Ka Nupepa Kuokoa, Volume III, Number 34, 20 ʻAukake 1864 — KA HANA ANA O KA AHAHUI ELELE. [ARTICLE]

KA HANA ANA O KA AHAHUI ELELE.

I Poakolu, Aug. 10, 1864.—La 26. Halawai ka Aha ma ka hora 11. Heluheluia ka moolelo, aponoia. Pule a pan. Hoike mai ka Hope Peres»idena, i ka mea imua o ka Hale, oia no ka noonoo ana no ka pauku 62 o ke Kumukanawai-hou. W. T. Martin. Hoakaka mai i kona manao no ka pauku īmua o ka hale, a hoike mai j no hoi i konā kokua|hui mnmuli o ke noi a ka Elele o Punsiß Ka Loio Kuhina. Ku mai oia a hai mai i kona mnkemake e wehewehe uuku mai no na mea i hoopukaia e ka Elele o Koolaupoko, a noi mai no hoi i ka Aha, e ahonui aku ma ka hoolohe ana i kana mau olelo pokole, no na minute he elima, a he umi paha. Hai mai oia i ka loaa ana o ka waiwai i ka poe kolohe, a aole no hoi e hiki ke hoopioia na hewa a pau. Manao oia, ina e hooholoia ka nianao o Hon. C. H. Bihopa, ma ka hookau • ana'ku i ka haawina waiwai o ka poe koho balota, alaila, he mea no ia e hoolilo ana i kumu hoohoihoi no na kanaka waiwai ole, e hookonokono ana ia poe e hoomaemae i ko ana, i like ai lakou me ka poe i aeia e koho ba!ota me ka waiwai. Manno oia, o ka mea ia e hiki ai ke hapai ae a ke hoopau hoi i ka noho palaualelo ana o kekahi poe. Pane iki mai no hoi oia no kekahi 0 na olelo i hoopukaia e ka Elele o Waimea. Aia ma Bertania Nui, kahi o ke koho haiki jana ; aka, nolaila mai nae ko Dr John Fran- | klfniaf nie frefcafil poe kaulana e ae, aole Jāj kou i pilikia ī ke koho balota ana ma ia ano. j Ua olelo mai no hoi oia no kona lohe ana i j ka oleloia, no ka ike ole ole o na haole Berijtania i ke kakaulima a me ka heluhelu ; hai ! mai no hoi oia, pela no Masakuseta, Ameri- | ka Huipuia. He nui wale ka poe ike ole i j ke kakaulima a me ka heluhelu hoi. A i ka pau ana o kana kamailio ana, hoomaikai mai ioia i ka Aha, no ko lakou ahonui ana i kona kamailio ana. His. Ex. K. C. Wale. Hoakaka mai oia no kekahi ano Kumukanawai ana i hana'i a waiho aku ia ka Mea Hanonano W. L. Lee, 1 ka M. H. 1850, a ma ia mea, ua waiho hakahaka no oia i kahi e hiki ai ke hookomoia i haawina waiwai no ka pono koho balota, a mai ka mua a hiki i ka hope, ua maopopo lea ia ia, kona kue loa i ke koho balota akea ana o na kanaka a pau. A hoike mai nohoi oia, ua kue loa o Chancellor Kent i ka balota akea ana, oia kekahi Lunakanawai Kaulana loa o Anierika Huipuia, he kanaka oia i mahalo nuiia e kona aina ponoi, a me Eurcpa a pau ; a wehewehe nui mai no hoi nona kumu nana e apono i kona kue loa ana i ka j hoakea ana i ka pono koho balota i na kanaka a pau. No ka mea, he nui wale na kanaka kino maikai i hele palaualelo wale iho no, me ka ai i ka ai i imi ia e ka mea hana. Minamma oia no ke kue ia ana o kona manao, e na manao o ka ka Elele o Honolulu, 0 Waimea, a me Makawao, no ka mea, he poe aloha nui lakou i ka Moi. Hai mai no hoi, oia ka mea nana i koi aku i ka Moi Kamehameha 111., e kau i kona inoa ma ke Kumukanawai o ka M. H. 1852. A ua hai mai nooia i ke kanalua ana o ia Moi i ke kau i kona inoa ma ia mea, no kona manao ana he pono ole kona haawi ana i na kanaka i ka pono kono koho balota, o lilo auanei i ke alakaiia e kekahi poe haole, elua, a ekolu. A noi mai no hoi oia i na Elele, e hiki ana anei ia lakou ke kau i ko lokou lima ma ko lakou puuwai, a nāna aku i ke Akua, me ka 1 iho, e makemake ana lakou e kohoiai Elele, na poe kolohe a palaualelo, ka]g&e hoi e ola ana n>amuli o ka a ka lakou mau Wahime Mahe a me Hpikou