Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 38, 17 September 1864 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

BUKE III. HELU 38. HONOLULU, SEPATEMABA 17, 1864 NA HELU A PAU 147.

 

"KA NUPEPA KUOKOA."

HOOPUKA MAU IA MA HONOLULU

I kela Poaono keia Poaono.

$2.00 no ka makahiki,

ME KA HOOKAA MUA MAI.

 

NA OLELO HOOLAHA - aole i oi mamua o 10 laina no ka hoopuka hookahi ana, $1.00; alua komo ana, he $1.50; hookahi malama, $2.00. E uku mua ia mai ke dala o na olelo hoolaha a pau e hoounaia mai ana e pai.

KANIKAU - he hapalua dala ka uku no ka aoao hookahi o ka pepa leta, oia hoi 4 keneta no ka lalani hookahi - penei : he 25 lalani; $1.00; 50 lalani, $2.00; a pela'ku.

KA UKU NO NA OLELO HOOLAHA - ka uku pepa, a me ka uku o ka Kanikau, e haawiia no ma ka lima o na Luna o ke Kuokoa, a i oleia e hookomo mai no ma ka leta, a hoouna mai i ka Luna Pai.

O NA UKU PEPA A PAU E HOOKAA MUA MAI NO - aole e kaula ka inoa o kekahi haole a kanaka maoli paha, ma ka inoa o ka poe lawe pepa ke ole e hookaa e mai mamua. E pono ke hiipoiia keia mau rula, no kamea, he emi no ka auhau no kela nupepa. H. M. WINI. (Luna Pai.)

 

KA "NUPEPA KUOKOA."

Is published in Honolulu

EVERY SATURDAY,

$2.00 per annum.........in advance.

 

ADVERTISEMENTS not exceeding 10 lines, inserted once for $1.00; twice for $1.50; and $2.00 for one month; all advertisements must be paid for in advance.

KANIKAUS will be charged 1.00 per page, or 4 cts. a line.

PAYMENTS FOR ADVERTISEMENTS, Subscriptions or Kanikaus, may be paid to any of the Agents of the Kuokoa, or may be enclosed in a letter to the Publisher.

ALL SUBSCRIPTIONS MUST BE PREPAID. No names, either of foreigners or natives, will be inserted on the subscription list, until paid for. This rule must be strictly adhered to on account of the low subscription price.

H. M. WHITNEY.

Publisher

@ Volume I and II of the KUOKOA, bound, for sale, $3.50 each.

@ Persons having complete sets of the above, can have them exchanged for bound volumes, by paying $2.00 each.

 

Pilikia na Leta a na keiki

O LANAINALUNA.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; ALOHA OE: - Me ka oluolu o ka puuwai a ke aloha, e hoonee ana i ke keapaa o ke kino holookoa, i oni ae ai kaiwihilo i ka ua mea la he pilikia.

            Eia ka pilikia nona ke poo e kau kehakeha ae la maluna: Ua hoouna ia mai ka makou mau leta me ke dala pu iloko mai na makua mai, i ho-o ia iho ma ko Honolulu "Post Offce;" me ka lana o ka manao, e motio hikiwawe mai ma ka la lani pololei, a komo ma ko Lahainaluna nei "Post Offce." Eia nae, i ka iho ana aku hoi o ka Luna Leta o Lahainaluna, me ka manao la hoi e moe loli mai ana la hoi i na keena liilii, a..nana la hoi e paa mai a loaa mai ia makou, a puilima iho la hoi me ka olioli. Aole nae i hookoia ka iini, ua hele la i hea ia mau Leta a makou me na dala iloko? Ua hele paha i Kauipalahemo?

            Eia nae ka nui o na dala i hoounaia mai, he $12.25. Eia hoi na inoa o na keiki nana ia mau dala; o Geogi $5.00 he hapaha gini; o Iosepa $2.50; o Hoaole $4.75. O keia mau dala i haiia'e la maluna, maloko wale no o na leta, aole nae i hiki mai i o makou nei; o i kali aku a hala ka manawa, he hele nei i ka alua malama, hiki mai kekahi leta hou mai e olelo mai ana, aole e kala i hoouna ia mai ai na dala i olelo ia ae la maluna ae nei.

