Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 3, 19 January 1865 — Page 3
Ka Nupepa Kuokoa
ka wai a kokoke i ka lihilihi, mai i ae e i hanini. Hiki ia lakou ke iho ilalo o na wahi palipali, a pii no hoi iluna me ke kau no o ka pahu-wai maluna o ke poo. Ma kekahi mau mea hoi, aole, malama loa na wahine, he ino i ka nana aku, oia hoi, i ke puhi ana i ka paka kika (Cigar,) a he mea hana mau ia na lakou.
O na kaikamahine kekahi, ua ike maka wau i ka lawe i kekahi mea nui, ano kaumaha maluna o ke poo, aole e paa ae ka lima, hookuu wale no. Iloko o ia mea he mau mea aniani ko loko. Mai i ae e makau i ka haule iho o ka ipu ilalo a paa ae la hoi ka lima. he ole loa no. Ma ke Kula nui a'u e noho nei, he kanakolu poe maloko o ka hale e ai ana no iloko. He hale okoa kahi e kukeia ai, he aneane paha e hapawalu mile ka loihi mai kahi e paina ai. He hookahi wahi keiki nana e lawe mai i ka mea ai na keia poe a pau. I kekahi wa, he eha kau ana o ka mea ai maluna o ke poo e lawe mai ai. Eia no kokahi mea kupanaha loa i keia wahi keiki; o ka haule ole o ka wa ni. I ka nana aku i na e haule na mea ana e lawe ana. aohe wahi mea koe, pau loa i ka nahaha ; aka. aole oia i kuia iki, aole hoi i palaha, ua hai mai ia'u, eiua ona umu makahiki kona noho ana iloko o keia hana, aole i pilikia iki na mea e ai ana maloko o keia hale, no ka nahaha o ka mea i lawe ia maluna o ke poo. Na kahiko o na wahine, he maikai no, noiau no ka hana ana, o ko na kane hoi, he nani no i ka nana aku e like me ka lole komo o na kane hanohano o Amerika Huipuia i na wa mehana, oia hoi na la o ke Kau. Ua hoomaopopo iki paha oukou ikeia mau mea a'u i hai ae nei maluna, oia hoi na ano o na aahu, ke ano o na hale o na alanui, ke ano o ka noho ana, a me ka hana ana. He aina Kakolika keia (Catholic.) e hoomana ana no kekahi poe i ke Akua, he uuku na mea pono o ko lakou hoomana, o ka nui he mau mea lapuwale wale no. Aia hoi kekahi wahi hale uuku, malaila e hanaia ai na huna ino, kokoke i kuu wahi noho ai i kapaia e lakou kahi hoohakaka no o (Cock-pit.) malaila lakou e lawe ai i na kane, e hoohakaka ai. E piha ana kela Sabati keia Sabati i na kanaka makua a me na kamalii, ka nana ana i keia hana ino, a lokoino hoi. Oiai wau e noho ana ma kuu keena, e heluhelu ana wau i ka palapala aia hoi lohe aku la wau i ka hooho ana mai a na kamika me ka leo hauoli, i ka hana ino a lakou i han ai, oia hoi ka hakaka ana a na holoholona uhane ole. O ka hana ia i ka la hoano o l:e Akua Hemolele. O keia poe ua kapaia lakou he poe ekalekia ka ia, o ka hana i na hana kue i ke kanawai o ke Sabati o ke Akua. O na keiki o keia kula nui, he paani no lakou i ke Sabati e like me ko lakou makemake, a i kekahi ahiahi, ike wau i kekahi o na kumu e hoolele lupe ana me lakou i Sabati, a o kahi poe hoi hana maoli no, a he mea kaumaha ia i ko'u manao. Kamailio no wau me kekahi kumu no na hana ino a lakou i hana ai, aka hoi, ua paakiki no kona naau ma kona ano iho. O kekahi o na haumana kula Sabati, ua haii no mamuli o ka'u kauoha ia lakou. Nolaila e na pokii, e makaala mai oukou i keia hana naaupo hana noonoo ole, e paa iho i ka oiaio maoli e waiho ana iloko o kakou, a e ao aku i ka poe e noho ana iloko o ka polikua o ka naaupo, i ike ai lakou he hewa ka lealea a nae ka hana lima i ka la hoano o ke Akua.
He walu Moolelo no Isaia Kapule i make aku nei.
