kekahi mea e hana ina mea ano hilahila. Aohe kuleana o kela kanaka keia kanaka iloko oka Ahahui ke haalele ia «loko o na makahiki elirr.a, na poe wale no i noho a pau ka manawa, na lakou e huki ka eke a Hakai. Aole hiki ia makou ke pai i ke Kumu Kanawai o ūa aha la. Nuhou ma Kaiwiki.—O ka lua keia o na rnea hou i ik"e ia ma keia pa hana, mamu he kaa holo kua ma kq. honua, a o keia hoi ma ka pali kuhoho o ka loa mai lalo mai o ka uwapo a hiki i ka hale wili, he 80 a oi ae anana. A pela no ka loa o ke kaula, a ma ke poo maluua nei o ka hale wili, he pahu ohia nui, malaila e hoopaa ai kekahi poe me ke palaka, a i ka vva e iho ai ilalo, e hookuukuu maoli ia no ke kaula a hiki ika uwapo. Hoopiha i ke ko a pijja loa, alaila, ia wa, na ka pipi no e huki iluna nei a hiki ma ka hale wili. Ua hanaia keia mea hou i keia la 10 o Januari au c noho nei* me ke kau iho i ka maka kila maluna o keia wahi pepa, na ke kamaeii kamana no i hana ke alii puhi ko o Kaiwiki nei, a o keia pali ka mea i oleloia ma ka leta a J. P. Iwa, no ka palaai, pela. io mamua ae o ka wa i hana ole ia keia hana akamai. Ua kokoke ika hora 4ka hookuu ia ana o keia mea'hou, me ka uwa nui o na kanaka ma kela pali keia pali, me ka olelo iho. Nuhou ! Nuhou !! ma Kaiwiki. Aoka inoa o keia ala kaa holo o " Hulei boy." Pau kuhihewa ike ala holo pali, kai no raa ka honua wale no e holo ai ke kaa, eia ka ma ka pali kekahi. >( Auau no hoi ke ahiahi," kau a mea o ke akamai o ka haole. ■: ,t

Hale pau i ke ahi. —Ua pau kekahi hale i ke ahi, oia hoi na hua e kau ae la maluna, i ka la 7 o Malaki ka pau ana i ke ahi, ke kumu o ka pau ana, elua keiki liilii me ka inakuahine pu no, o ke kane a ua hele e mahiai, o keia mau mea elua me na keiki, no Molokai mai keia poe, a o Pahanui ka mea nona ua hale nei, e mahiai ana ia, lohe ana ua pau ka hale i ke ahi, i nana mai ka hana e ana ke ahi. Aole wahi opala lawe, hao mai ana na lima menemene ole o ke ahi o ka pau no ia, koe aku no o kahi kapa mahiai o ua o Pahanui, a he kamaaina oia no Pauoa, aoua poe nei o Molokai ho« lokiki aku ana i Waikiki i kahi o ke ahuawa. Na H. W. Mi. Pauoa, Honolulu, Mar. 13, 1865.

Hale pauahi ma Alpwa, Honolulu. —O ke kumu i pau ai, he a-hi puhipaka na ke Kaikamahine a ka mea nona ka hale. I pau no ka hale i ke ao i na keiki i ke puhipaka, loaa iho la no nae ka mea i hoomahui ai ina keiki i ke puhi i ka paka, a aha i Kapakai kau a mea he hokahoka, kai no o ke ao aku ma na mea e na'auao ai, a e makaukau ai ma ka hana.mahope aku ina keiki. Aloha ia oe e hoka la, e huki. la i ka ihu i kahi palupalu ; me ka holo aku hoi i Hamo\amo i Waikiki. Ena makua, mai ao aku 1 q. keiki ma na hana ino e like me keia * n i ke ahi! Pal* i ke aih!! —Ua hoolele hauli > ma j e W. P. Kalamau o Wailuku ma palapala i kakau ia i ka la 6 o"«. e b uar i ae e h a i ma j ana \ pau ana o k ma { a ko aka poe hui mahi ko ma Wailuku; k a p 0 oua j a ne i t o j a j e h OO . poluluhi mai k a m ahina iloko ona pale māka lani, aia h<j ua p U hi j a Qe e kekahi mea naau lokiino xloha ole i ua mala ko nei. A ia wa iho ix> ua mai na mea a pau, na haole nu kanaka me ka naau kaumaha no hoi, Aka ua pakele - a mea kolohe, ua palahiu kela nole i no fc a hemahema ona popoki o Wailuku n,j.

