Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 51, 17 December 1864 — Page 4
| This text was transcribed by: | Halemano |
| This work is dedicated to: | Laʻamea |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ka nu hou o Hilo nei
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: E oluolu oe e ka Luna Hooponopono e hookomo iho i keia wahi nu hou ma kahi kaawale o ka Nupepa Kuokoa, i ike mai ai o'u mau hoa puni mea hou, oiai hoi ua mahanahana kupono keia wahi laulau momona no ko kakou aina awakea. Eia ua wahi nu hou la.
Ma ka la 5, 6, 7 o keia malama, ua akoakoa nui ae na kanaka ma ka Hale Hookolokolo o keia apana, imua o na Luna koho e hoopii imua o lakou no ko lakou mau auhau, i kakau hewaia e ka Luna Helu. Akahi no au a ike i ka makahiki i akoakoa nui mai ai na kanaka ma keia ano, ke hele la mai Waiakea, a hiki i Laupahoehoe, a ua like ua mau la la me na la e kukuluia'i o ka aha jure ka hele a haiamu i na kanaka. O ka nui o ka poe i hoopii, he kanaono a keu aku, a o ka hapanui loa o lakou, ua hookuuia
Oia iho la no ka nu hou a'u e hai aku la ia oukou, no ka nui loa o ka hemahema i hanaia ma keia apana iloko o keia makahiki. Aka, e ninau mai paha auanei oukou, "Heaha la ke kumu oia hemahema nui ma oukou la."
Eia no ke kumu o keia hemahema nui ma o makou nei. Akahi. No ke kamalii o ka noonoo o ke o ke Kakauolelo a ko makou Kiaaina. Alua. No ka maaole o ka Luna Helu ma ia oihana.
Wehewehe ana. Ke ano o ka hooponopono ana ma ko makou mokupuni, i ke Kakauolelo no ka imi i mau kanaka kupono e noho ma ka oihana Aupuni, a pela mau i na makahiki i hala ae nei, ua hoonohoia mai ke Kakauolelo hou, a ma keia makahiki, ua hoonoho aku ia i Luna Helu hou, he mea i maa ole ma ia oihana, a ua haaleleia ae ka poe makaukau mua, nolaila, noho mai ka hana a keia Luna ia Kaneikapahemahema ma laua o Lauwili.
Oia na kumu nui o keia hemahema ma keia apana, a mamuli wale mai hoi ka na Hope Luna Ohi o keia apana no, ma o lakou la i paipai oleia'i kekahi poe e hoopii i ka wa kupono, a i ka lohe ana i ka luna ohi i hookohu maoli ia mai no, ua pono ole ka hookaa ana, ua hala nae ka la e kii aku ai i ka palapala hoopii, o ka paa loa iho la no ia o ua auhau komohewa nei. Eia ua mau auhau komohewa la a'u i ike ai.
Elua mau makua i hookaa pono aku i ka uku o ka laua mau keiki, e hele mau ana i ke kula Olelo Beretania, nolaila, ua loaa mai ko laua palapala hookuu no na dala elua o ka Auhau Kula, a ua hoikeia aku no ua palapala la i ka Luna Helu, a ua lohe no hoi na Hope Luna Ohi Dala i ua mau palapala la, eia kana olelo mai, "Ua pono no, no ka malihini o ua mai Hope LunaOhi nei ma ia mea," nolaila, aole i paipai mai e hoopii, a hala ae ka wa kupono no ka loaa mai o ka palapala hoopii, alaila, o ka paa iho la no ia o ka Auhau Kula maluna o ua mau makua la, oia hoi, ua like me eha dala auhau kula a ka makua hookahi, a pakeu Pali wahi a ka olelo.
Nolaila, ke paipai aku nei keia kukulu manao ana ia oukou e na Poo Aupuni, e imi koke mai oukou i mea e pau koke ai keia hemahema, o hiki hou mai auanei ka makahiki hou, a nui loa aku ka hihia. No ka mea, i keia makahiki wale no i hooliloia'i na Pake i mau Luna Ohi, a ua lohe wale mai no hoi au ma ka Apana o Kau, ua kauia na auhaua pau ma ke kino o kekahi wahine, he hana no ia a ka Luna Helu hou loa i maaole, a i ike ole mamua.
A ma keia ano o ka hooponopono ana a ke Kakauolelo, ua poho no ke Aupuni i ka nana aku, no ka mea, akolu la ka noho ana o ka Luna koho hou ma ka hooponopono hou ana ia mau hihia, ua like ia me umikumalima dala ($15.0) ka waihona Aupuni e lilo ia ia, ua umi dala poho wale aku paha. Eia hoi kekahi pilikia nui, o ka hooikaika nui ana mai o na elemakule ame na luahine, ame ka poe nawaliwali i ka mai i ka hele mai i na pali ino o Hilo-paliku, e eku ana iloko o ke poho no keia hana palakaloa o ka Luna Helu.
Nolaila, e wiki oe e ke Kilohana Pookela o ka Pae Aina Hawaii, i ike mai ai ka poe a pau e nana mai ana i kou kino. A ma keia wahi, ke hooki nei ko'u pulima i ka hoonee ana'e i ka makakila iluna o ke kanana, no ka mea, ke hoolale mai nei ia'u ka hora eiwa e hoi e moe, ua kau i ka uluna, ke hiolani nei.
