Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 7, 16 February 1865 — Ka Nupepa Kuokoa. Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Anesona Moolelo No Hawaii nei.

HEIiU 4. HE HOLO LIO LOIHI ANA. Aohe he hele lealea ka holo ana maluna o ka lio i na inilē he kanaono mai W«iohinu aku a i Kona Hema, iloko o ka la hookahi a ine ka hapa. Pela ka'u ike ana, ak« o ka wahine opiopio me a ? u, me he mea la he oluolu iaia. O. O. H. Gulika ko maua hon, a me ko maua alakai. Ua aneane he umi, a he umikumamalua paha mi!e i uhi ia i ke a-a inaluna iho o ka paakiki, ua uhi ia i ka pohahu pele nahaha. Aole paha e hiki ia makou ke hele ina aole he wahi alanui lio ololi i hanaia e ke Aupuni. Ua ano hou t a maikai no hpi na kii aiua i ko'u mau maka. Mai hpa la kahi i hoea mai ai keia mau lepo puupwi Pele, a i uhi paapu ai hoi i kekahi mauiausnni eka he nui wale?* E pono i ka mea wehewehe i ke ano o ka houua ke hele iiku ma ia ala. Ua waiho ia m. makahiki, a maanei me he mea la ua hoonou ke kukulu ia ana ae iluna, a kiola liilii ia ae hoi e kekahi mea iknika malalo. Kahi nui o £a Pele. I ka hala ana ia makou •kahi a, hele aku la makou i na mile he iwakalua maluna o ka pahoehoe, ma ke kakai o ka mauna, a i kahi ua pahee ka pahoehoe e līke me ke aniani, n malaila no hoi kahi i hoopaakiki ia ai na hehee, ma na ano a pau, oiai ia e holokiki ana i ke kai. He alanui maloeloe keia i ija mile he iwakaiua, a hekanakolu, me ke kakaikahi ioa o kanaka. He ano e na mile he iwakalua mahope. Ia wa oia makou i Kona, e mau ana ko makou heie teiekie mna maluna ae o fce kai, ma kula loa. Maanei ua oi aku ka . hohonu o ka lepo . ua uhi hoonani ia na aoao nani o na puu, n>e na malu lua ole o na laau kukui, a malāila no hoi kahi i ulu ai na ulu, maia, a me na laau kope. Aka ua loaa ia mak«u ka nele i ka wai. Ina e haule mai

na pakaua, ua omo kok,e ia'ku no ia e na pohaku kipohopoho. He noho ohana a'na. Ua hele ka mea nona ka hale, he haie piii, o kahi a makou i moe «i i kn po; aka ua hookipa oluolu ia'ku mnkou e ke koena o ka ohnna, a hohola oe la laknu i ko lakou mau moena inaikai, a haawi mai la ia makou i kekahi kapa i uhi inoe, a hoa ae la elna ihoiho kukui. fka wa i hiki mai ai ke ahiahi, komo mai na mnkamaka a noho iho la ilailaa puni ka hale, a hoike mni ka Haihala oliana. Aole he pule liaole *vale no kai pule ia, aka ua puie kekahi mau hoahanau kannka maoli oia wahi ma ka olelo Hawaii. Ua noho nui no na kanaka makai o na wahi e kokoke ana i kai, aka ke lioi nei iuka ma na wahi hiki ke mahiai ia. Oke ala mauka, no keia manawa iho nei no^ia. Ke komo ana i Kona. Mahope iho o ko makou komo ana i Kona, ike aku makou i kauhale, a he hookahi, a elua hale pohaku, e ku ana ma kahakai, i mamao loa'ku makai o makou. lle umi inile i koe hiki mai iika hopena o ko makou hele ana oia wa, halawai mai la makou me Parisa, i?.e nn lio hou ; a i ke awakea o ka la 31 o Maraki, loaa mai la i ka makuj»kane me ke kaikamahine, kaaloha olioli mai ka wahine, a me ka makuahine, ka mea hoi i hala e aktJ mamua o maua ; ua oi afeu ka oliolr,' no ka mea ua lawe mai maua i kekahi mau leta i hiki mai, mai ka poe aloha mai oka home. Hai mai !a ka waiiine ako makou haku hale, i ka olioli o " Parisa a pau'' i ko makou hiki ana'ku (110 ka like ana o ko Mr. Pat|sa inoa ine Paiiea, Kulanakauhale i^Farani.) IIeIIOOKIPA OLUOLU.

