Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 43, 22 October 1864 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ka Wehe Ana o ka Ahaolelo o na

Pae Aina Hawaii.

            Ma ka Poaono iho nei Okatoba 15, ma ka hora 12 awakea, wehe ka Moi i ka Ahaolelo o keia Aupuni, ua nui no na poe i hele ae e makaikai me ka hoolohe hoi i ka haiolelo Alii imua o ka Ahaolelo Kau Kanawai o keia Aupuni, a eia iho mahope nei ua mau olelo alii la.

Ka Haimanao o ka Moi

I ke Kau ana o ka Ahaolelo

O ka Makahiki 1864.

E NA ‘LII A ME NA LUNA MAKAAINANA:

            Ua kaumaha ka hoopa ana mai o ka lima o ke Akua maluna o kona lahuikanaka nei, mahope iho o ka halawai hope ana o ka Ahakaukanawai. Ua laweia’ku Ko’u kaikaina i aloha nuiia mai keia Noho Alii aku, A’u e noho nei, e lei, ma ko makou manao ana, i ka Leialii mae ole ma kela ao. Ua hala e aku hoi Kana Makahiapo a me Kona Hooilina i ka make, he mau malama wale no mamua aku ona, me ka hauoli o Ko’u Ohana, a he mea kupono ke manaoia ua olioli like keia lahui, no kona bapekikoia ana iloko o ka Ekalesia, i keiki bapekiko na kela Alii Nui, a kaulana hoi e noho nei ma ka Noho Alii o Belekane.

            I Ko’u ike ana’ku ia oukou he mau kanaka makaukau i ka hana, he poe aloha Alii hoi, he poe i kuleana like ma ka pomaikai oiaio o ko kakou aina hanau, ke haawi oluolu aku nei Au ia oukou i ke aloha, i ko oukou akoakoa ana mai ma ka halawai mua ana o keia Ahaolelo Kaukanawai, i kahea ia’ku malalo o na haawina o ke Kumukanawai A’u i kauoha ai e hoolahaia ma ka la 20 o Augate i hala ae nei.

            Ua ike ia ka pono maloko mai o na kumu manao hoopaapaa i hoopukaia iloko o keia hale i na la i hala hope ae nei. No ka manawa mua iloko o keia Aupuni, ua kukakuka nuiia ma ke akea na kahua i kukulu ia’i o ka Noho Alii, a me ka hoonohonohoia ana o na hana pili i ke Aupuni, a ua ike maopopo Ko’u mau kanaka ma ka paa ana o ke Aupuni Noho Alii, malaila e akaka ai ka mau ana’ku o ke kuakoa o ko Kakou Aupuni. I Ko’u kahea ana’ku i ka Ahaolelo Noonoo Kumukanawai, ua makemake nui Ko’u naau e hooliloia ka hoonoho ana o na hana Aupuni e kulike me ke ano, me ka noho mau ana e like me na moolelo o keia lahui. Ua hoololiia a ua pakuiia ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha III., i ka makahiki 1852, a o kekahi mau olelo hoololi aohe i hooholoia e na Hale Ahaolelo. Nolaila, ua mau aku ka waiho hemahema ana ma kekahi mau ano nui oia palapala, a kulike ole hoi me ke ano o ko Kakou noho ana. O ka Noho Alii o ko Hawaii Aupuni nei no Kamehameha I., ma kona hanauna, a ma kona lanakila i ke kaua, a o ka poe kuleana ilaila, aia iloko o kana mau mamo. O ke Kumukanawai o ka makahiki 1852, ma ka haawina kanaiwakumamaha, ua waiho wale ia ka hooilina o keia Aupuni e hoohiki a e hoohiki ole paha, aia i kona manao he pono, a ma ka haawina kanahakumamalima, ua hookoeia ka mana i ka Moi, me ke kokua o ke Kuhina Nui, e lawelawe a e hooko i na hana Aupuni ana e makemake ai, me kona ui ole aku i ka Aha Kuhina a me ka Aha Kaukanawai. No keia mau haawina pohihihi, ua manao Au o Ka’u hana kupono i ke Aupuni o ka hoopau koke ae ia pohihihi. Ua maopopo hoi Ia’u ke kulike o Ko’u manao no keia mau haawina elua e like me ka ike o ka Moi mamua aku O’u. A pela no hoi ka manao ana o ka Moi Kamehameha III., he mea hiki Ia’u ke hooia i keia ma na olelo hoike he lehulehu, ua maopopo hoi kona makemake ole e kau i kona inoa ma ia palapala, ina aole i akaka lea ke ano oiaio o kela haawina kanahakumamalima. No keia mau kumu, a e like me ka mana i haawiia mai la’u, ua kahea aku Au i Ahaolelo Noonoo Kumukanawai. O ka mana oia Ahaolelo, aohe e hiki ke kanalua ia; ua hoopuka aku hoi Ko’u Mua ma ka Noho Alii no keia mea, ma kana Olelo Alii, ma ka la 2 o Aperila, i ke kau Ahaolelo Kanawai o ka makahiki 1859. I ka akoakoa ana mai oia Ahaolelo Noonoo Kumukanawai, ua ikeia ka poe kue i Ko’u manaolana e hoomoakaka i na wahi pohihihi oia Kumukanawai. Ma ka la 13 o Augate, ua hoopauia’ku ia Ahaolelo, a ua kauoha ae Au e hoolahaia ke Kumukanawai i hoakoakoaia mai oukou i keia la. O na wahi i hoololiia iloko o keia Kumukanawai, o na mea ia i ike ia he pono iloko o na makahiki he umikumamalua i hala hope ae nei, a ua hooakeaia ka puka no na hoololi e ike ia ana he kupono ma keia hope aku. A ke hoakaka hou nei Au ina ma keia hope aku e makemake ana Ko’u lahui, maloko mai o ko lakou poe i kohoia, e hui me lakou iloko o kekahi Ahaolelo Noonoo Kumukanawai, e like me ia i hoopauia iho nei, alaila, e halawai oluolu aku no Au me lakou.