Owau no IOSEPA N. KAAPA.
Kalaoa, Hilo, Hawaii, Dek. 7, 1864.
Na ano o ke aloha ame kona hua.
E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: E aho e honi kaua, a hoi ae au, ke pau ka manao ame ka huaolelo a ke aloha i ka hai aku ia oe, o kahi kuleana iho la no ia; no ka mea, aole aku i kahi kuono, aole hoi i kahi poopoo la e ke aloha. Ma keia hoike ana a kau kauwa nei, e pono no ia oe e hoike akea ae me ke kaniuhu ole.
Ma keia wahi, he hoike hou aku nei ko oukou makamaka, e ku kakou e na hoa o kela ano keia ano iluna, a e hoalu iho ke poo ilalo, e kukini ka hele a ka naau haahaa, e apo puili mai kakou a pau i keia kaula gula nani he aloha, a e hoomaopopo iho—penei ke ano nui o na mea i pili i keia olelo i hoikeia ma keia nupepa, o ke aloha, he kaula kaulana moku ole ia, ke okiia me ke koi oi loa. a me ka pahi kaua oilua, ame ka hamare, kolopa, ame ka hoa o keia mau mea a pau. Aole e hiki ia lakou ke oki i keia mea nui he aloha, a pela no hoi na wai kahe o na kahawai, ina paha he la ua nui ma Hawaii nei a puni, pehea lilo anei ke aloha i ka lawe ia e ka wai kahe ikaika? Lilo anei? Aole e lilo.
No ka mea, o ke aloha, he waiwai paa ia no kela kanaka, a no kela wahine keia wahine, no kela luahine keia, ame kela moa keia mea, a pela aku. Peneia e akaaka ai keia mea, ina ua make kekahi hoalauna, a hoa'loha paha; a ina ua hele aku ma kona wahi e ike ia ia, aia ho, ua pihe i na mea a pau e ku ana, a e noho ana oia poe a pau, ua oiaio ko lakou aloha, ua kahe mai na kulu waimaka he nui e haule ana i ka honua, nohea mai, no ke aloha no hoi paha.
Ke i aku nei au, no ke aloha mai, eia hou no kekahi ano o ke aloha, aia no kekahi kanaka o Molokai, ua haiia mai e kekahi mea ikemaka, ua lilo ka wahine i mareia i ka mea e, a noia lilo ana, huhu loa keia kane i ka wahine mare, a kui aku, a hana ino aku i ka wahine, pono no ia hana ana a kela kane pela, no ka mea, o kona waiwai makamae no ia, he waiwai nui hoi ka wahine noho pono i oi ae i kona moni, ame na niho elepani kumukuai nui, no laila, o ke aloha o kana kane, oia kona mea i eha ai, a o kona waiwai no ia.
Eia hou keia, he pono paha ia'u ke hoike iki aku i ke ano o ke aloha; a ina ua hui kekahi mau mea ma ke ano haumia, a nui wale ka poe i hana, alaila iloko o laua a elua, ua ino loa ka manao, ua enaena loa o loko o ka manao, ua like ko laua aloha iloko o kekahi ame kekahi, i hoohalike ia me na ale o ka moana i paia i ka makani a kupikipiki-o. Pela iho la ke aloha o ka poe lapuwale, a no ia aloha ea, he aloha inoino loa ia, a ma ia ano hoi e make nei kekahi poe, kaawe, lele i ka pali, hou malu i ka pahi, a he nui wale ia poe i make ma Hawaii nei, kokoke eono haneri a kue ae oia poe, a o ia aloha ea, he aloha ia no ka nahesa a me na anela ana.
Eia hoi kekahi, o na aloha i mahalo nuiia e ka poe kahiko, i ka wa o Iosua ke alii o Isaraela, hoouna aku ia elua kiu e pii aku Ieriko, a ua ikeia laua e na kanaka koikoi o ua kulanakauhale la, a ua alualu ia laua, a no ke aloha o Rahaba, huna ia laua ma ke keena a po ka la, hookuuia aku laua e hoi aku i kahi o ke alii, nohea keia hookipa ana a Rahaba? Eai, no ke aloha mai, a palua ia kona manaoioio ana, ua ola ia ame kona mau ohana, a hanauana hoi a pau i pili i kona kino iho.
Ke i mai nei ka Palapala Hemolele, "E aloha oukoa i ka poe i aloha mai ia oukou, e lokomaikai hoi i ka poe i hoino mai ia oukou." Pela ka Iesu i kana poe haumana, ma na wahi a pau a lakou e hel aku ai, nolaila hoi, o keia mea he aloha, he mea koikoi loa ia, hiki ole i kela lahui keia lahui ke kipaku ae, a kiola aku ma kohi hooilina mosa, no ka mea, o keia mea nani he aloha, he kaula daimana haule ole ia i ke kau a kau, he ipu kukui pio ole i ke kauaula, he pahu berita haule ole hoi i na hanauna a pau.
