Ka Nupepa Kuokoa, Volume IV, Number 3, 19 January 1865 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

KA
NUPEPA KUOKOA
Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.
BUKE IV. HELU 3. HONOLULU, IANUARI 19, 1865. NA HELU A PAU 164.

" KA NUPEPA KUOKOA.,"
HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU
I kela Poaha keia Poaha.
$2.00 no na mahina he UMIKUMAMALUA,
$1.00 no na mahina eono, ME KA HOOKAA MUA MAI.

NA OLELO HOOLAHA — aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00 ; alua komo ana, he $1.50 ; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia ana mai e pai.
KANIKAU — he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi — penei : he 25 lalani, $1.00 ; 50 lalani, $2.00 ; a pela'ku.
KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA — ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia, e hoouna mai ia Kauka Kulika.
O KA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO — aole e kauia ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no ka mea, he emi no ka auhau no keia nupepa.
AIA KE KEENA O KA NUPEPA KUOKOA — ma ke kihi hema o ka Hale Hookipa Luina (Sailor's Home.) O na hora hana, mai ka eiwa o kakahiaka, a i ka ha o ke ahiahi.
L. H. KULIKA, (Lona Hooponopono.)

KA " NUPEPA KUOKOA."
Is published in Honolulu
EVERY THURSDAY,
$2 00 per annum, or $1.00 per six
months, in advance.

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00 ; twice for $1.50 ; and $2.00 for one month ; all advertisements must he paid for in advance. KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line. PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.
ALL SUBSCRIPTIONS must be PREPAID. No names, either of foreigners or natives will be inserted on the subscription list until paid for. This rule must be strictly adhered to, on account of the low subscription price. THE OFFICE OF THE KUOKOA is in the South corner of the Sailors' Home. Office hours from 9 A. M. to 4 P. M.
L H. GULICK.
Publisher.
Volume I. II. and III of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.
Persons having complete sets of the above, can have them bound by paying $1.50 each.

Ka Nupepa Kuokoa.

Ka Anesona Moolelo no Hawaii nei.

                [Ua olioli makou i ka hai aku i ko makou mau hoa heluhelu nupepa, i ko makou lawe ana mai i na lalani malalo nei, mailoko mai o kekahi Buke i kakau ia e ko kakou makamaka aloha o Anesona (Dr Rufus Anderson) i kaahele iho nei i ka loa a me ka laula o ko kakou mau Mokupuni. Ua heluhelu nui no hoi ko kakou makamaka no Hawaii nei mamua'ku o kona hele ana mai, a i kona ike-maka ana, ua hoohauoli ia kona naau, a nolaila i kakou ai oia i ua Buke nei, nona na aoao 450, a ua manao makou, o oukou kahi e komohia mai iloko o ka olioli pu me makou, no kana mau mea i kakau ai no kona kaapuni ana ia Hawaii nei.
            No ka hiki ole ia makou ke pai aku i ka Buke holookoa, nolaila makou i hoao ai e unuhi mai i kekahi mau mokuna ma ka Olelo Hawaii. A ua hoomaka'e makou i ka haawi ana'ku i ke akea, ma ka Mokuna VI o kana Buke.] HELU 1.
            Ka olelo o ke Komite Hooponopono no ko'u hele ana [i Hawaii,] ua hooholo ia ma ka la 16 o Dekemaba, 1862. I ka wa a'u i haalele ai ia Amerika, he eha makahiki o'u i koe, hiki aku au i ke kanahiku. Ua ike pono au i ke ano o ka hana i manao ia'i, no ka mea, ekolu o'u hoouna ia ana e nana i na hana a ka Papa Misionari ma Asia Komohana, a hookahi ma Inia. Ua oi aku mamua o umikumamalua o'u holo ana ma ka moana, a ua like no paha me ia ma na kai kuloko, aohe nae i hoolaulea aku ia'u me ke ola ana ma na aina e. Ua ike no au i ke kaumaha o ka hana kaumaha o keia mau huakai, aka o ko'u launa ana me na Misionari a me ko lakou mau ohana ma na kihapai, ua lilo mau ia i kumu no ka lealea maikai oi loa. Aohe wahi e ae a'u i ike ai i ka oi maikai ana o ka launa ana ma ke ano hoa Keristiano. No ko'u manao e loaa hou ana ia'u ka launa maikai ana ma ke ano Keristiano ma ka Pae aina Hawaii, a me ka ike maoli iho no hoi, na ke Akua au i kahea mai ia hana, nana i kono, ua hoomakaukau oluolu au no ka haalele ana a iloko o kekahi mau la pokole, ua makaukau au e hele. Ae mai ka'u wahine i ka ukali ia'u, e hele ana no ia ma ko maua mau lilo ponoi ; a ua lawe pu maua i ka maua kaikamahine opiopio, i mea e pono ai kona ola.
