Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 10, 9 March 1865 — Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei. [ARTICLE]

Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei.

HELU 7. PAE ANA 1 KOHALA. I kakahiaka oui o ka poa,kahi, haawi aku Ia makou i ko makou aioha hope ioa i ko rriakou mau makamaka misionari, a ee aku la maluaa o ka mokuahi, e holo ana i Kohala Akau, kaapana malalo o ka Bona (Bond) malama ana, a kahi hoi a makou i hiki aku ai i ke awakea o ia la hookahi no. la makou i pae aku ai e kakah mai ana o Bona, me nn lio nou a me ka'u kaikamahine, a me kekahi hoaloha ona, inni Geremana mai ia, me ke kaa no ka'u wahine. I ko makou hoomaka ana aku e hele, nou pono mai la ka makani kamaaina iknika i ko makou mau maka, aka ua holo hikiwawe aku ia makou, ma ke alanui maikai ehiku mile ka loa, a hiki aku i kahi o Bona. Ua halawai mai makou me ke kuaua ma ke ala, a ua kenaia mai no hoi makou e ka ua e noho iioko o na īpuka hale, a pau wale ka hapa nui 6 ia pule. Aka ua loaa no ia'u ka hann kupono a oluolu loa, ma ke kamailio ana me kon hoahanau misionari. Ka mea nui ma ka maua kamailio ana, oia na mea e pili ana i ka noho pono ana o na honhanau. Oia paha ka inea o lakou i kaulua nTa ke kakau ana rnai īā t:akou no ke ano noho pono o na hoahanau. CJa nui no hoi ka moua kamailio ana no ka hoano e ae i ke ano o n\ kumu hana, no ka mea ua hoonaauao ia aena mokupuni ma ke ano Kreistiano. Ko Bona mana<tno kona Ekaresia. Da manao no o Bona ua holo ]ea ka pono iwaena o kona poe kanaka. Ua manao paa no hoi ia e halawai ana ia me kona mau hoahanau he lehulehu ma ka lani, a ua manao io ia ua loaa i kekahi hapa nui o kona ekalesia na kumu hoike o ka noho pona ana, i like ka nui me ko kakou mau eUalesia nei. No ka ike ia ana ma kana mau palapala i kona ake ana e kapae ae i na ano akena i k« holo o ka hana ma ka Paeaina o Hawaii, he mea oluolu iau i ka lohe nna i kona mau manao maoli no keia mea. O na hana hauinia, a inu rama no hoi, oia na hewa ulu hikiwawe o keia mau mokupuni, aka aole ia i ikei ke kanalua o kona eka!esia, ma ka hoopai ana i keia mau hewa. Aole ia i ike i ka hooko ole ia ana o ka hoopai ana 0 kekahi hihia, a na na kanaka maoli no hoi i hana. Ua lauliihaloa ka haumiā ma.waena o na kanako, iloko o ko lakou ano hoomana kii i ka wa i hala aku nei, a ua hoohaukae ia nohoi ko lakou mau ano, na hana, a me ko lakou olelo, e ia mea, a aole no hoi i loaa ka manawa loihi kupono e kukulu ae ai i manao akea ikaika, a e hoonaauao ai i na lunaikehala o ka lehulehu, —a pela no hui iloko o kaekaīesia. Olelo aku au ia Bona no ka ekalesia o Korineto, e; like me ka mea i haiia e Paulo, ma kana mau Episetole; aohe no hoi ōna kanalua, ua emi mai Wa nui a me ka lehulehu, o na hewa iloko o kona ekalesia, mamua o na hēwa iloko o ka ekalesia o ke au Aposetole. Ua hai mai ia i ka holo lea o ka noho pono ana o ka ekalesia iloko 0 na makahiki he iwakalua kumamalun o kona noho ana i Kohala, a ke ike nui ia la no hoi ka holo lea loa ana aku o lakou ma ka nāauao. He ihhune na kanaka, aka, he lawe lakou he kanawalu kumamalima " Nupepa Kuokoa," he pepa i pai ia e Mr Wini | ma Honolulu, me ka hookaa mua i na daI la elua'no kā makahiki. | He halawai pule ma ka la ua. Ua ikaika loa ka ua ana ma ke kakahiaka i o kn ki Sabt»ti, a ua kahalua ko Bona raaI naoj «6le paha e nui mai ka poe e hele inai 1 ka pule; aka i ko makou hiki ana aku i ka halepulēi ua kahaha loa ko makou manao, i ka piha o ka hale, aoie au i halawai me kej kahi anaina, i aku ka hoolohe mai e like, H»iau;taa ia mau mokupuni. «itTNA h KoHALA A HIKI AKU I WaIMEA. | fc£ 'f Ikekahil» a? P u at{U l a 0 ® ona me mallrou ina I£ kahi, hele a! i Wajmeafi°Sofi£f& Mma, a 'malaila fhāla- | kolu mile ka loa ma ke aia a makou l hele = alra ai i WaitfleiEl, 6ia r hoi ke^Ala Mk\faW na 1 6 Kohala; Hiki iiiakoh h6ālohi Gereniahfe me liē wāhi^pi-a 1 ikō ; mil 4 liahi Inki' 1 ! ke kaa ke holo. Ke koena aku o ke ali-