No ka mea, ke noho nei keia mea he aloha iloko o ka naau o na mea a pau, eia no iloko o'u, (aohe au wahine) iloko o iala, a iloko hoi o ianei ae. Ua hoonoho likeia keia pua nani palupalu aala iloko o na puuwai he nui o ka aoao palupalu; aia no hoi ia mea he aloha iloko o ka naau o na kulana o ka aoao oole, a iloko o na malihini o ka aono palupalu, a me ka aoao oolea mai na aina e mai, a ke noho nei no keia mea he aloha iloko o lakou.
Nolaila, ma keia kukulu manao ana, ua hoakaka ia kekahi mau kumu o keia mea he aloha, a koe aku ka nui. Eia no au, ua noho au me kekahi haole waiwai o Honolulu nei mamua, a ua poino nui kona kaa lio, haihai ka hale, kahi kau o ka wawae, oia ka pale mamua, pau i ka nahanaha, haihai a naha loa kahi e noho ai, i ka wa nae i poino ai keia kaa, me ka puoho ana o ka lio, ua puka mai ia me ke kaumaha nui ame kana wahine.
Ia wa, pane mai kela me ka leo nahenahe oluolu ia'u, "E John Henele, pilikia," ae aku la au, a ninau mai la kela i ke kumu i pilikia ai ke kaa, a wehewehe aku au, a o ka pau no ia, aole oia i hehi mai kuu lemu me ka huipa, aole hoi me ka laau hahau ma kuu kua, a he mau olelo maikai kana i wehewehe mai ai, no ka nui o ke kumukuai oia kaa ma Nu Ioka, eono haneri dala ($600,) oia la i lohe ko pepeiao, aole no hoi oia i hana mai me ke ino ia'u, a hiki i ko'u haalele ana ia lakou, nolaila, aia iloko ona ke aloha oiaio loa i oi ae i ko na mea a pau.
Me ka mahalo,
S. B. KAULAIMOKU.
E malama! E malama!!
E KA NU PEPA KUOKOA E; ALOHAOE: E oluolu iho oe a me kou Lunahooponopono hoi kekahi, e waiho iho ma ka rumi kaawale o kou kino holookoa. A e kuu akea'ku ia ia i hele oia i ka loa a me ka laula o ka aina.
Ua hookonokonoia mai au e kela mau huaolelo e kau ae la maluna; a oia hoi ke poo o keia kukulu manao ana, a penei no ia; "E malama! Emalama!!"
A ke pane mai nei paha kekahi ma ka olelo mai, "Emalama i keaha?" Ea! Auhea oe e ka mea nana keia ninau kikoola, e kali iki oe, a hoea aku.
Eia ka pane ana o ko ninau. E malama kela makamaka keia makamaka, a i ole ai, o ke kaikuaana paha i kona kaikaina, a peia ke kaikaina i kona hanau mua, a pela no hoi na makua, a pela'ku no.
He kupono io no ke malama kekahi i kekahi, ke loohia kekahi e ka mai Pupule, i na e ulupuni loa kela mea i loohia e kela mai, alaila, aole he manao maikai i koe iloko ona, ua inoino wale no na olelo a kona waha a me kana mau hana a pau.
No ka mea, ua ikeia keia pilikia ma ka Halekula o Kalihi-kai nei; ma ke ahiahi o ka la 3 o Dec. nei, ua wawahi ia e kekahi kanaka i loohia e ka mai Pupule, oKaaua kona inoa, a ua nahaha ke pani o ka puka komo o ka Halekula, a ua pau kona nani, ua hala ka pono, ua Ikaboda.
Nolaila, eia ka manao ninau; no ka malama ia anei o keia Pupule o Kaaua kona inoa, e kona mau makamaka, i hele ai oia mai Kapalama mai, a hiki i Kalihi, a hoopoino i ke pani o ka puka o ka Halekula?
I ko'u manao i ulu mai iloko o'u, "aole i malama ia." Nolaila, aole he kupono o keia mea, aka, ina ole e hiki i kona mau hoalauna ke malama ia ia, aliala, ua makaukau no ke Aupuni i ka hana ana i wahi e paa'i no keia mau mea.
Nolaila, e na makamaka mai Hawaii a Kauai, a kamau mai hoi o Niihau a Hanaio, e malama oukou i ka mea i loohia i ka mai Pupule, o hoopilikia aku auanei keia mea Pupule i ko oukou mau waiwai a me kekahi mau mea e ae; a kua poino maoli io auanei oukou.
No ka mea, ua malama no kekahi poe, a ua malama ole kekahi poe. Nolaila, e wiki ae oe; ke hoi nei no ko Kalihi keiki, ke anai paa ae la ka ua Poolipilipi e hoopiha i na kahawai. Me ke aloha no i ke "Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii."
D.W.P. KAHANANUI.
Halekula, Kalihi-kai, Oahu, Dec. 10, 1864
A. W. B. NAHAKUALII,
He Loio! A he Kokua!
