Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 46, 12 November 1864 — Kumumanao. UA NOA KE PUHI RAMA! UA NOA KE PUHI RAMA!! A KE OLELO IA NEI E EMI ANA KA KEKAHI MAU AUHAU O NA MAKAAINANA. [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

Kumumanao. UA NOA KE PUHI RAMA! UA NOA KE PUHI RAMA!! A KE OLELO IA NEI E EMI ANA KA KEKAHI MAU AUHAU O NA MAKAAINANA.

Koena keia o ka pule i hala. E ka Nopepa KueiLOA e; Alohaoe: He mea hiki anei keia me ke dala uuku ? Auhea la ka hiki, aole au i ike, aole loa no, o ke da|a wale no ke kumu e hiki ai na hana nui a pau loa o kela ano keia ano, aole koe hookahi, a i nele ae ea, o ka hoka ka hope, ame ka hoa-a maoli no i ka mea a ka Ilipehu. I A i ka nana'ku ea, me he mea la o ko ke Aupuni mau lima lawelawe no ia ; iloko o ka wa maluhio, a iloko hoi o ka wa kipi, a i nele ae ea, o ka 1010 no ia o kona kino holookoa, inailuna a hala ilalo, ine he hapakue la hoi i kona hiki ole ana ke hele, a hookahi mea i koe he pio na ka enemi. E nana'ku v ke Aupuni o Amenka Huipuia i keia mau lā e noke mai nei i ka hookahe koko, i ole e piha kona waihona me ke dala, alaila, he mea hiki anei ke hoopale aku i kn enemi me ka nele ? Aole, a ina he mea hiki keia, a4aila, o ka hiki no hoi ia ia Pakaka Kir, ke hoonioni iki ae, aka, he mea hiki ole loa. E like me ka> hiki ole a»a ia Pakaka Kii Laau ; ke hoeuew ikr ae, pela no hoi ka hiki ole ana t ke Aupuni fako ole i nei mea he da!a, ke hoopale aku i ka enemi. A loaa anei na makaukau kupono no ke kaua una'ku, ame na eha kau-o kunaka hoi i ka hale lua mau o ke kino, kela hale pokehau anu hoi a ka make ? Loaa anei kekahi lanakila ana a mau lanakila ana hoi iloko o kekahi mau hoouka kaua weliweli ana i hala'ku la ? Aole loa, aka, ina he mea hiki keia me kahi dala uuku, alaila, aole au i ike, o oukou paha ka ike e na Makua Kuhina o ke Aupuni, na Hoa hoi o ka Hale Alii, ame na Luhamakaninana Hanohano hoi o ko Hawaii Pae Aina, a owau nei la he opio, a malia, no ia ano ke kumu o ka ike oie ana. Nolaila hoi, ina e hoemiia iho kekahi mau Auhau o makou, alaiia, e mahuahua auanei ko ke Aupuni lilo i ka wa knua; aka hoi, ina e mau pela me ka hoemi ole ia iho, alaila, e mahuahua loa ae ko ke Aupuni loaa i keia manawa, no ka mea hoi, he waiwai hou keia ana he rama iloko o keia kau maluhia o ka aina, o ko kakou Moi aloha Kamehameha V. Eia hoi, aole no i ike nuiia ka pilikia o ke Aupuni, oiai e mau ana pela ka auhau o makou i keia manawa ; akā hoi, he wahi aie iki no, a malia hoi o ka hanaia ana i'no nei o keia Kanawai hou kona inea e heie loa'ku ai i ka waiwai, aka, he olioli loa nae ko'u naau e noho nei i kekahi Makaainana o ke Aupuni, ke hemo mni kekahi o ko'u mau auhau, ame kuu mau wahi kupuna hoi i keia manawa, ame na Makaainana hoi 8 pau mai Hawaii a Niihau. Eia hoi, he aie no ke Aupuni e noho nei i keia manawa, pela mai kuu lohe, aole paha ia i pau i ka hookaaia a hiki mai i keia la ; aka hoi, ina e hoemiia iho kekahi mau auhau o makou, alaila, heaha la ia, me ka nui iho o ka emi, pela no hoi ka mahuahua mau aku o ka lilo. A ina paha pela, alaila, aole no e emi iho ana kekahi mau auliau o kakou o na Makaainana mamuli o keia Kanawai hou, oia nae paha, e emi mai ana paha, aole paha, aole au i ike i ka manao o na Lunamakaainana no keia mea, Aia hoi a lanakila loa ae ke Puhi Rama ana, a uluaoa mai" hoi ka ona mai kela kihi a keia kihi o ka aina, alaila, ua pono no hoi i ke Aupuni ke hoolako i mau Makai kiai i kona maluhia, mai Hawaii a hala loa'ku i Niihau, i oi aku ka nui ame ka lehulehu o ia poe mamua'ku hoi o na Makai kiai i keia manawa. A i ole e hana ke Aupuni pela, alaila, ua ae maoii ia no ke koino ana mai o keia mea ino me he Liona hae la e hoonioni ana i ke ana iliwai like me ka maiuhia, a hookahi inea i koe o ke kue aku a kue mai, hakaka aku a hakaka mai, nuku aku a nuku mai, kui aku a kui mai, a i papa iki aku ka hana, o ke aiwa loa' mai ia a ka aaka, a i eha mai no oe ia lakou la, oki ka hana, kuupau ka ikaika i ke kau o ka ona. < Nolaila hoi, o ka noa ana'e nei o ka rama, he mea waiwai ia no ke Aupuni, a ua pono hoi ke hoomahuahua ae i na Makai kiai, no ka mea, e nui ana ko dala e Hawaii noloko mai o ka rama. A i minamina iho ke AupunH ka pau loa o ke dala » na Makai ea, alaila, ua ahona ke kukulu ana i Areo kiekie loa iwaenakonu o keia Aupuni, i hke paha