mau Kaikamahine ? A hoopuka mai% hoi i kekahi mau manao e ae, a me ka hoisl paa mai no hoi i kona makemake e kolio mamuli 0 kona ike lea hoopono, o ka olelo hookomo a Hon. C. K. Bihopa. G. P. Judd. Pane aku oia no kekahi mea 1 ninauia mai e ke Kuhina o ko na aina e, a hai aku no hoi, o ka olelo wehewehe a ke Kuhina o ko na aina aina e, oia ka olelo paio imaikai loa, i pili i ka apono i ka hookauana i ka iiaawiaa waiwai maluna o ka poee aeia ana e koho. Hai mai oia i ke kumu i hookahuliia'i o kekahi Aupuni i ka 184S, na na kanaka no i hookahuli, no W manao nui ana i ko lakou mau poao, a oia ke kumu

!e hiki ai ke hookonokono mai i na kanaka e hookahuli i na Aupuni. Hai mai oia, ma £uropa, ua maka'u na'Lii i nn kanaka, me na koa na Aupuni e malama ai, a e heomnlu ai iko lakou noho an;i. Aole loa e hiki ke hoole ia raea. Ao ka ninau e laweia ana anei ka pono o na kanaka e koho balotu, ka mea boi i haawi lokomaikaiia mai e ka Moi Kainehameha 111 ? Ina i makemake na Ku-; hina e hoomalu, a e hoomaileai hoi i ke ano oka noho ana, alaila, e maluhia no. Aka; 1 ina e hoomakaukau ole ke Kuhina Kalaiaina y 1 na pahu balota, e like me ka mea i hoikeia mai ma keia Keena. A ina ua hewa ka ha-' na ana ma na la koho, alaila, no na Luna Nana Kolio no ka hewa. O l<a hoomakau-, kau i na kula ka mea e pono ai, a e ai ka noho ana o na kanaka, alaila, e pono e kukuluia 1 mau hale kula. " p His. £x. C. De Varigny. Hai mai o>a, e hoomaka ana anei ka Ahaolelo e kuka ka hoino, a me ke kamailio pili kino no na. Kuhina. E manao ana anei kakou no na haaa a G. P. Judd, i kona wa e noho Kuhi';j na Waiwai ana, a i ke au paha o ka noho ana o ke Kuhina Kalaiaina, Kuhina Waiwai, a me ka Loio Kuhina ? I kona manao e po-j no ke hoopau ia ka noonon apa no keiamea.| Ua kuhiia mai no ka hemāhema o na kana-j ka ma ka heluhelu a me ke kakaulima, ka poe Kuhina, a ua paneia'ku no ia mea. Ua oleloia inai no hoi, no ka hoomakakau ole o ke Aupuni i na pahu balota, a ua i ia' mai no hoi e ka Elele o Makawao, ua kokua 1 ko Anpuni i ke kono ana i na kanaka e kohoj i ke kanaka i hoopaiia no kekahi karaima ; nui, no ka Apana o Makawao. Ke hoole nei au, aole loa e hiki i kekahi Elele ke ku uiai a hoike i kekahi palapala e hooiaio ana ia ke kakau inoa. iu,.e kekahi Kuhina, A pane mai no hoi no na oleloa ka Elele o Honolulu, e pili ana i l<a olelo aia o ke aloha j Alii o na kanaka» ka mea e hookupaa'i i ka Moi ma ka Noho Alii ana, &c., &c. I

f\ F. Koakanu. Hai mai oia i kona manao no Ua mea imua o ka hale, hai mai oia, ua loihi no kona hoolohe ana i na oielo a na Kuhina, mai ka Poakahi mai a hiki i keia la. Manao oia, aohe no na poe naaupo a me ka poe ike ole i ke kakaulima ka hewa o ke koho ba!ota ana ma Kona Akau ; aka, no ka poe Luna Nana koho no ka hewa. Aole ona manao ua like ka hoohalike ana a ke Kuhina Waiwai no ke Aupuni Beritania, no kona ano 0 ka noho Kumukanawai ana, ua likeole me ko Hawaii nei i kona manao. A ninau aku oia i ka Elele o Hamakua, penei : " Nohea inai kou ike Kanawai ? I hea kou wahi iike ai i ke Kanawai ? A heaha koa mea i hiki ai i ke kulana hanohano ? Aole anei o ke dala a ka poe ilihune ana no e koi nei e lawe 1 ka pono o ke koho balota ana ? O na dala a ka poe ilihune kou mea nana i ao." Kokua nui no mamuli o ka olelo hookomo a ka Elele o Puna. J. P. E. Kahaleaahu. Ka Lunakanawai Apana o Ewa a me Waianae, kokua no oia mamuli o ka pauku a na Kuhina i waiho mai ai, oia hoi ka pauku 62 o ke Kumukanawai