AIA KONA KEENA OIHANA LOIO MA ka hale waiho Ipukukui Mahu, a ma ke Alanui Maunakea, makai iho o Leberty Hall, (Lepekaholo.) Ua makaukau oia e kokua ia oukou ma na mea a pau a oukou e makemake ai e hoopii iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni, ma na mea hiki ia ia ke kokua ia oukou, a ua makaukau oia e kakau i ko oukou mau Palapala, oia na Palapala Kuai, Palapala Hoolimalima, Palapala Moraki,Palapala Aelike, Palapala Hoolilo, Palapala Hoopaa, a me na palapala o kela ano keia ano, e hana no oia i na mea a pau e like me ko oukou makemake. A ke kahea aku nei oia ia oukou a pau, e kipa mua mai oukou i ona la, a ma hope i na Loio e ae. E ninau no ia ia, no ka uku oluolu.
Honolulu, Iulai 23, 1864. 104-6m
MANUAHI! MANUAHI!
AIA MA KA HALUKUAI O Kililika, ma Wailuku, Maui, kahi e kuaiia ai o na mea o na ano a pau, e pili ana i ka Halekuai, penei:
NA LOLE—o na ano, ame na waihooluu a pau.
NA BUKE HIMENI HAWAII—ano hou.
NA BUKE PAKEKE—hoomanao o na ano a pau.
Na Laau hoola maikai a Kauka Jayne, ame Kauka Ayers, e kupono ana i ka hoola ana i na mai o na ano a pau..
O KILILIKA Agena no Kakela ame Kuke ma ka mokupuni o Maui.
E hele mai oukou e na makamaka a pau e nana i ko'u Halekuai, ame na mea maikai he nui wale maloko—E kipa mai no mai hoomaka-e e na hoa o nei mau wai eha, ame keia aina hauliuli o ka he kauwa. Ko oukou makamaka.
J. D. HAVEKOST (Kililika.)
Wailuku, Maui, Oka. 4, 1864 150-3m
E NA MAKAMAKA HOI O KE AUPUNI
HAWAII.
Ua lohe oukou e hoihoi ia mai ana ke KUOKOA na'u e hooponopono mahope o ka la mua o Ianuari, M. H. 1865.
E kokua pu ana o H. H. Pareka ma ka hooponopono ana. Ke manao nei maua, e mau ana no ke ano maikai o ka pepa e like me mamua, a e hooikaika ana maua e hoonui ae i kona maikai. He lana no hoi ko maua manao, ke loaa ia maua ka manao maikai i na mea i lawe i ke KUOKOA mamua.
E like ana kona ano a me kona nui me ka mea a oukou i ike ai i na makahiki i kaahope ae nei. E hoopukaia ana i kela Poaha keia Poaha. Ka uku makahiki, ELUA DALA ($2.00,) a HOOKAHI DALA ($1.00) no na mahina eono;—me ka hookaa mua no nae. Makemake maua e ike maka i hookahi dala no kela mea keia mea e lawe ana i ka Pepa, mamua o ka la mua o Ianuari.
He pono i na makamaka ma kahi mamao aku e makaala, a e eleu ma ka hoopaa ana no lakou i wahi kuleana iloko o ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, no ka M. H. 1865, no ka mea, hookahi wale no malama i koe.
He hiki no i kela me keia mea e hoouna mai i na kauoha a me na dala pu. Aka, eia na inoa o na Luna nui, o kela mokupuni keia mokupuni:
NO HAWAII.
No Kohala Akau—Bona, me Luhiau.
" " Hema—Laiana, me Pali.
" Hamakua —Laiana, Kukahekahe, Kanekuahiwi me Waiau.
" Hilo me Puna—Koana, Laimana, Hikekoke, Pohano, me Kaina.
" Kau —Kulika, me Kauhanu.
" Kona Hema —Karika, me Papalua.
" " Akau —Parika, Kupakee, Pilipo, me Kaonohimaka.
NO MAUI.
No Hana —Bihopa, me Kamakahiki.
" Kaupoku —Naloloa.
" Honuaula —Manase.
" Makawao —Poka Gerina.
" Wailuku —Alekanekero.
" Kaanapali —Moku.
" Lahaina —Balauina, me Pogue.
NO MOLOKAI.
Porepe, Hikekoke, me Nueku.
NO KAUAII.
No Waimea —Rowela.
" Koloa —Kauka Mika.
" Lihue —Paulo Isenberg.
" Waioli —Ioane.
NO OAHU.
No Ewa —Bikanele.
" Waianae —Kaoliko, me Keauiaole.
" Waialua —S. N. Emekona me M. Kuaea.
" Hauula —Ukeke.
" Kualoa —Kale (C. H. Judd.).
" Kaneohe —Pareka.
" Wailupe —Poli.
NO HONOLULU.
Kawaihao —Kekauohanui.
Waikiki —Kawaihui.
Nuuanu, Palama —Hu.
Alanui Liliha —Kumuhonua.
Kalihi —Kaoo.
Pauoa —Naone.
Manoa —Lima.
Nuuanu uka —Pualewa.
No ka Makeke ia—Keana.
No na Katolika —Kaai.
Na'u na L. H. KULIKA.
Honolulu, Dekemaba 1, 1864.
OLELO HOOLAHA.