Ua hanau oia ma Napoopoo, i Hawaii, i ka makahiki 1791, a ua komo oia i ka ekalesia ma Hilo, i Hawaii, makahiki 1840, a malaila ia i maluna ai i ka pono me na Hakii kanu o ka aina, a ma ka makahiki 1844, holo mai i Maui, a malaila mai hiki i Oahu nei, a ua noho oia ma ka berita ma ka Waiahao, a i ka makahiki 1858. ua koho ia oia i Luna no ka ekalesia, malaila oia i malama, ai ia ka pono o ka Haku, a i ka malama o Feberuari, makahiki 1864, ua waiho mai oia i ka oihana Luna no kona nawaliwali, a ua paniia kona hope e kana keiki, a ke hapai nei i ka hana a kona makuakane, a i ka la 19 o Dekemaba, makahiki 1864, ua hoi aku oia iloko o ka hale lua, ka hale i like ka loa, me ke kiekie.
"Pomaikai ka mea i make iloko o ka Haku, nana no e haawi mai, nana no e lawe aku. E hoomaikai ia ke Akua mau loa."
Kua makuakane mai ka aina waonahele,
Mai ka aina ua nui la o, Hilo,
O Hilo paia ala i ka o-uhelowai Olaa,
Olaa aina aloha o kuu makuakane,
Ke paia mai la e ka hau o na mauna.
He makani hali ala ia ao na kuahiwi,
He nui no oe no ia uka,
Oia uka a kakou i noho iho ai,
Auwe kuu makuakane kuu makuakane hoi,
Kuu makuakane mai ka ulu o Lele,
Na ka makani he ma-a-a, kakou i lawe mai,
Ike ai kakou i ka hono o na moku,
O na haku ka hoa hele o na kai,
Mai ka ai okioki la e Pahoa,
He aina ia i ka hale imi 'lii,
Kaukai aku ka pono i Wailuku,
He laulele ke ola oia aina,
Poniuniu na maka o ka noho ana,
Auwe kuu makuakane kuu .makuakane hoi,
Kua makuakane mai ka hale keiki nui,
Mai ka ua kuahine la o Manoa,
Ilaila oe la haalele mai ia makou,
Noho i ka aina makua ole o kamahele,
He aina ia i ka piko o na mauna,
Aia ke ola i ku a-i o ka makua,
Ke paia mai la e ka makani he Moae,
Mai na ipu lewa la iuka i kai,
Aloha ia wahi a kakou e holoholo ai,
Auwe kuu makuakane kuu makuakane hoi.
S. KAHOOKANO. Kuahaloa, Manoa, Oahu, Ian. 17, 1865.
KA NU HOU
THE LATEST NEWS.
As our paper is going to press, the clipper ship Daring has arrived, 20 days from San Francisco, en route for Baker's Island. The news is of the highest importance.
Gen. Sherman captured Savannah on the morning of the 21st of December, Gen. Hardee having fled during the night. He captured with the city 150 cannon 33,000 bales of cotton and a vast number of locomotives and railroad cars. He is now marching on Charleston via Augusta.
The great fleet which sailed from Fortress Monroe December 12th is off Wilmington
bombarding.Fort Fisher at the entrance of Cape Fear River, aided by a land force under Gen. Butler above the fort.
Gen. Hood is nearly out of Tenessee closely pursued by Gen. Thomas. He has lost 68 guns, 18 generals and 17,000 men since he entered Tennessee, and is very short of ammunition.
KA NU NOU HOPE LOA MAI
Ua ku mai nei ka moku Kalepa Darina (Daring,) he 20 mau la i kona holo ana mai, a ua lawe mai oia i na nuhou maikai. Ua lono ia mai nei ua lilo o Savana (Savanah,) ia Keremana i ka la 2l o Dekemaba i hala ae nei. Ua mahuka o Generala Hari (Hardee) i ka po, ma kekahi aoao o ka muliwai Sawana.
E hele ana o Keremana me kona puali koa a hiki i Auguseta (Augusta,) a malaila mai hiki ma ke kua o Kaletona me ka wawahi ana i na alahao pela ka manao ana o Keremana O ka nui ona mea i lilo pio mai ia Keremana, i kona lawe pu ana i ke kulanakauhale o Savana, he 150 pukuniahi, he 33 000 kukaa pulupulu, a me na kaa mahu he nui wale. Ua holo mai ke aumoku kaua mai Papu Monoro (Fortress Monroe) mai ka la 12 o Dekemaba, a aia lakou mawaho ae o Wiliminatona (Willmington) a ua hoolele aku lakou i na mea eha iuka ma ka papu Fisa (Fort Fisher) ma ka nuku o ka muliwai Lae Makau me ke kokua ia mai e generala Butela ma ka aoao mai ia ma uka o ka papu, o na moku mai hoi makai, kupilikii loa ka aoao hema. Ke hele loa aku la e lele loa o Generala Huda (Gen. Hood) mai Tenesi aku, no ka uhaiia e generala Toma (Gen. Thomas) o ka aoao akau. O ka nui o na mea i hoopio ia o Toma he 68 pu-kuniahi, me 18 Generala, a me na koa he 17,000 aneane e pau ai lako kaua.