o ka M. H. 1864. Aoie ona manao, ua hoopilikia ia ka Noho Alii i ka ae ana i na kanaka a pau. He makemake oia e hoao i keia pauku Kumukanawai hou. A ina no hoi e ikeia kona hewa, alaila, e hiki no ke hoopauia. A hai mai no hoi oia, ina no e hana ino na Kuhina, hiki no ia lakou ke hoopauia. J. W. Kauwahi. Kamailio mai oia no kona manao e pili ana i ka pauku 62, mahohope iho o kona noonoo ana i na olelo a ka poe e kue ana, a me ka poe e apono ana i ka pauku i waihoia mai imua o ka hale. Apono no oia i ka hookau ana i ka auhau waiwai maluna o ka poe koho balota. G. B. Ukeke. Ua noi mai oia, a ua aeia mai e kamailio hou, e ka Moi, a me ka hale a pau. Manao oia, no kekahi kona hoopilimeaai ka mea a ka Alele o Ewa, i pelukua ai ma kana kamailio ana, oia hoi, no kona kamailio mamuli o ka pono o na kanaka, nawai la oia i koho mai? Aole anei ha na kanaka ilihune a me ka hapauea ike ole i ka palapala ? Ua hoouna anei o Viloria e koho ia Kahaleaahu. Pela no hoi ka olelo a ka Elele o Lahaina i haanui mai nei, me ka i mai no hoi no ka hoohiki ana o kekahi poe Elele i ke Kumukanawai o ka M. H. 1852. Heaha iho la ka hewa o ko makou hoohiki ana, ua like no ia*fhe ka mea mau i ka maka aloha, ka honi ihu iho ia ia a make īho oia. Hai mai oia, ua hooholoia na pauku mai kinohi mai—noonooia ka pono o ka Moi, na 'Lii a me na Kuhiha, ua ae ia aku no lakou ; aka, pehea, e lawe wale aku ana anei oukou i ka pono o na makaainana, a no oukou wale no

[anei na pono ? E pono no e hanaia ke KaInawai no na Apana o Lahaina a me Ewa : wale no. j Ka Moi Kamailio mai oia i kona manao [ penei: " O keia mea imua oka hale, i hoo- : paapaa ia i neia mau la ekolu, he manao no ; Xo'u no ia pauku. No ka mea, he kuleana iKo'u a ine nn'Lii a me na Makaainana, no pa pauku. Ua olelo nuiia mai imua o kakou j na*Lii a me na Elele, no ka lokomaikai o ka Kainehameha 111., no kona haawi ana |mai i ke Kumukanawai o ka M. H. 1852, 'me he mea la hoi, e koi pu mai ia'u, owau e ae aku i kona lokomaikai—he Alii oia, a iloko o kona lokomaikai, jua ilihune kona Aupuni a me kona mau alii, ;a me kona lahui. He Alii hiki ole ia ia ke hoole, a he A!ii no hoi i hiki ole ke hoopono- : pono i kona Aupuni iho, nolaila kona kauoha i na poe o na aina e. i poe nana e hooponopono i kona Aupuni. No kona ilihune, nolaila, ■ua haawi makou na'Liii komakou mau aina ia ia, e like tne ka olelo a ko kakou Makua ,i oleioai ia kakou, ua koi mai oia,a ua haawi aku makou. Ona panalaau i loaa i na'Lii mai a Kamehameha 1 mai, ua pau i ka hoihoi houia ia Kamehameha llt., a mahope o ia hooponopono ana, ua loaa kona (K. III) mau aina ponoi, ame kela a me keia mea o ke Aupuni. Ua hanohano kona inoa ; aka, ua puamana naekona inau alii,oia kona lokomaikai. Ua oleloia hoi kakou e kekahi Elele o Honolulu, ka Elele i komo mai iloko o keia Aha, a ua hai mai oia, ua hanaia keia Ku;mukanawai o ka M. H. 1852, no na haole, ua paa Ko'u manao, aole e pono la'u ke apono aku ia Kumukanawai, (M.H. 1852,) | o na olelo hooweliweli a me na olelo haanui [ i hoopukaia mai imua o Ko'u alo, iloko o keia i keena, he epala ia mea, o keia olelo pane A'u [no na olelo no ia i hoopukaia mai imua o ka j hale, aole nae o keia Ka'u mau olelo no ka I mea imua oka hale. I Ko'u manao, aole j loa e hiki ana i kekahi kanaka ke ike maoj popo i ke ano o keia pauku, ke ole oia i ike i ka olelo haole, a o na kanaka i ike i kekahi ano e ae, he kakaikahi lon ia poe. Ua oleloia he mau pono keia no na kanaka, aole