KE HAI IA'KU NEI I KA LEHULEHU mai waiho wale mai ina palapala iloko o ka Hale Leta me ke kau oleia i ke kuni UKU LETA, a mai hookomo wale mai i na palapala me ka ninau ole, i na ua lawa ka uku leta no ka palapala. He nui na palapala e komo mai nei iloko o ke Keena Leta o Honolulu; a pela no hoi ma na Hale Leta e ae me ke kau ole o ka uku leta ole kekahi, a he kuni uku leta kekahi ua kau mauia maluna o kekahi leta mua aku. O na palapala o keia ano aole e hooi@iia'ku i ko lakou wahi e hele ai. Ua komo mai kekahi mau palapala, ua kauia ka uku leta aole nae he ino o waho ae.
E pono e nana ka poe ike i ke Kanawai, a hahai aku i ko lakou mau makamaka ike ole i ke kanawai, a e loaa ole paha ia lakou ke kanawai no ia mea. E nana i ka Pauku 406 o ke Ka,nawai Kiwila, penei na uku o ka Leta.
O ka UKU LETA malalo o ka 1/2 AUNAKI..............02 Cts.
O ka UKU LETA malalo o ka 1 AUNAKI.................04 "
A no kela HAPALUA AUNAKI keia HAPALUA AUNAKI
oi ae mawaho o ka Aunaki hookahi.........................................02 "
O ka UKU LETA i Keleponi no ka 1/2 aunaki............05 "
No ka Aunaki Hookahi...............................................10 "
A no kela hapalua Aunaki keia hapalua Aunaki mawaho ae o
ka Aunaki hookahi..................................................................06 "
D. KALAKAUA,
Luna Leta Nui.
Honolulu, Nov. 16, 1864. 157-4@
A.F. JUDD,
ALAPAKI, (oia ke keiki a Kauka,)
Loio!
Ma ke kihi o ke Alanui Papu, a me Kalepa.
Honolulu, Oahu, Iune 30, 1864 151-3m.
OLELO HOOLAHA
Na Palapala Hooko!
KE HOIKE IA'KU NEIMALALO NA inoa o na kanaka a pau, mai Hawaii a Kauai, i hookoia ko akou kuleana; a ke waiho nei no na Palapala Hooko ma ke Keena Kalaiahina, ua loihi loa ka waiho ana, aole kii ia mai. A ke kauoha ia aku nei ka poe nona na inoa malalo, e kii koke mai i ko lakou mau Palapala Hooko; a ina ua make kekahi o keia poe, a laila, no na hooilina, hooko kauoha, ma na kuahanai, a me na kahu, na lakou e kii koke mai:
OAHU.
W.P. Leleiohoku II. Kaakopua
Iwinui Waikiki Hamohamo
Ohuohu " "
Kaluahinenui " Kanukuaula
Opunui (Kahaleula) Palolo Waiomao
M.Kekauonohi Ewa Waimalu
Kini " Waipio
Kailianu " "
S. Ka@ae " "
Niau " "
Hepa " "
Kalaiku " "
Kaneakauhi " "
Kaioe " "
Poupou " "
Hopoe " Mananaiki
Akaaka " Waikele
K@lou " "
Palaualelo " "
Hapauea (Kaopala) Honouliuli
Leleiaupa " "
M.Kekauonohi " "
Keolohua Waialua Paalaa
Hahia Koolauloa Punaluu
M.Kekauonohi " Makao
W.P. Leleiohoku Punaluu
Kamalii Koolaupoko Kaneohi
Ahia " Kailua
Kamaka " "
Kuula " "
Maluihi " "
Nakahuna " "
Wana " "
Inulama " Waiahole
Kukuinui " "
Makekehau " "
Paikau " "
Piimoku " Waimanalo
Hooulu " Heeia
Haalou " "
Poohiwi " "
Kumuino " Kaalaea
Kaupalahlaha " "
Keope " Kahaluu
Kalehuna " Waihee
MAUI
Kelea Lahaina Polaiki
Keokeo " Haleu
M.Kekauonohi " Panaewa
" " " Kapunakea
" " " Kelawea
" " " Puaa
" " " Aki 2
W.L Leleiohoku "
Panioi " Olowalo
Pohakunui " Kamani
Puhi Honolua Kahauiki
Naha Kipahulu Halemano
M.Kekauonohi " Alenui
" " " Wailamoa
" " " Honokowai Moomuku
" " " Honuaula Palauea
" " " Papaka &c
Kahula " Wahikuli
Kainoa " Kanaie
Kauk@ina " Palauea
Mahoe " "
Kamaka " Keauhou
Kekaulu " "
Makaia " "
Nawaiki " "
Kiniakua " Waipao
Kekuauli " "
Uluehu " "
Pepeiaonui " Paeahu
Kamakahou " Mooiki
Puana Kahakuloa Hanonana
Auahikia " Haleokane
Kahuku Koolau Keaa
Kekio " Honomanu
W.P.Leleiohoku Hamakualoa Papaaea
" " " Kuiaha
M.Kekauonohi Hamakuapoko Haliimaili
Lahaina Kaupo Pualaea
Kekee Kula Omaopio
Kealakane " "
Kumoa " "
Kalehua " Kalihi
Kalama " Keokeo
Kaiwialii " "
Kaio " "
Kahukulani " "
Pa " "
Uilani " "
Palekai " "
Pupuka " "
Kapaiole " Waiakoa
Kawaalau " "
Ma@aole " "
" " "
Naha " "
Pii Kula Kealahou
Kahinu " Kohea
Kahulukaai " Waiohuli
Makaikuhia " Kalialianui
Paele " Pulehu
Poonui " "
Halehua " "
Kupauila " "
Puhake Hana Wakiu
Kekukahiko " Aleamai
Kikoo " "
Kuakamauna " "
(no Kaleimakalii)
Kuamauua " Pueokauiki
Naohe " Kawaloa
Kalua Waihee Papain@
Keapu " "
Napoe Waiehu Poinonui
Kaupe " Kapalaua
Kaaea " Hanohano
Auwae " Halelau
LANAI.