            Haalele makou ia Bosetona ma ka la 9 o Ianuari 1863, a ma ka la 12 oia mahina no, ee aku la makou maluna o ka mokuahi Moiwahine o ke Kai (Ocean Queen) ma Nu Ioka, e hele ana ma ke ala o Asapinawala (Aspinwall) a me ka puali o Dariana, a hiki aku i Kapalakiko ma ka la 7 o Feberuari ; ekolu o makou mau hora ka holo ana ma ke kaa-ahi o ka puali. Ke moe la ke alanui ma waena o ka degere 9 a me ka 10 o ka latitu akau, a he 48 mile ka loa, e oki ana ma Asapinawala ma ka hikina a me Panama ma ke Komohana. Ua paa keia alanui iloko o Ianuari M. H. 1855. Ina e noonooia ke ino o ka wa a lakou i hana'i, na lua poopoo poho a lakou e hoopiha'i, ka manao o kahi a lakou i hanai i ka hana, ka make mawaena o na poe paahana, a me ka nui o na uapo, alaila, e pono e oleloia kekahi ia o ka hana o ka hopena kupanaha loa o ko ke kanaka ano akamai. Ua hanaia ko laila laau i mea e nakii ai i ke alanui, aohe nae i emo a pau kooe ia i ka palaho, a mahope, ua hanaia me na nakii o ka Wahie-o-ka-Ola (lignum vitae) i lawe ia mai, mai Katagina (Carthagena) mai. Ua like no hoi na pou i kau ia'i na waea telegarapa, ua pau pu no hoi lakou i ka popo, a ua hana hou ia nae i mea e pau ole ai i ka ai ia e na mu, o ua mau pou la, ua hanaia mailoko mai o ka pohaku, ka iliili, a me ka puna, a ua paa loa ia i keia wa me he pohaku la. Ua oleloia, ua hiki aku i ka hookahi haneri me kanahiku ka nui o na kahawai ma keia ala, ka apana nui o keia kahawai ua uhau ia i na wapo pohaku, aka, aia me he uwapo hao e moe ana maluna o ka muliwai Kagaresa (Chagres) ma Babacoasa (Barbacoas,) he eono haneri a me iwakalua kapuai ka loa. Ka lilo no ka hana ana i ke alanui a hiki i ka M. H. 1859 he ewalu miliona dala. Kela loaa keia loaa iloko o na makahiki mua ehiku, eha wale no nae makahiki i paa pono ua alanui nei he $8,146,605, a oi na puka maoli he $5,676,728. Ua oi ae paha na loaa i keia wa, aka aole nae au e hiki ke hai pono i keia manawa. Ua ike au he iwakalua kumamalima dala ka uku o ka holo ana ma ia kaa-ahi, a he umi keneta no kela paona keia paona ukana i oi aku mamua o na paona he kanalima, a ua kau-paona pono loa ia kela aweawe keia aweawe.
            I ko makou hiki ana ma keia aoao, e kali ana kekahi o na moku maikai loa o Amerika, oia hoi ke Kumukanawai, (Constitution) a holo aku la makou me ka oluolu i na tausani mile ekolu mai Panama a i Kapalakiko, iloko o na la he umikumamaha, me ka ike mau ia mai no o na kakai-pali mauna, e uhi ana i ka palena hikina o ka moana Pakipika. No ke ake nui loa i ka holo ana, o keakeaia mai auanei ke kaahele ana i na mokupuni, nolaila koi aku au ia Kapena Cresay o kekahi moku Kalepa Archer e holo ana i Kina, e kiola ia makou i Honolulu, i kahi hoi a makou i ku aku ai i ka la 27 o Feberuari ; ua oi iki aku ia mamua o na pule eono mai ko makou wa i haalele ai ia Nu Ioka.