            Eia hoi ka ninau; ma ka Eke Leta hea la i puka iho ai keia mau dala? Ma ua eke puka nei no paha a Hagai? Mahea la? Nolaila, ua haawe mai ka pilikia i ke kaumaha ia makou nei, ina keiki nae o ka aina houpolewalewa, o ka au lana mai o ke kai loa, a noho ia ma keia aina makuaole, hookahi no makua la o ka naauao, i kapaia iho ai o ka "Ipukukui pio ole i ka makani Kauaula i ke kau a kau." A e like hoi me ka mea i olelo ia e Kamehameha III., ka Moi lokomaikai i hala aku la i ke alanui hiki ole ke hoi hou mai, i ka aoao mau hoi o ko ke ao nei a pau. A penei hoi kana mau olelo: "O ke kanaka e imi ana i ka naauao, a oia auanei ko'u kanaka."

            Nolaila, e oluolu oe e ke "Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii," a me kou Luna Hooponopono, e hookomo iho i ke kau leo a kou makamaka. E aloha auanei e na hoa. H. D. KAUWA.

Lahainaluna, Sep. 6, 1864.

 

No ka hana pono i ke Aupuni.

 

E KA NUPEPA KUOKOA E; Aloha oe: - Ina he mea oluolu i kou Luna Hooponopono, ka hookipa maikai ana i keia wahi manao, ma kou rumi kaawale, a e hookipa no, penei no ia: "O ke Aupuni, heaha ia?"

            Eia no ke ano o ia huolelo, o ka hui ana o na kanaka a pau ma kekahi aina, o na'Lii a me na Makaainana, i hookahi hoi ohana, e hana pu i na mea e pono ai ko lakou noho ana, o keia hui pu ana i ohana hookahi, he Aupuni no ia.

            A ua akaka ka pono o keia hui pu ana, no kamea, aole e hiki i na kanaka a pau ke noho pu me ka kanawai ole, a me ke kokua ole o kekahi i kekahi. Eia kekahi mea e akaka ai, ma Nuuhiva, he 5,000 kanaka paha e noho pu ana, a eia ke ano o ko lakou noho ana, aole Alii, aole Lunakanawai nana e hoopai i ka hewa, aole kanawai, aole mea nana e hoomalu i ko lakou noho ana. Nolaila, i ka wa e hana hewa ai kekahi o lakou, aihue paha, a pepehi wale paha, aole loa he mea nana e hoomalu pono.

            O ka ulu nui no ia o ka hewa, a o ka mau no ia o ka poino, aole malu, aole lanakila mai ka pono. Ua mau loa lakou iloko o ka poino, a kue ana kekahi i kekahi, a e pepehi wale aku kekahi i kekahi, a me na hana ino e ae he nui loa.

            Ua ilihune loa lakou, no ka mea, aole malu ka waiwai ke loaa mai, ua pau koke i ka aihue a me ka powa, moe aku a moe mai, na kane a me na wahine, hakaka pinepine, no ka mea, aole he meanana e hoomalu pono.

            Nolaila, ua akaka ka pono o ka hui ana o na'Lii a me na Makaainana, e imi pu a e hana pu i na mea e maluhia ai ko lakou noho pu ana; e hoopai i ka hewa, a e hooulu i ka pono iwaena o lakou, o ka hana no ia a ke Aupuni.

            Ina i noho pono a hana pono na kanaka a pau loa, alaila, makehewa na kanawai a me na Oihana Alii Apana; aka hoi, aole pela na kanaka a pau loa, aole hana hewa i ke Akua wale no, i kona hoalauna kekahi; nolaila, ke kanawai a me na Oihana Aupuni, no ka hoopio i ka hewa, i oluolu a i maluhia hoi ka noho pono ana o na kanaka ma kahi hookahi.

            Ua akaka keia, eia hoi kekahi, e noonoo kakou i na mea nui iloko o ke Aunpuni.