            Aole Au i manao he mea hiki ole ke hoomaikai hou ae i keia Kumukanawai, aka, eia Ka’u e hoopuka aku, ua noonoo nui ia, a ua noonoo loihi ia na haawina nui a me ma haawina liilii e A’u a me Ko’u mau Kuhina, a ma na olelo o ka pauku iwakaluakumamaha, ua maopopo loa ka hana a Ko’u mau Hooilina Alii. Aole e hiki ia lakou ke noho ma ka Noho Alii, aia a hoohiki lakou i keia Kumukanawai.

            O ke kaumaha naauauwa i loohia i ke ‘Lii Wahine Emma, ma ka make kupinai ana o kana keiki makahiapo a me kana kane, he kupono ke aloha nui ia oia. No kona lokomaikai e hui aku kona lahui me ia iloko o kona kanikau ana. He mea kupono Ia’u ka hoopuka aku ia oukou, ina aohe he mea maikai kona malama mau ia e ke Aupuni.

            Ke hoike aku nei hoi Au no ka noho ana o ka Mea Kiekie Kekuanaoa. Ua loihi kona noho ana ma ka Oihana Aupuni. Ua pinepine kona loihi ana i na pilikia nui i kana noho Aupuni ana. Ua oo a ua kaumaha kona mau makahiki, aole anei e hiki ia kakou, e ka poe i pomaikai no kana hana ana ke malama mau ia oia e ke Aupuni.

            He oluolu loa ko kakou noho makamaka ana me na Aupuni e, a ua loaa pinepine mai Ia’u e noho nei na olelo kupono i ke aloha no na Poo mai o na Aupuni e noho kuikahi ana me kakou, me ko lalou hai mai hoi i ka manaolana e mau ka Noho Alii ana o Ko’u Ohana, a e paa loa ke kuokoa o keia lahuikanaka. Mahope mai o ka makahiki 1862, ua hooko ia kekahi mau kuikahi hou me ka Moi o Holani, a me ka Moi o Belgiuma, a ua hooponopono ia he kuikahi me ke Alii Wahine o Sepania, a me ka Moi o Italia, aole nae i kakau inoa ia keia mau kuikahi hope.

            Ua haawi ia i ka Mea Hanohano E. H. Allen, ka Lunakanawai Nui, kekahi hana nui i pili i ka pomaikai o ke Aupuni, a ua hoomana ia e A’u e holo i Wasinetona ma ke ano Elele Nui. Aole O’u manao kanalua e hooikaika ana oia e holo pomaikai ai na hana e waiho nei ma kona lima.

            Ke hooikaika mau nei o Sir John Bowring ma Europa i na hana nui i waihoia’ku iaia ma kona ano Luna Nui o keia Aupuni. No kona maa loa i na hana Aupuni, a no kona hookipa maikai ia e na ‘Lii o na aupuni nui, ke lana nei Ko’u manao e oi aku auanei na pono ana i imi ai a hiki i keia manawa.