            Ua hooliloia kekahi hebedoma ma ka launa oluolu ana. Ua ulu ae na kanaka o Honolulu, a me na wahi e pili ana, a ua hiki aku i ka aina, a i ka umikumamalua tausani ; a ua hookahaha ia mai no hoi au e kona ano kahawai me kona ano Kulanakauhale. Ke ola nei kekahi mau Misionari i hoomanao ai i ka manawa hookahi wale no halelaau ma Honolulu, a o ka nui aku he hale pili wale no, a i ka wa hoi he mau ala hele wawae wale no aohe mau alanui nui, a i ka wa hoi aohe kau wahi kumulaau iloko o ke Kulanakauhale, a waiho ae hoi ke ano olohelohe, a me ka hupo o kona lahuikanaka. I keia wa, aole keia mau mea. O na mahinaai, oia no na hua o ka wai i lawe ia mai, mai ke awawa mai o Nuuanu. O keia awawa, ua holo pono aku ia mawaena o na mauna i kahiko ia i ke ao, a oia no hoi kahi kii kilakila o ka aina.
            O ka hale oi kelakela ma Honolulu, a he hailona no hoi ia no na keiki o ke kai — oia no ka Halepule pohaku o Kawaiahao me kona mau paia nui kiekie, i kukuluia me ka pohaku akoakoa, a me ka wahi kauhale maluna o kahi oioi loa. Maanei no kahi a ka ahakanaka, a me ka ekalesia mua i hoomana'ku ai i ke Akua. No ka nui o ka Halepule, ua paniia kekahi aoao, aka, oiai i keia wa e pau pono na kanaka he iwakalua kumamalima haneri ke noho iloko.
            O ko makou pule mua iloko o ke Kulanakauhale nui (Capitala,) ka mea ia nana i lawe aku ia makou, i ka launa oluolu ana me na haole, a me kekahi poe kanaka Hawaii. Ua hala ka Moi i kona wahi kuaaina ma Kailua, me ka Bihopa Enelani, i ko makou hiki ana'ku. Ua olioli makou i ka poloai ana mai a ka Moiwahine maikai a makaukau, a ua hooluolu ia mai no hoi makou e ka launa ana me ia.
            O Mr Wale (Wyllie) ka mea i noho loihi i Kuhina no ko na Aina e, ka mea i hele koke mai e ike i ko makou ku ana aku, a poloai mai la oia ia makou e paina pu me ia, a mei kekahi poe e ae. Iloko o kona mau la opiopio, ua ike ia ia Mr. Hila (Hill) ke kaikunane o ka'u wahine, a oia no hoi ka mea i noho loihi i Puuku no ka Papa Misionari Amerika, oiai ia e noho ana he Kanikela Amerika ma Sanatiago a me Valparaiso i Amerika Hema. A mahope iho ua hana mai no ka Luna Kanawai Kiekie o ke Aupuni e like me ka Wale hana oluolu ana mai ia makou. Aohe mea i oi aku o ka oluolu, a me ke ano hoa'loha e like me ka makou mau launa ana me na Luna o ke Aupuni, a hiki i ko makou wa i haalele aku ai ia wahi. Hai mai ke Kuhina o ko na aina e i kona kaumaha no ka hele ana o ka Moi, no ka mea, i kona manao paa, he oluolu loa ia ke halawai mai me makou. Ma ka pane aku i kana, ua hoopuka aku au i ko'u manaolana e halawai ana makou me ia mahope iho o ko makou kaapuni ana ia Hawaii, a me ka hai pu aku no hoi, ua mahalo ka Papa Misionari Amerika i na kokua a pau a ke Aupuni i haawi aku ai i na hana Misionari ; a eia hoi kahi, ka manaolana o ka Papa Misionari i ka mea a ke Aupuni e hana mai ai, o ka hooponopono like i kela ano keia ano o na Hoomana Keristiano.
