Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 35, 27 ʻAukake 1864 — Na Pono Hou a na Kuhina I MANAO AI E HAAWI MAI. [ARTICLE]

Na Pono Hou a na Kuhina I MANAO AI E HAAWI MAI.

H.ELU 8 I ka hoopau nna i keia mau helu palapala, c nana ae kakou i hope a e houluulu i na pono a na Kuhina i manao ai e kaili aku, ina ka hana maalea ana i Kumukanawai hou a me na olelo hoomalimali, e i ana, he mau pono hou ka lakou i manao ai e haawi mai. Akahi: Ua luwe ae lakou ina hua olelo noho Uke, mailoko ae o ka pauku 1. Alua : Ua lawe ae lakou ina hua olelo e ae ana i na Makaainana e ao aku i ko lakou mau Lunamakaainana i koho ia no na mea a lakou i makemake ai, a i manao ai hc pono no ke aupuni. Akolu: Ua kapae loa lakou ika Pauku 19, e haawi ana i na kanaka ka pono e koho ma ka balota ana. Aha: Ua nianao lakou e haawi ika Moi ka mana e hoopau i ke kuikahi mare o kekalii o ka ohana Moi, ke ku ole ia mare ana i kona makemake, a e hoonele i ka mea e mare kue ana i kona makemake i kona kuleana iloko o ka Noho Alii. Alima : Ua manao lakou e hoonoho mai i elua mau kiu iloko o ka Hale Ahaolelo o ka Poeikohoia. Aono: Ua manao lakou aia a hiki aku ka loaa a ke kanaka i kekahi palena i hoomaopopoia ma ka helu ana o na dala, alaila hiki i na kanaka ke koho ia ia i Lunamakaainana. Ahiku: Ua hookomo lakou ma ka lakou Kumukanawai hou i keia mea hou, aia a hiki aku ka loaa a ke kanaka i kela makahiki keia makahiki i kekahi palena i hoomnopopoia ma ka puu dala, alaila hiki ia ia e haawi i balota no ka Lunamakoainana ana i makemake ai; a ina i emi kona loaa malalo o ia palena, a ina he kanaka ilihune ia, alaila, e nele no oia ika pono oke koho ana. E auhau ia ana no na kanaka iiihune, a loaa uuku paha, aka, e hoonele loa ia ka lohea o ko lakou leo ma ka hana kanawai ana. Aioalu : E hoonele ia ka Hale Ahaolelo oka Poerkohoia ika uku. Oka uku mile o ka holo ana ame ka hoi ana oia wale no ko lakou uku. « Aiwp.: Ua manao lakou e hiki ke hoopaiūa ka noho ana o kekahi o na Lunakanawai o ka Aha Kiekie, a Aha kakau pnha, ma ka olelo ae like i hooholo ia e ekia hapakolu o na Hale Ahaolelo elua, ke apono ka Moi.

Na pono nui no keia a eiwa i haawiia mai e na Kuhina ma ka nui Inuna ole o ka lokomaikai o ko lakou mau naau. Aka, ke manao nei makou e iohe ana kakou i ka olelo pane mai a na Makaainana e olelo ana i na Kuhina lokomaikai a kakou penei; " Ke hoike aku nei makou ia oukou i ka mahalo nui no ka oukou imi ikaika loa ana, ma ka hohonu o ko oukou aloha i ka pono o ka lehulehu; aka, i ko makou nana ana, o na mea a oukou i kapa ai he mau pono, aole no ia he inau pono io. A nolaila, ua minamina loa no makou i ko oukou luhi make hewa i ko oukou huli ana ia mau pono, a ke manao nei makou e waiho nku no, na oukou ia mau pono, a o makou na Makaainana, ke hoopna nei no i na pono kahiko, a na Moi i aloha ia, o na hanauna i make aku nei, i haawi mai ai." Mai kuhihewa iki kakou e na Makaainana o ka manao maoli a na Kuhina, oia keia ; e kaili aku i na pono a me ka mana a oukou a e hoihoi i ka mana i ka Moi a me ka Aha Kuhina ; e hoohaiki i na pono a na Makaainana, a e hoomahuahua i ka mana a ka Moi a me na Kuhina. A ina e hooholoia keia Kumukanawai hou, o ka hope no ia o ia hooholo ana. Oiai ka wa he pono ia oukou e hoike nui aku oukou i ko oukou manao no keia mau mea. E na Elele Makaainana, ke haka pono aku nei na maka o keia lahui a pau ia oukou, a ke kiai pono nei. Ke ninau nei makou ia oukou, pehea la ke ano o ka oukou hana ana : Aia anei a ae elua hapakolu o na Elele, a elua hapakolu o na 'Lii, a apono mai ka Moij alaila, e lilo anei keia Kumukanawai hou i Kumukanawai no ka aina : Aia anei i ka ae o ka hapa nui e lilo ai keia i Kumukanawai no ka aina ? Ua ike no makou ma ka Pauku 105 o ke Kumukanawai o ka M. H. 1852, aia a ae elua hapnkolu o kela Hale Ahaolelo keia Hale Ahaolelo o ka lua o na kau Ahaolelo, alaila, liio kekahi hoololi i Kumukanawai. Pelsi anei keia hana ana i keia aha ano e a ou kou e noho nei. • Aka, o keia kaili ana i keia mau pono a pau a ffakou i helu iho nei, he hewa uuku no ia. eia ka hewa nui: O ka hoa-

lele ana i ke alanui i hoomaopopoia no ka hooholo ana i na hoololi o ke Kumukanawai. Oka makani e hina ai kekahi mau hale, a e make ai kekahi mau mea kanu, he poino no ia; aka, oke olai nui oia ka mea e piiihua ai na naau o na kanaka. Ke hele mai ka powa a puhi i kuu hale i ke ahi, he poino no ia no'u, aka, o ke kahi ana mai o ke ahi a Pe!e, a pau kuu aina ika aiia, oia ka poino nui i oi loa aku. Ina i pau ka hale ike ahi, he hiki no ke kukulu hou ia, aka, ina e pau pu ka hale a me ke kahua hale i ka aiia e Pele, auhea ka pono i koe ? Pela hoi | keia hana ana. Ina e hooholo loa keia [Ahakuka i Kumukanawai hou, o ka lilo noiao ke kahua kahi i kukuluia'i na I pono Kivila a pau o keia lahui.

Noho no a hiki hou mai ua Moi la, e imi hou ana ia i Kumukanawai hou e kupono ana i kona makemake. E kahea no paha oia i Aha Elele e kukakuka me ia a e hookahuli i keia Kumukanawai, a hana hou i Kumukanawai hou. Ina iae ia, he mana ko keia Aha Kuka e hana i Kumukanawai mamuli o ko lukou makemake, na wai e hoole i kela aha i ua mana la? A pela e ike ai na hanauna e hiki mai ana, ua kukulu kakou i ko kakou atipuni maluna o ke one. Na'u na Noholike.