            E oluolu paha oukou i ka nana ana i ka Palapala Hoike a ke Kuhina Waiwai. Ua pilikia ole ka Oihana Kalaiwaiwai e noho nei, aole kumu e aia hou ai ke Aupuni i ke dala e hookaa ai no ka lilo mau, a mamuli o ka hooikaika ana o Ko’u mau Luna Aupuni e lawa na loaa o ke Aupuni i na lilo, me ke kau ole ia o kekahi auhau hou. Eia hoi keia mea e lana ai ko kakou manao, o ka pii ana o ka nui o ko kakou waiwai e hooiliia’ku i na aina e, me ka nui o ko lakou waiwai i hookomoia mai i ka aina nei.

            Ua hookoia na Kanawai me ke kaulike loa maloko o keia mau makahiki elua e like me ka hana mau o na Ahahookolokolo o keia Aupuni, a ua noho malu loa na kanaka i hanauia maanei a me ko na aina e, me ka hoopilikia ole ia ma ke ola, a me na pono a me ko lakou waiwai.

            Ua mahi nui ia ka aina ma ka mokupuni a pau, a ua kiki mai paha ka manawa kupono e noonoo ai no ka lawe ana mai iloko o ke Aupuni i mau kanaka paahana mai na aina e. I ko’u noonoo ana he pono na ke Aupuni e hooponopono keia hana, a ina e haawi ia ka mea e holo ai o keia hana ma ka lima o ke Aupuni, alaila e hooko koke ia’ku keia hana. O ka hemahema o ka poe mahiai, a o ka manao aloha i ko kakou lahui, ma ka malama ana a ma ka hoomahuahua ia kakou na kumu nei e koi mai ana e hoihoi ia keia  hana malalo o ka malu o ke Aupuni. E waiho ia’ku imua o oukou kekahi kanawai i pili no keia kumumanao, me kekahi mau hoololi no ke kanawai e hoononoho ana i na haku a me na kauwa. Ua noonoo nui ko’u Aha Kuhina a me Au no kekahi kanawai kupono no ke ola o Ko’u mau kanaka, a no ka mea e emi ai o ka mai iwaena o lakou. O keia pilikia he mea kaumaha nui ia o Ko’u naau, a nolaila ke noi aku ne Au e noonoo maikai oukou no keia mea, a ua lana Ko’u manao o ka oukou kanawai e hooholo ai no keia mea, he kumu ia e hoemi iho ai i ka make a me ka mai iwaena o ka lahui.

            E hookpuka ia’ku ana imua o oukou i keia kau Ahaolelo kekahi bila Kanawai e hoomalu ana i ka lapaau o kekahi poe wahahee e like me na kahuna aumakua, me na kahuna hoonoho makani, me na kahuna hoopiopio, a e olioli nui ana Ko’u naau ke hooholo oukou i kekahi kanawai e hoopau ana i keia uhauha ia o ke ola o na kanaka, e keia poe hoopunipuni, a epa iho ua oi ko lakou ike mamua o na kanaka i ao ia ma ia oihana.

            O na Kula Aupuni kekahi mea a oukou e noonoo nui mai ai, no ka mea, ma ko lakou hooponopono ia ana e noonoo like ia ke ola, a me ka hono pono o na haumana, e like me ka malama ia o ko lakou makaukau i ka ike.

            He mea kupono loa ke kukulu ia kekahi Hale Kula Hoohana no ka poe opiopio e lalau wale ana a i hoolohe ole i ko lakou mau makua. E waiho ia’ku ana imua o oukou na manao a pau i pili no keia Hale.

            E hoike aku ana na Hoa o ka Papa Hoonaauao i ko lakou manao no ka hoonoho ana o na hana iloko oia oihana i keia manawa. No ka noonoo ana i keia hana koikoi ua hilinai kuu manao e noonoo akahele ana oukou. Ma ka pono a me ka pololei o ko oukou hookumu ana i keia hana, pelae pomaikai ai ko kakou Aupuni ma keia hope aku.

            Ua kaumaha Ko’u manao i ka ike aku i ka laha a mahuahua o ka mai Hebera iloko o ke Aupuni nei. Ua hiki mai ka manawa e lawelawe ai kakou e kinai, i pau keia mai ino o kakou aku.

            Na Kuu Kuhina Kalaiaina e hoike aku i na mea a pau e pili no keia mai, a nana hoi e hoike aku ia oukou kekahi kanawai i manaoia e hoopau ana i keia mai weliweli.

            He mea pono ke hoololi ia ke kanawai hooponopono i ke kohoia ana o na Luna Makaainana i like me keia Kumukanawai. O keia a me kekahi mau hoololi e ae o na kanawai i manaoia, e hoohalike me ke Kumukanawai, na Ko’u mau Kuhina e wai@ aku imua o oukou.