            Ua olioli au i ka hai aku, o Kekuanaoa ka makuakane o Ka Moi, a o ke Kiaaina hoi o Oahu, oia kahi o na kanaka maoli i hoolauna mai ia makou. Ua aneane oia a me Kanaina na pua e ola nei o na 'Lii kahiko i koe mai. O ko Kuanaoa inoa kekahi i ikea mua ia iloko o ka moolelo o na Misionari. He hoahanau oia no ka ekalesia mua o Honolulu, a ua komohia no hoi ia iloko o na mea e pomaikai ai o ua ekalesia la. He kiekie pololei ano maikai kona helehelena, a oia no hoi kekahi o na kanaka maikai o ka ke Akua mau hana. I kona hele ana mai e ikeia makou, ua hele pu mai o Kanoa me ia, ke Kiaaina o Kauai, a he hoahanau no hoi ia no ka ekalesia. Mahope iho ua hoomahuahuaia ko'u launa ana me ia ma kona mokupuni.
            He hiki no ia'u ke hoopuka aku no kekahi poe wahine kaukau alii, i hoolaulea mai i ko makou launa ana ma ke Kulanakauhale nui (Capitala) aka, ua kaohi ia mai au e ka mai e ka makau, o ae hewa aku auanei au ma ko lakou ola kuloko. E hoike no ia i ka hele ana aku imua o na launa oluolu ana ma Honolulu, ina au e iho pakahi aku iloko o ka moolelo o ko makou noho ana ma ia Kulanakauhale ; aka, he lawe ana paha ia i ke kuleana i ae ole ia i ka poe e hele makaikai ana. O ko makou hookipa ia ana e na ahakanaka nui, a me ka Halepule alua, kahi au i hai aku ai i kekahi mau olelo pokole, he hoailona ia e hai mai ana i ka apo lea ana mai ia makou o na kanaka a pau ma na mokupuni holookoa.

Ia Mr. Benikila.

                E KA NUPEPA KUOKOA E ; Aloha pu kaua :— E oluolu mai ka mea Hooponopono e hookomo iho i keia palapala, " Ia Mr. Benikila." Ka mea hoi i ekemu iho nei ia Z. P. Poliala, kahi malihini o nei o Wailupe, ma o keia Kumumanao la. " Pehea la 'uanei e nui hou mai ai o Hawaii nei, no ka mea, ua uuku ia."
            I kuu heluhelu ana i kau palapala o ka la 24 iho nei o Dek., Helu 52, o ka Buke III, nona ke poo i kahakaha ia. " Aole e nui hou ana o Hawaii, no ka mea hoi, ua hoonoaia ke Kanawai Hookamakama, a me na hewa e ae hoi e make ai ka Lahuikanaka."
            He oiaio maoli no, ua lokahi ko kaua manao malaila, ma ka ike ana iho i keia, o ka laha lanakila loa ana o ka hookamakama ma kekahi hapa iki o ke Aupuni, a ma ke Aupuni okoa paha, he mea io no ia e emi ai ka Lahuikanaka ; no ka mea hoi, ua wawahi loa ia kekahi pohaku kihi o ko ke Akua pono. A o ka hoopai o ka mea kue ia pono, he make no ka hope, wahi a ka Baibala. Aka hoi, eia nae ka hemahema o kau palapala.
            1. Ua lawe makehewa oe i ka hai, i ka mea hoi aole na kou poo iho i noonoo a hoikeike ae, eia kekahi kumu la e emi ai ka Lahuikanaka.
            2. O ko hoolilo ana mai hoi ia'u i enemi nou, ma o kekahi mau ino moakaka la a'u i kuupau ai kihikihi i ke akea, a ke Kanawai Hookamakama hoi i ae ai.
            Nolaila, ma o keia mau kumu la elua, ua loaa ia'u kahi e kamakamailio pu ai kaua, ina ma ka pepa, a ina paha hoi ma na waha, aka, eia nae ka hemahema malaila, ua alalai ia mai au e ka ike ole i kahi " Home," au e pupuu la, nolaila, e aho aku au ma ka pepa, i ikeia e ka lehulehu ko kaua mau pono, nolaila, e hoolohe i keia.