Oapolo Mahana
Ka@ohohookai Kaunolu
M. Kekauonohi Palawai
HAWAII.
M. Kekauonohi Kona Honaunua
" " " Pahoehoe
" " " Honokohau
" " " Auhaukeae
" " " Keopu
Nahuewai " Hokukano
Keawe " "
Makaele " Alae
Beneamina " "
Kahiamoe " "
Kaumu " Keei
Kamanuwai " Honomalino
Kauila " Haukalua
Moeloa " Kahaluu
Kuaalu " "
Kanewahilani " Puaa 1
Nawai " Keekee
Kalamaia " "
Kahunainoa " Honokua
Kalaikoa " "
Keawekalohe " "
Piho " "
Wailuku " "
Pakake " "
Kahonuakua " Kalahiki
Kuuwahi " Olelomoana
Kaanehe " Waiaha
Kahinaula " Alika
Kuikai " "
Haumea " Kukuiopae
Kalama " Haleili
Kaheana " Kanaueue
Kalimakauo " "
Kauhi " "
Nahulu " Kapua
Kaawa " "
Keliiainaole " "
Kaulua " Kahului
Kaiakaola " "
Makaike " Keokeo
Kaipuala " Hanakalua
Naahu " Kaawaloa
Kaina " Keopu
Kalino " "
Uilama " Kaohe 3
Pohai " Pahoehoe 1
Konohiki " "
Kaoo " "
Kaainoa " "
Halai " " 4
Kaaimoku " Kalama 2
Kamauli " "
Puaa " Honaunau
Kawelo " "
Kahananui " Onouli
Kanapi " "
Mahi " Hoopuloa
Anadarea " "
Paaluhi " Puapuaa
Kawainui " " 1
W.P.Leleiohoku Honokohauiki
" " " Moeauoa
" " " Kamalumalu
" " " Hookena
" " " Kapua
" " " Kuaipuhi
" " " Niumalu
" " " Hale Hanalole
" " " (2ahp)Lanihau
" " " (4")Honuaula
" " " Pailoi Kailua
" " " Hulihee Keopu
Keepalawa Kau Makaka
Kanikaa " "
Keliaa " "
Kapule " Waiopua
Poaeae " "
Poohina Kau Waiopua
Ku " Kahuku
Kauwila " "
Papa " Waialua
Kaawa " "
Mauna " "
Pahupu " Kaunamano
Kailiponi " Punaluu
Kaawa " "
Lehouia " Moaula
Kamekona " "
Waiahuli " "
Pulehu " Ninole
Kahananui " "
Kaui " "
Kapu@anui " Papaikou
Wahine " Keheekai
Palea " Aemalo
Paahao " Keaiwa
Kahookamoku " Kauhuhaula
Makahilei " Manienie
Kahaku " Waiohinu
W.P.Leleiohoku Kahilipali
" " " Hilea
" " " Hionamoa
" " " Kauhuuhuula
W.P.Leleiohoku Hamakua Kalakaiaula Waikoloa
" " " Kapaaula
" " " Kemau
" " " Pohakuhaku
" " " Paalaea
" " " Kaalakaiwiki
" " " Manowaialei
" " " Waialeale
" " " Keahua
" " " Kaua
" " " Kapaaula
M. Kekauonohi " Kauahonua
Hua " Paauilo
Kalainaina " Honokaio
Kaohimaunu " Waimea
Unahiolea " Nienie
Kea " "
Kiniakua " "
Kaulumano " "
Kahiku " Papalele
Kapu " "
Kaaukai " Paalaea 3
Kekoa " Haina 1
Kahemolele " Malanahe
Kahuhu " Koloaha
Lono " Mooiki
Nawai " Hoea
Pakele " Kawiki
Pule " Kapoaula
Keliinohopaii " Waipio
M.Kekauonohi Kohala Kukuipahu
" " " Puuokumau
" " " Kealahewa
" " " Puuepa
W. P. Leleiohoku Niulii
" " " Kawaihae Kaaiao
" " " Puanua Poepoe
" " " Poohuai
" " " Kamakahonua Waimea
" " " Paalaa
M. Kekauonohi " Waiakahiula
" " " Panau
" " Hilo Hakalau
" " " Kalaoa
" " " Maulua
Kapapa " Kaopakuea
W. P. Leleiohoku Kikalao
MOLOKAI.