E! puehu paha aua nei ka Hema, i na moa mahi e ka Akau e lawa ka puehu, he loloa kakala.
KEENA KAUA KUMEBELANA, (CUMBER-
LAND) Nasivili, hora 6 Dec. 15, 1864. }
Ua loaa mai ia'u ka hanohano e hai aku i ka pilipu ana o na enemi, na na wahi a pau o ke kahua kaua; i ka la a me ka hora i oleloia maluna, ma ko lakou mau laina ma na puu o Berenetewuda (Brentwood.) O Brig. Generala Hati (Hatch) o ka puali koa lio, o Wilisona (Wilson) ua kaa oia ma ka aoao akau o na enemi, a o na enemi hoi ma ka aoao hema o na laina kaua, a ma ka hoouka ana o ke kaua iwaena o lakou, ua lilo pio mai na koa he nui o ka enemi ia Hati, aole nae i haiia ka nui. Ko Makia Generala Sekopila puali hoi ma ka hema aku o ka laina, a ua lilo pio mai iaia kekahi mau puu; a he nui no, hoi na koa i pio, a me kekahi mau pu-kuniahi 6. Ko Bereveta Makia. Generala, Kamika (Brevet Major Generala Smith.) o kona puali kahi ma ka hema me ko Sekopila (Schofield,) a ua lilo mai iaia ke kulana maikai o na enemi, me ko Makamilana puali o ka mahele o MuKate (M'Catby's division.) me ka hoopio ana i na pu-kuniahi he 17, 2 mau Generala, a 2 000 koa pio. Ko Brig Generala Garda mahele malalo o Kamika, a me ko Makarta, ua lilo pio mai ia laua ka puali pu-kuniahi a me na koa helewawae o ka enemi ma ko lakou laina. Ko Generala Wuda mau koa hoi ma Feranekolina (Franklin,) ua hoouka aku no oia i na enemi, a ua pio ia ia na pu-kuniahi 8 a me na koa he 100, a ua hee aku na enemi he hookahi mile mai na puu aku o Berenetewuda (Brentwood.) Ua hoouna ae o Generala Setemana (Gen. Stedman) i kela puali keia puali koa o ka mahele o Misisipi i hoolakoia no ko Generala Wuda (Gen. Wood) aoao hema a ua hana'ku no hoi i kekahi mau hana o ka la. A ua kauoha ikaika aku wau, e hoomau i ke ao ae, aka hoi, ua pau na koa i ka luhi. Eia hoi, aole au e poina i ka hoike aku i ko Generala Jonesona (Brig. Generala Johnson) ma kona ikaika i ka ho-a ana'ku i na enemi,a me na hana kue a na moku kaua malalo o ka hooponopono ana a Kamika, mai ko lakou mau kaua ma ka muliwai Kumebelana (Cumberland) malalo aku o ke Kulanakauhale o Nasivili (Nahillse) a me ka oi kelakela o ko Brig. Generala Kaketona, (Brig. Gen. Caxton) ma ka uhi paapu ana mai i ka aoao akau o ko makou laina a me ka ao mahope ma na hana o nehinei, a me ko keia la. Aka nae, aole a'u mea hoike aku i ka nui o ka poe i pio mai o ka aoao enemi ia Joanesona, aole hoi i ko Kaketona (Caxton,) aka hoi. ua nui no i ka nana'ku. O ka nui o na pio i hoikeia ma ka teletelapa i pio ai i nehinei, ua nui, pela ka mea hoike ia mai i ke ahiahi nei. Ua paapu na ululaau a me na kula i na enemi, a ua lanakila iki lakou malaila. No ia mea, ke hauoli nei wau e hoike aku, aole paha i oi ka nui o ko kakou mau koa i make mamua o ka 3,000, he kakaikahi o lakou i pau i ka make. GEO. H. THOMAS. — Lunakoanui.
Ka Lua Aila o Peniselevenia.
KAKAUIA E W. D. ALEKANEDERO, OPIO, KUMU O
PUNAHOU.
Malie paha, he makemake oukou, e na makamaka o makou, e lohe no keia aila ano hou, he "Kerosene," wahi a na haole i kapa aku ai; a i na Hawaii hoi. he ailahonua.
Ua puka mai ia aila mailoko mai, o na naau o ka honua ; ma kekahi mau wahi, ua puka malie mai oia mailoko mai o ka lepo, aka o ka mea mau e hanaia ai i loaa ka aila me ka pauma e pauma mai ai oe i ka ilihonua mai lalo loa mai, o na lua. Ua manao wale ia, noloko mai ia aila o na pohaku lanahu i hoowela ia e ka wela o ka pele, elike paha me ke puhi ana o ka rama okolehao, a me ia mea aku, ua hanaia ia noloko mai o ke ki, a mahope iho, alaila waihoia ua aila nei maloko o na ana a mawae paha, aka, ea aole paha kakou e pono ke hele loa aku, iloko o na mea o ka honua.