nae pela. E like me ka olelo hoole a ka Elele o Hamakua, pela au e hoele akuai. No ka mea i oleloia e ka pauku 62, e like me ka olelo a ka Kuhina Loio i kela la'ku nei, heaha la ke kumu i hooleia'i ke koho balota akeaana ma na aina e ? Aua hai mai oia, peneia : ua iia ia puka i mea e komo mai ai ka leo o na makaainana, i loheia ko lakou leo iloko o ka Aha kau Kanawai o ko lakou Aupuni i nohoai; a ina ua akaka ua maikai ia manao, alaila, eia ka ninau, owai ka poe kupono o na makaainana e noonoo ma na ninau nui e pili ana i ke Aupuni ? Nolaila au i olelo mua aku nei, he kuleana Ko'u a me na'Lii a me na Makaainane, a no ia mea Au i kahea aku nei ia oukou e hele mai e noonoo no ke-

la ninau, a e noonoo pono. Makemake Au e hoolohe i na leo o Ko'u poe makaainana a pau, aole e kapae wale ia mea ma ka pa-ia 0 na keena o ke Aupuni. " O ka waiwai, oia ka hoike no ko ke kanaka kuonoono, a ma ia mea e ikeia nku ai ka poe noho pono, a o ko lakou leo Ka'u makemake e lohe. A nolaila Ko'u manao e hai aku i keia la, i ko'u manao no keia mea, he pono anei i ka poe naaupo ke ao mai i na Kuhina ? He pono anei ke noonoo i ka leo o ka poe lapuwale, a me ka poe i kipeia i ke dala me ke aoaoia mai penei, a penei, e kamailio aku ai i na Kuhina, a malaila i puka ai ko lakou leo ? Ua hoike mai na moolelo aia ma na Aupuni i hoakea nuiia ka poe naaupo, a ina he naaupo na kanaka o ia Auni, alaila, e hikiwae auanei kona haunaele a me kona hulihia, a oia Ko'u mea i Ao ai a makaukau, pela ka oleloia ma na Aupuni e, a heaha ka mea e like ole ai keia wahi Aupuni uuku me ia mau Aupuni nui ? " Ane hulihia no keia Aupuni ika M. H. 1853, ona Kuhina o ka Moi Kamehameha 111., ua koi aku ia ia e kuai i kona Aupuni no ke dala, o na Kahunapule o keia Aupuni, oka poe e kapa ana ia lakou he poe Kalavina, ua kokua lakou mamuii o ia manao; ua paipaiia keia manao iloko ona Halepule o ke Akua Mana Loa; akii, ma ka lokomaikai o ke Akua Hemolele, a me ke kupaa aloha o kekahi mau alii o Hawaii nei, ua hoomauia ke ola o keia Lahuikanaka a Kamehameha 1., i kukulu ai. "E like meka olelo a ka Elele o Hamakua, 1 hoopuka wiwo ole ai imua o oukou, peia Ko'u manao, ana ī olelo ai, o ke koho balota ana o ke Aupuni Alii, i kukuluia ma ke ano Aupuni Makaainana, aole ioa ia e mau iki ana.

"A nolaila, e like ine na olelo moolelo i oleloia imaa o kakou, o ke Aupuni i kukuluia ma ke ano Aupuni Makaainana, aole e paa iki ana ia Aupuni. Oke kumu e ikaika ai o keia Aupuni Noho Alii, aia wale no iloko o ka poe waiwai a me ka poe naauao ; a o lakou wale no ka mea e ola ai. "Aole hoi e ola keia Aupuni ke hilinai maluna o na kahua luli wale o na poe lapuwale—o lakou ka mea e make koke ai kakou ; a nolaila, aole keia he mea e keakea ana i ka pono o na Makaainana, a aole no hoi pela ka manao o keia pauku. Ma na pauku mua o keia Kumukanawai, malaila ka pono ona kanaka a pau o keia Aupuni. Aole keia pauku e hoike ana no kekahi pono o na kanaka mai ke Akua mai, nolaila, he kuhihewa ka olelo ana e laweia ana kekahi mau pono o na kanaka ma keia pauku ; aka, o keia mea o ka hoohaiki, malaila kakou e nana ai ** *. A aia malaila ka pono no na knnaka a pau. Ua hai aku Au i keia, no ka hoopuka ana mai o Ukeke a me kekahi mau Elele e ae, he pono keia e laweia ana o na Makaainana. Kue au ia olelo, no ka mea, e hiki ana no i ka poe naauao i kohoia e ka poe naauao o ka Apana a lakou i koho ai, a na na Lunamakaainana no e hoike mai i ka pilikia o na kanaka a pau.