maluna oka lio kona holo.ana. Ua kukulu ia maiuna o kekahi o keia mau puu, kahi noho mua o na misionari ma Kohala Akau, a i keia wa aohe kanaka. He aloha ke nana ae i ka waiho palahalaha akea a ka aina, he mea maopopo loa ua mahiia ka hapa nui o keia wahi mamua, a i keia wa ua liio ia i mau kula holoholona no na haole, a.ua an?ane e naiowale loa na kauhale. NA HANA LEALEA 0 KA WA KAttIKO. i ko makou wa e hele aku ai ma keia mau wahi, ike aku la makou i ka maaweawe heeholua ina ka ao ao o na kia papali, a na hanauna i hala. Keia hana lealea, ua like i.i me ka hana lealea o ka hooilo a ko kakou poe opiopio. Ke ano o keia " heeholua" penei ja, mau laau amana. elua, mni ka 7 a i ka 18 kapuai ka loa i hoohui ia omua, a uwehe o hope, e like me ka amana wahie, ua hanaia nae olalo o keia mnu amana a pakika loa, a maluna o keia mau amana ua holopapaia kekahi mau laau kakea, i ole e holo io a ia nei na kua malalo. O keia mau iaau kakea i hoiopapaia, ua hoakea ia ka holopapa ana mamua, ekolu, a eha paha iniha ke akea, a mahope, ua hoopipipi ia, elua paha iniha ke kaawale. A mamuao ua. amana nei, ma kela aoao, keia aoao, ua kukulu ia kekahi mau wahi laau, i walii e paa ai o na lima. " 1 ka wa e hee ai kahi mea, hopu aku ia a paapono ma waenakonu i ka laau uuku ma ka aoao, me kona lima akau, alaila helo aku ia a hiki i kahi e hee ai, moe iho la ilpna ponoi, a hopu aku la ika laau ma kahi aoao o ka papa, a hee aku ilalo o ka puu, me ka hoomau o ka paa ana o na limā, i na laau ma ka aoao, & me ka hoopololei loa hoi o na wawae ma ka laau kea ma hope loa o ka papa. Aia a nui loa ka hoomaamaa ana, alaila hiki ke noho poilo maluna o kahi ololi e like me ua amana la, aka i ka mea i maa he oluolu a he hikiwawe loa ka noho ana iho, a hee aku i hookahi haneīi me kanalima ia, n elua haneri paha ma ka aoao o ka puu." 0 ka poe e hee loihi loa o lakou ka poe e eo ai. Me he mea la o kekahi keia ona hana lealea, i hele aku me ka ohana o na'lii. He mau hana-lealea eae no kahi. O kekahi o na mea hoikeike i lawe ia mai, mai ia inau mokupuni mai, he pohaku poepoe, i kupono no ka maika, mai ka pohaku pele paakiki mai ka hana ia ana, ekolu a eha iniha ke anawaena, a hookahi iniha ka manoanoa ma ke kae, a he oi aku jiae ka manoanoa ma waenakōnu, a ua hana maikai loa ia. Ua hopnou ia keia mau ulu maluna o kahi maikai, he kanakolu a he kanaha ia ka loa. Ka mea i manao ia, o ka nou aku i ua mau ulu nei mawaena o kekahi mau laau i kukuluia he mau iniha ke kaawale mai kahi laau akua i kahi, me ka paa ole o na laau;a i ole īa, o ka mea hiki ke nou aku ma kahi mamao loa. 1 kekahi wa, ua kapae ia ae hoi ka "maika,' .aua hanaia hoi ka oo ihe. A o kekahi mea hoi o ka huna ana i kekahi pohaku (noa) uuku malalo o na kapa paupau elima. (Puhenehene.) '