MAHEA KAHI I LOAA AI KA AILA HONUA.
Aka, ma kahi i loaa mai ai keia aila ; aia ma Amerika a me na wahi a pau o ka aina i loaa nui mai ai, oia hoi ma ka aoao komohana o Nu Ioka, a me ka aoao komohana o Peniselevania, a me Virigenia komohana. O kahi nae i oi loa aku, aia ma kahi e kokoke aku ana i ka muliwai Alegene, ma Peneselevania komohana. Malaila hoi kekahi muliwai i kapaia o "Kahawai aila," a ua kapaia hoi ke kulanakauhale, o kulanakauhale aila, a o na wahi a pau e kokoke ana ilaila ua piha loa i na lua aila, a ua paapu no hoi i na mea paahana, oia hoi ka enegini mahu, o na wahi hana a pau, e pauma ana no i ka aila, me ka ikaika, a he ano kupaianaha no hoi i ka nana aku. Eia ka ninau : Inahea nei ka ike mua ia ana o ka pohaku aila ? Eono mau makahiki, mai ka wa i loaa ai a hiki i keia wa ; a o kai noa o ka mea nana i imi a loaa ai ka aila honua o Dereke (Drake.)
He mea waiwai loa keia, penei e maopopo ai, o ka poe mahiai e noho ana me ka mahi i ko lakou mau aina, mamua o ka ike ia ana o keia aila ma ko lakou mau aina, he poe ilihune no lakou, aole waiwai, iki, a i ka wa i loaa ai ka aila, ma ko lakou mau aina ua lilo lakou i poe waiwai loa. O kekahi poe o lakou, he mau miliona dala.
KE ANO O KA LUA AILA.
Eia malalo nei ke ano o ka eli ana i na lua. Lawe i ka enekini mahu a waiho ma kahi e eli ai, a e hoomakaukau ai paha, oia hoi kekahi kua nui e holo ana iluna a ilalo, e like me ke au o ka pauma, a me keia e wili ai i ka honua a puka, o ke kaumaha he 800 pauna. A i ka puka ana o ka honua, alaila, hookomo kekahi ohe hoonui, he 6 iniha ke ana waena, a ku ilalo, a malaila e ku ai, a hiki i kahi e loaa ai o ka aila. O ka hohonu o na lua, 400 a hiki i ka 600 kapuai. I ka hoomaka ana i kinohi i ka eli, he hu wale mai no ka aila. I kekahi wa, he hiki ke piha na barela he haneri a oi aku i ka la hookahi, a o kekahi aku hoi he 3 000 barela i ka la. I kekahi wa, ina e puhi ae ka aila iluna he 40 kapuai ke kiekie mai ka ili honua ae. Aka nae aole e loihi aku, o ka pau no ia o keia hu wale ana mai, a o ka pauma wale no ka mea e loaa ai ka aila, mahope iho o ka pau ana o ka hu wale ana mai o ka alia, o ka nui o ka nui o na barela e loaa i ka la hookahi ma ka pauma ana mai ka 5 a hiki i ka 20 barela o ka la.
Ninau hou : AIA I HEA NA KOHOLA ?
Aole paha i maopopo loa ia kakou ka huina nui o na mea i loaa, aka, ua maopopo no ka oi mamua o ka 20.000,000 balela no ka makahiki i hoounaia mai Amerika, a i na Aina e. Pehea la e oi ai ke kohola mamua o keia mapuna aila ? Aole anei e aneane pau ana ka uhai kohola ana a me na ia nunui e ae ka Leviatana o loko o ka hohonu, e aea wale ana, ma o a maanei ?
LAWEIA KA AILA MALOKO O NA OHE-HAO, A HIKI I KE ALAHAO.
Eia no keia mea hana akamai. Ua hoomoe hou ia mai nei he mau ohe-hao nui, mai na lua aila a hiki i na alanui-hao, 7 a he 10 a 12 paha mile ka loa. Maloko o keia mau ohe e kahe ai ka aila, e like me ka wai piula e kahe nei mai iuka mai a hiki i kai nei o ke Kaona o Honolulu, pela iho la ka ke kahe ana, he 10,000 barela no ka la hookahi.
KEKAHI MAU MEA HOU NOLOKO MAI O KA AILA.
Mamua o ka ninini ana i keia aila iloko o ka ipu kukui, he pono ke hoomaemae ia, iloko o kahi hoomaemae.