E NA ‘LII A ME NA LUNA MAKAAINANA:

            Ke hilinai nui nei Au maluna o ko oukou manao a me ko oukou aloha e kokua ma ia’u ma Ko’u hooikaika ana i ka pomaikai o ko kakou Aupuni, a me Ko’u naau a pau ke nonoi aku nei Au i ka Mea Mana Loa hoomaikai mai oia iloko o kona lokomaikai i ka oukou hana, a Nana hoi e alakai e ko oukou noonoo ana i lilo ka oukou mau hana i mea e pono ai a e pomaikai ai Ko’u lahui kanaka.

            Mahope iho o ka pau ana o ka haiolelo a ka Moi, a i ka manawa hoi Ona i hoi ai, ua hapai ka Hale i ke koho ana i na Luna o ka Hale Ahaolelo, a eia iho ko lakou mau inoa mahope nei:

            Ka Mea Kiekie M. Kekuanaoa ka Paresidena, ka Mea Hanohano S.N. Gastle Hope Paresidena, Richard H. Stanley Esq. ke Kakauolelo, William P. Ragsdale Esq. Ka Maheleolelo, W.C. Parke ka Makai o ka Hale, Joeseph Uma, ka Lawe Palapala.

            Ma ia hope iho, ua hapaiia no kekahi mau hana ano liilii, a hoopaneeia ka hana.

Ka Nupepa Kuokoa

HONOLULU, OKATOBA 22, 1864

            Ua hoike aku  makou ma kahi a makou hoike iki aku nei no na hana a ka Ahaolelo Kau Kanawai o keia Pae aina, i ka makou hooholo ana iho e hoolaha wale aku no ma na Kanawai a ua Ahaolelo la e hooholo ai mai ia manawa aku ia manawa aku, nolaila, ua manao makou e wehewehe iki aku i ke kumu o ko makou hana ana pela; i na Kae i hala’e nei, ua nui loa ka manao hoino i ala mai, noloko o ka makou mau mea i hoolaha ai, a no ia mea, ua waiho aku ka Luna pai o keia pepa, i kona manao imua o ka Ahaolelo e ae ana e pai i ka Moolelo o na mea i hanaia e ua Ahaolelo la, i ike mai ai na Makaainana nana i koho i na Lunamakaainana i ka hana a ka lakou mau Luna i hoouna mai ai iloko o na Aha la; me ke noi aku no hoi, na ka Ahaolelo no e hoomakaukau i ka Moolelo e hoolaha’e i keakea ai i ke ala ana mai o na manao kue, e like me na wa i hala’e nei; me ke noi pu aku no hoi e kokua mai ka Ahaolelo no ke kukulua na i ke kepau e paita’i o ua Moolelo la o ka Ahaolelo, a o ka nui o ka lilo no ua kukulu kepau nei, he elua dala ($2) no ka Moolelo o kela la keia la,—loihi paha, a pokole paha, e like me ka manao ana o ka Ahaolelo he pono.

            No keia waiho ana’ku ia mau manao, uakapaia mai ka Lunapai o keia pepa e kekahi o na hoa o ia Aha he mahaoi, a he pakaha wale, a me na olelo hoino pili kino e ae, o ka mea kue loa i ka manao o ka Lunapai, oia no ka Loio Kuhina, a me he mea la, he hoino, a he manao oino kuloko maoli kona i ka Lunapai o keia pepa. Ua olelo mai oia imua o ka Ahaolelo, ina e ae ole ka Ahaolelo e paiia ka Moolelo o ka Hale ma ka halepai e ae, alaila, mamua o ka haawi ana na ka Lunapai o keia pepa e pai, e uku no oia i na dala oi ae maluna o ka mea a keia Lunapai i ae ai, oia hoi, ina paha he hookahi haneri dala ka uku o ke pai ana no ka pule hookahi, ma ka halepai e, oiai he kanakolukumamalua dala wale no ka uku i haiia e ka Lunapai o keia pepa, alaila nana no a me Mi Wale e uku ia mau dala oi ae; o ke ano nae o na olelo i hoopukaia, me he mea la, he oino kuloko maoli ko ka Loio Kuhina i ka Lunapai o ke Kuakoa, a me ka nupepa haole, P.C. Advertiser, ma ke ano o kana kamailio ana. Ua hoike mai na Komite i kohoia e hele aku e hui me Mr Wini ka Lunapai o keia pepa, he pono i ka Hale ke ae aku, no ka mea, he makepono, a oia hoi kahi e hiki ai ke paiia ka Moolelo o ka Ahaolelo me ka emi loa; aka, mamuli o ka hooikaika ana a ka Loio Kuhina, ua hoomoeia ka hoike a ke Komite ma ka papa. O ka pono a me ka hewa o ia hana ana, aia no ka Lunakanawai kupono no ia mea o na hoa o ia Hale.