Kaupe Ualapue
Kana "
Kauhikokoa "
Koenakuia "
Kawelo "
Nahoaai "
Puupuu "
Paiuhi "
Hapuku Kapualei
Lipali "
Nahauna "
Kawaihoa "
Kanakaokai "
Kaailepo Keawanui
Kaiu Kahananui
Napela "
Kaluau 3 "
Kahoowaha Ohia
Maalahia "
Nahoiha Moanui
Kauhi Moanui
Kauhanui "
Kelupaina Mapulehu
Kapoli Kupeke
Kualuaiu Kaluaaha
Puhi Kapuaokoolau
Puailelewale Kalaupapa
Kauhi "
Kalamaika Manawai
Penopeno Kumimi
Koa Waikolo
Kelohaniu Onouliwai
M. Kekauonohi Moakea
" " Makanalua
" " Kumueli
" " Naiwa
" " Kapualei
L. Haalelea 1/2 Kamononi
W.P. Leleiohoku Kamalo
KAUAI
M. Kekauonohi " Waiakalua
" " " Kaakaanui
" " " Namahana
" " " Waikoko
" " " Wainiha
" " " Kealia
AINA MAHELE.
OAHU.
Keawehano Waikiki 1/2 Poloke
Kainaiu Kailua 1/2 Kulapuaa
HAWAII.
Boa@ Mahune Hilo Umauma
na Hooilina
Dekemaba 1, 1864. 159-2t
" "
HALE PAI KII
MALUNA AE O KA KEENA PAI O KA
"Nupepa Kuokoa,"
Emi ka uku no ke kii. E paiia no ke kii iluna o ke
ANIANI a me ka PEPA.
E hele mai e na makamaka e pai i ko oukou mau kii.
H. L. OHASE (Keiki.)
142-6m Mea Pai Kii.
OLELO HOOLAHA
A KA
LUNA AUHAU!
E WEHE IA NO KE KEENA NO KA OHI ana i na Auhau o ka Apana o KONA nei—ma ka Poakolu, ame ka Poaono, o kela pule keia pule mai keia la aku, ma kahi kahiko no mamua, ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine, a me ke Alanui Nuuanu o Honolulu.
GEO. H. LUCE,
Luna Auhau.
Honolulu, Nov. 26, 1864. 157-4t
LAAU LAPAAU
AIA MA KAHI O
KAKELA ME KUKE
Ma Honolulu.
J. T. GOWER,—Makawao, Maui.
J. D. HAVEKOST.—Wailuku, Maui.
C. H. WEMORE,—Hilo, Hawaii.
J. W. SMITH,—Koloa, Kauai.
HE LAAU KAHIKO, A HE MAOPOPO NO HOI
Laau hoopau Naio me na Koe.
A DR. JAYNE.
HE NUI NA PILIKIA O KAMALII I KA Naio a me ke Koe, a peia hei na kanaka makua. O ka hope oia mau mea kolo, oia ka lolo. Oia mau mea kolo hope oia ka lolo, a o ka make hoi i kekahi manawa, a nolaila mai na mai e ae kekahi, e like me ka lepo paa, nalulu, pehu, uleule, a me na mai e ae.
O ka Laau no keiaa e pau ai ua mau mea ino nei.
Eia hoi kekahi. O ka laau ku pono keia i ka poe pilikia i ka wela o ka houpo; i ka ono ole i ka ai; i ka nawaliwali o ke kino; i ka mai pehu; i ka nalulu hoopailua; i ka pono ole o ka mai wahine, a me na mea like.
Penei no e inu ai i ka Laau hoopau Naio me na Koe:
Ina no kamalii, e hanai aku i hookahi hapakolu o ka puna ki, i ka manawa hookahi no ke keiki malalo iho o ka makahiki hookahi. Mai ka makahiki hookahi a hiki i na makahiki ekolu, elua hapakolu o ka puna ku pono. Mailaila'e a i na makahiki eono, hookahi no puna okoa ka pono, a malaila aku a i ka wa kanaka makua, e hanai i elu, a i ekoula paha puna i ka wa hookahi. I ka wa e inu ai, e hui i ka laau me ka pa ha o ka wai maoli. Oia hoi, ina hookahi ka puna laau, alaila, e huiia me na puna wai maoli eha; a pela no e inu ai ma ke kakahiaka, awakea a me ke ahiahi. Aka, i nui ka pilikia, alaila, pono no elima inu ana i ka la, penei; kakahiaka, kiekie ka la, awakea, auwi ka la, ahiahi.
E inu mamua o ka ai ana, aole kokoke mahope iho.
Laau hoopaa Hi a Dr. Jayne,
JAYNE'S CARMINATIVE BALSAM.
He laau maikei a oluolu hoi keia no ka Hi, ka Nahu, Nalulu, Wela o ka Houpo. Haoa, Hoopailua wale, Luai Luai moku, ono ole i ka ai. Nahu me ka uwe no hoi o na keiki uuku, a me na mai like he nui.
Emo ole ka oluolu o ua mau mai nei i keia laau.
Penei e inu ai, i ka inu ana hookahi. Ina he keiki akahi paha ona malama, a @ua paha he unikumamalua paha kulu a hiki i ka iwakalua ka pono.