O ka mea maemae ole, he hiki ke hanaia ma kekahi ano e ae, a lilo i waihooluu maikai omaomao, ula-hauhuli a me ia mea aku, eia no hoi i ka hana i kukui ihoiho, ua kapaia he panepine (paraphine) a he moakaka no hoi me he wai la ke nana'ku. Eia kahi, ua hooliloia no keia aila i waihoomaloo pena. Eia hoi, oia kekahi mea e kawili puia me ka laau lapaau a na Kauka. Ua loaa nui loa keia aila ma Amerika. Aka hoi ea e nui ana ma Kina, a ma na wahi e ae no o Asia ma keia hope aku, pela ka ike a na haole akamai i ka huli ano honua.
HUNAHUNA MEA HOU O NA
AINA E MAI.
Ka ukuia ana o ka poe hana mahiai ma Europa.
Ua hoike ae ke Kakauolelo o ka Ahahui Mahiai. Matekuteka (Massachusetts) i ka hoana ana o ka poe noiau o Amerika i ko lakou ike ana ma Europa i kekahi mau mea nui, oia hoi na uku o ka poe mahiai a me kahi poe e ae o Enelani, a me Irelani, a ma ia Ainapuniole a pau. He 37 keneta no ka la hookahi, i ka paahana no na pono a pau nona iho. A no keia uku, aole e hiki ke hana ka paahana i ka hapalua o ka manawa, "o na wa hana o ka la," mai ka hoomaka ana o ke ao, a hiki i ka po.
Pahu Pauda ma Enelani
Ma ka .nua o ka malama o Okatoba i hala aku nei, aia hoi he pahu weliweli nui ana o ka pauda ma kekahi wahi i kapaia o Erita (Erith,) ma ka muliwai o Tema (Thames,) he 20 mile paha malalo aku o Ladana. Malaila hoi he hale pauda, i kukuluia ma kahi kaawale mai kauhale aku, oia hoi ma kahi alialia. He 13,00 barela pauda, a he 120, 000 paona ka huina a pau o ka haalulu ana, he 50 mile ka loa mai kahi i pahu ai a hiki i kahi i haalulu ai. O ke kumu o ke pahu ana aole i ike ia. He umi poe make, a he nui paha ka poe eha, pau loa na hale i ka nohaha. Ma Wuluwika (Woolwich) he mau mile ke kaawale, pau loa na puka makani i ka nohaha ; a he nui no hoi ka poe i eha, ma kahi e loa aku i kokoke ole mai i kahi pilikia. Haalulu ka honua, he 10 mile ka loihi mai kahi i pahu ai, a hiki i kahi i haalulu ai o ka aina, me he olai la ka naka o ka honua. O na hale paku paha o ke kapa o ka muliwai Tema (Thames), ua pau i ka hiolo ilalo, a ua huli amahi mai ka wai maluna o ka aina, me he kai la a Kahinalii. Ua holo koke mai na koa Aupuni e kokua i kela pilikia, a ua paa koke.
NU HOU O HAWAII NEI.
Ka mai ana o ke Alii Wahine V. K. Kamamalu.
He mea kaumaha ia makou ke hoike aku i ka lehulehu, ua loohia e ka mai ka Haku Aliiwahine V. K. Kamamalu. He mai kaumaha loa kona i na la i hala hope ae nei, a aneane pilikia loa. I ka po Poalima iho nei ka wa i ikaika loa ai ka mai, a aneane kaulike kona pono mawaena o ka make me ke ola. Ma ka lokomaikai nae o ka Makua Nui, ua hoomama ia kona eha, a i keia la he oluolu makou i ka hoike ana'ku ua maha.maikai ke alii, a ua lana ka manao no kona ola. Na ka makua Lani ia e hoola loa.
He Niuau.
Auhea oukou, e na kanaka noiau, aka ma i na mea kahiko ? Ua heluhelu au me ka oluolu i na helu manao i paiia ma ka aoao mua o ke Kuokoa no ka Hoomana Kahiko. Aka, ke ninau aku nei au, ua pau anei ? Aole paha, aole anei o Kane ke pookela o na akua kahiko ? Aole anei na laua me Kanaloa i hana na laau ulu, na mea kupono i ka ai ia e kanaka, a me na mea awaawa ? E hai mai kekahi, no kekaha la i olelo ai ka poe mele, ia lakou e mele ai no ka poe make, "ua hala i ka poli o Kane ?" No ke aha, lakou i olelo ai, "na ao polohiwa a Kane ?" Mahea la ko Kane wahi noho ? Heaha kona ano, he huhu paha, he oluolu paha ? He makua anei kona ? Mai kinohi mai paha ia ? Auhea oukou, na kanaka noiau, na kahiko i hele a poohina, na hoa o Kamehameha akahi ? E hai mai oukou. IMIKAHIKO. Honolulu, Ian. 16, 1865.
PILIKINO.