            1. Ua lawe makehewa oe e Mr. Benikila i ka hai, i ka mea hoi aole na kou poo iho i noonoo, a hoikeike ae i ke akea. " Eia kekahi kumu e emi ai ka Lahuikanaka la ! A eia ae hoi kekahi kumu e emi ai ka Lahuikanaka !!"
            I kuu nana ana i kau palapala ma ke poo, aole ia he mea kue iki i ka'u mea i hoike ai i ke akea, no ka mea hoi, o ka hoonoa ia ana o ke Kanawai Hookamakama kekahi kumu e emi ai keia Lahuikanaka. Aka hoi, eia nae ka mea hou i loaa mai ia'u ma kau palapala e Mr. Benikila. " Ua hoomakaia ka ka emi ana o keia Lahuikanaka mai ka wa mai ia Kalaiopuu," a ina pela, alaila, eia ka ninau. Ehia la ka huinahelu o na kanaka o keia Lahui mamua'ku o Kalaiopuu ? A ehia hoi mai ka wa mai ia Kalaiopuu a hiki i keia manawa ?
            E ke hoa e, " E-o." Ua mahalo no au i kekahi o kau mau olelo, aka hoi, ua mulea nae ka hapanui o ia mea, i ko awili pu ana me kahi huna kai o ka mea ino, a i kuhihewa ai hoi oe i ka mea pilau he ala, a i ka mea aala hoi he weka. E kuhi ana anei oe e paa ana ka hauna o ka mea pilau i ko Pililakeke nui, i nokenoke ai oe i ka hunahuna ma ke kuono o ko wahi pupupu hale ? Hele pela.
            A pela iho la no keia, i lono mai e ke hoa, nolaila, ina he manao kokua kou ia'u mamuli hoi o ka'u palapala loihi i hoopuka iho nei, alaila, mai kii aku i ka manao o ka mea e, me he la nou iho, aole hoi o ka'u, a ilaila oe e noke ai i ka peku, a ina he mea hiki ia, alaila, ua ahona ko kii ana mai i ka'u mau mea a pau loa i haku ai, nau wale no, mai ka mua a hiki loa'ku i ka hope. A o ke kanaka a mau kanaka paha hoi e hana ana pela, e hoohalike aku au ia lakou me kau Pake hupo o Kawaapae. E ke hoa e, mai kii i ka hai i kahua no ka manao hoopale, aka, lawe pono ae no i ka kaoiwi iho, a lohi apa ana i ke one o Pahonu.
            Eia hoi, ke hooili aku nei oe i ka hihia o ua Kanawai hou nei maluna o ke Alii nui i hala'ku la i ka make, a me na 'Lii malalo iho ona wale iho no, a koe hoi na Lunamakaainana a kaua i koho aku ai, ina pela, alaila, aole oe i ike i kau mea i kamailio ai. Ke olelo nei au me ka maopopo ? He Kanawai poomuku ke Kanawai Hookamakama, no ka mea hoi, aole na na Mana Ekolu i hana ia Kanawai, aole nae pela, nolaila hoi, mai hooili oe i ka hihia, a maluna o na mea elua wale iho no.
            2. O ko hoolilo ana mai hoi ia'u i enemi nou, ma o kekahi mau ino moakaka la hoi a'u i kuupau ai i ke akea, a ke Kanawai Hookamakama i ae ai.
            I ka nana'ku, me he la paha, ua ike leaia ka io a me ka mole o ka'u mau mea a pau loa i kakau ai, mai ka mua a hiki i ka hope, eia la ke nanahu mai nei o Benikila, ua ku aku la i ka mea hoa kaikuahine, a makua mea kaikamahine paha e noho hookamakama ana. Aka, aole nae ma ke ano hoopilimeaai, a pili makamaka hoi, a kokua lihi iki aku hoi i kauwahi hapa o ia mea, no ka hewa i ae ia ka'u palapala, aole loa.