Nuhou ma no j a nuhou ma Kualoa, oia hoi ka Hale,iiik oo Wilder, ame Judd (Kauka,) ua ij a wllī ana oke ko ikaln 2 o Feberuari .p^ a , malaila hoi makou ia la, ai ka ike ana a j a hoi e oni mai ana na hao o kela ano keia ano, a e lawakua mai ana hoi na huila rvij t a e polokake mai ana hoi na hao paahana jiilii [ h a . na ami ia, a e kahe ana hoi ka wK o ke ko iloko o kela ame keia ipuhao. A,j e nae malaila ka hapanui o ko'u manao, ma\ a hoailōna mahu no ia, aia hoi malaila e Ke ia ai ka ikaika o ke ahi e hoowela ai i na\ ao paahana, oka ikaika nae o ke ahi ia la 40 ° 20' no ia, no ka makau o ka haole wih, ki, nolaila aole i kuu pau ia ka ikaika o ke ahi, no ka mea, ua nakaka ka hale ma kona aoao hikina, nolaila he mea hou io no keia ma keia pali Koolau nei o ka Halewiliko. He hale wili no hoi ma Kaneohe, aole nae i paupono na opi lua a ka makemake.

Hemolele ke Sabati.—Ma ka Poalua iho nei o keia pule, u'a hanaia Uekahi hihia waiwai imua o ka Aha Hookolokolo Hoomalu o Honolulo, o Kauaua vs Lani, no ka hooko 9le ana i kekahi Olelo Aelike, nolaila, ua hoopii o Kauaua me ke koi e uku mai ka mea i hoopiiia no kona hooko ole ana i na mea iae like ia e laua. Ma ka hookolokolo ana, ua maopopo ua hanaia ka Olelo/Aelike ma ka la Sabati; mamuli o keia mau kumu, ua hooleia ka hoopii, a ua olelo mai ka Aha, aohe hiki ke hoopiiaia kekahi Oielo Aelike i hanaia mawaena okekahi mau mea, ina nae be Olelo Aelike ia, a he aie paha no kekahi mea pili ika imi waiwai. He hauoli makou i ka īke iho ua paa ka manao o ka Aha e malamaia ka maluhia o ke Sabuti Hemolele. E makaala e na makamaka, pnai uhaki i ka la pule,o kue auanei oukou, aole wale i na Kanawai o ka aina, aka, i na Kanawai Hemolele pu kekahi o ka Mea Mana Loa.

WAIWAI NUI O HAWAH NEI I HOOILUA. —Ma ka Poakolu o kela pule ibo nei, ua holo aku kekahi o ko kakou mau moku e hoio pinepine nei i Kapalakiko, ka " Wisetela " tler;) e lawe ana ina waiwai o Hawaii nei. He ko, a he malakeke na waiwai i lawe ia aku, a o ke kumukuai o ua mau mea la, he 541,918,48; ahe dala maoli kekahi ana i lawe ai i hiki aku ika 816,000. Mai ka la 18 o lanuari maia hiki i ka la mua. iho nei o Maraki, ka nui o na dala i manaoia e ioaa mai mai na waiwai mai i hoounaia, he $117,489,63. Eiakanui: Saminiote (Smyniote) lan. 18, - $38,579 90 Elerika (Eldridge) lan. 31, - 14,542 98 lanake (Yankee) lan. 31, - - 22,447 27 Wiaetela (VVhistler) Mar. 1, - 41,918 48 - - - $ĪĪ748663 lna nae e huiia mai me ko ka moku Angenetti holo ai i Vanekouva, no ka mea, o ke kuit|>knai o ka waiwai i hoounir ia maluna, $1j5539,74, hiki aku ka.huina 813^029*37.