            1. O na Kanawai. Oia na iwi a me ka io o ke Aupuni. E nana kakou i na kanaka o Nuuhiva; ina i manao lakou e kukulu i Aupuni no lakou iho, heaha ka lakou hana mua? Eia, o ka hui pu, a ae like i kekahi mau kanawai e papa ana i ka hewa, alaila, i ka wa e hewa ai kekahi kanana, a ua maopopo io kona hewa ma ke kanawai, na ke  kanawai no e hoopai ia ia, aole o kona hoalauna ana i lawehala ai.

            A ina paha e aihue o Puani i ka puaa a Mr. P. Kama, aole e hiki ia Mr. P. Kama, ke hoopai maoli aku i keia hewa, e like me kona makemake iho; no ka mea, o ka hana ia a ke kanawai, a nana no e hoopai aku, a ina e kupaa lakou a pau ma ka aoao o ke kanawai, a o ka maluhia no ia o ko lakou noho ana. Pela wale no ma na aina a pau.

            Eia hoi kekahi, e like me ka nui o na hewa ma kekahi aina, pela no ka lehulehu o na kanawai. Ina hookahi wale no hewa, hookahi wale no kanawai, a ina he hookahi tausani hewa, he hookahi no hoi tausani kanawai, a pela wale aku. Eia hou keia, no ka nui o ka hewa o kela ano keia ano, he pono ke imi pinepine i na kanawai e like me ke ano o ka hewa e ulu hou ae ana i kela la i keia la. He hana pau ole keia, a e pono no ke hoomau aku; aole pono ke waiho iki. Aole nae e hiki i na kanaka a pau loa o kekahi aina, a o kekahi pae aina paha, ke akoakoa pinepine ma kahi hookahi, e imi i na kanawai a e kukakuka. Pela ma Nuuhiva, a pela hoi ma Hawaii nei.

            Pehea la e pono ai keia pilikia? Penei, e kohoi kekahi poe, he hapa wale no, a e hookaawale ia lakou e hana i keia hana okoa; o ka poe naauao wale no, a o ka poe hoopono, ka poe kupono i keia hana. No ka mea, he hana nui loa keia, a he hana hiki ole i ka poe naaupo, o ka oihana no ia a na'Lii me ka Poeikohoia, e imi i na kanawai iloko o ka lakou Ahaolelo i kela makahiki keia makahiki. O ka lua keia o na mea nui iloko o Aupuni.

            Eia hoi ke kolu, o na Lunakanawai, ua imi ia ke kanawai, a ua loaa, ua paiia, a ua hoolahaia a pui ka aina. Aole nae maluhia ka aina ma ke kanawai wale no, aole hoi e hiki i ka poe imi kanawai iloko o ka Ahaolelo, ke holo ma kela wahi keia wahi e hookoloko ai, a e hoopai hoi i ka poe hana hewa; no ka mea, he hana kaawale ka lakou, he hana nui hoi o ka imi kanawai.

            Nolaila, eia kekahi oihana okoa iloko o ke Aupuni, o ka hoomaopopo a me ka hooko ana i na kanawai i kauia. O ke kolu keia o na mea nui iloko o ke Aupuni. Elua no nae aoao iloko o keia Oihana, o ka hookolokolo ana i ke kanaka i hoopiiia, o ka wehe i na pilikia o ke kanawai, o ka hookuu aku i ka mea i hewa ole. Na ka Lunakanawai keia hana.

            2. O ka hooko i ka olelo a ka Lunakanawai. Oia hoi ka hana a na Makai a me ka Ilamuku, o keia poe a pau loa i hoohuiia, o ka poe imi kanawai iloko o ka Ahaolelo, oia hoi na'Lii a me ka Poeikohoia, a o ka Ilamuku a me na @ hookahi wale no a lakou hana, o ka @ malu i ke Aupuni. E imi kanawai ana kekahi poe, a e hooko ana hoi kekahi poe i na kanawai, i maka'u na kanaka a pau i ke kolohe i ka hai, a ina e hewa kekahi, e hoouku ia kona hewa.