Ka noho ana o ka mokuahi ma Honolulu hookahi pule, nolaila, ua hooluolu ia makou e kona hookipa ana a hiki i ka la 11 o Aperil<i. Iloko o'm wa, ua ike nui makou ia wahi a puni, a me ke ano o kanaka. E like me ka mea mua i hai ia aku ai, aia ko Parisa hale ma kiekiena, a me ka ike lea 1a mai o ke kai. No ke oki kahiko loa ana o ka hoouna ana ae o Maunaiou i kona mau kawai pela ma ia wahi, nolaila ua hohonu ka lepo, a ua nui no hoi.ka aina i paa i ka ululaau. Kealaakeakua, ka Home'i lia ia e KaPIOLANI A ME NAIHE. Maanei kahi i noho ai o Kapiolani, a me kana kane o Naihe. No laua keia mau aina, a maluna oiaila, ma kahi e kokoke ana i ko makou wahi i noho ai malaiia kahi i kukulu ai o Kapiolani i'kekohi hale pohaku, a ke mau nei kona ku ana. I ka wa i ike mua ia e na misipuari, e nohoana o Kapiolani maluna o kekahi pohaku, e hana ana i kona kino i ka aila. la wa ua pouli kona manao, he hoomanakii. a he ake i na mea ona. He mau. makahiki maliope mai, ua hoaahu maemae ia keia mamo a na'Lii kahiko i ka lole, he maka hanohano ma kona kulana, he Kristiano manao paa, a ua olioli e hookipa mai i na elele a kona Haku, a me kona hoola iioko o kona haie i hoolako maikai ia,a e kamaiho pu me iakou nb ka hoomaikai ana, i ke ano a me ke kuiana o koha lahuikanaka. Ua huipu oia me Kaahumanu ma ka lawe ana i na iwiokona makuakane, a me ko kekahi mau alii nui, a me ns alii opio i hoomana ia, o ka Lahui Hawaii, mai ko iakou wahi iaamai *' Hale o Keawe" a wajjk) ae ia lakou ma kahi e iiokoo kekahi ana iluna o ka paii, ma ke kuono o ke awa o Keiaakeakua o kona wahi i noho ai. Ka laua mau hana Kakistlano. Ke komo mua loa ana o ka Euanelio iwaena o na kanaka o keia wahi, ma ka hooikaika ana no ia a Kapioiani a me Naihe. Ma Kgawaloa, malalo iho o na uin niu, ma kahi hoi a na kanaka e hoolele aku ai i kt) īakou mau waa iloko okekai, no ka holo ana i ka lawaia, a kahi no hoi e hiki ai ia lakou ke kupou poo aku'ika