            Aka, eia nae, i ko makou manao ana, o ka manao ino iwaena o na mea elua, alaila, e waihoia no ia mea iwaena o laua iho; he okoa ke ano o ke kanaka ma kona ano iho, a he okoa hoi kona ano ma kona kino oihana; nolaila, aole paha i ku loa i ka hoohanohano i ke Kulana o ka inoa Hanohano o ka Aha, ka lawe ana mai i na manao hoino pili kino, i mea na keia Ahaolelo e noonoo ai. Pela kekahi olelo Kauala a ka Mea Kauala George Washington (Wasinetona,) oia hoi na olelo penei: “Never let your private interest interfere with your public duty,” (mai hoolilo i kou pono iho, i mea e hookaulua mai ai i kau hana oihana) a me he mea la no hio, o ka pono ia; aka, o ka Ahaolelo no nae o keia Aupuni ka Lunakanawai no ia mea, a me he la pela io no ka manao o ka poe o ia Hale, no ka mea, ua hoopuka mai no ka Mea Hanohano Mr. Haike (Heuck) i kona manao kue no ia mea, a pela no ka Mea Hanohano ke Kuhina Waiwai.

            I ka po mai o ka Poaha, hoopuka ia mai e ka Mea Hanohano Mr. Wale, he olelo hooholo e pili ana i ke kukulu i nupepa Aupuni, a ua hooholoia ia olelo hooholo. Ua hooholo no paha na Lunamakaainana a me ka Ahaolelo ia olelo hooholo me ka noonoo mua a me ka ike hoi i ke ano oia mea; aka, ke nonoi nei makou, e kala iki mai i ko makou hoopuka ana’ku i ka like ole o ko makou manao, me ka manao o ka poe nana i apono ua olelo hooholo la. Eia no ka ninau mua i pono ke noonooia, he pilikia anei ke Aupuni no ka nele i ka nupepa ole? Ua nui anei na dala waiho wale o ke Aupuni, e hiki ai ke luwaleia? Aole anei o na dala i haawi uhauha ia, he mea e hookaumaha mai ana i ka lahui holookoa? He pono anei ke kukulu ana o na auwaha e hoolilo ai i ke dala me ka maupopo ole o ka pomaikai ia mea, oiai he Aie ko ke Aupuni e noho nei i hiki aku ka nui i ka $166,649.09? O ka pane o keia mau ninau, ke waiho aku nei no makou na na hoa no o ka Ahaolelo e noonoo mai. O ke aha la ka hana kupono i na hoa o ka Ahaolelo, o ka hoolili kumu ole paha i na dala o ka lehulehu, o ka hoemi paha i na lilo? Na ka Ahaolelo no ia e noonoo.

            Eia hoi kekahi o na manao a pau a na Kuhina i makemake ai e hoolaha i mea e ae aku ai i ke ano o ka noho Aupuni ana i keia lahui kanaka, a me na mea maikai e ae, ua hamama mau no keia mau nupepa no ia mea. A no ia mea, ua nele makou i ka ike iho i ke kumu e weheia’i kekahi auwaha hou e hooliloia’i ke dala o ke Aupuni, ma ke kukulu ana i nupepa, oiai ua hamama mau na wahi e hiki ai i na Kuhina ke hoolaha akea i ko lakou mau manao me ka emi hoi o ka lilo o na mea a ke Aupuni e makemake ai e pai; mamua o ke kukulu ana i nupepa Aupuni.

Haina o na ninau a Ioasa Kahili

            1. O ka make oia ka puu nui weliweli hookahi a ka Lahui e makau nei. O ka hewa oia ka puu nui koikoi a ka Lahui e hali nei.

            2. O ka pono oia ke kahiko aiwaiwa e nani ai ka Lahui. O ka poe pono hoi ka iwi-hilo o ka Lahui.

Na ninau pili kino au.

            1st. O ka Iua-kupapau oia ka pahu iwi nui kaulana o ko ke kanaka kino. O ka puuwai a me ke akemama na mea paahana like ole o ko ke kanaka kino e hana ana i ka wa hookahi. O ka hana a ka puuwai e pauma ana a hoolele aku iloko o na aa-koko i ke koko o ko ke kanaka kino; a o ke akemama hoi ka hoeue@ ikaika o ko ke kanaka ea.

            2nd. O na lima na lala kamahele o ko ke kanaka kino, nona manamana he umi.