— Maluna o Hokuao i ku mai nei i ka Poakahi o keia pule, ua hiki mai o Rev. G. B. Kano me Rev. Binamu, me ko laua mau ohana. E kaumaha auanei na makamaka o Binamu i ka lohe ana he nawaliwali loa oia i ka mai. He lana nae ko makou manao, e loaa koke ana ia ia ka oluolu ma Honolulu nei.
KA AHA KIEKIE
— Ma ka Poakahi nei, ua weheia ke kau o Ianuari o ka Aha Kiekie, elua wale no hihia Karaima i hanaia i keia kau, oia hoi o KE ALII vs. ia PUHALAUOO, a me MAILOLO, no ka wawahihale a me ka aihue ; ua ae no o Puhalauo i kona hewa a ua hoole o Mailolo, a ma ka hookolokolo ana ua ahewaia. Hoopaiia o Puhaluo $5 me 3 makahiki ma ka hana oolea, a he 4 makahiki o Mailolo, me $5 hoopai.
Na Mea Leta.
Ma ke Keena o ke " Kuokoa," no Maikonisia mai. Eia malalo nei na laua : P. Mahoe, - - - - - Koae, Puna, Hawaii. Kuaea, - - - - -Honolulu, Oahu. H Aea Makua, - - - Manoa, Oahu. Na na Hoahanau o Manoa, Oahu.
OLELO HOOLAHA.
EIA MA KA PA AUPUNI NEI MA
Kaelepulu,
he mau holoholona helehewa, ke ano malalo. Lio k. ulaula hao eia AZ. Lio k. ulaula hao eia IP, 2, Lio k. ulaula hao ano e, Lio k. lokia hapala ka hao, Lio k. eleele kalakoa hapala ka hao, Lio w. ulaula hao eia 8A. E kii koke mai oukou o hala na la he 15 nele oukou, kudalaia i ka la 23 o Ianuari, oia ka Poaono e hiki mai ana.
JOHN PALE. Luna Pa Aupuni. Kaelepulu, Koolaupoko, Oahu, Ian. 13, 1865. 164-1t*
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA NANAKA a pau. Owau o ka mea nona ka inoa malalo nei, ua koho a ua hookohu ia mai au e Manuela a me Geo. na haole Pukiki, i Luna no ko laua mau Aina Kula o Aiea, a me Kalauao, nolalia, ke papa loa aku nei au l na holoholona komo hewa ma ua mau wahi la i hoikeia maluna, na Lio, na Bipi, Hoki, Miula, Hipa, Kao, Ina e loaa ia'u, e uku no i hookahi dala ($1 00) ma ke poo hookahi o ka Lio, Bipi, Hoki, Miula, a o ka Hipa, Kao, he hapaha dala ($0.25) ma ke poo hookahi.
IOANE KALUHI, Luna Kula. Aiea, Oahu, Ian. 17, 1865. 164-2t*
OLELO HOOLAHA,
E KUAI KUDALAIA'NA KEKAHI
mau Lio o ka Pa Aupuni
Ma Pauoa
nei. Elua lio, hookahi Kekake, e kudala ana i ka Poalua o keia pule aku, la 24 o Ianuari, i ka hora 12 o ke awakea. He mau lio hou mai no kekahi. Na lio kudala, Lio k. eleele AM hao akau. Lio w. ulaula VO hao hema, Kekake k., no Kimo Pelekane, Lio k. ahinahina elua hao ano e. Na lio hou, Lio k. lokia he mau hao ano e, Lio k. hulupala nui ano puakea, kalakoa ihu keokeo nui, elima hao kuni PPL hao hema uha hope, SB hao hema uha mua.
P. KAAIAHUA, Luna Pa Aupuni. Pauoa, Ian. 18, 1865 164-1t*
MAKEMAKE IA !
KE MAKEMAKE IA NEI E HOIKE IA mai ka lono no KEONI KONA, he kanaka loihi kino maikai ; he 25 ka nui o kona mau makahiki. Ua noho hana oia no Judd & Wilder (Kauka me Waila,) no na makahiki elima. Ua ike hopeia oia ma Honolulu i ka malama o Mei, 1864. E hai mai i ke Kuokoa, a, e uku pono ia no.
164-1t
OLELO HOOLAHA.
KE PAPA AKU NEI AU, KA MEA nona ka inoa malalo iho, i ka poe e ike mai ana, mai Kumukahi a ka la, a hiki i ka mole o Niihau. Mai noho a hoaie mai kekahi ia H. L. AHUI ka'u wahine mare, aole hoi e hookipa, a hoonoho, a malama, a hoomoe, a hoolaka ma kona wahi i ka po a me ke ao. Aole e hoopaa kauwa ia oia malalo o kekahi Haku me ko'u ae ole. I lohe mua oukou, a maluna o oukou ke poho a pau, ke hookuli, a hoopaakiki. Me ka mahalo.