            Nolaila, e imi kakou i mau rula pono no kela kanaka keia kanaka, e nohoana iloko o ke Aupuni. Eia kekahi mau rula maikai e alakai ai ia kakou a pau.

            1. E like me ka makemake o ke kanaka e hana kolohe ole kona hoalauna ia ia, pela no ia e noho ai a kolohe ole i kona hoalauna.

            Penei, e paku aku i ka waiwai, ka inoa maikai, a me ka ohana iloko o ka hale o kona hoalauna. Mai hoino ia ia ma ka olelo ana, ma ka hana ana a me ka noho ana, a e hana aku ia hai e like me kona makemake e hanaia mai e kanaka.

            2. Ina i hana hewa kou hoalauna ia oe, aihue i kou waiwai paha, a kolohe paha i kau wahine, mai noho oe a hoopai aku ia hewa, no ka mea, na ke Aupuni ia hana. Na ke kanawai a me ka Ahahookolokolo e hoopai aku, a malaila oe e hilinai ai mai kaili oe i ka oihanan a ke Aupuni, o haunaele loa.

            3. Ina ua ae oe i ka Ahaolelo, e imi i kanawai, alaila, e pono ia oe ke malama i na kanawai a lakou e kau ai, ke kupono ia kanawai i ka oihanan i haawiia ia lakou, e hoopaa loa mamuli o na kanawai a pau o ke Aupuni.

            4. No keia hui pu ana o na kanaka a pau e hana hookahi, e hoomaluia ka pono o kela kanaka keia kanaka iloko o ka oihana nui, nolaila, e kokua ilkaika no oe mamuli o ka pono o kela a me keia kanaka, ina paha he kanaka ilihune, ina paha he kanaka waiwai, ina paha he kanaka naauao, a he naaupo paha. Mai hoopalaka i keia mea, mai hoopilimeaai, aka, e kokua mau aku mamuli o ka mea kupono maoli. Ina e ike oe, ua hoino wale ia, a ua hoomaau wale ia kekahi, e kikoo koke oe i kou lima, e kokua ia ia me ke kanalua ole, a me ka wiwo ole.

            E na keiki aloha o ka pae aina a Papa ma laua o Wakea, i hanau ai (wahi a Kahiko,) e noonoo kakou a hoomaopopo iho i na ouli kuloko o keia mea he Aupuni. Me ke mahalo.

J. Y. H. KAWAIANUI.

Kepoe, Honouliuli, Ewa, Oahu, Aug. 29, 1864.

 

No ka Berita mare.

 

            Aloha wale ka Berita mare i ka luaiele wale ia e kakou, aole paha i hoomaopopo nui ko ke ao nei i ke ano oia huaolelo, ke olelo nei kekahi poe "He opala ia mea." Owau no kekahi i ninau me ko'u koho iho, ua like no ia me ka huaolelo hoa'o

            He hoa-o ka mare o ka wa kahiko, pela i hoakaka nui ia ma ka moolelo o ko Hawaii nei Lahuikanaka. Penei: Ina makemake ke kane e lawe i wahine nana, a o ka wahine hoi i kane nana, aole lakou e hoopapu e mamua, e like me ka hoa-o o nei manawa, he kii aku no ko ia manawa a ka wahine, hai aku la no ia i kona makemake, holo ae la no ia laua ka olelo; o ko laua hoa-o koke iho la no ia, olelo ui ae la kekahi poe, ua hoa-o ia o mea ma.

            Pela no ka hana a ko Hawaii nei poe i ka wa kahiko. I ka wa e noho Aupuni ana na'Lii o na au i hala, aia a hiki mai ka olelo a ke Akua i o kakou nei ma o kana poe kauwa la, i ike ia keia mea he mure. A ke noho nei no iwaena o kakou kekahi poe i hoa-o pono ia o wa kahiko.

