Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 9, 2 March 1865 — Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei. [ARTICLE]

Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei.

ilELU 0. NA MEA A 1 1KB A1 MA KE ALA E HELE ANA I KAILUA. JVla ka Poalima la 10 o Aperila, lōhe mai makou ua haalele iho ka Moi a me ka Moiwahine ia Kailua o kekahi mokuahk Pelekane Kaua, i ku ilaila i kekahi mau la, a e hoi ana i Honolulu. Ua hooholo iho mukou e hoolilo i ke Sabati ma Kailua, aohe i loaa ia makou kekahi mea malaila e lawe maf ai i ka naau o kanaka. He umikumamalua mile ke kaawale mai kahi a makou i noho ai a hiki i Kailua, a he waiho molaelae mai ka moana, ma ke ala a hiki ilaila. Me he mea la ia la ua kupono ia ke kapa ana, ka moana Pakipika. O ke ano o ka huaolelo Pakipika, ke oluolu, he maluio. Aka he mea okoa loa ka mea a makou i ike ai, ia makou i holo aku ai mai Kapalakiko a i Hnwaii, a ua oi loa aku hoi ke ino o ka makani ikaika i loaa ia makou, mawaena o Kapalakiko a me Panama ia makou i huli hoi mai. O Kailua he wahi punaheleia na na 'lii kahiko, o ke kumu nui no ka malino o ke kai, a oia no hoi ka mea e nui mai ai nu ia. NA AINA I LILO I NA HAOLE. He hale maikai ko ke Alii ma Kailua, kokoke loa i ke kahakai, na Kuakini i kukulu. Ina aole ka halepule hoomana Euanelio, n me ka halepule Kakolita Koma, o keia wale no la ka hale kelakela. Keia kauhale i oleloia i ka wa kahiko, he ekolu tausani ka nui o ko laila mau kanaka, i keia wa he hunahuna wale no ia no kona kino mua. O Parisa ma ka i ukali mai ia makou, o lakou a pau maluna o na lio, koeau a me ka'u kaikamahine maluna o kekahi kaa i manawalea ia mai ia Parisa e kekahi o kona ohana e noho ana ma Nu loka. He maikai wale no ke ala a pau. He maikai wale no ma kapakai, a komo wale i na kauhale, a me na ulu niu. Ua heie mai na kanaka io makou la e lulu lima, a ua pii aku na kamalii i na niu, a ua kiola mai i na niu opiopio, i hooluolu ia ai makou i na wai oloko. Ua lilo ka hupa nui o na aina hiki ke mahiai, ma na kona a i elua i na haole, a o na haole Berekane ka oi ma keia aoao o ka mokupuni. O kahi o lakou, he kanaka ano oluolu a naauao no hoi, he mahina akmi nui

kana. He oiaio ka oi o na aina maikai loa nia u\ mau mokupuni, ke emoole nei ka lilo ana*i ka lima o na haole. Ua hai ia mai ia'u e keknhi haole kupa, e kue ana i na misionari, ua kue na misionari i ka hooliloana. Wahi a Parisa ia'u ua hooliloia i kona dala ponoi, i mea e lilo ole ai ka aina e pili koke mai ana i kona, a no Kapiolani hoi mamua, i ka lima o na malihini ana i ike ole ai. Ua hoopouli ia na ouli e pono ai ka lahui maoli, no ka lilo ana o ka hapa uuku o na aina i na makaainann, a no ka lilo ana o na aina o na 'lii, na mea aina nui, ma ke komohia ana iloko o ka aie a me ka moraki. Ua oi aku ko'u menemene ma keia mea, inamua o na mea i hoikeia ma ka pipa helu kanaka, no ka mea, pehea la auanei e hiki ' ai i keia lahui ke malama ia ia iho, imua o kekahi lahui e aku, a i oi aku hoi ka ma na, ina e lilo aku ia hai ka aina. Kahi mua o na misionari. Ua hai mua iaku kahi i noho ai na Misionari ma ia mau mokupuni, aia ma Kailua. Malaila kahi i pae mua aku ai o Kakina me kana wahine ma ka la 12 o Aperila, M. H. 1820, mni luna aku o ka moku kialua Dadeusa (Thaddeus,) a hoolilo ia Kailua i home no laua, a hiki i ka wa i kanehai mai ai ko Kakina ola. No ia kumu laua i haele ai, a aia no i Kaleponia ia wa. Ua lilo ia makou ko laua hale, (ia makou malaila,) i kukuluia maluna o na pohaku pele eleele mauka aku o ke kauhale kahiko, a ua lilo no hoi ia i mea na makou e manao nui ai i na kauwa kahiko a ke Akua. Ua ane nalowale ka uui o kauhale, ua hoi aku na kanaka i kiekiena. Ua ane kakaikahi na wahi hiki ke mahiai ma kapakai, koe nae ma na kipohopoho hilii. He oiaio, he uuku wale no ka lepo maoli, o ka lepo pele ka mea i ikeia a puni ke kauhale. Ua lohe mai makou mai ia Eleke (Mr. Ellis) mai, ua hanaia ka lae e holo ana ekolu a eha mile i ke kai, a oia ka palena akau o ke awa, i nā makahiki he iwakalua kumamakolu mamua aku o kona wa i hiki aku ai, (oia hoi ka M. H. 1800,) ma ka huai ana # o kekahi o na lua pele, ma ka pane poo o Hu•alalai, a oia hoi ka mea nana i hoopiha i ke