            Me kuu-manaolana e hoakaka i ke ano o kau mau ninau Nane, nolaila au e hoike aku nei i ike mai ai oe, a ke manao nei au he hana maikai kau, he mea e hoonaauao mai ana, a he mea no hoi e kokua ai i ka mea imi noonoo, a e hoohuli ana ia ia iho ma ka imi ana i mau mea hou. Nolaila, ke hoouna aku nei au i mau kumu nau e noonoo ai. Penei:

            1. Heaha ka mea i like ai o ka mea holoi iloko o ke tabu, me he mea naaupo loa la?

            2. Heaha o na mea pohihihi a ke Aliiwahine o Seba, i kona wa i ku ai imua o Solomona, i hoomaopopo ia mai ai e ka nalo-meli?

            3. Ma ka noonoo ana. Heaha ka inoa o ke kapa a Sema ma i hoouhi ai i kahi hilahila o Noa? Oia hoi kekahi. Heaha ke kapa aahu o Iosepa i hukia’i e ka wahine a Potipara?

            4. Heaha ka mea i like ai ka moku Alabama me ka ka whine e uwe ana ma kahi malu?

            5. I ka wa hea e hiki ai i ke kanaka ke nana ia loko o kona naau, oiai oia e ola ana?

            6. Heaha ka mea huna a ke kanaka i ike ole ia’i e ke Akua?

            7. Pehea la i hiki ai ke lawe 2 noloko o ke 1 i koe ai ekolu?

            Me ka lana no o kuu manao e loaa ana no. Aloha oe; ke huli hoi nei au i ka lai o Pinarose.

M. Kuakaelena

Lahaina, Maui, Oct. 14, 1864.

            No ka piha loa ana o ka pepa, nolaila, ua waiho makou i ka Palapala Hoike a ke Kuhina Waiwai a keia pule ae, hoopuka aku.

KA NU HOU!

Mai Kaletona mai

            NU IOKA, Sept. 17.—Ua hiki mai na nuhou mai Hilton Head mai, a hiki i ka la 13, a aohe no mau mea nui i hai ia mai. Eono mau haneri koa kipi i hoouna ia’ku io Gen. Foster la, a ua hoonohoia lakou iloko o kahi hoomoana o ka poe pio, ma ka Mokupuni Morris, a ua hai ia’ku keia mea i ke Kenela e noho ana ma Kaletona. A no ko lakou ola ana, ua hanaiia lakou e like me ka hanaiia ana o na alii koa o ka Akau e noho ana ma Kaletona.

            NU IOKA, Sept. 13.—E olelo ana kekahi eleele o ka nupape Tribune mai Wasinetona mai, o Col. Lana o ka puali koa 143 o Peneselevenia, i hoi mai nei mai ka noho pio ana ma Kaletona, ua haiia mai oia e kekahi poe i hele aku i ka pau Sumeta. Ke emi nei ia ilalo, a aole paha e loihi loa, a komo mai ka wai ma ka papa malalo. Ua ike lea ia no hoi e ko makou poe hana papu, ua kukulu ia ua papu nei maluna o kekahi lae one poho wela.

Misisipi.

            CAIRO, Sept. 19.—Na nu hou hope loa mai Nu Oleana mai, e hai ana o na mea hou i hiki mai, mai Atlanata mai, ua lilo ia i mea pioloke mawaena o na kipi, a ua lilo hoi ia i mea hauoli i na kanaka aloha aina a me ke Kuikahi. Ua nee aku na kipi iluna o ka Muliwai Keokia, koe nae ko Gen. puali e alalai mai nei i ko makou puali ma Morgana.

No ke kahea hou ana i na koa.

            WASINETONA, Sept. 14.—Ua hiki mai ko Grant manao ma ka teregarapa, i keia kakahiaka, no ke kahea hou ana i na koa, a penei kana:

            “E pono e loaa koke mai na koa hou, i kaheaia’i e ka Peresidena, iloko o ka manawa hikiwawe loa. O ka hikiwawe o ka pihi ana o ko kakou mau puali, he mea ia e ili nui mai ai ka poino maluna o na enemi i oi aku mamua o ka lanakila ana maluna o o lakou. Ua komohia iloko o lakou ka manao, aia ma ka Akau he poe ikaika, e makemake ana e ike i ka noho Kuakoa ana o ka Hema, a aole hiki i keia kahea ana ke hookoia. E waiho malie ia lakou iloko o ko lakou manao ana pela. Ke komo mau nei i kela la i keia la, ka poe e haalele ana i ko lakou aoao, me ka olelo mai, ua luhi lakou i keia kaua, a ke manao nei lakou e noho lokahi i keia Kau Koho e hiki mai ana. O ka piha pono koke ana o ko kakou mau puali, oia ka mea e pale ae ai e ke kahe ana o ke koko i ka maunaunaole. GRANT.”