            No ka Berita mare. Heaha la ia? ke ole e kuhihewa ka manao o ka mea e kakau nei. He hoohui ana ia i ke kane a me ka wahine i mare pono ia i hookahi io, i hookahi manao, olelo aku kekahi, ae mai kekahi, e make ana ka wahine malalo o ke kane, a o ke kane hoi malalo o ka wahine. Oia na ke @ a ke Akua i apono ia e kona mana Akua, i kakau ia hoi @ Lunaolelo. Aole nae pela ke kawowo o na pua a Adamu laua o Eva e ola nei, ua luaiele wale ia nei mea he mare, ua hoomaunauna wale, ua kiola wale ia malalo o na wawae, me ka olelo iho "He opala ia mea."

            E nana kakou. Nohea mai la i puka mai ai keia olelo pela, malaila kakou e ku ai a ninau, ua hewa io paha ka poe e olelo nei? "He opala ia mea," a me ka poe hoomaunauna wale i ka Berita mare me ka malama pono ole, ke ole nae au i kuhihewa, no Adamu laua o Eva ka hewa, no ka mea, aole i hoakaka ia ma ka Baibala Hawaii ko laua mare ana, a ina ua hoakakaia, ua ike ole au, nolaila, e manao paha auanei ka poe i paulehia nui wale i nei mea he Baibala Hawaii, ua mare ia no laua ma ka olelo mana Akua a ka mea nana laua i hana, pela io no paha ke ano, ua hoakaka hupo paha wau.

            O ke kahoaka wale no o ka hanaia ana o ke kanaka makamua ka'u i ike, a me ka hiohiona o ka wahine makamua, o na maka o laua i kau pono mai imua o'u, i kuu mau la i kie-i iho ai maloko o ka Palapala Kauoha a ke Akua i waiho mai ai i hoailona, no ko ke ao nei a puni, i sila pono@ i kona inoa. Penei i hoakakaia malaila.

            E nana ma Kinohi 3:7 - "Hana iho la o Iehova ke Akua i ke kanaka, he lepo o ka honua, a ha iho la ia i ka hanu ola iloko o na puka-ihu ona; a lilo ae la ke kanaka i mea ola." Ke i hou mai la kela pauku malalo iho, oia ka 18. "I iho la o Iehova ke Akua, aole e pono ke kanaa ke noho pela oia wale no, e hana no au i koko-olua nona e ku ia ia."

            E hoomaopopo hou iho ma ka pauku 21-22-23; oia mokuna no. "Hookau mai la o Iehova ke Akua i ka hiamoe nui ia Adamu, a hiamoe iho la ia, unuhi ae la kela i kekahi iwiaoao ona, a hoopili iho la ia i ka io ma kona wahi. A o ka iwiaoao a Iewhova ke Akua i unuhi mai ai noloko mai o ke kanaka, hana iho la ia mea i ke kanaka. I aku la o Adamu, oia nei no ka iwi o kuu mau iwi, a me ka io o kuu mau io, e kapaia oia nei he wahine, no ka mea, ua unuhiia'e oia mailoko ae o ke kane."

            Nolaila he moolelo o ka hana ia ana kai hoakakaia, a o ka mare, aole i hoakakaia mai. Olelo mai paha kekahi poe Kakaolelo Akua o nei wa, "He ike ole anei kou i ninau ai? Aole no paha i kukuluia ka oihana mare i ka wa o ke Kauoha-kahiko au e kii aku la e noi-i mai, o ke kukula ia anao ka Berita mare ea, i lohe oe; no ka wa mai nei no ia o ke Kauha-hou. Kelakela nohoi ua mea he imi ou la." Ae hoi paha, no makou hoi paha ka Hawaii imi loa, a ke kau nei no ia alina maluna o'u, "Hawaii imi loa."

            A no kela mau kumu i hoakakaia e a'u maluna, nolaila, lilo wale ka Berita mare i mea uha-ai na ko ke ao nei poe a puni. Oia ka kakou e ike nei, ua haalele ke kane i kana wahine, a o ka wahine hoi i nkana kane. Penei ka hoolaha a kekahi poe ma ka Nupepe no ka haalele o kekaki i kekahi, pinepine no ka hoi ka hoopii oki-mare o kekahi poe no ka loihi o na makahiki i haalele ai A uo ka moekolohe hoi kekahi mea e lilo ai ka Berita mare i mea ole.