knhi awa hohonu he iwakalua mile ka loa No keia mau mea, aia no ke'ola ana kekahi poe i ike maka. Aia kekahi mea ano like ma ke kapa kai iloko o ka M. H. 1859, he kanakolu mile ke kawale ma ka akau aku, no kekahi lua pele okoa aku nae ia. O ke Sabati ia makou ma Kailua, oia no ka la 12 o Aperila, o ka la no hoi ia i pae mua mai ai na misionari, he 34 makahiki i hala aku. CJa hai e aku ke kahuna kanaka ma ka awai no ko makou hiki ana aku, a ma ka hora kakahiaka nui, ua ike h aku na kanaka e holo mai ana, mai kela wahi, keia wahi mai,—no ka mea, ua aneune hookahi a elua lio o kela kanaka Hawaii ka Hawaii, a ina lakou e hololio he holonui wale no,—a ua ikaika no ka hololio ana a na wāhine e like me na kane, a me kekahi ano lole, i mea e maikai ai ke kulana i ka hololio ana. Ma waena oke kani ana oka bele akahi a me ka bele alua, ua houluulu mai na luna, a o ka poe poo hoi o ka Ekalesia, e like kanui,* me ka hiki i ko Kakina keena palapala ke hoonoho, ua halawai mai lakou ilaila no ka pule, a e kamailio no na mea o ka Ekalesia, e lilee me ka mea mau. 1 ka wa i puu ai ka lakou hana mau ua poloai ia mai au e komo aku, a halawai me lakou, me ka olioli nni. He poe lakou i kahikoia i na lole maikai, he nui o lakou i kiki aku iwaena konu o ke ola ana, a o kekalii poe he poe opiopio. Hookahi wale no o lakou i hoomanao i ka pae ana mai o Kakina ma, a oia fto hoi he kia ikaika o kaEkalesia. He mea hoolana mai no hoi ia i ka manao, i ka ike ana aku i ka nui o na kanaka opiopio e ku ana ma kahi kiekie iloko oka Ekalesia. He hale pohaku nui ka halepule, me ka noho maluna, a me ka awai oia ano. He pono loa nae e hana houia, he nui lon nae ka uku no ka hana, a me ka hooponopono hou ana, aohe iike lea ia ka mea e pono ai ke hana. Ia makou i heleaku ai i ka pule, ike aku la makou i na lio e paa ana ma kela wahi, keia wahi; he mau hāneri Uo lakou nui.—Ūa' manao o Parisa he elima haneri ko lakou nui. Ika auina la ua ka ahaaiha a ka Haku, he eono a ehlku haneri i noho mai e ai,—ka nui o ke anaina i k& kakahiaka, ua oi aku niamuaoke tausani. (Ja hooh'oihoi ko'u fnau manao, oiai au e kamailio ana no ka hana nui 6 kn ahaaina a ka Haku, i ano like me ka hana a kakou i hoomau loihi ai iwaenao ko Hawaii,—oia hoi, Ka hoike aku i ka maKE ANA O KA HAKU.