ka loihi o ka Areo me ka hapalua o na mila Esa e lioopuni ana i ka honua, a e ike ponoia'ku ai o Hawnii ame Niihau, alaila, me ia kiekie paha e hiki pono ai i ka Makai hookahi ke kahea leo nui aku. E Hawaii e, moi inu oe i ka rama ! E Hawaii e, niai inu oe ika rama!! E Hawaii hoi e, mai inu hoi oe i ka rama !!! A noai o lohe mai, auwe! E-a ino ka waha i ke kahea, oi noke aku paha i ke kuhea-a-a, paa mai ka puu-a, oki ka hana. A ke olelo maopopo nei au he Kia Hoomanao kupono loa keia o ka laha lanakila ana o ke Puhi Haoia i keia Aupuni, a he mea kupono loa hoi ia ia ke hana pela, i mea hoouuku iho i kona lilo. Ke uuku iho. Nolaila hoi, aole au i manao, o ka hoomahuahua ana i na Makai, oia kona mea e waiwai ai, aole hoi o ke kukuiu ana i ka Areo kiekie loa he mea ia e hoemi iho ai i na lilo, aka hoi, oia mau niea a i elua, he mau mea ia e hoomahualiua ana iko ke Aupwii lilo. Nolaila hoi, mai hilinai makehewa kakou e na makama« ka, oiai ua noa ka rama, e emi iho kekahi mau Auhau o kakou, e nana'ku kakou i nei mau la, a i emi mai ea, he i*kt* maoli hoi ia, he ia no Kahoolawe, kani kahi akaiki a kahi ilikole. A eia ka inea i koe, alaila, pau keia! kamailio ana o kakou, a mahope iho hoopuJ(a hot* aku au* no kekahi niea e pili' ana i keia Kanawai hou. | O ka Hoomana Akua ana rna keia Aupuni. He eha mau ano Hoomana i komo i keia Aupuni. O ka Hoomana Kristiano Kalevina a Mr. Binamu ma i halihali mai ai, akahi. O ka Hoomana | Kristiano Katorika a Mr. Sehota ma, alua. Oka Hoomana Maremona, akolu. A o ka Hoomana Enelani no hoi a Mr. Bishop Staley ma i hali mai nei iloko o ka hapa hope o keia Keneturia 19, aha.

A eia paha'uanei ka mea aialai i ka lakou hana, aka hoi, ua kokua no ke Kumukanawai ia Inkou, a penei ka mea i olelo ia, ke ole nae au e kuhihewa.

E hoomalu ia na kanaka a pau i ko lakou hoomana ana i ke Akua, e like me ko lakou manao he pono, aole hoi e hana ia kekahi mea kue i ka pono a ine ka maluhia o ke Aupuni.

Inu paha ka hoahanau a mau hoahanau paha i ka rama a ona, hele mai iloko 0 ka Luakini i ka la Sabati, ane hiki ole 1 kona mau pepeiao ke hoolohe pono i ka ke Akua olelo. Nokeaha la ? Ka! kainoa hoi no ka ona, kahalia! he k.anawai no hoi kekahi e hookapu ana i ka niea ona a mau mea ona paha.

Auhea oukou, ua ike ae nei hoi kakou mamua, hookahi no wahi kanaka a ke Aupuni i hoolimalima'i, aia la iiuna o ka Areo kahi i kau ai,. a pehea hoi auanei ia i ike ai i ka meaona iloko o ka Luakini a, hele a ike mai, he kohu Akua ke ano.

A i huhu mai ke Akua, pehea la, hookuu mai paha kela i ka poino maluna o ka Lahuikanaka ; ame ke Aupuni. A heaha ka mea i koe? Heaha la, aole au i ike. Auwe! aloha ino 06 e Hawaii. E ko ana paha ka mea i olelo ia, "e pau ana keia Lahui, aole paha." Aole i akaka lea ia mea, o ke Akua wale no ka ike i na mea a pau loa, ke kumu a me ka hope, ka hikimua hoi me ka ukali.

Nolaila hoi, i o'u mau makamaka aloha Lahui e noho ana mai Hawaii a Niihau, ke olelo aku nei au, ua hooholo iho nei na Lunamakaainana a kakou, (o ka hapanui nae o lakou) i ke Kanawai Puhi Rama, aole nae i lilo i Kanawai i keia Ia a'u e kakau nei, hookahi mea i koe, o ke kakau ana o ka Moi i kona inoa, 8 ua lilo ia i Kanawai no ke Aupuni.

Aole i pau ko'u manao no keia mea, a j loaa ia'u kahi wa kaawale, alaila hoopuka hou aku, i oi ae paha momua o keia, a emi iho paha. Ake hooki nei au ma< anei, i ka hele o kuu wahi a-i a eha i ke kulou ilalo. Me ke aloha i Ka Luna Hooponopono o ka Nupepa Kuokoa, a mau aku, no kou ahonui i keia Kumumanao loihi i ka hoolaha ana'ku. Owau no. Z. P. Polula. Honokaupu, Oahu, Nov. 9, 1864.