"Ma kekahi mau Apana, ua koho na kanaka mamuli o ke kauoha a ke kanaka hookahi. Ua maupopo ia kakou a pau, ua koho na makaainana o ka Apana o Kohala ia Pareka, mamuli o ke kauoha a E, liona, (Bond,) a nolaila ke kohoia o Rev. H. H. Parker, Kahunapule o Kawaiahao. Pela ka hana mau ia ma na Apana o kuaaina. Ua lohe pinepine no Au i Ko'u wa e noho Kuhina Kalaiaina ana, ua ike pinepine au i ke kohoia o kē kanaka mamuli o ke kauoha a keia haole hookahi. Ua loaa mai la'u he mau palapala, e hai mai ana, pela ke ano o ka hana ana ma Kohala, ******, a ma keia manawa aku paha, o ka poe wiliko paha ka poe mana nui ma ke koho ana i Lunamakaainana; a ina pela ke koho ana, ke ninau nei Au, o ka leo anei ia o na makaainana hapauea a ka Elele o Koolauloa i uwemai nei ? A he mea kupanaha no hoi, o ka mea nana nana ka hoololi, aole loa oia i kamaili mai i kekahi kumu hookahi e kokua ana mamuli o kana hoololi i waiho mai ai. 1 Ko'u manao, aole loa e hiki ana la'u ke malama i keia Aupuni no na makahiki he nui, ina e hooholoia keia pauku hoololi. f Ko'u manao, ina oukou e hoole i keia pauku (62,) alaila, e e nonoi aku Au ia oukou e ae mai ia'u i hookahi la i hiki ai la'u a me Ko'u mau Kuhina, ke noonoo a waiho hou mai imuao keia Ahaolelo i pauku hou, a i mau paukuhou e hoano e loa ana i ke ano o na Aha kau Kanawai o keia Aupuni." C. H. Judd. Noi mai e hoopaneeia ka hana, a ua hooholoia. Poaha, Aug. 11,1864.—La 27. Halawai ka Aha ma ka hora 11. Heluheluia ka moolelo, aponoia. Pule a J)au. Hapaiia ka noonoo ana no ka olelo hookomo o ka pauku.

P. F. Koakahu. Hooponopono mai oia no kana mau olelo i nehinei, no ke ano pili loa i ka Elele o Hamakua, a ua noi mai, e hoihoi hou ia na olelo hoino a pau ana i hoopuka'i, no ka mea, he mau manao ia i hoopuka ia i ka wa wela o ka manao, aole me ka noonoo pono. Noi mai oia i na poe hoolaha nupepa, aole e hoolahi ia mau olelo. Hon. G. M. Kopikana. Mahalo mai oia no ka manao mihi o ka Elele o Koloa, a kala mai no hoi ia ia. Me ka hai mai no hoi,ua ike no oia i ke aloha o ka Elele a me na makaainana o Koloa ia ia, a me na kanaka no hoi a pau, mai kela a keia kihi o ka aina. Hon. J. li. Kamailio mai oia i kona manao no na olelo a ka Moi i kamailio ai i ke ahiahi nei. Hoike mai no na mea e pili ana i kekahi mau olelo hoopuiwa, Wehewehe mai i na hihia no ke dala a Kuakini, ma ka M. H. 1845, hoike mai i ke ano o ka ]aweia ana o ke dala a Kuakini, no ka pilikia o ka Moi Kamehameha 111., oia ke kumu i lawe ia ai o na dala a Kuakini. A iloko oia mea, oia ke kumu i aie ai o Kamehameha 111., i | na'Lii. Hoike mai no na olelo no ke kulanalana o ke Aupuni i ka M. H. 1853. Ua ; hoopukaia mai he palapala ī kakau inoa ia e na haole kalepa waiwai, e koi mai ana, e hoohuiia. keia Aupuni me Amehka Huipaia. A ua hui mai na'Lii ma Haliimaile, malaila ke kuka mua ana, ua ike oia i ka inoa o kekahi o na Kahunapule he ekolu a heeha paha o ka aoao kahiko i hiki mua mai, o ke

kumu nae o ia hana ana, no ka makemak* e hoomau ika maluhia. Wehewe loihi mai i ke ano o ke kumu hihia imua o ka Moi K. 111, Hoopuka mai oia no ka mahalo ana o ka Moi i na oielo a ka Elele o Hamakua, a pela paha ka manao o ka poe nana i koho 1 mai. Aole ona inakemake e hoopili aku i i na Kanawai o ko'u Aupuni ame kuu Moi i mamuli ona Kanawai oka aina e. Eia no ke kanawai o ke Kauoha Hou, " E aloha aku oe ia lehova me kou naau a pau, e aloha i kou hoalauna e like me kou aloha ia oe iho." j No na mea i oleloia e ka Elele o Hamakua, e pili ana i keia