            A malalo nei no hoi ko Sherman manao no ia mea hoohahi no.

            ATLANTA, Sept. 13—“Ua olioli au i ka lohe ana e hookoia'na ka olelo kuahaua.—Ka mua, no ka mea, ua makemake nuiia ia poe kanaka—Ka lua, no ka mea, e hele mai ana ia poe kanaka, me ko lakou mau alakai makaukau e hooluolu i keia poe kahiko.—Ke kolu, no ka mea, e hoike aku ana na ilihia o ke Kanawai, i ka mana noho o ko kakou Aupuni, i like me keia hana. Ko kakou Aupuni, oiai he Demokarata, aka, he hiki nae ke lawe mai i ka mana o ka Lahuikanaka nui. SHERMAN.”

            CHICAGO, Sept. 17.—Ua lohe ia mai e haalele ana ke Kuhina o Amerika e noho nei i Berekane, o Adams kona inoa, a e pani ia ana kona hakahaka e ke Kakauolelo e noho nei i Wasinetona, o Chase. Wahi a ka nupepa Herald o Wasinetona, e lilo ana o H. J. Raymond i Kuhina noho i Farani.

            PHILADAELEPIA, Sept. 19.—Wahi a ka nupepa Buletina e olelo ana, ua komo aku o Grant iloko o Baltimoa, i ke ahiahi nei, a ua holo aku maluna o ka mokuahi, a kaa pono mai ma ke alo.

Na mea o Europa.

            NU IOKA, Sept. 15.—Ma ka manao pepa, o ka nupepa Daily News no na poe e pili ana i ka noho kuikahi ana o Amerika, a ua olelo, aole e hiki i ka Akau ke ike i ka Hema, ina e like me ka Davisa mea i manao ai, e kuikahi, ina e like me ka ka Hema mea i manao ai, aohe mea e ae o ke kaua wale no. Ua lono wale ia ke hana ia nei kekahi mau mea iloko o Iurina, ame Parisa, e pili ana ia Roma.

            NU IOKA, Sept. 21.—Ua hai ae na ona moku o Loyds, ua hiki mai kekahi mokuahi holo loa ma Bremerhaven, me ka hae o ka poe kipi. Ekolu haneri ka nui o na kanaka, a he kanaha ka nui o na pu. A ua olelo ia o Semmes ko luna.

            Ua hai ae kekahi nupepa o Ladana, i ka olelo kauoha a ka Moi wahine aole e ae ia kekahi moku kaua o Amerika Akau, e ku ma kekahi o na awa o Berekane.

Ka palapala a Gen. Samena.

            Ua hoopuka’e o Gen. Samena, he olelo kuahaua ma ke Kulanakauhale o Atalanata, e kauoha ana i na kamaaina a pau oia wahi e haalele ia wahi, o na poe e pili ana mamuli o ka Hema, e hele no i ka Hema a o na poe hoi e pili ana ma ka aoao o ke Aupuni, e hele no ma ka Akau. No keia hoopuka ana a Gen. Samena i keia olelo kuahaua nolaila, ua palapala mai o Gen. Hood, ka Luna o na koa kipi e noho koke ana ma ia wahi, me ke kapa mai ia Gen. Samena, he Generala hoomainoino oia i na kanaka, a he kue hoi i na rula o ke kaua naauao ana, a nolaila, ua pane aku o Gen. Samena ia Gen. Hood no kana olelo ana pela, a peni no kana mau olelo.