He nui na mea i oleloia ma keia mau wahi, no ka popilikia i ilihia mai maluna o na kanaka, no ka nalowaleloa ana, o keia a me kekahi mau hana lealea okoa e ae. No iā mea ua lawe mai au i ko Mr Elika (Ellis) manao no" ia mea, i hai ia i he kanaha makahiki i hala aku nei:— "ina ua hookumu ia ka iakou mau hāna, maloko wale no o ka lealea, ina paha ua hewa ole; aka o ka hele laulaha ana o na ano a pau ma ka pili waiwai, ua nui loa ia. He pomaikai paha kahi kanaka i ike ia mau hana, i pili waiwai ole, a ia mau wa e hana ia ai keia mau mea a pau, e puka no na hana ino mai ia mau hana mai, aōte nō i ike wale ia aku ina ko lakou mau helehelena, aka ua hana okoa fa mai no, a o ha huhu inō eala mai ana mai ka pHi waiwai mai, ua hana ia no me ke ana ol«." " Ua ikemakoo i iia wahine e kiola wale am i ko lakou mau pupu„ na upa, na laau kuku kapa (ie) a me ko lakou mau wahi apana lole a pau, koe wale no ko lakou mau imhi kapa komo, keia mau mea a pau ua hohookahi ana o ka " qiui BaaikaJ ; r liokōi O lwkL puulu hookahi e ike aidu nehike; kanaka mvhifii me kana o-o, a me kekahi mau iue i paahainwe kanaka kajai ;waa,' ,me kana-.mau koi kua; oeie ka p$hUA me kahi moena o kona ili emw iho #iv4JH

ake nui e pili i ko lakou mau mea a pau loa, i ike ia ai ke eo ika lakou moho punahele, ai ko lakou wa v e lilo ai, ua ike makou ia lakou ita punia i ka huhn, ua huki i ko lakou mau iauoho, mai ko lakou. mau poo niai, malunao ke kahua ipaika. . Aoie ; o keia ka pau ana; he kakaikahi loa ka pau o ka maika ana me ka hoopaapaa ole, i kekahi manawa ua pau me ka hakaka ino loa o na aoao eiua." "Mai ka wa i wehe ia ai na kula ma keia nau mokupuni, a i ka wa hoi i liio ui na kanakama ka hoonaauao Kristiano, a me na mea e hoohoihoi ia ai ka manaa, ua olioli makou i ka ike ana i keia mau mea e emi mai ana, aohe hoi e iike me mamua; a ke manao lana nei makou e hiki koke mai ana ka manawa e lilo ai keia mau mea, i mau mea paani oluolu wale no na kamalii; a o ka wa hoi a me ka īkaika i lilo i na hana lapuwale, e hoolilo ia hoi ia ma ka mahi ana i ko lakou aina momona, ē hoonni ana i ko lakou mau pomnikai kuloko no na kino, a me ka noho Kristiānft ana." Jole i pau.