W. P. KAMAKAHIKI. Ian. 12, 1865. 164-1t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } O OHIA (k ) }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kalalakoa, no ka hookohuia la i Luna Hooponopono Waiwai o OHIA, no Waialae, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 31 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ian. 17, 1865. 164-2t
OLELO HOOLAHA !
Ma ka Waiwai }
o PAKU (w.) }
NO KA MEA UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano R. G. Davis, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kuahea, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o PAKU, no Koolauloa, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalima, oia ka la 27 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka olaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS.
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ian. 12, 1865 164-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka.Waiwai } o KAMANO. }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kaneumi, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o KAMANO o Haleaha, Koolauloa, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 30 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ian. 14, 1865. 164-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
O MUNO (k.) }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Mokuhalii, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono Waiwai o MUNO (k,) no Kaakopua, Honolulu, Oahu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 30 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ian. 16, 1865. 164-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o A. KANE. }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o A KANE, no Honolulu, i make aku nei, o ka poe i aeia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano a R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poalima, oia ka la 27 o Ianuari, e hiki mai ana, i ka hora 9 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Kekaawe (w.) ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio ona i ole e hookoia, ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Ian. 12, 1865. 164-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o KELIINUI. }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA na mea waiwai maloko o ka waiwai o KELIINUI, no Waianae, Oahu, i make aku nei, o ka poe i eaia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano o R. G. Davis, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poaono, oia ka la 28 o Ianuari, e hiki mai ana, i ka hora 9 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Kamaka a me
Lumaawe, na luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mau mea hooponopono waiwai la.
L. McCULLY,
Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Ian. 13, 1865. 164-2t
OLELO HOOLAHA
Hua Aila Koli Haole !
OWAU O KA MEA NONA KA INOA MAlalo iho nei. Ua makaukau au e kuai i ka Kolihaole o na ano a pau ke lawe ia mai i o'u nei me ke kumukuai makepono. E wehe mua oukou i na ili o waho loa, me ka malama o pohole ka ili e pili ana i ka io. Auhea oukou e ka poe ma na wahi e ulu wale ana na HUA AILA KOLI, e ohi koke a e wiki mai. E loaa no au ia oukou ma kela aoao mai o ka hale Aupuni ma ke alanui Papu.
163-4t* D. K. COTTON.
A. F. JUDD
ALAPAKI, (oia ke keiki a Kauka,)
LOIO !
Ma ke kihi o ke Alanui Papu, a me Kalepa.
Honolulu, Oahu, Iune 30,1864. 161-3m
A. W. B. NAHAKUALII,
He Loio ! A he Kokua !
AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall (Lepekaholo.) Ua makaukau oia e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou e makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia ia ke kokua ia oukou, a ua makaukau oia e kakau i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki, Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Palapala Hoopaa, a me na palapala o kela ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake. A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i ona la, a mahope i na Loio e ae. E ninau no ia la, no ka uku oluolu. Honolulu, Iulai 23, 1864. 162-6m
I KA POE HOOKAA AUHAU
— O KA —
APANA O KONA, HONOLULU, OAHU.
KE HAAWI IA AKU NEI KA OLELO HOOlaha, ua hiki mal ia'u ka olelo mai ke Keena Kalalaina mai, e olelo ana, o ua kanaka a pau loa i KAA OLE mai ka AUHAU, o ka apana i oleloia maluna, e hookaa mai i ko lakou mau Auhau mamua ae o ka la 21 o Ianuari, 1866 — a i kaa ole mai, e hoopii ia no ma ke Kanawai.
GEO H. LUCE.
Luna Auhau. Honolulu, Dek 24.1864. 161-4t
KUAI MANUAHI !
O WAU O AKAO (Pake.) NONA KA HAle Kuai Lole ma Waialua, mokupuni o Oahu, ke hai'ku nei au i na mea a pau ma Waialua nei, ame Koolauloa, e kuai manuahi ana wau i keia mau la i na waiwai o kela ano keia ano o kuu Halekuai nei, me ke kumukuai makepono loa i hookahi dala me ekolu hapaha wale no lawa ka holoku, a pela aku. Nolaila, e hele nui mai oukou, a e wawe mai hoi, o pau e auanei i ka poe hiki mua.
AKAO (Pake.) Honolulu, Oahu, Nov. 9,1864. 156-9m*
OLELO HOOLAHA.
OWAU O AKI (Pake.) KA MEA NONA na Halekuai elua, ma Waialua kekahi, a ma Waianae nei kekahi, Mokupuni o Oahu. Ke kau leoia'ku nei na mea a pau, e hele mai ma ua mau Halekuai nei, a e kuai makepono aku no au i na ano lole a pau, a me na mea liilii e ae. Nolalia, e hele mai oukou e na makamaka, a e kuai i na mea maikai o ko'u mau Halekuai, a ilaila kakou e koele waha'i. Aole o ke kuai wale no, o ka noho ana Hawaii no kekahi, ka ike, hui, a launa. Na ko oukou makamaka.