            E KA GENERALA.—Ua ili mai ia’u ka hanohano i ka hai aku i ka loaa ana o kau palapala o keia la, ma ka lima o Ball a me Crew? E ae mai ana i ka’u mau olelo i waiho aku ai, no ka hoohikiwawe ana i ka hookuu ana i na kanaka o Atalanata e hele aku i ka Hema. Ke hoouna aku nei au ia oe i ke kope o ka’u olelo kauoha, a he mea no ia e hooko mai ai i ka’u mea i manao ai, me ka maikai loa. Ke kapa mai nei oe i keia hana, he hana i hana mua ole ia, ake kuhikuhi mai nei oe, a ke hoohalike mai nei oe i ka moolelo o na aukaua o ka wa pouli, i kumu hoohalike no keia hana hoomainoino i manaoia, a i nele hoi i ke kumu alakai. O Gen. Johnson, ua hooneeneeia e ia me ka naauao a me ka pono na ohana e noho ana mai Daletona a hala i kai. Ke ike ole nei au i ke kumu e hoaloia ae ai o Atalanata, a ahoe no hoi he kumu e kuhikuhi aku ai i na moolelo o na aukaua o ka wa pouli, oiai na mea i hanaia iho nei no i keia manawa koke a me keia wa hou, ke waiho koke mai nei. O oe ponoi no kai puhi i ke ahi i na halenoho ma ke alo o kou mau pakaua. Ua ike iho nei au i keia la i na halenoho he kanalima i hooliloia e oe i mau hale hiki ole ke nohoia no ko lakou alai ana mai ia mua o kou mau pakaua a me ka poe koa, a no kou kukulu ana i kou laina pakaua me ke kokoke loa i ke Kulanakauhale, nolaila, o na poka o na pukuniahi, a me na poka o na pu kau poohiwi i kiia aku i ua mau pakaua la e makou, i na e hala kahi e kiia aku ai o ka lele loa aku la no ia a komo iloko o na hale a na wahine a me na keiki i noho ai. Like no pela ka Gen. Hardee hana ana ma Janesboro, a ua hana no hoi pela o Johnson ma Jacksons Misisipi i kela kau iho nei; aole au i kapa aku nei ia oe he mea hana hoomainoino; aka, e hoikeike wale aku ana no au i neia mau mea i hanaia iho nei iloko o keia wa koke iho nei. Ua hiki ia’u ke hui hou aku i na hana he haneria oia ano, a ke a-a aku nei au i ke kanaka hoopono e hooholo mai, owai la o maua kai oi ka menemene no na ohana o ka lahui kanaka koa. Ke olelo nei au he lokomaikahi maoli keia i na ohana o Atalanata e hooneenee aku ia lakou ano, mai kahi aku e hanaia’i o na hana i kupono ole, na wahine a me na keiki ke noho aku. Ua kupono o ka lahui kanaka koa ke hoowahawaha loa i ka waiho ana’ku i ka lakou mau wahine a me ka lakou mau keiki i na hana ino o ka moolelo pouli o na aukaua. A ma ka inoa o ka naauao maikai, ke nonoi aku nei au ia oe, mai haliu aku oe a nonoi aku i ke Akua hoopono ma keia ano hoino. O oukou no na mea nana iwaenakonu o ka noho maikai ana, i hooholo i ke Aupuni iloko o ke kaua huliamahi kuloko; he kaua pouli mainoino, nana ia-a a i koi mai ia makou e kaua; hoomoeia ko makou hae; hopuia ko makou mau hale paula a me na pakaua i malamaia ma ka lima o ka poe maikai; hopuia a hooliloia i poe pio ka poe nana lakou e kiai, o ka poe i hoounaia aku e hele aku e kiai i ko oukou lahui o hana ino ia mai e na Ilikini a me na Nekelo, mamua loa aku o ka hanaia ana ia oukou o kekahi hana ino e ke Aupuni o Linekona. Ua hoao aku oukou e hookomo ia Kenetuke a me Misouri iloko o ke kipi ana me ke kua e ko laua makemake; apuka i ka balota ana o Lusiana; a hoouna aku i na aumoku pawa e puhi i ke ahi i na moku i lako ole i na pu; kipakuia na ohana pili Akau mana tausani; puhiia ko lakou mau hale i ke ahi, a hoolahaia ae hoi ma kekahi kanawai i hooholoia e ka Ahaolelo Kau Kanawai (o ka Hema) hoopauia a hooliloia i mea ole ka aie o ka poe kanaka Hema i na kanaka o ka Akau no ko lakou mau mea kuai. E hiki no paha ia oe ke olelo i keia mea i na poe koa moku, (Marines) aka, aole nae ia’u, i ka mea i ike i keia mau mea, ka mea hoi i makaukau i keia la e haawi i na mea he nui no ka malubia a me ka inoa hanohano o ka Hema, e like me ke kanaka hema maikai loa iwaena o oukou.

            Ina kakou i lilo i mau enemi, e lilo kakou i poe kanaka, a e kaua hoi a hiki i ka pau ana e like me ka kakou i manao ai i keia la, a aole hoi e noi hookamani i ke Akua a me ka noho maikai aloha kanaka ana. E hooholo mai ana no ke Akua iwaena o ko kakou i ka manawa kupono, a nana no e ha; mai ka oi o ke aloha kanaka o ke kaua aku i ke Kulanakauhale i piha i na wahine a me na ohana a me na kanaka koa wiwo ole mahope o makou, a i ole ia i ka hooneenee aku ia lakou iloko o ka manawa kupono ma kahi e maluhia ai iwaena o ko lakou poe makamaka, a me ko lakou lahui.

            (Inoa) W. T. SHERMAN (SAMENA.)