kunaka, (kuhikuhi i ke kii o Lee,) aole i like ko'u manao me koaa, ina e ola ana o Lee, kokua no mainuli o kana, (ka li,) mau olelo pane mai no na olelo &ka | Elele o Lahaina a me Ewa. | Hon. C. Hapaakea. Noi mai, e waiho ia ma ka papa ka hoololi a ka Elele o Puna, a ' ua ninau hou ia, a ua hooie ia. j Ninauia no ke noi a ka Elele o Kanaapali, e hoole ana i ke komo o ka waiwai n« ka ! poe koho balota, a ua hooholoia e na Elele, a hoole ia e na'Lii, koe o fi. Koho ka Moi ma ka hoole. Ninauia no ke noi aka Elele | o Hamakua, aia a hanau mahope o ks makahiki 1340. Hooholoia ena Elele ame na j 'Lii, ame ka Moi. Ninauia ke noi a Hon. C. K. Bihopa, no ka hoopiha ana i ka hakahaka mua, $150, o ka lua, $25, o ke kolu, he $60, a ua hooie ia e na Elele, a ua haulehia, he 16 kue, a he 7 ma ka apono. Ka Mei. Hai mai oia, no ka hoole ana o na Eiele i ka hooli a Hon. C. R. Bihopa, no« laila, ua lilo ea pauku 62 i mea ole, nolaila, e like me kana i noi ai i nehinei, nolaila, ua hoopau oia i ka halawai, a e halawai hou i ka la apopo, hora 11. Aug. 12, 1864.—La 28. Halawai ka Ahaolelo ma ka hora 11. Puleia a pau. Heluheluia ka moolelo a aponoia. Mahope oia, hoikeia mai ua kupone keia manawa no na olelo hooholo. J. H. Nahaku. Noi mai oia e hapai hou ia ka noonoo ana o ka Pauku 62. I C. H. Judd. Olelo mai oia, he makehe- } wa ke hapai hou ika noonoo ana no ka i Pauku 62, no ka mea, ke waiho nei no ia imua oka Hale. Hai mai ka Hope Paresidena, ina e makemake kekahi Elele e hapai ia ka noonoo ana .0 ka Pauku 62, hiki no, ke ae ka Hale. i His Ex. R. C. Wale. Wehewehe mai \ oia i kona manao, me ke apono i ka hapai hou i ka noonoo ana no ka Pauku 62. J. H. Nahaku. Noi mai oia e hapniia ka noonoo ana oka hoololi a Mi. Bihopa, aua j hooholoia. A noi mai oia he hoololi, penei, ma ka laina mua i $50, ma ka lua i $25, a j ma ke kolu hoi i $25. . j G. P. Judd. I mai oia, he hana kupana- j ha loa keia, no ka mea, ke noi luai nei ka j Elele o Kaanapaii e noonoo bou ika hoololi j a Mi. Bihopa, a waiho mai he pauku okoa, no ke aha no kona noi ole ma kana hoololi ? J. H. Nahaku. Hai mai oia i kona manao, ua ike oia ma kona Lunaikehala kona j hana ana penei: Manao oia, he hiki no ka 1 loaa a na kanaka i ka makahiki i ka $25. V. Kanuka. Kue kona manao ika Elele o Kaanapali, no ka mea, ina e aeia ana ke koho ana ma ka waiwai, kokua no ia i ka hoololi a Mi. Bihopa. A noi mai oia e hooholoia no ka pauku e like me ka hoololi a ka Elele o Honolulu. His Ex C. De Varigny. Hai mai oia i kona manao, ina he makemake ko ka Elele o Waimea e keakea i ke koho akea ana i kumu e koho ole ai ka poe kuewa, aiaila, no ke aha la ko lakou hooholo ole i haawiaa waiwai i mea e keakeaia'i ke koho ana o ka poe kuewa palaualelo. He makehewa loa ka olelo hoololi a ka Elele o Kaanapali, ua ahona ka waiho wale ana. H. 1. Wana. Hai mai oia i kona manao no ka pauku, aohe ona mahalo iki, ua o!ek> nuiia iloko o keia Hale, he mea keia e waiwai ai keia kanawai e hoowaiwai ai i keia lahui, a ua hoopili nuiia no hoi me ko Be» ritama kanawai, pela ke ano o keia paukn, aka, aole nao hoi he waiwai o kolaila paa mamuli o ia kanawai iloko o keia aoaa makahiki he 200 a kue, aka, aia malaila na hale i kukuluia no ka poe ilihane " Poor House ; manao oia i na e komo keia pauktt, ma ke kanawai o keia aupuni, alaila, e pAi noi&i ka hookaumaha i lea noho ana o keia lahuikanaka, &c., &c., &c. No kona minamina i keia lahui, aooe ka Leialii o iilo aa« anei i na haoie ame ka poe waiwai, «i kona makemake o\e o ae.