            E aho paha kakou ke olelo ua pono ka hookaawale ia ana o ka Berita mare no ka moekolohe. Oia no ka mea i anoa ia e Paulo ko kakou makamaka, ma kana Episetole mua i ko Korineto 7:10. E olelo ana. "Ke kauoha aku nei au i ka poe i mare ia, aole na'u, na ka Haku no, mai haalele ka wahine i kana kane:" Ke olelo hou mai nei o Paulo ma Hebera 13:4. Penei: "E mahaloia ka mare no na mea a pau, a e hoopaumaele ole ia hoi kahi moe; no ka mea, e hoahewa mai ana no ke Akua i ka poe hooipoipo, a me ka poe moekolohe." A no ia mau mea, ua kiola wale ia ka Berita mare e kakou, aka nae, aole au i manao ua hewa ia kiola ana, ke ole i hookohu pono ia ka mare maluna o na kupuna o kakou.

            Me he mea la no hoi o ke kumu iho la no ia i haalele ai ke kane i ka wahine, o ka wahine hoi i ke kane, a pela no paha i maukoli mai ai ke kawelewele haalele kane, a haalele wahine o keia Lahui, no ka mea, o ke kiola wale ana i ka Berita mara, o ke kiola aka'ku no ia i kona palapala Kuleana aina i hookohu pono ia, me ke sila ia hoi ma ka inoa o ka Moi. O ka palapala sila ka mea e mana ai ke kanaka maluna o kona aina, a o ka Berita mare hoi ka mea e mana ai ke kane ma ke kino o ka wahine, a o ka wahine hoi ma ke kino o ke kane, aole o ka loulou ini-ini-ki wale me ke kunou, mehe mea la "O ka manu maka-alawa la o Puakei, e inu ana i ka Ahihi pua Koolau." Oia okoa no.

            Nolaila, aole hoi o ka poe i hala e aku, no ka poe i koe ka olelo hoakaka a ka makamaka, e noho ana i ka pohu-lai, a me ka malu-ihi o ka noho ana Alii o Kalani Kamehameha V., E malama pono i ka Berita mare, kekahi waiwai makamae o ke ao nei.

            Ma keia Pae aina, a me na Kanawai, ua hoakaka akea ia na kumu pono e hoopauia'i ka Berita mare, a no ia mau kumu no paha i hoomahui nui wale ai keia Lahukanaka, no ka mea, pinepine wale ka hakaka ana o ke kane me ka wahine, a noho kue koke no laua, o ka hele loa aku no ia e kiola i ka Berita mare me ka malama pono ole. A eia ka olelo ke puka mai ka waha mai o kekahi o laua "E koekoe aku ke kane i ka ili, a pukupuku mai ke kane manuahi.',

            Mai ia meheu no ka hookolo hele ana aku a loaa'ku na makahiki elima, o ke kaawale koke iho la no ia, mare hou aku ana, a haalele no, o ka hana pinepine wale iho la no ia me he kanaka la ua loaa i ka mai hilo, ka holoholo pinepine iloko iwaho. No keia mea, pomaikai wale ka poe opio kane, a me ka poe opio wahine ke malama pono i ko laua Berita mare a hiki i ko laua la e make ai - A pela like hoi ka poe i uhi likeia ia hooluu.

            E na hoa, mai hawanawana liilii iho me ke kani hoohenehene iho o ka a-ka, me ka olelo iho, malia no i lalau ai ka olelo ana no Honouliuli no ka no kahi o ke kuhikalaikii - Aole nolaila ko oukou makamaka. Nohea la? No ka aina ua Lanihaahaa, a me ka awa laulehua o Lanakila. Owai la ia aina? No Hana no, no Puuiki. Owau iho no me ke aloha.

J. W. P. KEOLANUI.

Apua, Honouliuli, Ewa-kea, Aug. 29, 1864.

 

Ua eleu ka ulu ana o ke Ko.