Na AKI (Pake.) Kanepuniu, Waianae, Dek. 20, 1864. 162-3t*
OLELO HOOLAHA.
UA HOOPII MAI O MARY KAAIHUE, kue i kana kane mare o NUHELEWAI no Makawao Maui mamua, e hooki i ko laua mare ana, no kona nalowale ana, aole i lohe ia kahi e noho ai no na makahiki ekolu. He hanaia keia hoopii imua o ka mea Hanohano G. M. ROBERTSON, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka la 31 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Ianuari 4, 1865. 162-4t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai }
o KAUHI. }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai o KAUHI, no Waikiki, Oahu i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano o G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poalua, oia ka la 24 o Ianuari, e hiki mai ana, i ka hora 9 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a I. Keole, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a na mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu. Ian, 11, 1865. 163-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o }
KAHOOWAHA (k.) }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o KAHOOWAHA (k.) no Honolulu i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano o G. M. Robertson, kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poakahi, oia ka la 23 o Ianuari, e hiki mai ana, i ka hora 9 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Mauliawa me Umauma, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia ua moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie.
Honolulu, Ian. 6, 2865. 163-3t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o }
KALAUHALA, }
no Honolulu. }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kawahawela, no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o KALAUHALA, no Honolulu, i make aku nei : Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 24 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka hale Hoo-
kolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS,
Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ian. 10, 1865 163-3t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Mea no }
ka Waiwai o }
PELEULA. }
MA KA NOIIA ANA MAI O KA WAHINE mare a PELEULA, o Hilo, Hawaii, i make me ke kauoha ole, ke hoomaopopo aku nei au i na mea a pau, ke pili, o ka Poakolu,oia no ka la l5 o Feb., 1865, i ka hora — A. M., oia no ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe ana i na mea e pili ana, no ka hookohu ana i Luna Hooponopono Waiwai, no ka waiwai o ka mea i oleloia maluna. G. S. KENWAY,
Lunakanawai Kaapuni, Hilo, Hawaii, Ian. 2, 1865. 163-2t
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai o } PALAPA (k.) }
NO KA MEA, UA NOIIA MAI KA MEA Hanohano G. M. Robertson, Lunakanawai o ka Aha Kiekie e Kapali (k,) no ka hookohu ia ia i Luna Hooponopono waiwai o PALAPA (k,) no Waikiki, Oahu, i make aku nei. Nolaila, ua hoikeia i na kanaka a pau loa, ke pili, o ka Poakahi, oia ka la 16 o Ianuari, i ka hora 9 o kakahiaka, oia ka la a me ka hora i oleloia no ka hoolohe i ka oiaio o keia noi ana mai, a me na mea hoole i hoikeia, aia ma ka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Oahu.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ian. 6, 1865. 163-2t.
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Waiwai } o LOLOU (w.) }
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, NA mea waiwai maloko o ka waiwai LOLOU (w) no Honolulu i make aku nei, o ka poe i aieia, o ka poe pili kino, a pili paha ma kahi ano e ae, na lakou e hele mai a e hoike mai ia lakou iho, imua o ka Mea Hanohano G. M. Robertson kekahi Lunakanawai o ka Aha Kiekie, ma ka Hale Hookolokolo i ke kulanakauhale o Honolulu, i ka Poakahi, oia ka la 16 o Ianuari, e hiki mai ana, i ka hora 9 o kakahiaka. Ia manawa e hooponopono ia ka moo waiwai a Kahualii a me Kalama, ka luna hooponopono waiwai a ka mea i make, a e hoike mai i kauwahi kumu, ina paha he kumu oiaio kona i ole e hookoia na moo waiwai la, a e hoopauia ka oihana a ua mea hooponopono waiwai la.
WM. HUMPHREYS, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. Honolulu, Ian. 6, 1865. 163-2t
OLELO HOOLAHA.
E IKE AUANEI NA KANAKA A PAU, KE kauoha aku nei na mea nona na inoa malalo nei, na hooilina o ka waiwai o IOANE KEANIHO, o Hilo, Hawaii, i make aku nei, o ka poe ana i aie ai, e hoike koke mai ia maua i na Bila mamua mai o ka la hope o Marati ae nei, a ina aole pela, aole maua e hookaa'ku ana, a o ka poe i aie ia ia, a hookaa mai mamua mai oia la, a i ole pela, e hoopii ia no ma ke Kanawai. KAMAKAHAULA w
JOB. KAHEMA k Honokaupu, Honolulu, Ian. 17, 1865. 164-1t*