j V. Kanukn. Hai mai oia, he mea make- | hewa loa keia. pehea Ja e hiki ai ka ninau | ana i keia me». j H. R. H. M. Kekuanaoa. Hai mai oia i j kona mnnao no keia pauku, makemake no oia e hoohoio ino i ka pauku, a ina no hoi e hoole, e hoole no, 110 ka mea, ua noi no ke Alii i nehinei, e ae nku oukou i noonoo ai oia i kekahi mea hou no kela pauku, a nolaila, mnnao no oia e hooholo no i keift paku. A wehewehe loihi inai no i kona manao, me ka hoike mai no i ka na Moi mua o Hawaii nei i hana'i. Hai mai no hoi, elua wale no o kakou Alii i koe, hala ae no laua nei, o ko kakou oki no ia, pau, aohe hanohano, aohe Alii. Ku no na olelo a pau i ke aloha oiaio ia e ka Jahui a me na Elele, no ka mea, o ka poha ana mai o ka leo o ka mea i hoike mau ia ia iho he mea i imi nui, a i imi mau i ka pomoikai o ka lahaikanaka, he mea nui no ia, a he mea l:u no hoi i ka maliu ia'ku. G. B. Ukeke. Hai mai oia, he manaono kona no keia pauku. Kue oia i ka hooholo am i Ui pnukii. Ke hoopaa nei na Kuhina e hapai ai i k«ia Aupuni e like ine Beritania no ka mea, he opiopio no keia. Ua lawe aku nei no oukou i na pono o na makaainana. | Kepoikai. JVlahalo no i ka pauku, ua lilo ka i kumukuln no na kanaka o keia lahuikanaka. Kokua no mamu\i o ka E\e\e o Kaanapali, aohe no e hoohaikiia ana na pono o na makaainaua. A wehewehe loihi inai no • hoi i kona manao no keia mea. Hon. C. G. Hopkins. Hai mai oia i kona manao uo keia pauku, e pane ana i ka E'ele o Waimea, a me ka Elele o Koolauloa. Hai mai oia, aohe no e hiki ke kau i kanawai e lioomalu loa nna i ke kolohe, a wehewehe loihi mai no hoi i kona manao, me ka naauao kuhohonu a me ke kumu pono c hiki ai ke hookau i haawina waiwai maluna o na poe kooho balota. His Ex R. C. Walo. Hoopuka mai oia no kekahi meiu olelo i hoopukaia e ka Llele 0 Hanalei. A noi mai oia e hai ka Elele o Hanalei i ke ano o kana olelo nona paha ? Ae aku ka Luna o Hanalei, " Ae." Ninau mai oia i ka Luna nana i alakai i na kanaka. Kue mai o J, P. Green, aole i pili keia mea i ka hana imua o ka Hule. Manao ka Hope Paresidena, aole i kue i ka rula keia ninau ana a Mi. Wale. Wehewehe o Wana i ke kumu o kana olelo ana, oia no ka hoikeike i ka pono ole o ke keakea i ke koho akea ana. Hai inai o Mi. Wale, o kana mau kauoha ii kona mau Luna he kuhohonu koikoi, oia ha>i, aole e hele e hookaumaha wale i ka pono Lunaikehala o kona poe kanaka, ame kona makemake hoi e hoopomaiJfni nlfii i lta pono, n 4 hoowahawaha'ku i ka hewa **##*. Kahaha loa oia i ka hoopaa o na Elele mamuli o ka hoohalike ana i na kanaka pono —noho hana me ka poe lapuwale. Aole e hiki i ka Elele o Hanalei ke hoike mai i kekahi kanaka hookahi ona 1 hiki ke hoonele ia i ka pono koho balota, ke hooholoia keia kanawai. A hai mai oia i ka mooleio o kana kauoha i kona poe Luna ma Kalihikai ame Kalihiwai, i hoolahaia ma kana mau palapala hoakaka. Hon. C. R. Bihopa. O ka rula mau o ka waiwai, oia ino ka loaa ana mai o ko ke kanaka waiwai ma ka hana. Ina e manaoia e hookomoia i puu dala uuku no ka poe koho, ua like ia me ka inea ole. Wehewehe loihi mai i ke kumu e apono ai i ka hookau ana i ka haawina waiwii maluna o ka poe koho balota. C. H. Judd. Hai mai oia i kona manao no keia mea, a i mai, mai manao ka Moi e hoopaakiki ana i amamuli o kona manao īho, ua hele mai oia e kuka me ka Moi a me na 'Lii, a ma na mea pono i kona manao, ua ae aku ia. He makemake no kona e hoopuka i kona manao, e like me kana i manao ai he pono. Kokua oia māmua o ka hoololi