Ina he keiki mai na malama eono a hiki i na malama ewalu, he hapalua puna ki ka pono. Mai ka makahiki hookahi a hiki i elua, e inu no ia i puna ki okoa. Mai ka hiku a i ka walu o ka makahiki, elua puna ka pono, a no kanaka makua, he puna nui ka e inu ia i ka manawa hookahi.
A inu ea, e hui me ka wai maoli uuku, (a like a like ka wai me ka laau,) a pela e inua ae ai. Ekolu, eha elima paha inu ana i ka la hookahi, e like me ka nui o ka pilikia.
I akaka nae. Ina he nui ka wela, a ina ua komo kekahi ai pono ole iloko o ka opu, e aho e moni e mamua i mau Hu'ale Ola, a i ole, e inu i wahi paakai, a i wahi aila paha, i hemo e ka mea ino oloko hoi ko loko, a waiho malie no hoi ka laau ma ka opu.
Aohe a makou mea e noi ahu i ka lehulehu, Lookahi wale no o ke kauoha aku ia lakou e HOAO PONO i na
Laau Kunu A Kauka Jayne,
hoike aku ai i ke ola o na mea a pau i hoakakaia no kana mua aau. Ua hooia, a e hiki ana no ke hoola i ka mai
KUNU,NAHU, ame ke ANU,
a me na mai e ae no hoi he nui wale; a o na mai HOKII no h i oia nui, na mai i ola ole i na laau e ae. E aho e hoao oukou ka poe i mai ia.
HE KUHA KOKO ANEI KOU?
HE KUNU ANEI KOU?
HE EHA ANEI KOU KANIA-1?
HE KUNU UMII ANEI KOU me ka NAE?
AOLE ANEI HE KUNU OO OU?
AOLE ANEI OU MAI KUNU?
AOLE ANEI OU MAI NAENAE?
AOLE ANEI OU EHA MA KA umauma?
AOLE ANEI OU KUNU KALEA?
AOLE ANEI OU HU MA KA iwiaoao
A ina ua loaa ia oe ia mau mai, alaila, e ike oe i ke ola i ka LAAU KUNU a Kauka Jayne.
NA MAI HOOPAILUA
Mai o ke Ake!
Mai Nalulu a me ka mai Dyspepsia.
(O ka nawaliwali o ka puu hoowali ai, i loko o ko kakou mau waihona ai.)
He pono ke ai koke i ka laau a Kuaale Ola a Kauka Jayne, he laau oluolu, a he ola no hoi. Aohe no he mai i nele ke makemake i na laau hoonaha; a mai nui no hoi ka poe e ola ana, me ka oluolu no hoi, ina e hoomaopopoia, a e inu ia no hoi ua mau laau la. Aole no e oluolu pono kekahi mea, oiai e inoino ana oloko okona kino; a ua ulu nui ae no hoi ka mai, a i kekahi manawa ua make no, a ina e malama pono ia a e hoi i na Huaale Naha, alaila, ola no. No ka hooiaio ia ana mai o keia mau mea, nolaila, ke hoolaha ia aku nei ka
Huaale Ola a Dr. Jayne.
Me ka hiki hooia'ku i ka maikai, a na ka hoao ana i hoike maopopo mai i ka oi o ke ola o keia laau mamua o na laau e ae, a me ka maikai ono hoi o ka inu ana, a me ke ola maoli no hoi. A ina no e inu ana ia laau, aole no he mau mea i hookupuia oia ka ai ana a me ka inu ana. Aole e ino ke waiho loihi, no ka mea, ua hanaia no a maikai loa. A ina e inu ia ua hikiwawe loa ka hehee iloko o ka puu waiho ai. Ma ka inu ana ma ka haawina liilii, he maikai loa no ka naha ana, a he oluolu no hoi, a me ka holoi pau i ke ino oloko o ka opu.
DISIPEPESIA.
(Oia ka mai ono ole i ka ai i kekahi manawa, a me ka hoowai pono ole ia hoi o ka ui iloko o ka puu moni ai.)
O keia Huaale Hoola a Kauka Jayne, he maikai loa no ka ihooikaika ana ia mau oihana o ko kakou mau kino. Ina ua oihi loa ka mai ana, alaila, e hikiwawe ke ola ke luu puia ka
Huaale me ka Laau Hoomaemae Koko
a hoopau NAIO me na KOE.
A Kauka JAYNE,
e like me ka mea i kuhikuhiia mawaho o ka wahi o ka laau.
NO NA MAI MA KE AKE,
MAI LENA,
MAI MA KA OPU HANAWAI,
NA MAI WELA,
KA HAALULU,
KA MAI O KA ILI,
KOKO INO,
MAI NALUNALU,
PAA O KA LEPO,
MAI KUNA,
MAI WAHINE,
ame ka MAI HOOPAILUA.
Ua maopopo loa ke OLA o keia mau HUAALE. A o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o ka hoao pono ia mau hua. A he maikai no hoi na laau a Kauka Jayne, no ka hoola ana i na mai
PUHA,
ALAALA,
KAOKAO,
PUUPUU,
PEHU,
KUNAKUNA,
Hanene, Lolo,
na mai wahine, a me na mai e ae, no ke KOKO a inoino mai no i kaua
LAAU HOOMAEMAE KOKO
83-1y