            A noai nae paha, o kuu makamaka ka mea kaikuahine e noho hookamakama ana, a mea kaikaina hoi e noho inu rama ana, akahi okoa ua aaka, ua inaina, ua lili, ua ke-e-o la, aka, aole nae au i manao nui malaila, no ka mea hoi, ua hilinai au i ka pono a me ka pololei o ka mea akaka, aole hoi i ka lalau a me ka lauwili o ka mea pee ma ke kualapa kunihinihi o ka hoopili wale, o ka hoopilimeaai, o ke kokua hewa, o ka huna ke'e, huna pilau, a me ka makee hoi i ka mea ino i mea maikai, a pel'ku, e like la me ka makamaka.
            Aka hoi ; ma ka'u palapala nae o keia la, aole au e pehi aku ana ia oe me he iliili la iloko o ka Ma-a e kanono ai ko lae, e like la me kau olelo, " He enemi au nou ?" Pela io no paha, aka, ina o kuu hewa nui ia i lilo ai au i enemi nou e Mr. Benikila, o kuu hoolaha ana i na ino i loohia mai maluna o ko mau kaikuahine i lawe i ka Laikini Hookamakama ; alaila, o Hawaii nei a puni, a me oe pu no hoi kai lilo i enemi nou iho, wahi a'u.
            No ka mea, o ke Alii nui, a me na 'Lii malalo iho ona, a me na Lunamakaainana no hoi a kaua i koho pu ai, kai hana iho i keia Kanawai, a kapa ae ma ka inoa, " He Kanawai e hoemi ana i na ino i loaa mai ma ka hookamakama ana." A o ka hope i loaa mai malaila, mamuli o ka hookoia ana e na wahine Laikini, oia no na ino a'u i hoakaka wale ai mamua, aohe hope e ae, no ka mea hoi, o ka hookamakama wale ana me kahi uku paha, kona hiki mua, a o na mai pala i loohia mai, kona ukali pono.
            A no keaha la kou aaka, a me kou keeo wale ana ia'u, a kapa iho la ma ka inoa akaka i ka Lahuikanaka, " He enemi ?" No keaha hoi *****.
            A ina i lilo au i enemi nou ma ia mau hua ino a ke Kanawai i hoohua mai ai, a'u hoi i hoakaka wale ai maloko o ka'u palapala o na la i hala, alaila, o ke Alii nui Kamehameha IV., a me na 'Lii malalo iho ona, a me na Lunamakaainana, a me oe pu no hoi e Benikila, kai lilo i enemi nou iho.
            A ina e hoole mai ana oe i keia mau mea apau a'u i hoakaka ai nei mamua, aole ia he mau enemi nou e Benikila, alaila, ke olelo akaka nei au ma ka olelo Hawaii. Ua lalau oe no ka ike ole, a no ka noonoo mua ole hoi i kau mea i hoopuka'i no'u, ko wahi enemi kanaka, ina ua noonoo mua, alaila, mahea la hoi auanei kahi e ikea'i keia olelo huhu a ka makamaka ? " He enemi." A ina pela io, alaila, o Hawaii nei a puni kai pau a pau i enemi nou e Benikila, aole owau wale iho no e like la me kau olelo.
            Eia hoi ; ina aole i hanaia keia Kanawai Hookamakama, aole no hoi auanei e loaa nui ana na ino a'u i hoakaka'i, au hoi i keeo mai nei, no ka mea, ma ka lilo ana i Kanawai paa no ke Aupuni, nolaila, ua ae ia ma keia Kanawai ko na wahine lawe ana i ka Laikini i mea e lanakila'i kona moekolohe ana ; a o ka mea lawe ole i ka Palapala Laikini Hookamakama, a e noho ana nae me ka hana malu ia mea, ua makaukau no ua Kanawai nei e hoeha'ku ia wahine. Aia la ! Aia ka eha o ka mea hana malu i keia hewa-a, nolaila, a loaa mai kona ae ia, e lanakila auanei kana hana ana ma ke Kanawai.