 

            E KA NUPEPA KUOKOA E: ALOHA OE:- No kuu ike he hoa ai waiu oe no'u iloko o na makahiki i hala ae nei, nolaila, ua kinikohu paha ka'u hoounauna ia oe aole paha, aka, mai paupauaho oe, he pono no ia, ina ua kuliu ka ipukai a kaua, alaila, e waiho iho no oe ia'u iloko o kahi pa-pohue, ke lilo nae ia he mea e oluolu ai oe, oia hoi, "Ua eleu ka ulu ana o ke ko," no ka mea, ua hoomaikaia ke kanu ana o ke ko i ka pule hope o ka malama o Iulai, a ua ulu ma ka pale elue o Augate.

            Auhea oukou e na hoa ai-waiu o Lahaiknaluna nei, mai ke komo akahi ana a hiki ia makou, ke kanu ia nei o Lahainaluna i ke ko, mamuli hoi o ke kauoha a ka Papa Hoonaauao e kanu i ke ko, oia hoi ka na pokii o oukou e paupau hana nei i ka wela o ka la, a me ka ilihune ai ole, a me ka nele hoi a ka paakai.

            Ua ike na maka i ka ulu o ka hua i luluia, a ua olioli hoi ka mahiai, a o ke kali i kona hope ka mea i koe.

            O ke Genefala nana e kuhikuhi nei i ke ano o ka hana ana, oia no hoi o Samuel Alekanedero, ke kahuna @ akamai e noho nei iloko o keia halau; a he ahenai kona, he @ ka paipai ana "e hana! e hana!!" E lohe pinepine ana makou i kona leo i ka olelo mai, "go work! go work!!" Aole no hoi oia i haalele mai ia makou iloko o na hora hana a pau o ka wa hana.

            Auhea la o mea ma i puka aku nei i keia makahiki aku nei a? E hele mai e ike i na auneke hou i niniia e na pokii o oukou, ke hiki mai ka la hanau o ko kakou makuahine (Lahainaluna.) Ke hele aku la ke "Kuokoa" e hai e aku ia oukou mamua, a mahope no oukou e ike maka ai.

            No kuu ike, o kakou no ka poe lawe nui i keia Pepa, nolaila, he kuleana ko'u e kamailio me oukou, ka poe i ike i ke ano o ka noho ana o keia wahi, na hoa uhaiaholo o keia mea he naauao. E na hoa e, e hapai ke kuko, a kumaka ka ike i ke ko o Lahainaluna.

J. K KANEALII.

Kaukaweli, Seb. 12, 1864.

 

He mau Ninau Huapalapala.

 

            Ninau 1. Heaha kekahi mau hua palapala elua ke huiia laua, ua like me kekahi mea hana lealea a ka lahuikanaka, a suea ia hoi, he olelo mau na ka lahui, a ina e supaia, he mai i loaa i ka wa ke hiki mai i kona wa elemakule?

            Ninau 2. Heaha kekahi mau hui palapala elua ke huiia laua, he wahi e waiho ai na mea ai a ka lahui, a suea ia hoi, he mea e pono ai na haumana kula, a ina e supaia, he mea ai na ka lahui?

            Ninau 3. Heaha kekahi mau hua palapala elua ke huiia laua, he mea kani, a suea ia hoi, he i-a kolo ma kahakai, a ina e supaia, he olelo pili i ka nui?

            Ninau 4. Heaha kekahi mau hua palapala elua ke huiia laua, he inoa no kekahi manu e lele nei ma ka lewa, a ina e suea ia hoi, he hana mau na ko Hawaii nei mau wahine mai na kupuna mai, a ina e supaia he olelo mau na kanaka ke ikaika ka mahu o ka ipuhao?

            E ahonui oe e ka Luna Hooponopono o ke Kuokoa e hookomo iho i keia mau wahi Ninau Huapalapala e kau ae la maluna. Me ke mahalo.

S. K. KAAWA.

Makawao, Maui, Sept. 6, 1864.

 

            Ua wehe mai na aouli panopano i paku oleia e na ao, a ua hohola mai ka eheu wela o ka la ame kona lilelile ma ke kulanakauhale alii nei ma keia mau la.