a ka Elele o W aimea. Hon. G. M. Lopikanaa Hai mai oia, he manao kona e hoopuka i kona manao no ka mea imua o ka Hale, mamua o ka hooholo loa ana ia m>ea. Kokua no oia mamuli o ka hoololi a ka Hon. C. R. Bihops. Hai mai mal oia, ina e hooholoia ka hoololi a ka Elele o Waimeui, oia hoi o ka poe hana ma ke Kanawai, nlaila, e keakeaia ka poe waiwai hana ole. V. Kanuka. Pane mai oia no kekahi mau olelo a ka Elele o Hamakua, hoowahawaha oia i na olelo a ka Elele o Hamakua, no ka mea, o ki olelo a ka Elele o Hamakua, he nui wale ka poe waiwai noho palaualelo, he mea ole ia, no ka .mea, ina no he kanaka waiwai hanei ole. aa like no ia me ke kanaka palaualelo kuewa. J. P. Gerina. Hoike mai i kona manao no kein pauku, manao no oia, he pono no keia no na kahaka, aohe ona makemake e haawi aku i na pono o kona mau makaainana. S. Hanemo. Hoopuka mai i kona manao e kokua ana inamuli o ka hoonele i ka pono koho balota o ka poe ilihune. No ka lilo o na hoahanaa inainuli o ke alakai a ke kumu n ko'u Apana, kt kumu o ko'u haule ana, i ko'u wa i hsina koho balota'i i Lunamakaainana no aa makahiki mamua. Kokua oia mamuli o kiH hoololi a liou. C. R. Bihopa. Ka Loio Aupuni. Wehewehe loihi mai oia i ka mea i pooo ai ke' hoohoholoia i haawina waiwii no ka poe koho balota, Makemake oia e kukuluia i poe kanaka Hawaii maikai, e hilinai ole ana maluna o na haole, no na wohi hapawalu. i:;. :

G. P. Judd. Wehewehe mai i kona manao no na mea i oleloia. | Ka Loio Aupuni. Kamailio mai no kekahi mau olelo a G. P. Judd. C. H. Judd. Kamailio mai i kona manao no'na mea imua o ka Hale. Ninauia ke noi a ka Elele o Waimea, aia ahe kanaka hana mau i kekahi hana ku i ke Kanawai. Honholoia ena Elele, he 11 ma ka ae. 6 ma ka hoole, hooleia e na'Lii he 13, ahe2ma ka ae. Koho ka Moi ma ka hoole. Ninauia ka Hon. C. R. Bihopa, hooleia e na Elele he 13, a he 7 ma ka ae. Ninauia ke noi a J. H. Nahaku, 2 ma ka ae, a he 19 ma ka hoole. V. Kanuka. Wehewehe mai oia no i kona manao. na kekahi ano o ka ninau ana, a ine ka mea no hoi imua o ka hale. Ka Moi. Hai mai oia, ua makaukau oia e waiho mai i keknhi pauku a mau pauku hou, e like me kana i hai ai i nehinei; aka, no ka hala loa o ka manawa i keia la, no ka hoopaapaa ana no na hoololi o ka pauku 62. a no ka hala loa o ka manawa, nolaila, e waiho apopo waiho mai oia i na mea i hoomakaukau m. Hon. C. R. Bihopa. Hoopuka mai oia he hoololi, a ua kokuaia e Gerina. Hoopaneeia ka halawai. ! Poaono, Aug. 13, 1864.—La 29. Halawai ka Ahakuka ma ka hora 11. Heluheluia ka moolelo, aponoia. Pule ia a pau.

Hoopaapaa ia ka hoololi a Hon. C. R. Bihopa, a ua ninauia, a hooholoia e na Elele a me na'Lii, a ua hooleia e ka Moi, nolaila, hoopuka mai o Hon. G. M. Lopikana, he hoololi no ka pauku 62, i aao like me ka Hon. C. R. Bihopa, e pili anu i ka hookau ī ka haawina waiwai maluna o ka poe hiki ke koho balota. Ua hoopaapaaia, aua ninauia, a ua hooleia e na Elele, a no ia mea, ua haulehia ia pauku hoololi.

la manawa, ku mai Ka Moi, a hai mai i kona manao imua o ka Ahaolelo Kuka Ku mukanawai. Hoopau mai oia ike Kumukanawai o ka la 14 o lune, M. H. a hoopau pu mai no hoi i ka Ahaolelo Kuka Kuinukanawai; me ka hoomaihai mai ina Elele, no ko lakou lokomaikai i ka hele ana mai e kuka me ia. A hai mai no hoi, nana no e hana i Kumukanawai i keia manawa, a oia no ke Kumukanawai o keia Aupuni. Ina no nae e makemake na Makainana e nele mai e kuka pu me la, no ka noonoo a me ka hana ana t Kumukanawai hou, eae no Oia*