            A o na ino, me na mai, na pilikia, a me na pomaikai hoi i loaa mai, o ka hope no ia o keia Kanawai, nolaila, aole na'u wale iho no ka nana ia mai o kahi huna o na kaikuahine o kaua, aka, na keia Kanawai no, e like me ka'u olelo ana mamua, a ua kohu pono ke kapa aku oe i keia Kanawai i enemi nou, a i ole pela, alaila, o ka hui ana o na Mana Ekolu a hana i keia, he enemi ia nou.
            A i mea aha ia e huna iho ai, a huna iho ae nei nalo ke alina ka maewaewa o na kaikuahine o kaua, e ku akaka mai la i Amerika, Beritania, Farani, a me Geremania, a pela'ku ? O kae mai hoi a ka nalo, ka mea nui i wehe akaka ia.
            Eia hoi, ke olelo mai nei oe, " He mea wela ka ia no ka poe naauao na ino a ke Kanawai i hoahu ai, a'u hoi i hoikeike wale ai." A ka wela no paha uanei ua ho-a-aia ka mea e ehaeha'i, e kuhi ana koonei oe, he oluolu ka manao o na haipule a me na kanaka naauao e noho mai nei la i keia kanawai, a me na ino hoi i loaa ma ka hookamakama ana ? Aole loa, ua oi aku ko lakou ehaeha mamua'ku o kuu hoakaka ana i ua mau mea ino la, no ka mea hoi, a noa iho nei ka'u palapala aka, he mua loa aku no ko lakou ike ana ia mau ino o na kaikuahine o kaua, ma ka Palapala Hoike a Kauka Hilibarani i kakau ia ma ka Nupepa Kuokoa.
            A ina ua hewa au, alaila, ua hewa no hoi o Kauka Hilibarani, no ka mea hoi, oia kekahi i hoike i na ino o ua mau wahine nei au e Benikila. Kahehe, makena no ua enemi ou.
            A ke manao nei anei oe e huna hewa, a e hoonalo hoi i na kee o au mau wahine ? Ke manao nei au pela io no, me he la he wahi kanaka walea no oe i ka huna hewa ; akahi ko inaina okoa, e noke mai nei i ka aaka, uhiuhi lau mamane lua i ka wai a ka palai, a me ka i ana iho hoi, " He enemi au nou." I ka nana aku, me he la ua maa oe i ka noho pu me na wahine hookamakama, a ai pu, a moe pu, hele pu, a i ole ia, he kaikamahine paha hoi ua lawe i ka Laikini, o hana ino aku auanei, o loaa ole mai ka lakou la, nolaila, o ka hao malimali ka pono, i ai pu iho ai i kahi hakina ai, a manao ae ka hala o ka la, a manao wale iho la au, oia kekahi kumu o kou aaka ia'u, oiai kuu hoikeike wale ana'ku i na kee oia poe.
            Pela anei e ke hoa ? A ina pela, o kou manao nui no ia au i haku ai maloko o kau palapala, alaila, aole oe i manao aku ma kela aoao o ka lili, ua kupono loa iwaenakonu o ka makena huhu, no ka mea hoi, aole au i hana wale aku mamuli o ka hailiili, a mamuli hoi o ke ano i ku i ka Laibila, he ole loa no i lohe mai e ka makamaka, aka, mamuli o ka pono a me ka oiaio ka'u hoakaka ana, a ina malaila kuu hewa, hooiliia mai i nui, a aole nae au e hilahila iki ana, ke ku au ma ka pono akaka, aka, ina ma ka pono moowini, e haule auanei iloko o na ale kaikoo o ka lauwili.
            Nolaila hoi, ke ninau aku nei au ia oe. Heaha la ko'u hala i manao ino ai oe ? O ka hoakaka ana anei i na ino i hana ia ? O keaha la ? O ka hakukole wale ana anei i au mau wahine, a me ou mau kaikuahine hoi ?
            A ma keia wahi, ke haawi aku nei au i kuu aloha ia oe e Mr. Benikila, a o kuu ike ole hoi i kou wahi e noho nei, i hele ole aku ai au e lulu lima kaua, aka hoi, ina nae au e ike lihi iki aku ana ia oe e ke hoa, e haawi no au i kuu aloha ma ke kunou poo ana, a i awihi ole mai oe,