heenalu no ko Inkou lealea, oia'no ka,hi noho o keia mfru alakai enaikai. Malaila i kūkulu ai hma i kekalii hale pili no ka hoomana ana, a inalaila laua a me ko laua inau kanaka kiekie, e heluhelu ai, a i hai aku ai hoi i ka lakou mau mea i ike ai no ka Euanelio, a ine ke kono aku no hoi i na kanaka e apo mai ia, a pela n« ka laua hana ana i na knuhale eaku e pili mai ana. Oiai he uinikumaliina mile ka mnmao aku o Kilauea, ua hoouna pinepine uku laua i ka waa i na poaono i Misionari, a lToihoi aku hoi ia ia i ka Poakuhi ae. Mahope iho ua luikulu laua i kekuhi hale e pili koke ana i ko laua, a kono aku hoi.ia Eli (ElyJ e hoi mai a noho ilailn. Na o ia mau hana. lloko o ko hikou.mau au hoomanakii, ua maa a puni loa na kanaka i ka aihue; aka ua hoolnhaia malalo mai o na makahiki eha mai ii wa mai, ua waihoia kekahi mau waiwni kiimukuai nui iloko o ka lanai, aole i nalowale, a aole no hoi ia i makau ika lilo aihue ia aku. No ka nawaliwali o ke ola i hoouna aku ai o Eli mai na Mokupuni aku iloko o makahiki 1828, a lilo kona walii ia Mi Raukeke CRuggles.) No ka ino o kona ~ola, ua nee aku na'lii ano lokomaikai i kahi e kokoke aku ana o ko Parisa hale e ku nei, ua lawo pu aku no laua i ka misionaii me laua a waiho i ka leht»fehu o na kanaka ma kahakai. Ko LAUA ALOHA HOPE IA SITUATA. Ua hiki aku o Rov Kale S. Situata (Cha»S. Stewart,) i Kaawaloa iloko o ka «nakahiki 1829, he Kahunapt/fe oia no l'una o kekahimoku kaua Verikeni ('Vineenne,) o Amenka Huipuia, a ua hai no hoi ia me na kiakaunu ikaika o ka mahalo, no kona launa ana me Kapiolani a me kana kane. Penei kana hahai ana inai i ko lakou kaawale hope loa ana, ma ke aumoe. "Ua hoala ia ae na hoewaa mai ko lakou hihio nna; Ua hoaa ae kekahi mau kauwa i na ihoiho kukui, i nakiia ne owaho i na laau, i mea e hoomalamalama aku ai ia makou a hiki i kahakai; a e haawi aku ana aii i ko'u aloha hope loa, aole ia iVaihe wale no, aka ia Kapiolani kekahi, olelo mai la ia, aole maanei aia ma kahakai;" A kiola ae la oia i kekahi kihei ma kona kua, i ukali ia mai e kana kane, a hele pu mai la makou a hiki i ka ae kai, mahope ihoo ka lulu lima pumehana ana, a ine ka haawi ana aku i ka manao lana e hoopomaikni ia mai me na waimaka, haalele aku makou ia ia e ku kilakila māi ana ma kekahi lae aa, mawaena oka wena o na ihoiho kukuie hoopuni .ana ia ia, a me ka hooho mau ana mai, oiai makou e panee mau aku ana. Aloha oe e Situata, aloha oe e Situata wahine, aloha i ke Kajtena, aloha i ke Alii, a ua hoomau ia aku ke kiani ana mai o ka hainaka, no ke aloha no, a mnhope mai ua nnlowale kona leo i ka wawalo ana o ke kai, a ua nalowale aku no hoi kona kii i kahi mamao loa, i hoopuni ia e ke anaina kanakae ku ana a puni ia." He mea hauoli, ma ka halawai ana ma Rosetera fßocheatr Jo ka Papa Misionarj iloko oka makahi 1863, ika ike ana aku i ka mau o ka hoonianao ana, me ke ano poina ole, o Mi Situata ia wa. ' Ko LAUA M*\KE ANA. Iloko oka makalnki 184!, ko Kapiolani ana, aole naeau i hai ia mai i kona wahi i kanuia ai. Ua make aku o Naihe he umi makahiki mamua aku ona. Aohe laua ilike, aka ua manaoio ia ua aku laua iloko o kela " maha" i hookoe ia no na opke Akua. Aole no e kala ko'u mahalo ia Kapioiani, a he olloli no hoi, ma ka hehi ana i ke kahua, a maa i kona mau kaina. " Pomaikai ka poe emake ana iloko o ka Haku." ICahi Pouhonua. Kekahi poe paahaaa e ae oloko o keia mau apana, a hiki i ka makahiki 1852, o Forebe. t

. A mahope aka o lakou o Parisa. Ua Boihoi mai o Forebe i Kah» hoomana i kai uia ka aoao henia o Kealakeakua, ua oi loa aku keia wahi o kanaka. Ke ku ia no ka halepule i keia wa; aka o kahi i hooaa'i o ka mea nana i kakau.